Carcinoom: Kanker op huid, in slijmvliezen en in organen

Een carcinoom (carcinoma) is een kwaadaardig gezwel van epitheliaal weefsel (huid, slijmvlies en klierweefsel). Carcinomen zijn verantwoordelijk voor 80% van alle kankervormen. Net zoals andere vormen van kanker zijn carcinomen abnormale cellen die zich zonder controle delen. Carcinomen zijn op de huid, in de slijmvliezen of in de organen aanwezig. Diverse kankerbehandelingen zijn mogelijk. De vooruitzichten van carcinomen zijn variabel. Vaak geldt dat een vroege diagnose en behandeling de overlevingskansen verhogen.

• Locatie van kwaadaardige tumoren
• Op de huid
• In de slijmvliezen
• In de organen
• In de endocriene klieren
• Enkele soorten carcinomen
• Adenocarcinoom
• Adenosquameus carcinoom
• Basaalcelcarcinoom
• Plaveiselcelcarcinoom
• Stadium van kanker
• Behandeling van carcinoom

Locatie van kwaadaardige tumoren

Net zoals sarcomen of myelomen, zijn carcinomen kwaadaardige tumoren. Deze afwijkingen leiden tot kanker in tegenstelling tot de meestal goedaardige poliepen, nodules (knobbeltjes), adenomen (meestal goedaardige klierweefselgezwellen) of cysten (abnormaal gevormde zakvormige holten in het lichaam). Bij ‘carcinoma in situ’ blijft de kanker in de cellen waar de kanker gestart is. Carcinomen verspreiden zich echter mogelijk eveneens naar andere lichaamsdelen. De kanker ontstaat op de huid, in de slijmvliezen, in de organen en in de endocriene klieren.

Op de huid

Kanker op de huid is mogelijk op de hoofdhuid, het gezicht, de ledematen en de nek. Dit zijn plaatsen die vaak langdurig blootgesteld geweest zijn aan de zon.

In de slijmvliezen

Kanker komt ook voor op de slijmvliezen zoals in:

• de genitale mucosa
• de mond
• de slijmvliezen van het spijsverteringsstelsel
• het ademhalingsslijmvlies
• het urineslijmvlies

In de organen

Een carcinoom is mogelijk aanwezig in volgende organen:

• alvleesklier
• borst
• lever
• nieren: Een niercelcarcinoom is het meest voorkomende type nierkanker. De arts ontdekt dit soms per toeval tijdens een CT-scan of een echografie voor een andere pathologie. Soms is de tumor dan al groot, of zijn dan reeds uitzaaiingen aanwezig.
• prostaat

In de endocriene klieren

Tot slot zijn carcinomen te vinden in de bijnieren en de schildklier.

Enkele soorten carcinomen

Een carcinoom bestaat uit twee hoofdtypen. Uit huid en slijmvlies vormen zich plaveiselcelcarcinomen (vorm van huidkanker). Uit klierweefsel ontstaan adenocarcinomen. Daarnaast zijn diverse andere carcinoomvormen bekend.

Adenocarcinoom

Een adenocarcinoom is kanker met een kliervormige bouw. Dit type kanker ontstaat met andere woorden vaak in organen waar zich veel klieren bevinden. Kliercellen staan er voor bekend dat ze slijm en andere vloeistoffen aanmaken. Een adenocarcinoom is bijgevolg aanwezig in bijvoorbeeld de longen, het pancreas (alvleesklier), de dikke darm, de slokdarm en het rectum of de borst.

Adenosquameus carcinoom

Een adenosquameus carcinoom is een gemengde tumor van adenocarcinoom en plaveiselcelcarcinoom.

Basaalcelcarcinoom

Een basaalcelcarcinoom (BCC, basalioom) is de meest voorkomende vorm van huidkanker die ontstaat in de basale cellen. Deze kanker ontstaat met andere woorden in cellen die het diepste deel van de buitenste laag van de huid bekleden. Een risicofactor voor dit type kanker is een langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht. De kanker ontwikkelt zich traag en zaait in principe niet uit. Wel is een snelle behandeling nodig om littekens te voorkomen. Basaalcelcarcinomen zien er vaak uit als glanzende knobbeltjes of littekens, open huidzweren, rode vlekken of roze gezwellen. Ze zijn mogelijk aanwezig aan de oogleden.

Plaveiselcelcarcinoom

Huid
Plaveiselcelcarcinoom is na een melanoom de tweede belangrijkste oorzaak van huidkanker. Het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en komt voornamelijk voor bij zestigers en zeventigers. In het algemeen kenmerkt dit type carcinomen zich door de reproductie van epidermaalachtige cellen. Meestal ontstaat dan eerst een huidletsel wat dan ontaardt in kanker. Een langdurige blootstelling aan zonlicht produceert vaak een plaveiselcelcarcinoom op de huid (gezicht, nek, lippen, oren, handrug). De huidtumor kenmerkt zich door een inzinking in het midden, zweren, schilferige rode vlekken, wratten, korstvorming en/of bloedingen.

Andere lichaamsdelen
Een plaveiselcelcarcinoom bevindt zich echter ook in andere lichaamsdelen zoals de bekleding van cellen. Naast de huid zijn plaveiselcelcarcinomen bijgevolg aanwezig in de anus, de bronchiën (fijnste luchtpijpvertakkingen), de longen (carcinoma bronchiale, carcinoma pulmonum), de mond, de slokdarm, de vrouwelijke geslachtsdelen en het strottenhoofd. Ze veroorzaken vaak zenuwknoopletsels en metastasen (uitzaaiingen). Ze hebben echter over het algemeen van goede prognose wanneer de patiënt geen uitzaaiingen heeft. In zeldzame gevallen zaait een plaveiselcelcarcinoom zich uit naar de lymfeklieren (lymfekliermetastasen).

Stadium van kanker

Carcinomen zijn in staat om zich uit te zaaien, al hoeft dit niet zo te zijn wanneer de arts dit type kanker tijdig ontdekt door middel een biopsie. Door middel van beeldvormende onderzoeken is een arts verder in staat om het stadium van de kanker te bepalen:

• carcinoma in situ: Een kanker in een vroeg stadium die nog steeds beperkt is tot de weefsellaag waaruit hij is ontstaan en zich niet heeft verspreid naar het omliggende weefsel of andere lichaamsdelen.
• invasief carcinoom: De kanker is voorbij de primaire weefsellaag uitgezaaid naar het omliggende weefsel.
• metastatisch carcinoom: De kanker heeft zich door het hele lichaam verspreid naar andere weefsels en organen.

Behandeling van carcinoom

De behandeling voor een carcinoom varieert en hangt af van het type, de locatie en de omvang van de ziekte. Chirurgie, radiotherapie, chemotherapie, gerichte kankertherapie en/of biologische therapie vormen de belangrijkste kankerbehandelingen.

Lees verder

• Adenocarcinoom van slokdarm: Vorm van slokdarmkanker
• Basaalcelcarcinoom in het ooglid: Vorm van huidkanker
• Kankerbehandeling: Verschillende behandelingen voor kanker
• Carcinoma in situ: Kankercellen nog op plaats van oorsprong
• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie