Nagelriemontsteking (paronychia): symptomen en behandeling

Wat is een nagelriemontsteking of paronychia en wat kun je doen aan een nagelriemontsteking? Een ontsteking van de huidplooi rondom een vinger- of teennagel (nagelwal), wordt paronychia, omloop of nagelriemontsteking genoemd. De nagelwal wordt pijnlijk (bij aanraking) en zwelt op, hetzij plotseling - acute paronychia genoemd -, hetzij geleidelijk - chronische paronychia genoemd. Dit is afhankelijk van de oorzaak. De aandoening kan - zeker indien deze onbehandeld blijft - één of meerdere nagels aantasten. De behandeling van paronychia bestaat uit medicijnen en zelfzorgmaatregelen. Slechts zelden is een chirurgische behandeling nodig. In lichte gevallen van nagelriemontsteking kan meerdere malen per dag een badje met soda helpen.

• Wat is een nagelriemontsteking?
• Vóórkomen
• Oorzaak paronychia
• Pyogeen paronychia
• Candida-paronychia
• Nagelriemontsteking symptomen
• Acute nagelriemontsteking
• Chronische nagelriemontsteking
• Complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Identificeren van de ziekteverwekker
• Beeldvormend onderzoek
• Differentiële diagnose
• Nagelriemontsteking behandeling: zalf en soda
• Badje met soda
• Pusophoping
• Chronische nagelriemontsteking
• Ingroei van de nagel voorkomen
• Prognose
• Preventie

Wat is een nagelriemontsteking?

Paronychia is de medische term voor een ontsteking van de nagelriem of de nagelwal van een vingernagel of teennagel. De nagelwal is de huid rond de nagels en de nagelriem is het huidrandje dat op de nagel aansluit. Het is een courante aandoening, waarbij twee vormen worden onderscheiden: de acute vorm die plotseling optreedt en de chronische vorm die geleidelijk ontstaat en vaak ook langer aanhoudt. Chronische paronychia wordt meestal gezien bij de 'ingegroeide teennagel'.

Vóórkomen

Paronychia komt op iedere leeftijd voor. Mannen hebben het iets vaker dan vrouwen.

Oorzaak paronychia

De twee meest voorkomende oorzaken van paronychia zijn:

Pyogeen paronychia

Pyogeen betekent 'etterverwekkend'. Deze variant wordt veroorzaakt door bacteriën, vaak stafylokokken en/of streptokokken, na een wondje of beschadiging van de huid. Hierdoor krijgen ze de kans zich te vermenigvuldigen. Kleine traumata worden veroorzaakt door slechte nagelhygiëne, duimzuigen, nagelbijten, het te kort afknippen van de nagels en peuteren. Acute paronychia betreft meestal een pyogene paronychia.

Candida-paronychia

Dit is candidiasis (schimmelinfectie) van de nagelriem(wal), wat gepaard gaat met pijnlijke roodheid en zwelling. De boosdoener is Candida albicans - een gist die bij vrijwel iedereen aanwezig is als een normale bewoner van de huid. Als gevolg van een langdurige beschadiging van de nagelriemen kan deze chronische variant ontstaan. Het komt vaak voor bij mensen die vaak natte handen hebben of hun handen vaak wassen. Hierdoor wordt de huid rond de nagels opgeweekt en toegankelijk voor microrganismen.

Nagelriemontsteking symptomen

Acute nagelriemontsteking

De symptomen van acute paronychia treden meestal binnen een dag op en bestaan uit een rode en (druk-)pijnlijke zwelling aan één kant van de nagelwal met pusvorming in de nagelwal of onder de nagel. Indien de aandoening niet wordt behandeld, kan de nagel loslaten van het nagelbed en na verloop van tijd zelfs afvallen.

Chronische nagelriemontsteking

De symptomen van chronische paronychia ontwikkelen zich geleidelijk over een periode van enkele maanden. Gezwollen, rode en pijnlijke nagelriemen staan voorop. Er is vaak geen sprake van pusvorming. De aandoening kan op de lange duur aanleiding geven tot een verkleuring en slecht uitgroeien van de nagelplaten.

Complicaties

Acute nagelriemontsteking kan zich verspreiden en een ernstige huidinfectie veroorzaken en onderliggende pezen treffen.

De belangrijkste complicatie van chronische nagelriemontsteking is nageldystrofie, waarbij de getroffen nagel zich slecht ontwikkelt door storing in de voedseltoevoer. Je kunt last krijgen van een vervormde, geribbelde nagel. Ze kunnen geel, bruin of groen en broos worden. Na herstel duurt het tot een jaar voordat de nagels weer normaal zijn.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De diagnose van paronychia is voornamelijk gebaseerd op anamnese en lichamelijk onderzoek. Soms is aanvullende onderzoek nuttig.

Identificeren van de ziekteverwekker

Pyogeen paronychia is het gevolg van een bacteriële infectie; daarom kan een kweek helpen bij het identificeren van het veroorzakende organisme. Het KOH-preparaat wordt gebruikt voor de directe diagnostiek van schimmelinfecties van de huid en kan nuttig zijn als een Candida-infectie wordt vermoed, zoals bij chronische paronychia. De Tzanck test (of uitstrijkje) kan worden gebruikt om de leden van de virale familie herpesviridae te detecteren.

Beeldvormend onderzoek

Hoewel beeldvormend onderzoek vaak niet nodig is bij paronychia, kan een röntgenfoto van de vingertop nodig zijn bij vermoeden van osteomyelitis, een infectie van het bot. Dit kan het geval zijn bij terugkerende infecties, verhoogde bezinking (BSE), of de aanwezigheid van risicofactoren voor osteomyelitis. Een röntgenfoto kan ook verkregen worden als een vreemd lichaam (corpus alienum) wordt vermoed of als er sprake is van een recent vingertrauma.

Differentiële diagnose

Enkele aandoeningen kunnen aangemerkt worden als differentiële diagnose, omdat ze soortgelijke symptomen kunnen hebben als paronychia. Het gaat onder meer om de volgende aandoeningen:

• allergisch contacteczeem;
• blastomycose (een infectie die wordt veroorzaakt door de schimmel Blastomyces dermatitidis);
• candidiasis (schimmel);
• cellulitis (een bacteriële infectie van het onderhuidse bindweefsel);
• chronische mucocutane candidiasis (een primaire afweerstoornis die zich kenmerkt door oppervlakkige Candida-infecties);
• cutane symptomen van hiv-infectie;
• glomus tumor aan de nagel;
• herpes aan de vinger;
• infecties aan de hand;
• kaposisarcoom (een zeldzame vorm van kanker die het meest voorkomt in de huid);
  Pompholyx op de hand / Bron: Chalco, Wikimedia Commons (GFDL)
• loslatende nagel (onycholyse);
• pemphigus vulgaris (een auto-immuunziekte met blaren);
• plaveiselcelcarcinoom van de huid;
• pompholyx (blaasjeseczeem);
• psoriasis aan de nagels;
• pyogeen granuloom;
• reactieve artritis;
• schimmelnagel (onychomycose);
• slijmcyste;
• splinter of ander vreemd lichaam onder een nagel;
• subunguaal fibroom;
• subunguaal melanoom (huidkanker onder vingernagel - het melanoom is een agressieve vorm van huidkanker);
• ziekte van Bowen.

Nagelriemontsteking behandeling: zalf en soda

Badje met soda

In lichte gevallen, dat wil zeggen bij geringe roodheid van de nagelwal en bij het uitblijven van abcesvorming - kan een acute paronychia binnen enkele dagen vanzelf verdwijnen. Het is daarbij van belang dat de aangedane plek wordt ontzien en dat men stoten probeert te voorkomen. Een nat verbandje kan verlichting geven, maar heeft geen gunstig invloed op het beloop. Algemeen kan een warm badje met soda worden geadviseerd bij een nagelriemontsteking. Dit meerdere malen per dag.

Pusophoping

Bij pusophoping in de nagelriem dient de pus verwijderd worden. Dit gebeurt door een klein sneetje in het abces te maken, waarlangs het pus kan wegvloeien. Soms kan de pus ook ontlast worden door de nagelriem met behulp van een chirurgisch instrumentje op te tillen. Wanneer de infectie zich heeft uitgebreid onder de nagel, dan moet een gedeelte van de nagelbasis verwijderd worden ten behoeve van een goede drainage. Ernstige gevallen van acute paronychia worden behandeld met antibiotica.

Chronische nagelriemontsteking

Bij chronische paronychia moeten de nagelriemen herstellen. Met het oog hierop is het van belang dat overmatig water en zeepgebruik wordt voorkomen. Ook moeten kleine traumata vermeden worden. Voorts kan de huisarts een lokale behandeling van de nagelriemen met een gist- of bacteriedodende zalf adviseren. In hardnekkige gevallen - als de schimmel ook het nagelbed en de nagel heeft aangedaan - kan een orale kuur met antischimmelmedicatie of antibiotica nodig zijn. De genezing van chronische paronychia vergt vaak een lange adem.

Ingroei van de nagel voorkomen

Ingroei van de nagel kan voorkomen worden door nagels recht af te knippen en goed zittend schoeisel te dragen. Voorts is het verstandig om verkeerde gewoontes zoals het bijten op nagels en nagelriem en het te kort afknippen van (de zijkanten van) de nagels af te leren. Ook kan het minder vaak in contact komen van de handen met water en chemicaliën een belangrijke rol spelen bij de preventie van deze aandoening.

Prognose

Nagelriemontsteking verdwijnt meestal met adequate behandeling. Bij sommige mensen zijn er meerdere nagelriemen ontstoken, of de infectie komt terug na behandeling (chronische paronychia). Onbehandeld kan de infectie schade aan de nagel veroorzaken.

Sporadisch kan onbehandelde nagelriemontsteking dieper in de vinger of teen doordringen en tot een ernstige infectie leiden. De infectie kan zelfs doordringen tot het onderliggende bot. In zeer ernstige en zeldzame gevallen moet een arts een vinger of teen amputeren om ervoor te zorgen dat de infectie zich niet naar de rest van het lichaam verspreidt. Ernstige, chronische nagelriemontsteking treft meestal mensen met diabetes of een stoornis in de bloedsomloop.

Preventie

De volgende maatregelen kunnen helpen om te voorkomen dat getroffen wordt door een ontstoken nagelriem:

• Ga niet bijten of kauwen op uw nagels of nijnagels. Een nijnagel is een klein stukje van een gescheurde huid dat aan de zijkant van de nagelriem van een vingernagel zit.
• Pluk niet aan je nagelriemen.
• Pas op dat je je nagels niet te kort knipt.
• Blijf van de nagelriemen af. Knip deze niet af. Ook niet in een nagelstudio. Als je ze knipt, kunnen bacteriën en ziektekiemen gemakkelijker binnendringen, wat kan leiden tot infecties. Waar je wel aan mag komen zijn de losse velletjes voorbij de nagelriemen en op de nagelwal. Ook mag je de nagelriem voorzicht terugduwen.
• Je kunt de nagelriemen dagelijks goed verzorgen met speciale nagelriemolie. Hierdoor blijven ze soepel en zacht. Droge nagelriemen kunnen voor barstjes zorgen.
• Zorg voor een goede hygiëne door regelmatig je handen te wassen en je nagels schoon te houden. Gebruik een zachte zeep die niet irriterend is voor de huid.
• Draag waterdichte handschoenen als je met chemicaliën werkt en voorkom dat je handen langdurig nat zijn.

Lees verder

• Ontstoken nagelriem vinger: symptomen - nagel laat los
• Ingegroeide teennagel: symptomen, oorzaken en behandeling
• Kalknagels (schimmelnagel): symptomen, oorzaak & behandeling
• Nagelpsoriasis: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Ontstoken vinger: symptomen, oorzaak en behandeling fijt