Trommelstokvingers: symptomen en oorzaken horlogeglasnagels

Trommelstokvingers of horlogeglasnagels zijn bolronde nagels en eindkootjes, welke worden geassocieerd met interne aandoeningen die gepaard gaan met onvoldoende doorbloeding (ischemie). Het onderliggende mechanisme van trommelstokvingers of horlogeglasnagels is anno 2025 niet bekend. Als je verdikkingen aan de vingertoppen en bolle nagels opmerkt, dan is het verstandig je huisarts te raadplegen. Behandeling van trommelstokvingers of horlogeglasnagels wordt gedicteerd door het onderliggende ziekteproces. Trommelstokvingers is mogelijk omkeerbaar als de onderliggende aandoening vroeg genoeg wordt behandeld, maar de veranderingen kunnen onomkeerbaar zijn zodra de collageenafzetting is ingezet.

• Wat zijn trommelstokvingers
• Synoniemen
• FAQ trommelstokvingers: Wat je echt moet weten over bolle vingertoppen
• Hoe vaak komt het voor?
• Symptomen
• Fasen
• Oorzaken horlogeglasnagels
• Verlaagd zuurstofniveau
• Chronische longproblemen en hartziekten
• Longziekten
• Hartaandoeningen
• Maagdarmaandoeningen en leverziekten
• Kanker
• Overige oorzaken van trommelstokvingers
• Aangeboren vorm
• Hypertrofische osteoartropathie
• Primaire hypertrofische osteoartropathie (PHO)
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van trommelstokvingers: Wat kun je eraan doen?
• Eerst even een reality check
• Geen ‘plakband-oplossing’, maar de oorzaak aanpakken
• Wat als longen de boosdoener zijn?
• Hartproblemen? Tijd om de boel serieus te nemen
• Lever en darmen: de onverwachte spelers
• Oké, maar wat als er geen duidelijke oorzaak is?
• Kunnen trommelstokvingers ooit ‘terugkrabbelen’?
• Conclusie: actie ondernemen is key
• Prognose en vooruitzichten
• Preventie

Wat zijn trommelstokvingers

Stel je voor: je zit op een verjaardagsfeestje en je buurman, een fervent roker en al jaren liefhebber van een goed glas rode wijn, vertelt een sterk verhaal over zijn jeugd. Terwijl hij enthousiast zijn handen gebruikt om zijn punt kracht bij te zetten, valt je iets op – zijn vingertoppen lijken boller dan normaal, bijna alsof ze licht opgezwollen zijn. Zijn nagels welfen een beetje, alsof ze een koepeltje vormen. Je vraagt ernaar, en hij lacht: “Ach joh, altijd al gehad.” Maar wat hij misschien niet weet, is dat deze ‘trommelstokvingers’ soms een subtiele hint kunnen zijn naar een onderliggende aandoening.

Trommelstokvingers of horlogeglasnagels werden in de oudheid beschreven door Hippocrates (een Griekse arts en grondlegger van de westerse geneeskunde) en is een klinisch teken van een aantal verschillende ziekteprocessen (interne aandoeningen). Bij trommelstokvingers zijn de vingertoppen verbreed en de nagels glanzend en bol. Het exacte mechanisme dat tot trommelstokvingers leidt, wordt anno 2025 slecht begrepen, al is het bekend dat het zich het vaakst ontwikkelt bij mensen met hart- en longaandoeningen die de totale hoeveelheid zuurstof in het bloed verlagen. Trommelstokvingers kan echter ook gepaard gaan met maligniteiten en sommige gastro-intestinale aandoeningen. Trommelstokvingers kan een langzaam begin hebben tot het punt waarop je je niet bewust bent van de verandering. Het is meestal pijnloos maar gaat heel soms gepaard met ongemak of pijn in de vingertoppen. Zeldzame huidaandoeningen zoals pachydermoperiostosis en palmoplantaire keratodermie zijn zeldzame oorzaken van trommelstokvingers.

Synoniemen

Trommelstokvingers staat ook bekend onder de volgende benamingen:

• clubbed fingers
• drumstick fingers
• Hippocratus fingers
• Hippocrates nails
• horlogeglasnagels
• watch-glass nails

FAQ trommelstokvingers: Wat je echt moet weten over bolle vingertoppen

Soms kijk je naar je handen en denk je: “Hé, sinds wanneer zijn mijn vingertoppen zo rond?” Als je vingers eruitzien alsof ze een beetje opgezwollen zijn, met nagels die een bolle vorm aannemen, dan heb je misschien te maken met trommelstokvingers. Klinkt misschien gek, maar het is een serieus signaal van je lichaam. Deze verandering gebeurt niet zomaar en kan wijzen op een onderliggend probleem, zoals een longziekte, hartkwaal of iets met je lever. Geen paniek, maar het is wél een teken om even goed op te letten!

Veel mensen hebben nog nooit van trommelstokvingers gehoord – tot ze er ineens zelf mee te maken krijgen. Logisch ook, want het is niet iets waar je dagelijks op let. Toch is het een van die subtiele signalen van je lichaam die meer zeggen dan je denkt. Ze ontstaan meestal niet van de ene op de andere dag, maar groeien langzaam uit tot iets dat je niet meer kunt negeren. En als het eenmaal zover is, is het slim om te weten wat de mogelijke oorzaken zijn en wat je eraan kunt doen.

Misschien vraag je je af: “Kan dit vanzelf overgaan?” of “Moet ik me hier druk om maken?” Goede vragen! Trommelstokvingers zelf doen meestal geen pijn, maar ze zijn wél een waarschuwing. Het is niet een aandoening op zich, maar eerder een symptoom van iets anders. Daarom is het belangrijk om de oorzaak te achterhalen. Soms is het een teken van iets relatief onschuldigs, maar in andere gevallen kan het wijzen op een aandoening die beter vroeg dan laat wordt aangepakt.

Om je op weg te helpen, hebben we een uitgebreide FAQ samengesteld met antwoorden op de meest gestelde vragen over trommelstokvingers. Van oorzaken tot behandelingen, en van erfelijkheid tot mogelijke manieren om ze te voorkomen – je vindt het allemaal hier. Geen droge medische kost, maar duidelijke info, zodat je weet waar je aan toe bent. Laten we erin duiken!

Hoe vaak komt het voor?

De exacte frequentie van trommelstokvingers is anno 2025 niet bekend.

Symptomen

Trommelstokvingers of horlogeglasnagels symptomen zijn:

• een vervorming van het uiteinde van de vingers
• de vingertoppen zijn verdikt
• de nagelriemen verdwijnen
• de nagels lopen bol om de vingertoppen heen (bolle nagels)
• meestal zijn beide handen aangedaan
• soms pijn

Trommelstokvingers is van invloed op beide handen. De verdikking van de vingertoppen of tenen ontstaat in de loop van de tijd en wordt mogelijk niet eens opgemerkt door de persoon. Bij trommelstokvingers wordt de laag cellen onder de nagels zacht. De nagels lijken soms te bewegen. De nagel komt in een scherpere hoek tot de nagelriem. Elke aangedane nagel loopt bol om de vinger heen en lijkt op het ronde deel van een omgekeerde lepel of op een horlogeglas.

Fasen

Trommelstokvingers kan aanwezig zijn in een van de vijf fasen:

1. Geen zichtbare trommelstokvingers: glanzende nagels en verzachting van het nagelbed. Geen zichtbare veranderingen van nagels.
2. Milde trommelstokvingers: verlies van de normale <165 ° hoek (Lovibond-hoek) tussen het nagelbed en de vouw (cuticula). Het venster van Schamroth is uitgewist.* Trommelstokvingers is niet meteen duidelijk.
3. Matige trommelstokvingers: verhoogde convexiteit (bolling) van de nagelplooi. Trommelstokvingers is in één oogopslag duidelijk.
4. Ernstige trommelstokvingers: verdikking van het hele distale (einddeel van de) vinger (lijkt op een trommelstok).
5. Hypertrofische osteoarthropathie - Glanzend uiterlijk en typische verbreding van de vingertoppen en bolling van de nagels.

(*) Bij personen zonder trommelstokvingers wordt, wanneer je twee dezelfde vingers met de nagels tegen elkaar plaatst, een ruitvormig venster waargenomen. Bij mensen met trommelstokvingers verdwijnt dit venster meestal en dit fenomeen staat bekend als de 'Schamroth test'.

Oorzaken horlogeglasnagels

Verlaagd zuurstofniveau

Een specifieke oorzaak van trommelstokvingers of horlogeglasnagels is anno 2025 niet bekend. Over het algemeen vindt dit fenomeen plaats bij long- en hartaandoeningen die het zuurstofniveau in het bloed verlagen, zoals:

• aangeboren hartaandoeningen
• chronische longinfecties die worden veroorzaakt door bacteriën of schimmels
• bacteriën of schimmels die de binnenbekleding van hart en hartkleppen infecteren
• longziekten met zwelling en littekenvorming in de longen

Chronische longproblemen en hartziekten

Meer dan driekwart van de gevallen heeft te maken met chronische longproblemen. Cardiovasculaire aandoeningen (hart- en bloedvaten) spelen een rol bij grofweg 15% van de gevallen. En ongeveer 10 procent wordt geassocieerd met constant terugkerende lever- en maagaandoeningen. Trommelstokvingers of horlogeglasnagels kan ook verband houden met een aantal andere aandoeningen, zoals coeliakie, dysenterie (een ernstige vorm van diarree, waarbij vaak bloed en slijm bij de ontlasting zit), hyperthyreoïdie (te snelle schildklier) en sommige vormen van kanker, zoals leverkanker en maagkanker.

Longziekten

Trommelstokvingers of horlogeglasnagels wordt geassocieerd met de volgende longziekten:

• Longkanker, voornamelijk niet-kleincellig (54% van alle gevallen), niet vaak gezien bij kleincellige longkanker (<5% van de gevallen).
• Interstitiële longziekte, meer dan 150 verschillende longziekten waarbij het interstitium (de ruimte tussen de longblaasjes en de bloedvaten) wordt aangetast, en meestal betreft het idiopathische pulmonale fibrose (IPF).
• Gecompliceerde tuberculose (tbc).
• Suppuratieve longziekten: longabces, pleura-empyeem (opeenhoping van pus in de pleurale ruimte of pleuraholte), bronchiëctasieën (waarbij delen van de longen constant verwijd en geïrriteerd zijn), cystic fibrose (CF, taaislijmziekte).
• Mesothelioom (een kwaadaardige) tumor van het borstvlies.
• Arterioveneuze fistels of misvormingen (een abnormale verbinding tussen een slagader en een ader).
• COPD (verzamelnaam voor longemfyseem en chronische bronchitis).

Trommelstokvingers of horlogeglasnagels is niet specifiek voor chronische obstructieve longziekten (COPD). Daarom kan het zinvol zijn bij patiënten met COPD die een aanzienlijke mate van trommelstokvingers hebben, om te zoeken naar mogelijke tekenen van andere oorzaken.

Hartaandoeningen

Hartziekten kunnen ook aanleiding geven tot trommelstokvingers:

• Elke ziekte met chronische hypoxie (een toestand van zuurstoftekort, waarbij weefsels in het lichaam als geheel of in een bepaald deel van het lichaam niet voorzien worden van voldoende zuurstof).
• Congenitale cyanotische hartziekten (meest voorkomende hartoorzaak en het betreft aangeboren hartziekten waarbij een pasgeborene een centrale cyanose (blauwzucht) heeft.
• Subacute bacteriële endocarditis (ontsteking van de binnenbekleding van het hart en de hartkleppen).
• Myxoma cordis (een intracardiale tumor, die dus voorkomt in het hart).
• Tetralogie van Fallot (een aangeboren hartafwijking).

Maagdarmaandoeningen en leverziekten

Er zijn ook bepaalde maagdarmaandoeningen en leverziekten die kunnen leiden tot trommelstokvingers of horlogeglasnagels:

• Malabsorptie (tekortschietende spijsvertering of absorptie voedingsstoffen).
• Inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.
• Levercirrose, vooral bij primaire biliaire cirrose (PBC, hierbij zijn de kleine galkanaaltjes in de lever chronisch ontstoken).
• Hepatopulmonaal syndroom, een complicatie van cirrose.

Kanker

Trommelstokvingers kunnen ook komen door sommige vormen van kanker, zoals:

• Schildklierkanker.
• Maagkanker.
• Leverkanker.
• Thymuskanker (kanker van de thymus, een klier in de borstkas).
• De ziekte van Hodgkin.
• Gedissemineerde chronische myeloïde leukemie (een vorm van bloedkanker).

Overige oorzaken van trommelstokvingers

Andere aandoeningen die kunnen leiden tot trommelstokvingers zijn:

• Ziekte van Graves (auto-immuunhyperthyreoïdie).
• Familiale en raciale trommelstokvinger en pseudo-trommelstokvingers(mensen van Afrikaanse afkomst zijn er gevoeliger voor).
• Vasculaire malformaties (vaatafwijkingen) van de aangedane arm, zoals een aneurysma van de okselader (bij enkelzijdige trommelstokvingers).

Aangeboren vorm

Een aangeboren vorm is ook bekend. Dit kan worden overgeërfd op een autosomaal recessieve of autosomaal dominante manier. In deze gevallen zijn de duimen bijna altijd getroffen; de andere vingers kunnen ook worden aangetast.

Hypertrofische osteoartropathie

Een speciale vorm van clubbing is hypertrofische osteoartropathie (ziekte van Pierre Marie-Bamberger). Dit is de combinatie van trommelstokvingers en verdikking van periosteum (bindweefselbekleding van de botten) en synovium (bekleding van gewrichten), en wordt vaak in eerste instantie gediagnosticeerd als artritis. Het wordt vaak geassocieerd met longkanker.

Primaire hypertrofische osteoartropathie (PHO)

Primaire hypertrofische osteoartropathie (PHO) heeft geen tekenen van longziekte. Deze vorm heeft een erfelijke component, hoewel soms subtiele hartafwijkingen kunnen worden gevonden. Het staat ook bekend als het Touraine-Solente-Gole syndroom. Deze aandoening is gekoppeld aan mutaties in het gen op het vierde chromosoom (4q33-q34) dat codeert voor het enzym 15-hydroxyprostaglandine dehydrogenase (HPGD); dit leidt tot een verminderde afbraak van prostaglandine E2 en verhoogde niveaus van deze stof.

Onderzoek en diagnose

De arts zal lichamelijk onderzoek verrichten en vragen stellen over je gezondheid en mogelijke andere klachten. Daarnaast kan bloedonderzoek of urineonderzoek nodig zijn. Vaak zal ook beeldvormend onderzoek worden ingezet bij verdenking van een hart- of longziekte. Het maken van röntgenfoto's of een CT-scan of MRI-scan kan duidelijkheid geven over de onderliggende oorzaak.

Behandeling van trommelstokvingers: Wat kun je eraan doen?

Eerst even een reality check

Trommelstokvingers – als je ze eenmaal opmerkt, kun je ze niet meer ‘ontzien’. Ze veranderen de vorm van je vingertoppen en geven je nagels een boller uiterlijk. Maar het belangrijkste is: ze komen niet uit het niets. Dit is geen “oh, mijn vingers zien er vandaag wat anders uit, laat ik ze morgen weer checken”-situatie. Trommelstokvingers zijn een signaal, een soort lichaamstaal die zegt: “Hé, er speelt iets onder de motorkap.” Dus, voordat je denkt aan een behandeling, moet eerst worden uitgezocht wát er precies aan de hand is.

Geen ‘plakband-oplossing’, maar de oorzaak aanpakken

Er is geen crème, pil of simpele ingreep die trommelstokvingers in één klap oplost. Dat komt omdat ze meestal een symptoom zijn van een andere aandoening. Denk aan problemen met je longen, hart of lever. Dus als je hoopt op een snelle fix – sorry, zo werkt het niet. De enige manier om er echt iets aan te doen, is de oorzaak vinden en die aanpakken. Dat betekent: onderzoek, testen en soms een behandeltraject voor een onderliggende ziekte.

Wat als longen de boosdoener zijn?

Bij longziekten zoals COPD, longkanker of fibrose kunnen trommelstokvingers een gevolg zijn van zuurstoftekort in het bloed. Dit betekent dat de behandeling zich richt op je longfunctie verbeteren. Roken stoppen (ja, dat had je zelf ook kunnen bedenken), zuurstoftherapie als dat nodig is, en medicatie om de longen beter te laten werken. Soms is een operatie nodig als er bijvoorbeeld een tumor in het spel is.

Hartproblemen? Tijd om de boel serieus te nemen

Sommige hartafwijkingen of vaatproblemen kunnen ook trommelstokvingers veroorzaken. Dit kan te maken hebben met een slechtere doorbloeding of een hartklep die niet helemaal lekker werkt. Behandeling kan variëren van medicatie tot een operatie, afhankelijk van wat er precies misgaat in dat kloppende ding in je borstkas.

Lever en darmen: de onverwachte spelers

Ziekten zoals levercirrose of de ziekte van Crohn kunnen soms ook tot trommelstokvingers leiden. Dit komt omdat deze aandoeningen ontstekingen en andere interne problemen veroorzaken die uiteindelijk de doorbloeding en zuurstofhuishouding beïnvloeden. De behandeling? Medicatie om ontstekingen te verminderen, leverzorg als dat nodig is, en soms zelfs een levertransplantatie als de schade te groot is.

Oké, maar wat als er geen duidelijke oorzaak is?

Soms worden trommelstokvingers ontdekt zonder dat er meteen een duidelijke ziekte aan te wijzen is. In dat geval volgt vaak een reeks onderzoeken – bloedtesten, scans, longfunctietests – om te kijken of er een onderliggende aandoening naar boven komt. Tot die tijd? Gezonde gewoonten aannemen, niet in paniek raken, en je lichaam serieus nemen.

Kunnen trommelstokvingers ooit ‘terugkrabbelen’?

Als de onderliggende oorzaak goed behandeld wordt, kunnen trommelstokvingers soms minder uitgesproken worden. Maar vaak blijft de vormverandering grotendeels bestaan. Het is dus geen kwestie van “even een kuurtje en alles is weer als vanouds”. Maar goed, als het grootste probleem de vingervorm is en je gezondheid verder op orde komt, dan is dat op zich al winst, toch?

Conclusie: actie ondernemen is key

Trommelstokvingers zijn niet iets om te negeren of af te wachten. Ze wijzen op een dieper liggend probleem, en dat wil je niet laten sudderen. Dus als je merkt dat je vingertoppen veranderen: afspraak maken bij de dokter. Hoe sneller je weet wat er speelt, hoe eerder je kunt ingrijpen. En nee, googlen tot je erbij neervalt is géén vervanging voor een medisch onderzoek.

Prognose en vooruitzichten

In sommige gevallen kunnen je teennagel en vingernagels terugkeren naar hun normale vorm zodra de onderliggende medische aandoening adequaat is behandeld. Sommige aandoeningen die trommelstokvingers veroorzaken, kunnen worden genezen, andere zijn chronisch maar behandelbaar en sommige zijn moeilijker te behandelen.

Preventie

De enige manier om trommelstokvingers te voorkomen, is door stappen te nemen om de onderliggende omstandigheden die dit kan veroorzaken te voorkomen en te beheren. Je kunt bijvoorbeeld het risico op longkanker verkleinen door niet te roken en blootstelling aan toxines op de werkplek te beperken. Verlaag de kans op het ontwikkelen van bronchiëctasieën door je te laten vaccineren tegen mazelen en kinkhoest, direct een arts te raadplegen bij longinfecties en het met tabaksrook en andere gifstoffen te beperken. Als je de diagnose van een longziekte hebt, volg dan het aanbevolen behandelplan van de arts. Dat kan helpen om het zuurstofniveau in het bloed op een goed peil te houden en trommelstokvingers te voorkomen.

Lees verder

• Soorten nagelafwijkingen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Longziekten of longaandoeningen: symptomen en oorzaken
• Gele nagels: oorzaken van gele nagels op vingers en/of tenen
• Zwarte nagel: oorzaak van zwarte vlekken onder de nagel