Soorten nagelafwijkingen: symptomen, oorzaak en behandeling

Er zijn diverse soorten nagelafwijkingen, zoals nagels met ribbels, deuken en groeven of bolle of kromme nagels. Maar er zijn nog veel meer soorten nagelafwijkingen of vervormde of misvormde nagels aan vingers of tenen. Nagels zijn harde, dunne en doorschijnende plaatjes, die de zenuwuiteinden in de toppen van de vingers beschermen. Hierdoor vindt er geen eeltvorming plaats op de vingertoppen. Bovendien hebben nagels een esthetische functie. Aan de basis en aan de zijkanten zijn de bagels ingebed in de zogeheten 'nagelwal'. Over het nagelbed schuift de nagel naar buiten. Door het 'lezen' van je nagels kun je sommige ziektes soms snel op het spoor komen. Afwijkingen zoals als gele of blauwige nagels, of nagels die snel afbrokkelen kunnen namelijk duiden op een onderliggende aandoening of ziekte. Een groot aantal mogelijke afwijkingen aan de teennagels en vingernagels passeren de revue.

• Soorten nagelafwijkingen
• Ouder worden
• Ribbels, deuken en groeven
• Aandoeningen
• Symptomen van nagelafwijkingen
• Nagelpsoriasis
• Schimmelnagel
• Oorzaak en risicofactoren
• Witgele, groene of bruine nagels
• Behandeling van een schimmelnagel
• Putjes in de nagels
• Gele nagel syndroom
• Gebarsten of gespleten nagels
• Bolle nagels door trommelstokvingers
• Leukonychia
• Lepeltjesnagels
• Tunnelnagel (krulnagel)
• Lijnen van Beau
• Ingegroeide teennagel
• Treft vooral de grote teen
• Pijn, roodheid en zwelling
• Behandeling
• Onycholyse
• Mees' lines
• Half and half nails
• Terry's nails
• Dikke nagels
• Klauwnagel
• Risicofactoren en -groepen voor nagelafwijkingen
• Leeftijd
• Beroepen
• Gezondheidsproblemen
• Leefstijl en gewoonten
• Geslacht
• Blootstelling aan vocht
• Erfelijkheid: Als het in de familie zit
• Tot slot: Let op je nagels, ze vertellen een verhaal
• Onderzoek en diagnose
• Het vraaggesprek met de arts
• Lichamelijk onderzoek
• Aanvullend onderzoek
• Voorbeeld van een diagnoseproces
• Behandeling van nagelafwijkingen
• Schimmelnagels (onychomycose)
• Nagelpsoriasis
• Bolle nagels door trommelstokvingers
• Lepeltjesnagels (koilonychia)
• Ingegroeide teennagel
• Lijnen van Beau
• Broze en gespleten nagels
• Preventie: Nagels verzorgen

Soorten nagelafwijkingen

Ouder worden

Er zijn verschillende soorten vingernagelaandoeningen en nagelafwijkingen. Gezonde nagels zien er glad uit en hebben consistente kleuren. Naarmate je ouder wordt, kun je verticale richels of ribbels ontwikkelen, of je nagels zijn misschien iets brozer. Dit is onschadelijk. Vlekken als gevolg van een blessure of trauma zullen uitgroeien met de nagel.

Ribbels, deuken en groeven

Nagelafwijkingen, zoals vlekken, verkleuring, ribbels, deuken en groeven, kunnen het gevolg zijn van verwondingen aan de vingers en handen, wratjes, infecties (onychomycose) en sommige medicijnen, zoals die worden gebruikt voor chemotherapie.

Aandoeningen

Bepaalde medische aandoeningen kunnen ook het uiterlijk van je vingernagels veranderen. Deze wijzigingen zijn niet altijd even gemakkelijk te duiden. Het uiterlijk van je vingernagels alleen is niet genoeg om een ​​specifieke ziekte te diagnosticeren. Een arts zal de nagelafwijking samen met eventuele andere symptomen en een lichamelijk onderzoek gebruiken om een ​​diagnose te stellen.

Symptomen van nagelafwijkingen

Sommige veranderingen in je nagels zijn te wijten aan medische aandoeningen die aandacht nodig hebben. Raadpleeg je arts als je een van deze symptomen hebt:

• verkleuring (donkere strepen, witte strepen of veranderingen in de nagelkleur: blauwe nagels, gele nagels, groene nagels, bruine nagels of zwarte nagels)
• veranderingen in de vorm van de nagel (bolle of juist holle nagels)
• veranderingen in de dikte van de nagel (verdikking of verdunning)
• nagels die broos worden
• nagels met deukjes en putjes
• bloeden rond nagels
• bloeduitstorting onder de nagel
• zwelling of roodheid rond nagels
• pijn onder de nagel(s)
• een nagel die loskomt

Deze nagelveranderingen kunnen worden veroorzaakt door een verscheidenheid aan aandoeningen, waaronder de onderstaande aandoeningen.

Nagelpsoriasis

Nagelpsoriasis is psoriasis aan de nagels. Psoriasis is een veelvoorkomende chronische, niet-besmettelijke huidaandoening. Psoriasis is een auto-immuunziekte, wat inhoudt dat het immuunsysteem lichaamseigen cellen en stoffen als lichaamsvreemd ziet en deze gaat aanvallen. Mensen met psoriasis kunnen soms ook last krijgen van psoriasis aan de nagels, maar het komt ook voor dat je nagelpsoriasis hebt zonder psoriasis op de huid. Symptomen van psoriasis op de nagels zijn onder andere: dwarse groeven of lijnen in de nagels; kleine putjes in de nagels; een geel-bruine verkleuring van de nagelplaat; een witte verkleuring die verschijnt op de nagels; een verdikking van de huid onder de nagel; het afbrokkelen van de nagel; het loszitten van de nagel; of soms zelfs afvallen van de nagel.

Schimmelnagel

Een schimmelinfectie van de nagel wordt in de volksmond ook 'kalknagel' genoemd. De medische benaming van een schimmelnagel is 'onychomycose'. Een schimmelnagel is een infectie door schimmels of gisten van het nagelbed, dat is het weefsel onder en achter de nagel, waar de nagel uitgroeit. Het kan voorkomen aan één of meer nagels. Een schimmelnagel geeft een typische geelwitte verkleuring van de nagelplaat (de eigenlijke nagel). De schimmelnagel wordt dikker en er kunnen ontsierende vlekken, strepen of eilandjes op ontstaan. Het komt ook voor dat de aangedane nagel schilferig, broos en pijnlijk wordt. De nagel kan op een gegeven ogenblik zelfs losraken van het nagelbed. Dit gebeurt bij een onbehandelde infectie.

Een schimmelnagel komt bij vrouwen en mannen even vaak voor. Teennnagels zijn vier keer vaker aangedaan dan vingernagels. Naarmate je ouder wordt, heb je meer kans op een schimmelnagel. Bij mensen met suikerziekte komt een schimmelnagel vaak voor. Als je woont of werkt in een verpleeghuis, zwembad of schoonmaakbedrijf, dan loop je een verhoogd risico. Dit komt doordat je dan veel in aanraking komt met water en warme, vochtige locaties.

Oorzaak en risicofactoren

Verschillende soorten schimmels die bij iedereen op de huid en onder de nagelranden aanwezig zijn, kunnen een nagelinfectie veroorzaken. Dit gebeurt als de boosdoener de huid of nagels binnendringt en zich vervolgens uitbreidt. Er zijn een aantal factoren die het risico van een schimmelnagelinfectie verhogen, zoals:

• vochtige en warme omstandigheden, waar schimmels zich prettig bij voelen en ze de kans hebben om zich in de huid en nagels te nestelen;
• het dragen van slecht passende schoenen en/of slecht ventilerende schoenen die zweetvoeten veroorzaken;
• een beschadiging aan de nagel of huid, aangezien dit de porte d'entree vormt voor de schimmel;
• een slechte gezondheid, of bepaalde gezondheidsproblemen, zoals diabetes (suikerziekte).

Witgele, groene of bruine nagels

Kenmerkend van een schimmelnagelinfectie is dat de nagel steeds dikker wordt en verkleurt. De nagels kunnen witgeel, groen of bruin verkleuren. Verder kunnen de nagels kwetsbaar en brokkelig worden en in ernstige gevallen zelfs (deels) loslaten. Vaak is knippen niet meer gewoon mogelijk. Schimmelnagels kunnen aan één of meerdere nagels zitten, maar ook aan alle nagels. Soms gaat een schimmelnagel gepaard met een schimmelinfectie van de huid (voetschimmel), wat eruit ziet als kloofjes en schilfering tussen de tenen, of schilfering langs de voetrand.

Behandeling van een schimmelnagel

De diagnose wordt door de huisarts à vue gesteld. Schimmelnagels zijn onschuldig, geeft vaak weinig klachten en behandeling is daarom normaal gesproken niet nodig. Bij cosmetische bezwaren of wanneer je klachten klachten ondervindt door de afwijkende vorm van de nagel, is behandeling aangewezen. Er worden verschillende behandelmethoden onderscheiden.

Bij een oppervlakkige infectie van de nagel kan het antischimmelmiddel Miconazol zalf FNA uitkomst bieden. Eerst wordt de geïnfecteerde keratine verwijderd van de nagel door deze af te vijlen. Dit kun je zelf doen of laten doen door een pedicure. De tinctuur dien je tweemaal daags aan te brengen gedurende ten minste 6-8 weken. Bij ernstige infecties heeft deze behandeling geen zin, omdat lokale antimyotica niet diep genoeg doordringen om de schimmel te bestrijden. In dat geval kan orale behandeling met antimyotica (antischimmel) uitkomst bieden. Wel wordt deze behandeling in verband gebracht met bijwerkingen. Een andere mogelijkheid is het laseren van schimmelnagels, waarmee schimmels in de nagels gedood worden door opwarming, zonder dat schadelijke opwarming van de nagel zelf of de huid optreedt. De nieuwe generatie lasers (Pinpointe laser) werkt met micropulsen.

Putjes in de nagels

Putjes in de nagels kunnen passen bij verschillende huidaandoeningen, zoals psoriasis, maar het kan ook gerelateerd zijn aan bindweefselaandoeningen, zoals het syndroom van Reiter, en alopecia areata - een auto-immuunziekte dat haaruitval veroorzaakt. Alopecia areata betekent letterlijk pleksgewijze kaalheid. Kleine putjes in de nagels worden echter vooral gezien bij psoriasis. Psoriasis is een chronische, niet-besmettelijke huidaandoening die vrij vaak voorkomt. Psoriasispatiënten kunnen soms ook last krijgen van psoriasis aan de nagels.

Gele nagel syndroom

Het gele nagels syndroom is een zeldzame, erfelijke aandoening, waarbij de nagels geel verkleuren. Veelal zijn alle nagels van zowel je handen als je voeten tegelijk aangedaan. Het is echter ook mogelijk dat alleen de vingernagels de afwijking vertonen. De oorzaak van het gele nagel syndroom is (nog) onbekend. Het syndroom wordt evenwel vaak gezien bij patiënten met luchtwegaandoeningen, Lymfoedeem aan de benen en reumatoïde artritis. Indien behandeling achterwege blijft, treedt bij ongeveer dertig procent van de mensen met het gele nagel syndroom genezing op.

Gebarsten of gespleten nagels

Sommige ziekten worden geassocieerd met veranderingen in de nagels, zoals gespleten nagels. Dunne en broze nagels kunnen bijvoorbeeld een teken zijn van hypothyreoïdie, een trage schildklier. Een nagel kan ook in het midden van de nagel in de lengte gespleten zijn, wat bijvoorbeeld kan optreden bij lichen planus, een ontstekingsreactie van de huid en de slijmvliezen

Bolle nagels door trommelstokvingers

Bij trommelstokvingers (ook wel 'Hippocrates nagels' genoemd) zien je nagels er bolvormig uit, de eindkootjes zijn verdikt. De aandoening wordt geassocieerd met een aantal interne aandoeningen, vooral hart en longafwijkingen die gepaard gaan met chronische ischemie (= onvoldoende doorbloeding). Het wordt vooral gezien bij:

• pachydermoperiostosis;
• long-fibrose (fibrosus pulmonum);
• longcarcinoom (longanker);
• ziekte van Crohn;
• (Long)tuberculose.

Leukonychia

Witte vlekjes op je nagel ontstaan niet door een calciumtekort doordat je bijvoorbeeld te weinig melk drinkt, wat nogal eens gedacht wordt. Witte vlekjes op de nagel staat bekend als 'leukonychia'. Er worden verschillende vormen onderscheiden, variërend van enkele witte stipjes (leukonychia punctata), vlekjes, of strepen (leukonychia striata) tot een volledig witte nagel (leukonychia totalis). Witte vlekjes op de nagel ontstaat door een milde verhoorningsstoornis (parakeratose), soms zonder aanwijsbare oorzaak of door te ruw terugduwen van de nagelriem. Er kan ook sprake zijn van onderliggende nierziekten, hartinfarct, infectieziekten, auto-immuunziekten en jicht. De witte vlekjes op je nagels nemen dus niet af door de inname van zuivel op te schroeven.

Lepeltjesnagels

Lepeltjesnagels (koilonychia) zijn dunne holronde nagels waar een druppel op kan blijven liggen. Deze aandoening is vaak een teken van bloedarmoede door ijzertekort of een leveraandoening die bekend staat als hemochromatose (ijzerstapelingsziekte), waarbij je lichaam te veel ijzer absorbeert uit het voedsel dat je eet. Lepeltjesnagels kunnen ook worden geassocieerd met hart- en vaatziekten en hypothyreoïdie (= traag werkende schildklier).

Tunnelnagel (krulnagel)

Een tunnelnagel of krulnagel is een rondgroeiende nagel waarbij het vooraangezicht op een tunnel lijkt. Tunnelnagels kunnen pijnlijk zijn en lastig om te knippen. Het lopen kan erdoor bemoeilijkt worden. een tunnelnagel kan aangeboren/erfelijk zijn of zijn verworven, bijvoorbeeld door het veelvuldig en/of langdurig dragen van te krap schoeisel.

Lijnen van Beau

Lijnen van Beau zijn inkepingen of groeven die over de nagels lopen. Het gaat om diepe groeven die overdwars van de ene kant naar de andere kant van de nagel lopen. Lijnen van Beau kunnen zich zowel voordoen aan de vingernagels als aan de teennagels. Aandoeningen die worden geassocieerd met lijnen van Beau zijn onder meer ongecontroleerde diabetes en perifere vasculaire ziekte, en ziektes waarbij hoge koorts optreedt, zoals roodvonk, mazelen, bof en longontsteking. Beau's lijnen kunnen ook een teken zijn van een tekort aan zink.

Ingegroeide teennagel

Treft vooral de grote teen

De medische naam van een ingegroeide teennagel luidt 'onychocryptosis'. Deze pijnlijke aandoening komt vooral bij de grote teen. Men spreekt van een ingegroeide teennagel wanneer een deel van de nagel in de huid dringt, wat tot een ontsteking kan leiden met roodheid, zwelling en pijn. Een chronische ontsteking kan aanleiding geven tot de vorming van 'wild vlees' (granulatieweefsel). De behandeling van een ingegroeide teennagel is afhankelijk van de ernst. Een ingegroeide teennagel met lichte klachten is normaal gesproken goed te behandelen bij de huisarts.

Bij een ingegroeide teennagel is er sprake van ingroei van het puntje van de zijkant van de teennagel in het omliggende nagelbed. Zoals hierboven reeds vermeld, treedt het meestal op aan de grote teen. Er ontstaat een klein wondje die gaat ontsteken en na enige tijd kan er 'wild vlees' (granulatieweefsel) ontstaan, wat kan leiden tot een pussige afscheiding. Een ingegroeide teennagel komt het meest voor bij jongeren tussen de 15 en 24 jaar. Bij mannen komt het iets vaker voor dan bij vrouwen, maar bij mensen ouder dan 65 jaar komt het vooral voor bij vrouwen. Bij kleine kinderen is een ingegroeide teennagel een zeldzaamheid.

Pijn, roodheid en zwelling

Een ingegroeide teennagel ontstaat als de zijkant van je nagel, meestal door verkeerd knippen of slecht passend schoeisel, bij het groeien uit de koers raakt. De nagel schuift in dat geval niet keurig over het nagelbed naar voren, maar duikt ter linker- of ter rechterzijde de huid in.

Als je een ingegroeide teennagel hebt, heb je vaak last van klachten van pijn, roodheid en zwelling. In principe kan elke teennagel ingroeien, maar het betreft in de meeste gevallen de grote teen. Wanneer dit langer bestaat kan als gevolg van een chronische ontsteking of voortdurende prikkeling 'wild vlees' ontstaan. Dit kan gepaard gaan met geelachtige, pussige afscheiding.

Een onbehandelde ingegroeide teennagel kan geen infecteren. Er kan zelfs een abces ontstaan die chirurgische behandeling behoeft. Een infectie van het bot (medische benaming: 'osteomyelitis') is een zeldzame complicatie van een ontstoken teen.

Behandeling

Een ingegroeide teennagel moet allereerst worden vrijgemaakt uit de huid, teneinde de irritatie door de nagelplaat op het nagelbed op te heffen. Dit kan de huisarts doen door de nagelplaat op te heffen, waardoor de spanning op de nagelrand wordt verminderd. De huisarts kan een watje of een rubber gootje onder de nagel aanbrengen, zodat de nagelpunt over het nagelbed heen groeit. Wild vlees kan aangestipt worden met zilvernitraat.

Bij aanhoudende klachten of als de ontsteking verergert, zal de ingegroeide nagel smaller worden gemaakt. Bij een relatief milde ontsteking kan het voldoende zijn om de nagelrand af te knippen. Na verloop van tijd groeit de nagel gewoon weer aan. Bij meer ernstigere klachten, is een chirurgische ingreep nodig waarbij je nagel blijvend versmald.

Onycholyse

Onycholyse is de medische term voor nagelloslating. Een nagelloslating kan worden veroorzaakt door verschillende factoren en aandoeningen. Veel voorkomende oorzaken zijn een beschadiging (trauma), een infectie, kanker en beroepsziekten waarbij je vingers gedurende langere tijd aan water en/of irriterende chemische stoffen zijn blootgesteld. Bepaalde geneesmiddelen die worden gebruikt voor de behandeling van kanker, antibiotica en ontstekingsremmende pijnstillers kunnen ook een rol spelen bij nagelloslating. Als alle nagels zijn aangedaan, is er mogelijk sprake van een ijzertekort of hyperthyreoïdie (= een overactieve schildklier).

Mees' lines

Mees' lines zijn witte horizontale lijnen of strepen in de nagel; teennagel of vingernagel. Er zijn veel verschillende nagelafwijkingen. Mees' lines is er één van. Het ontstaat door een tijdelijke verminderde groei of een groeistop van de nagels door bijvoorbeeld een arsenicum vergiftiging, selenium vergiftiging, koolmonoxidevergiftiging of chemotherapie.

Half and half nails

Bij half and half nails, ook bekend als Lindsay's nails, is het voorste stukje van de nagel rood, roze of bruin en het achterste stukje wit (20 tot 60% van de nagel) met een duidelijke grens. Half and half nails of Lindsay's nails werd voor de eerste keer genoemd door Bean in 1964 en later beschreven door Lindsay in 1967 bij patiënten met een chronische nierziekte. Half and half nails kunnen voorkomen bij verschillende ziekten maar ook bij gezonde individuen. Behandeling richt zich op de onderliggende aandoening of stoornis, maar de nagelafwijking zelf kan niet behandeld worden. Wel kan de nagelafwijking verdwijnen na een niertransplantatie bij mensen met een chronische nieraandoening.

Terry's nails

Bij de aandoening die bekend staat als Terry's nagels, is het grootste gedeelte van de nagel (mat)wit gekleurd en is het uiterste randje, de meest distale 1-2 mm van de nagel, bruin verkleurd, maar soms ook rood of roze. Bij deze aandoening zijn alle nagels aangedaan. Terry's nails worden vaak geassocieerd met een ernstige onderliggende aandoening, zoals leverfunctiestoornissen en leverfalen, hartfalen of diabetes.

Dikke nagels

Dikke nagels kunnen komen door aangeboren (nagel)afwijkingen, verkregen afwijkingen en secundair aan inflammatoire huidziekten. Dikke nagels kunnen bijvoorbeeld optreden bij de aangeboren aandoening pachyonychia congenita. Lange, kromme nagels worden ook gezien bij klauwnagels, waarbij de nagels dik zijn, moeilijk te knippen, snel groeien en daardoor totaal krom uitgroeien. Vooral ouderen worden door deze ontsierende aandoening getroffen. De meest voorkomende oorzaak van een dikke nagel is de beruchte schimmelnagel.

Klauwnagel

Klauwnagel of ramshoornnagel (medische term: onychogrypose) is een hypertrofie die nagels kan produceren die lijken op klauwen of een ramshoorn, vandaar de benaming klauwnagel of ramshoorn. Een klauwnagel kan worden veroorzaakt door trauma, door constante druk bij niet goed passende schoenen (bijvoorbeeld naaldhakken), of een perifere vaatziekte, maar is meestal het gevolg van verwaarlozing en het nalaten om gedurende langere tijd de nagel te knippen en te verzorgen. Deze aandoening komt vooral voor bij ouderen. Een klauwnagel kan gepaard gaan met een schimmelinfectie. Chirurgische verwijdering van de teennagel is een gangbare behandeling van een klauwnagel en in sommige gevallen kan de arts zelfs een permanente nagelverwijdering aanbevelen, wat wordt bereikt door vernietiging van de nagelmatrix.

Risicofactoren en -groepen voor nagelafwijkingen

Nagelafwijkingen kunnen een breed scala aan oorzaken hebben en sommige mensen zijn vatbaarder dan anderen. Of het nu gaat om een ingegroeide teennagel, schimmelinfectie, of ribbels en groeven, de gezondheid van je nagels kan veel vertellen over je algehele welzijn. Maar wie loopt nou écht extra risico? Laten we eens kijken naar de verschillende factoren en groepen die gevoeliger zijn voor deze nagelproblemen.

Leeftijd

Je nagels veranderen naarmate je ouder wordt. Met de jaren worden ze vaak brozer, droger en minder flexibel. Dit betekent dat je meer kans hebt op gespleten nagels, ribbels, en aandoeningen zoals nagelpsoriasis. Naarmate je ouder wordt, vertraagt de groei van je nagels, waardoor ze kwetsbaarder zijn voor beschadigingen en infecties, zoals schimmelnagels.

Voorbeeld: Oma Marie, inmiddels in de zeventig, merkt dat haar vingernagels steeds meer ribbels krijgen en soms zelfs breken bij de minste aanraking. Vroeger had ze mooie, stevige nagels, maar de tand des tijds heeft ze minder veerkrachtig gemaakt.

Beroepen

Mensen die hun handen veel gebruiken in hun werk, zoals kappers, schoonmakers, en koks, lopen een hoger risico op nagelproblemen. Regelmatig contact met water, chemicaliën, en schoonmaakmiddelen kan de nagels uitdrogen en broos maken, wat leidt tot splijten, barsten, en zelfs schimmelinfecties. Ook beroepen waarbij de handen vaak in contact komen met zware materialen of vibrerende gereedschappen kunnen bijdragen aan beschadigde nagels.

Voorbeeld: Tim, een bouwvakker, merkt dat zijn nagels dikker en verkleurd zijn door de constante blootstelling aan stof en vuil. Zijn nagels zijn broos en hebben diepe groeven, die moeilijk te herstellen zijn.

Gezondheidsproblemen

Bepaalde chronische aandoeningen zoals diabetes, reuma, en hart- en vaatziekten kunnen hun stempel drukken op de nagels. Mensen met diabetes hebben bijvoorbeeld een verhoogd risico op schimmelinfecties omdat hun immuunsysteem verzwakt is en ze vatbaarder zijn voor bacteriële en schimmelaanvallen. Mensen met bloedcirculatieproblemen, zoals bij hartziekten, kunnen last krijgen van dikke nagels, tunnelnagels, of zelfs Terry’s nails – witte nagels die wijzen op een slechte bloedtoevoer.

Voorbeeld: Lena, een vrouw met diabetes, merkt dat haar teennagels steeds dikker en verkleurd worden. Ze gaat naar de huisarts, die een schimmelnagel vaststelt, een veelvoorkomend probleem bij mensen met een zwakker immuunsysteem.

Leefstijl en gewoonten

Je leefstijl heeft een grotere impact op je nagels dan je misschien denkt. Rokers hebben bijvoorbeeld meer kans op gele nagels, ook wel het gele nagelsyndroom genoemd, omdat nicotine en andere chemicaliën in tabak de nagels verkleuren en verzwakken. Mensen die veel suiker eten of een eenzijdig dieet hebben, lopen het risico op lepeltjesnagels door tekorten aan essentiële voedingsstoffen zoals ijzer en eiwitten. Ook nagelbijters zetten hun nagels onder constante stress, wat leidt tot ribbels, putjes, en zelfs infecties door beschadigde nagelriemen.

Voorbeeld: Lisa, een fervente nagelbijter, merkt dat haar nagels putjes krijgen en verkleuren. Hoewel ze het wegwuift als een cosmetisch probleem, merkt haar arts op dat ze door het bijten bacteriën in haar nagelriemen heeft gebracht, wat de putjes en ontstekingen veroorzaakt.

Geslacht

Vrouwen lopen over het algemeen een hoger risico op nagelafwijkingen dan mannen. Dit komt deels doordat vrouwen vaker hun nagels blootstellen aan chemische producten zoals nagellak, remover, en acrylgel. Daarnaast kunnen hormonale schommelingen, vooral tijdens de zwangerschap of menopauze, de nagels gevoeliger maken voor afwijkingen zoals breuken, ribbels, en lepeltjesnagels.

Voorbeeld: Naomi, die dagelijks nagellak gebruikt, merkt dat haar nagels brozer worden en kleine witte vlekjes krijgen, een eerste teken van beschadiging door chemicaliën. Na advies van haar dermatoloog besluit ze haar nagels meer rust te geven en de lak wat vaker te laten staan.

Blootstelling aan vocht

Mensen die hun handen vaak in het water hebben, zoals afwassers, zwemmers, of moeders die de flesjes schoonmaken, hebben meer kans op schimmelnagels. Water zorgt ervoor dat de nagels opzwellen en vervolgens uitdrogen, wat ze kwetsbaar maakt. Vochtige omgevingen creëren ook een broedplaats voor schimmels, die zich graag in en rond de nagel nestelen.

Voorbeeld: Moeder Sandra, die haar handen constant in het sop heeft voor het schoonmaken van babyflesjes, merkt dat haar vingernagels geel en dik worden. Na een bezoek aan de arts blijkt dat ze last heeft van een schimmelnagel, waarschijnlijk door de constante blootstelling aan vocht.

Erfelijkheid: Als het in de familie zit

Sommige nagelafwijkingen zijn simpelweg het resultaat van je genetica. Als er in je familie veel gevallen zijn van psoriasis, schimmelnagels, of zelfs tunnelnagels, dan is de kans groot dat jij er ook gevoelig voor bent. Je nagels kunnen daarmee een genetische handtekening dragen, die ervoor zorgt dat je vatbaarder bent voor bepaalde nagelaandoeningen.

Voorbeeld: Mark merkt dat zijn zoon dezelfde bolle nagels heeft als hijzelf en zijn vader. Na onderzoek blijkt dat ze allemaal aanleg hebben voor trommelstokvingers, een erfelijke afwijking waarbij de nagels zich in een gebogen vorm ontwikkelen.

Tot slot: Let op je nagels, ze vertellen een verhaal

Je nagels zijn als kleine boodschappers die signalen geven over je gezondheid, gewoonten, en leeftijd. Door te begrijpen welke factoren bijdragen aan nagelafwijkingen, kun je je bewust worden van je eigen risico’s en proactief maatregelen nemen. Of het nu gaat om het dragen van handschoenen tijdens het schoonmaken, het aanpassen van je dieet, of simpelweg stoppen met nagelbijten – je nagels zullen je er dankbaar voor zijn!

Onderzoek en diagnose

Nagelafwijkingen kunnen allerlei vormen aannemen, van verkleuringen tot vreemde vormen, en kunnen soms wijzen op onderliggende gezondheidsproblemen. Wanneer je bij de huisarts of dermatoloog komt met een nagelprobleem, staat er een klein onderzoeksavontuur te wachten. De arts zal niet alleen je nagels nauwkeurig inspecteren, maar ook gericht vragen stellen om te begrijpen wat er precies speelt. Jouw nagels kunnen immers veel meer vertellen dan je denkt – ze zijn als een spiegel van je algehele gezondheid.

Het vraaggesprek met de arts

Voordat de arts je nagels grondig onderzoekt, zal hij of zij beginnen met een anamnese, oftewel een vraaggesprek. Dit is bedoeld om erachter te komen of er onderliggende oorzaken zijn voor je nagelproblemen. Verwacht vragen zoals:

• Wanneer begon je nagelprobleem? De arts wil weten of het iets is wat pas recent is ontstaan, of dat je er al langer mee rondloopt. Bij een aandoening zoals een schimmelnagel ontwikkelt de verkleuring zich langzaam, terwijl een blauwe plek onder de nagel vaak acuut ontstaat na een trauma.
• Heb je nog andere symptomen? Nagelafwijkingen kunnen soms gepaard gaan met andere klachten zoals jeuk, pijn, of zwelling. Als je bijvoorbeeld naast ribbels in je nagels ook last hebt van gewrichtspijn, kan dit wijzen op nagelpsoriasis.
• Heb je recent medicatie gebruikt of gezondheidsproblemen gehad? Sommige medicijnen, zoals chemotherapie, kunnen invloed hebben op de nagels. Daarnaast kunnen aandoeningen zoals diabetes of bloedarmoede veranderingen in de nagels veroorzaken, zoals broze nagels of lijnen van Beau.
• Wat zijn je leefgewoonten? Rook je, eet je gezond, heb je veel stress? Dit kan allemaal bijdragen aan de conditie van je nagels. Zo kan een tekort aan vitamines leiden tot lepeltjesnagels, terwijl veelvuldig nagelbijten putjes en groeven kan veroorzaken.

Lichamelijk onderzoek

Na het vraaggesprek komt het fysiek onderzoek. De arts zal je nagels grondig bekijken, vaak met een vergrootglas of speciale loep, om details te zien die met het blote oog niet zichtbaar zijn. De arts let daarbij op de kleur, dikte, vorm en textuur van je nagels.

• Kleur: Verkleuringen, zoals geel bij schimmelnagels, wit bij leukonychia, of blauw bij zuurstoftekort, zijn vaak duidelijke aanwijzingen voor specifieke aandoeningen. Voorbeeld: De arts ziet dat je nagels wit zijn met een roze streepje aan de bovenkant – een klassiek teken van Terry’s nails, wat kan wijzen op leverproblemen of hartfalen.
• Dikte en textuur: Zijn je nagels dik, broos of juist dun? Putjes in de nagels kunnen wijzen op psoriasis, terwijl een ongewoon dikke nagel vaak een symptoom is van een schimmelinfectie. Voorbeeld: De arts ontdekt dat je teennagel niet alleen dikker is geworden, maar ook een geelgroene kleur heeft – een teken van een schimmelnagel die verder gevorderd is.
• Vorm: Bolle nagels kunnen wijzen op trommelstokvingers, wat vaak geassocieerd wordt met longziekten. Lepeltjesnagels, die hol zijn in plaats van bol, kunnen duiden op ijzertekort of bloedarmoede. Voorbeeld: Je nagels lijken hol en lijken op lepeltjes. De arts vermoedt een ijzertekort en stelt voor om bloedonderzoek te doen om dit te bevestigen.

Aanvullend onderzoek

Soms is een visuele inspectie niet voldoende om een sluitende diagnose te stellen. In dat geval zal de arts aanvullend onderzoek uitvoeren, zoals:

• Bloedonderzoek: Hiermee kan de arts controleren op tekorten aan vitamines, ijzer of andere stoffen die je nagelgezondheid beïnvloeden. Ook kan gekeken worden naar onderliggende aandoeningen zoals diabetes, nier- of leverziekten. Voorbeeld: De arts vermoedt dat je ribbelige nagels een teken zijn van een vitamine B-tekort. Uit het bloedonderzoek blijkt inderdaad dat je vitamine B12-waarden te laag zijn, wat een mogelijke verklaring is voor de afwijking.
• Kweek of biopt: Als er sprake is van een schimmelnagel of een mogelijke huidziekte, kan de arts besluiten om een stukje van de nagel of huid af te nemen voor verder laboratoriumonderzoek. Dit wordt op kweek gezet om te kijken of er schimmels, bacteriën of andere organismen aanwezig zijn. Voorbeeld: De arts neemt een klein stukje van je verdikte teennagel en stuurt dit naar het laboratorium. De uitslag bevestigt de aanwezigheid van de schimmel Trichophyton rubrum, wat een schimmelnagel veroorzaakt.
• Dermatoscopie: Bij twijfel kan de arts een dermatoscoop gebruiken, een speciaal vergrootglas dat met licht in de huid en nagels kan kijken. Dit is vooral handig bij verdachte verkleuringen of vlekjes onder de nagels die kunnen wijzen op melanoom, een vorm van huidkanker.

Voorbeeld van een diagnoseproces

Saskia, een vrouw van 45, gaat naar de huisarts omdat ze merkt dat haar vingernagels de afgelopen maanden ribbels en putjes hebben ontwikkeld. Daarnaast klaagt ze over pijnlijke gewrichten. De arts stelt haar vragen over haar algehele gezondheid en ontdekt dat haar moeder nagelpsoriasis heeft. Na een visuele inspectie met een loep ziet de arts de typische kenmerken van nagelpsoriasis: putjes, ribbels, en een gelige verkleuring. Er wordt een bloedonderzoek aangevraagd om eventuele ontstekingswaarden te controleren. De diagnose wordt bevestigd: Saskia heeft nagelpsoriasis.

Behandeling van nagelafwijkingen

Nagelafwijkingen kunnen variëren van cosmetisch storend tot ronduit pijnlijk, en daarom verdient elke afwijking een eigen behandelplan. Het aanpakken van nagelproblemen kan wat geduld vereisen, maar met de juiste zorg kunnen je nagels weer herstellen en gezond worden. Hier is een overzicht van behandelingen die passen bij verschillende soorten nagelafwijkingen.

Schimmelnagels (onychomycose)

• Antischimmelcrèmes en -nagellakken: Bij milde gevallen van schimmelnagels kan een antischimmelcrème of nagellak helpen. Deze middelen, verkrijgbaar bij de apotheek, bevatten schimmeldodende ingrediënten zoals terbinafine of ciclopirox. Je moet het regelmatig aanbrengen, soms weken of maandenlang, om effect te zien.
• Orale antischimmelmedicatie: Bij hardnekkige schimmelinfecties zal de arts vaak kiezen voor een kuur met orale antischimmelmedicatie, zoals terbinafine of itraconazol. Deze medicijnen bestrijden de infectie van binnenuit, maar vereisen geduld: vaak duurt de behandeling enkele maanden.
• Nagelverwijdering: In ernstige gevallen kan de arts ervoor kiezen om de geïnfecteerde nagel (deels) te verwijderen. Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving en biedt een frisse start voor de nieuwe nagel om gezond te groeien.

Tip: Vermijd vochtige omgevingen en draag ademende schoenen om schimmelnagels in de toekomst te voorkomen.

Nagelpsoriasis

• Lokale behandelingen: Speciale crèmes en zalven die corticosteroïden bevatten, kunnen direct op de nagels en de omliggende huid worden aangebracht om de ontsteking te verminderen. Dit helpt vooral bij ribbels, putjes en verkleuring van de nagels.
• Fototherapie: Bij ernstige nagelpsoriasis kan UV-lichttherapie (fototherapie) worden ingezet om de symptomen te verminderen. Dit wordt vaak in combinatie met medicijnen gebruikt om het effect te versterken.
• Orale medicatie: In sommige gevallen kan de arts systemische behandelingen voorschrijven, zoals methotrexaat of biologische geneesmiddelen. Deze medicijnen onderdrukken het immuunsysteem en verminderen zo de ontsteking die de nagelafwijking veroorzaakt.

Tip: Houd je nagels kort en verzorg de nagelriemen voorzichtig om verdere irritatie te voorkomen.

Bolle nagels door trommelstokvingers

• Behandel de oorzaak: Bolle nagels (trommelstokvingers) zijn vaak een symptoom van een onderliggende ziekte, zoals een long- of hartprobleem. Het aanpakken van deze onderliggende oorzaak is de sleutel tot verbetering van de nagelafwijking.
• Symptomen verlichten: Hoewel er geen directe behandeling is voor de bolle nagels zelf, kan het verminderen van de symptomen door de onderliggende ziekte aan te pakken, op den duur de nagels weer normaliseren.

Tip: Raadpleeg een arts als je zonder duidelijke reden bolle nagels hebt. Het kan wijzen op iets dat meer aandacht vereist.

Lepeltjesnagels (koilonychia)

• Dieet en supplementen: Lepeltjesnagels zijn vaak een teken van ijzertekort of bloedarmoede. Het aanvullen van je dieet met ijzerrijke voedingsmiddelen zoals rood vlees, groene bladgroenten en peulvruchten kan wonderen doen. In sommige gevallen zijn ijzersupplementen nodig.
• Medische behandeling: Als de lepeltjesnagels worden veroorzaakt door een andere onderliggende aandoening, zoals een schildklierziekte, zal de behandeling zich daarop richten.

Tip: Combineer ijzerrijk voedsel met vitamine C-rijke voedingsmiddelen om de opname van ijzer te verbeteren.

Ingegroeide teennagel

• Week en verzorg: Begin met het weken van je voeten in warm water, eventueel met een beetje zout, om de huid en nagel zachter te maken. Na het weken kun je voorzichtig proberen de ingegroeide rand van de nagel omhoog te tillen met een schoon, steriel nagelvijltje.
• Nagelbeugels of watjes: In sommige gevallen kan de arts een speciale nagelbeugel plaatsen die de nagel helpt om recht te groeien. Een andere methode is om een klein watje onder de ingegroeide nagelrand te plaatsen, zodat de nagel minder in de huid prikt.
• Chirurgische ingreep: Als de ingroei hardnekkig is of gepaard gaat met een ontsteking, kan de arts besluiten een deel van de nagel te verwijderen. Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving en biedt meestal snelle verlichting.

Tip: Knip je nagels altijd recht en niet te kort om toekomstige ingroei te voorkomen.

Lijnen van Beau

• Medische behandeling: Lijnen van Beau zijn groeven die over de nagels lopen en wijzen op een verstoring in de nagelgroei. Deze afwijking kan het gevolg zijn van een ziekte of voedingstekort. De behandeling richt zich dan ook op het aanpakken van deze onderliggende problemen, zoals het aanpassen van je dieet of het behandelen van een ziekte.

Tip: Een gezonde levensstijl met voldoende voeding en rust kan de kans op dergelijke nagelafwijkingen verminderen.

Broze en gespleten nagels

• Vochtinbrengende crèmes: Gebruik dagelijks een vochtinbrengende nagelcrème of olie om de nagels en nagelriemen te hydrateren. Dit helpt om broosheid en splijten tegen te gaan.
• Supplementen: Biotine, een vitamine uit het B-complex, kan bijdragen aan sterkere nagels. Een dagelijkse dosis van biotinesupplementen kan na enkele maanden zichtbaar resultaat opleveren.
• Vermijd chemische middelen: Probeer de blootstelling aan agressieve schoonmaakmiddelen, nagellakremover op acetonbasis, en andere chemicaliën te verminderen. Draag handschoenen tijdens huishoudelijke klussen.

Tip: Gebruik een verstevigende nagellak met voedende ingrediënten om je nagels te beschermen en te versterken.

Preventie: Nagels verzorgen

Je kunt veel nagelafwijkingen voorkomen door goed voor je nagels te zorgen. Volg deze algemene richtlijnen om je nagels gezond te houden:

• Bijt niet op je nagels en scheur e nagels niet af en trek ook niet aan losse velletjes.
• Gebruik altijd een nagelknipper en knip je nagels na het baden, als de nagels nog zacht zijn.
• Houd je nagels droog en schoon.
• Gebruik een scherpe manicureschaar, knip je nagels recht af en rond de uiteinden voorzichtig af.
• Als je een probleem hebt met broze of zwakke nagels, houd ze dan kort om te voorkomen dat ze breken of scheuren.
• Gebruik lotion op je nagels en nagelriemen om de nagel- en nagelbedden gehydrateerd te houden.

Lees verder

• Broze nagels: oorzaken en behandeling van brokkelige nagels
• Nagelriemontsteking (paronychia): symptomen en behandeling
• Schimmelnagels: symptomen wit-gele, groene of bruine nagels
• Ingegroeide teennagel: symptomen, oorzaken en behandeling
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling