Subunguaal melanoom: zwart streepje of vlekje onder nagel

Een subunguaal melanoom betreft huidkanker onder een teennagel of vingernagel, die meestal zichtbaar wordt bij de duim of grote teen als een bruine tot zwarte verkleuring van de nagel. Een melanoom is een vorm van huidkanker, die ontstaat uit de melanocyten. Dat zijn de pigmentcellen van de huid. Veel nagelmelanomen vangen aan met een bruine of zwarte verkleuring van de nagel. Tref je bruine of zwarte verticale strepen aan op het nagelbed, dan is het belangrijk om dit door de huisarts te laten beoordelen. Maar zo'n verkleuring kan echter ook worden veroorzaakt door een groot aantal andere factoren, zoals een bacteriële infectie met Pseudomans aeruginosa of een gistinfectie met Candida. Een bloeduitstorting onder de nagel als gevolg van een trauma is ook mogelijk, evenals het gebruik van medicijnen, lokale huidaandoeningen of door systemische ziekten. Bij personen met een donkere huid is het op oudere leeftijd veelal zelfs als een fysiologisch verschijnsel te beschouwen.

• Streep of strepen onder teennagel of vingernagel
• Subunguaal hematoom: kanker onder de nagel
• Bij wie komt het subunguaal melanoom voor?
• Oorzaken melanoom onder de nagel
• Risicofactoren nagelmelanoom
• Subunguaal melanoom herkennen en symptomen
• Bruine of zwarte streep of vlek onder de nagel
• Amelanotisch melanoom
• Onderzoek en diagnose
• Hutchinson's sign
• ABCDEF-regel
• Biopsie
• Behandeling van een subunguaal melanoom
• Prognose en levensverwachting
• Preventie

Streep of strepen onder teennagel of vingernagel

Een bruine of zwarte streep of strepen onder teennagel of vingernagel, kan wijzen op een subunguaal melanoom. Een melanoom is een vorm van huidkanker, die ontstaat uit de melanocyten. Een subunguaal melanoom is een variant van het acrolentigineus melanoom, welke zich bevindt zich op de handpalmen en de voetzolen, en onder of rondom de nagels. Een subunguaal melanoom wordt meestal aangetroffen onder de nagel van een duim of grote teen, maar elke vingernagel of teennagel kan zijn aangedaan. Het subunguaal melanoom is dus onder de nagel gelokaliseerd. Vaak wordt het miskend en ten onrechte voor een onschuldige afwijking aangezien. Een subunguaal melanoom heeft diverse uitingsvormen. Het kan zichtbaar worden als:

• een tumor;
• een longitudinale bruine band in de nagel (melanonycia striata), dus in de lengterichting; of
• een diffuse (wijd uiteenlopende) bruinzwarte verkleuring van de nagel.

Subunguaal hematoom: kanker onder de nagel

Een subunguaal melanoom moet onderscheiden worden van een subunguaal hematoom, de medische benaming van bloeduitstorting onder de nagel. Hierbij moet er altijd een voorgeschiedenis zijn die daarbij past, zoals stoten, een voorwerp dat op de nagel valt, joggen/hardlopen, ander trauma, het gebruik van bloedverdunners, etc. Als dat niet het geval is, dan is het onderscheid van een subunguaal melanoom met een subunguaal melanoom moeilijk te maken. Een bloeduitstorting onder de nagel schuift op naarmate de nagel groeit. Dat is bij een melanoom duidelijk niet het geval.

Bij wie komt het subunguaal melanoom voor?

Het subunguaal melanoom is een zeldzame huidaandoening. Slechts ongeveer 1% van alle melanomen bij personen met een lichte huidskleur betreft een subunguaal melanoom. Het ontstaat bij mensen van alle etnische achtergronden, ongeacht hun huidskleur. Een melanoom van de huid is een relatief zeldzaam verschijnsel bij mensen met een donkere huid, maar een subunguaal melanoom komt bij elk huidtype ongeveer even vaak voor. Uit de literatuur blijkt dat 20% van alle melanomen bij mensen met huidtype V en VI (donkere huid) zich onder de nagel bevindt, terwijl dat bij huidtype I en II (lichte huid) slechts 1% is. Het is daarmee de meest voorkomende vorm van melanoom bij diep gepigmenteerde individuen. Het subunguaal melanoom komt het meest voor bij mensen tussen de leeftijd van 40 en 70 jaar. Mannen en vrouwen worden even vaak getroffen.

Oorzaken melanoom onder de nagel

Een subunguaal melanoom is een kwaadaardige woekering van pigmentcellen die ontstaat in de nagelwortel van een vingernagel of teennagel. Mogelijk spelen erfelijke aanleg en/of traumata ofwel verwondingen aan de nagel, een rol bij het ontstaan van het subunguaal melanoom, maar de precieze oorzaak is anno 2024 nog niet opgehelderd.

Risicofactoren nagelmelanoom

De belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van het melanoom van de huid is overmatige blootstelling aan ultraviolette (UV-)straling, maar voor het subunguaal melanoom is dit oorzakelijk verband anno 2024 nog niet aangetoond. Risicofactoren zijn onder meer:

• een donkere huidskleur hebben
• ouder zijn dan 50 jaar
• voorgeschiedenis van een trauma aan de vingers of tenen
• het hebben van een immunosuppressieve stoornis, zoals hiv

Subunguaal melanoom herkennen en symptomen

Hoe en waaraan kun je een subunguaal melanoom herkennen?

Bruine of zwarte streep of vlek onder de nagel

Een subunguaal melanoom begint vaak als een bruine band in de nagel in de lengterichting (melanonycia striata), een solitaire bruine streep. In de loop van de tijd (weken tot maanden), wordt de bruine (pigment) band breder, vooral aan zijn proximale uiteinde (de rand die rondom de nagelplaat loopt) en onregelmatiger in pigmentatie, waaronder lichtbruin en donkerbruin. Ook kan er zich een tumor of knobbeltje ontwikkelen, die kan zweren of bloeden. Voorts kan er nageldystrofie optreden, waarbij de nagel dunner wordt, gaat barsten of vervormen.

Amelanotisch melanoom

In de helft van de gevallen betreft het een amelanotisch melanoom, waarbij geen pigment zichtbaar is. Er kan zich hierbij een tumor of knobbeltje onder de nagelplaat vormen, wat kan leiden tot een nagelloslating (ofwel onycholyse). Het kan soms lijken op een wrat. Het is meestal pijnloos, maar een invasieve tumor kan de onderliggende structuren verdringen en ernstige pijn veroorzaken.

Onderzoek en diagnose

Heb je een bruine of zwarte verkleuring onder de nagel, of het nu in de vorm is van een stipje, puntje, vlekje, band of streep onder de nagel, die er niet uitgroeit maar aanwezig blijft, dan is het belangrijk om een afspraak te maken met je huisarts om dit te laten beoordelen. Het is belangrijk om 'nagelkanker' uit te sluiten.

Hutchinson's sign

Bij een melanoom kan het zogeheten 'Hutchinson's sign' aanwezig zijn. Dit duidt op een bruine verkleuring van de huid van de nagelriem. Deze verkleuring wordt veroorzaakt door pigment van ingroeiende melanoomcellen. Deze breiden zich uit vanuit een subunguaal melanoom. Maar bij een hematoom is dit soms ook het geval. Daarom geeft het 'Hutchinson's sign' geen uitsluitsel; het is eerder een indicatie of aanwijzing.

ABCDEF-regel

De arts kan de ABCDEF-regel hanteren om een onschuldige donkere verkleuring van een nagel te onderscheiden van een subunguaal melanoom:

Biopsie

De gouden standaard van diagnostiek van een subunguaal melanoom is histologisch onderzoek (weefselonderzoek). Een biopt (een stukje weefsel) is nodig om een melanoom uit te sluiten. Dit wordt door de patholoog onderzocht onder de microscoop.

Behandeling van een subunguaal melanoom

Een subunguaal melanoom moet operatief verwijderd worden. Dit vereist het verwijderen van het melanoom met een bepaalde marge. Vaak wordt hierbij het distale kootje (het uiteinde van de vinger of teen) geamputeerd. Soms kan de chirurg een deel van het kootje intact laten, mits de benodigde marge (volgens het behandelprotocol) dit toelaat. Het verwijderen van de lokale lymfeklieren draagt volgens de literatuur niet bij aan de overlevingskansen.

Prognose en levensverwachting

De vooruitzichten en levensverwachting voor een subunguaal melanoom zijn slechter dan voor andere soorten melanomen, omdat de diagnose vaak in een laat stadium wordt gesteld. Men wacht vaak te lang om naar de huisarts te gaan met klachten. De vijfjaarsoverleving voor een subunguaal melanoom kan sterk variëren, van 16 tot 87 procent, afhankelijk van hoe uitgebreid de kanker is uitgezaaid. Als algemene regel geldt dat hoe vroeger de kanker wordt ontdekt, hoe beter de kans op effectieve behandeling en overleving is. De prognose van een persoon hangt vaak samen met hoe diep de tumor de huid is binnengedrongen. Hoe dieper een tumor is, hoe ongunstiger de prognose.

Preventie

Het is misschien niet iets waar je vaak aan denkt, maar ook je nagels verdienen aandacht als het gaat om bescherming tegen de zon. Een subunguaal melanoom kan zich namelijk onder de nagel ontwikkelen. De beste manier om dit te voorkomen is door je nagels dezelfde zorg te geven als je huid. Hier zijn een paar slimme preventietips om je nagels veilig en gezond te houden:

• Bescherm je handen en voeten: Draag altijd zonnebrandcrème op de huid rondom je nagels, vooral als je vaak buiten bent. Vergeet ook je voeten niet, want teennagels zijn net zo kwetsbaar!
• Handschoenen zijn je vrienden: Als je vaak met je handen werkt in de tuin of op andere plekken waar ze beschadigd kunnen raken, gebruik dan beschermende handschoenen om je nagels te beschermen tegen trauma’s.
• Let op veranderingen: Controleer je nagels regelmatig op donkere vlekken, strepen of veranderingen in de structuur. Wees alert op verkleuringen die niet verdwijnen of nagels die ineens dikker worden.
• Wees voorzichtig met manicure en pedicure: Zorg ervoor dat je nagelbedden niet beschadigd raken door scherpe instrumenten of agressieve behandelingen. Houd het zacht en schoon.
• Zoek op tijd hulp: Heb je een donkere vlek onder je nagel die maar niet weggaat of verandert? Aarzel niet en laat het zo snel mogelijk door een arts controleren. Vroege detectie kan het verschil maken!

Lees verder

• Melanoom: symptomen, herkennen, oorzaak en behandeling
• Bloeduitstorting onder de nagel: oorzaken van blauwe nagel
• Blauwe nagels of blauwe nagel: oorzaken en wat te doen?
• Nagelriemontsteking (paronychia): symptomen en behandeling
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling