Dacryops: Goedaardige cyste in traanklier (traankliercyste)

Dacryops is een zeldzame maar goedaardige aandoening waarbij de patiënt een met vloeistof gevulde cyste in de traanklier heeft. Deze cyste ontstaat doorgaans onder de laterale zijde van het bovenste ooglid en kan leiden tot een pijnloze of mild pijnlijke zwelling. Hoewel de cyste op andere plaatsen met traanklierweefsel kan ontstaan, is de meest voorkomende locatie onder het bovenste ooglid. Diverse beeldvormende onderzoeken zijn noodzakelijk om de diagnose te bevestigen en andere aandoeningen, zoals kanker, uit te sluiten. De behandeling van dacryops omvat meestal een chirurgische ingreep om de cyste te verwijderen, aangezien andere behandelingen vaak onvoldoende effectief zijn.

• Synoniemen dacryops
• Epidemiologie van traankanaalcyste
• Oorzaken van een traankliercyste
• Anatomische en genetische oorzaken
• Infectieuze oorzaken
• Traumatische oorzaken
• Risicofactoren en risicogroepen van dacryops
• Symptomen: Gezwollen bovenste ooglid
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van dacryops

Synoniemen dacryops

Dacryops is ook bekend onder de volgende synoniemen:

• de traankanaalcyste
• de traankliercyste

Epidemiologie van traankanaalcyste

Een traankanaalcyste, ook wel bekend als een dacryocystocele, is een abnormale zwelling die zich kan vormen in het traankanaal, de buis die traanvocht van het oog naar de neus afvoert. De epidemiologie van traankanaalcysten omvat verschillende aspecten, waaronder de prevalentie, risicofactoren en demografische gegevens.

Prevalentie
Traankanaalcysten komen relatief zeldzaam voor, maar zijn vaker te zien bij pasgeborenen en jonge kinderen. Schattingen suggereren dat de prevalentie bij pasgeborenen kan variëren van 1% tot 2% van alle geboorten. Bij volwassenen zijn traankanaalcysten veel minder gebruikelijk.

Leeftijd en geslacht
Traankanaalcysten worden voornamelijk waargenomen bij:

• Pasgeborenen: Vooral bij zuigelingen die nog niet volledig ontwikkeld zijn.
• Volwassenen: Hoewel zeldzaam, kunnen cysten ook voorkomen bij volwassenen, vaak als gevolg van verworven aandoeningen of ontstekingen.

Er is geen significante geslachtsverschil gerapporteerd in de incidentie van traankanaalcysten.

Geografische variabiliteit
Er zijn geen uitgebreide studies die significante geografische variabiliteit in de incidentie van traankanaalcysten aantonen. Dit kan te maken hebben met de zeldzaamheid van de aandoening en de beperkte beschikbaarheid van gegevens.

Oorzaken van een traankliercyste

De belangrijkste oorzaak van dacryops is trachoom, een ernstige vorm van oogbindvliesontsteking (conjunctivitis) die kan leiden tot blindheid na herhaalde infecties. Chronische ontstekingen veroorzaakt door Chlamydia trachomatis kunnen littekenvorming aan de binnenkant van het ooglid veroorzaken. Trachoom is wereldwijd de voornaamste oorzaak van vermijdbare blindheid en komt vooral voor in ontwikkelingslanden met beperkte toegang tot water en gezondheidszorg.

Anatomische en genetische oorzaken

In sommige gevallen is de exacte oorzaak van de traankliercyste onbekend. Dit kan te maken hebben met anatomische variaties in het traankanaalsysteem. Patiëntenen kunnen verschillen vertonen in de anatomie van het traankanaalsysteem, waarbij sommige mensen een smal of geblokkeerd traankanaal hebben. Deze anatomische verschillen kunnen het risico op cystevorming verhogen. Daarnaast kan erfelijke aanleg een rol spelen in de ontwikkeling van traankanaalcysten. Genetische predisposities kunnen leiden tot structurele afwijkingen in het traankanaalsysteem, waardoor sommige patiënten vatbaarder zijn voor het ontwikkelen van cysten.

Infectieuze oorzaken

Naast trachoom kunnen ook andere infecties bijdragen aan het ontstaan van een traankliercyste. Infecties veroorzaakt door virussen zoals herpes simplex kunnen ontsteking en zwelling van de traanklieren veroorzaken, wat kan resulteren in een blokkade van het traankanaal en de ontwikkeling van cysten. Bacteriële infecties die het traankanaalsysteem aantasten, zoals acute of chronische dacryocystitis, kunnen ook leiden tot de vorming van een cyste. Deze infecties kunnen optreden door bacteriën die normaal gesproken in de omgeving aanwezig zijn of als gevolg van een andere onderliggende aandoening, zoals een verstoord immuunsysteem.

Traumatische oorzaken

Dacryops kan ook optreden na een trauma aan het oog. Traumatische oorzaken kunnen zich op verschillende manieren manifesteren. Blootstelling aan schadelijke chemicaliën zoals zuren of basen kan leiden tot schade aan het traankanaal, wat cystevorming kan bevorderen. Dit soort verwondingen vereist vaak onmiddellijke medische aandacht om complicaties te voorkomen. Fysieke verwondingen, zoals letsel aan het oog door stoten, schokken of scherpe voorwerpen, kunnen de normale functie van het traankanaalsysteem verstoren. Hierdoor kan het traankanaal verstoppen, wat kan leiden tot de vorming van een cyste.

Risicofactoren en risicogroepen van dacryops

Dacryops, of traankliercysten, kunnen worden beïnvloed door verschillende risicofactoren en komen vaker voor in bepaalde risicogroepen. Het is essentieel om deze factoren te begrijpen voor een betere diagnose en behandeling.

Anatomische afwijkingen
Patiënten met aangeboren of verworven anatomische afwijkingen in het traankanaalsysteem lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van dacryops. Dit kan variëren van een smal of geblokkeerd traankanaal tot structurele afwijkingen die de normale afvoer van traanvocht belemmeren. Dergelijke anatomische verschillen kunnen leiden tot verhoogde druk in de traanklieren, waardoor cysten ontstaan.

Chronische ontstekingen
Personen met een geschiedenis van chronische oogontstekingen, zoals conjunctivitis of blefaritis, hebben ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van dacryops. Chronische ontstekingen kunnen leiden tot schade aan de traanklieren en het traankanaalsysteem, wat cystevorming kan bevorderen. Regelmatige ontstekingen kunnen de normale werking van het traankanaalsysteem verstoren, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van cysten.

Infectieuze aandoeningen
Infecties veroorzaakt door virussen, zoals herpes simplex, en bacteriën, zoals Chlamydia trachomatis, kunnen ook bijdragen aan de vorming van dacryops. Degenen die vatbaar zijn voor ooginfecties, of die een geschiedenis van frequent optredende infecties hebben, zijn in het bijzonder kwetsbaar. Het herstel van deze infecties kan een belangrijke rol spelen in het voorkomen van de ontwikkeling van cysten.

Oogtrauma
Mensen die in contact komen met situaties die risico op oogtrauma met zich meebrengen, zoals sporters of personen die in bepaalde werkomgevingen actief zijn, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van dacryops. Zowel chemische als fysieke trauma’s aan het oog kunnen de afvoer van traanvocht verstoren, wat kan leiden tot cystevorming. Het is belangrijk voor deze groepen om bewust te zijn van de risico's en beschermende maatregelen te nemen.

Leeftijd en geslacht
Leeftijd en geslacht spelen ook een rol in de prevalentie van dacryops. Hoewel dacryops in alle leeftijden kan voorkomen, worden ze vaker waargenomen bij volwassenen, vooral bij oudere volwassenen die mogelijk al andere oogproblemen hebben. Bovendien kunnen hormonale veranderingen, vooral bij vrouwen, bijdragen aan een verhoogd risico op het ontwikkelen van cysten.

Symptomen: Gezwollen bovenste ooglid

Patiënten met dacryops merken vaak een zichtbare massa of zwelling van het bovenste ooglid, die eruitziet als een rubberachtig, beweegbaar knobbeltje. Deze cyste groeit doorgaans langzaam, maar de grootte kan variëren. Bij een tranenvloed kan het knobbeltje groter lijken, hoewel de patiënt in staat blijft om te tranen.

Pijn en irritatie
Pijn, irritatie, en een gevoelig oog kunnen optreden, maar deze symptomen zijn meestal mild. De meeste patiënten ervaren geen significante pijn, maar de aanwezigheid van de cyste kan wel een ongemakkelijk gevoel veroorzaken. Dit kan leiden tot lichte irritatie van het ooglid en de omliggende huid.

Dubbelzien
Sommige patiënten ervaren dubbelzien (diplopie). Dit kan het gevolg zijn van druk op de oogspieren of het netvlies door de cyste. Dubbelzien kan zowel tijdelijk als aanhoudend zijn, afhankelijk van de grootte en positie van de cyste.

Proptosis en verplaatsing van de oogbol
Bij een grotere cyste kan proptosis (een uitpuilend oog) of een verplaatste oogbol optreden. Dit komt vaak voor als de cyste druk uitoefent op de omliggende structuren van het oog. In dergelijke gevallen kan de patiënt een merkbare verandering in het uiterlijk van het oog opmerken, wat een cosmetisch probleem kan zijn.

Gezichtsvermogen
Gewoonlijk heeft de patiënt weinig problemen met het gezichtsvermogen. Het zicht kan onaangetast blijven, zelfs als de cyste aanwezig is. Dit maakt het voor patiënten soms moeilijk om het belang van een medische evaluatie te erkennen, aangezien de cyste niet altijd gepaard gaat met ernstige symptomen of zichtverlies. Het is echter belangrijk om medische hulp te zoeken, vooral als er veranderingen in het gezichtsvermogen optreden of als de symptomen verergeren.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij dacryops kunnen wijzen op complicaties of andere ernstige aandoeningen die onmiddellijke medische aandacht vereisen. Het is cruciaal voor patiënten om zich bewust te zijn van deze symptomen om tijdig hulp te zoeken.

Toegenomen pijn of ongemak
Een plotselinge toename van pijn of ongemak in het gebied rond de cyste kan duiden op een ontsteking of infectie. Als de pijn verergert of gepaard gaat met een constante druk of ongemak, kan dit wijzen op een ernstiger probleem dat evaluatie door een zorgverlener vereist.

Roodheid en zwelling
De aanwezigheid van roodheid of aanzienlijke zwelling rondom de cyste kan een teken zijn van een infectie of andere ontstekingsreacties. Dit kan ook gepaard gaan met een gevoel van warmte in het gebied. Als deze symptomen zich ontwikkelen, moet een arts worden geraadpleegd.

Visusveranderingen
Veranderingen in het gezichtsvermogen, zoals wazig zien of dubbelzien (diplopie), zijn belangrijke alarmsignalen. Dergelijke symptomen kunnen duiden op druk op de oogzenuw of andere neurologische complicaties. Elke wijziging in het gezichtsvermogen vereist onmiddellijke evaluatie om mogelijke schade aan het netvlies of andere structurele schade uit te sluiten.

Afscheiding uit het oog
De ontwikkeling van afscheiding uit het oog, vooral als het geel of groen van kleur is, kan wijzen op een infectie die moet worden behandeld. Afscheiding kan ook gepaard gaan met jeuk of branderigheid, wat kan wijzen op een onderliggende ontsteking of infectieuze oorzaak.

Systemische symptomen
Het optreden van systemische symptomen zoals koorts, algemene malaise, of een gevoel van ziekte kan ook een reden zijn om snel medische hulp in te schakelen. Deze symptomen kunnen wijzen op een infectie die verder gaat dan de lokale huid of het oog en die mogelijk antibiotische behandeling vereist.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek
Tijdens een uitgebreid oogonderzoek kan de oogarts de cyste identificeren en de gezichtsscherpte van de patiënt meten.

Diagnostisch onderzoek
Voor een definitieve diagnose maakt de oogarts gebruik van een oogechografie, een MRI-scan, en een CT-scan van de ogen en oogkas.

Differentiële diagnose
Enkele aandoeningen die sterk lijken op een traankliercyste zijn:

• Cysten van de ooglidstructuren
• Dacryoadenitis: ontsteking van de traanklier
• Adenoïde cysteus carcinoom (kanker van huid, slijmvliezen en organen)
• Dermoïdcyste (goedaardige tumor)
• Epidermoïd cyste
• Implantatie cyste
• Lymfoom of pseudolymfoom (goedaardig huidletsel)
• Mucoepidermoïde carcinoom
• Plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker)
• Pleomorf adenocarcinoom of adenoom (meestal goedaardige klierweefselgezwel)
• Lymfoproliferatieve aandoeningen
• Musculus rectus lateralis cyste
• Parasitaire cysten (abnormaal gevormde holten in het lichaam), zoals cysticercose (varkensworminfectie in verschillende weefsels, inclusief de ogen)
• Vasculaire misvormingen
• Zijdelings gelegen frontale muoceles

Behandeling

De behandeling van dacryops, of traankliercysten, varieert afhankelijk van de ernst van de symptomen en de grootte van de cyste. In veel gevallen kan de aandoening conservatief worden behandeld, terwijl andere gevallen een meer ingrijpende benadering vereisen.

Conservatieve behandeling
In gevallen waar de cyste geen significante symptomen veroorzaakt, kan een afwachtende houding worden aangenomen. Dit betekent dat patiënten regelmatig worden gecontroleerd, maar niet onmiddellijk behandeld. Indien de cyste geen ongemak of visusproblemen veroorzaakt, kan deze benadering voldoende zijn, aangezien sommige cysten spontaan kunnen verdwijnen zonder behandeling.

Warmtecompressen
Het aanbrengen van warmtecompressen op het getroffen ooglid kan helpen om de cyste te verlichten. Dit kan de doorbloeding verbeteren en bijdragen aan het verminderen van de zwelling en het ongemak. Warmte kan ook helpen bij het verlichten van milde irritatie en kan de afvoer van traanvocht verbeteren.

Medicijnen
In sommige gevallen kunnen ontstekingsremmers of antibiotica worden voorgeschreven als er tekenen van ontsteking of infectie zijn. Ontstekingsremmers kunnen helpen om zwelling en pijn te verminderen, terwijl antibiotica nodig kunnen zijn om bacteriële infecties te behandelen die mogelijk gepaard gaan met de cyste.

Chirurgische ingreep
Als de cyste groter is, aanhoudende symptomen veroorzaakt, of als er complicaties optreden, kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn. De procedure omvat meestal het verwijderen van de cyste via een kleine incisie. Dit wordt vaak gedaan onder lokale anesthesie en kan poliklinisch worden uitgevoerd. Chirurgie kan ook noodzakelijk zijn als de cyste de oogzenuw of andere structuren in het oog onder druk zet.

Nazorg en opvolging
Na de behandeling is het belangrijk om regelmatig controleafspraken te hebben met een oogarts om de voortgang te volgen. Dit helpt bij het tijdig identificeren van mogelijke complicaties of terugval van de cyste. Patiënten moeten ook geïnformeerd worden over het belang van het melden van nieuwe symptomen of veranderingen in hun toestand.

Prognose

De prognose van dacryops is over het algemeen gunstig. Aangezien het een goedaardige aandoening is, kunnen de meeste patiënten na een succesvolle chirurgische verwijdering van de cyste volledig herstellen.

Herhaling en complicaties
De cyste komt soms terug als gevolg van onvolledige verwijdering of recidief. Echter, een volledige chirurgische verwijdering vermindert deze kans aanzienlijk. Het is cruciaal dat de chirurg alle cystische weefsels verwijdert om herhaling te voorkomen.

Verbetering van symptomen
Na de operatie ervaren patiënten meestal een aanzienlijke verbetering van de symptomen. De zwelling van het ooglid vermindert vaak snel, en de patiënten kunnen doorgaans een normaal gezichtsvermogen behouden. Dit draagt bij aan een verbeterde kwaliteit van leven voor degenen die door de cyste hinder ondervonden.

Nazorg en controle
Het is echter belangrijk om de controleafspraken met de oogarts na te leven om eventuele herhaling tijdig op te merken en te behandelen. Regelmatige controles stellen zorgverleners in staat om de voortgang van de patiënt te volgen en eventuele nieuwe of terugkerende cysten vroegtijdig te identificeren. Dit kan helpen om verdere complicaties te voorkomen en de gezondheid van het oog te waarborgen.

Complicaties

Hoewel dacryops over het algemeen goedaardig is, kunnen er enkele complicaties optreden:

Herhaling van de cyste
De meest voorkomende complicatie is het terugkomen van de cyste, vooral als de chirurgische verwijdering niet volledig was. In dergelijke gevallen kan een nieuwe ingreep nodig zijn om de cyste opnieuw te verwijderen. Het is essentieel dat de chirurg zorgvuldig werkt om ervoor te zorgen dat alle cystische weefsels worden verwijderd, om zo de kans op herhaling te minimaliseren.

Infectie
Na de chirurgische ingreep bestaat er een risico op infectie van de operatieplaats. Dit kan leiden tot verdere ontsteking en complicaties, hoewel dit relatief zeldzaam is. Patiënten dienen alert te zijn op symptomen van infectie, zoals verhoogde roodheid, warmte, zwelling en pusvorming, en onmiddellijk medische hulp te zoeken als deze symptomen zich voordoen.

Pijn en zwelling
Na de operatie kan er tijdelijke pijn en zwelling optreden, die meestal goed beheersbaar zijn met medicatie en koudestress. Het is belangrijk dat patiënten de instructies van hun zorgverleners opvolgen om het herstel te optimaliseren en ongemak te minimaliseren.

Visusproblemen
In zeldzame gevallen kan de ingreep invloed hebben op de oogfunctie of het gezichtsvermogen, vooral als er schade aan omliggende structuren optreedt. Dit kan resulteren in tijdelijke of permanente visusproblemen. Patiënten moeten zich bewust zijn van deze mogelijkheid en hun oogarts onmiddellijk op de hoogte stellen van enige visuele veranderingen na de procedure.

Preventie van dacryops

Preventie van dacryops richt zich voornamelijk op het verminderen van de risicofactoren die tot de aandoening kunnen leiden:

Behandeling van trachoom
Aangezien trachoom een belangrijke oorzaak is van dacryops, is het essentieel om trachoom en andere chronische ooginfecties tijdig en adequaat te behandelen. Dit omvat het verbeteren van sanitaire omstandigheden en toegang tot medische zorg in ontwikkelingslanden. Educatie over de symptomen en behandelingen van trachoom kan ook bijdragen aan een vroegtijdige diagnose en preventie.

Oogbescherming
Het beschermen van de ogen tegen letsel en chemische stoffen is cruciaal om de kans op traankliercysten te verminderen. Het dragen van veiligheidsbrillen bij werkzaamheden met chemische stoffen of bij risico op oogletsel kan helpen. Ook bij sportactiviteiten waarbij een verhoogd risico op oogletsel bestaat, is het raadzaam om een beschermende bril te dragen.

Regelmatige oogcontroles
Regelmatige oogcontroles zijn belangrijk voor het vroegtijdig opsporen van oogaandoeningen, inclusief cysten die kunnen voortkomen uit andere aandoeningen of verwondingen. Deze controles kunnen helpen om eventuele problemen vroegtijdig te identificeren en te behandelen, waardoor de kans op complicaties en verdere aandoeningen afneemt.

Goede hygiëne
Het handhaven van een goede hygiëne is essentieel om de verspreiding van infecties die tot dacryops kunnen leiden, te voorkomen. Handen regelmatig wassen en het vermijden van contact met geïnfecteerde ogen zijn belangrijke stappen. Het gebruik van persoonlijke handdoeken en het vermijden van het delen van oogmake-up of andere oogverzorgingsproducten kunnen ook bijdragen aan het verminderen van het risico op infecties.

Lees verder

• Een oogonderzoek bij de oogarts: Screening naar oogziekten
• Trachoom: Ernstige oogbindvliesontsteking (conjunctivitis)
• Ooginfecties door bacteriën, schimmels en virussen
• Oogbolletsel: Stomp of diep voorwerp in het oog
• Diplopie: Dubbelzien met één oog of beide ogen