Carcinoom: Kanker op huid, in slijmvliezen en in organen

Een carcinoom (carcinoma) is een kwaadaardig gezwel van epitheliaal weefsel, waaronder huid, slijmvliezen en klierweefsel. Carcinomen zijn verantwoordelijk voor ongeveer 80% van alle kankervormen. Net zoals bij andere vormen van kanker, bestaan carcinomen uit abnormale cellen die ongecontroleerd delen. Deze kankercellen kunnen zich verspreiden naar andere delen van het lichaam, zowel via het bloed als via de lymfevaten. Carcinomen kunnen op verschillende plaatsen in het lichaam voorkomen, en de behandeling varieert afhankelijk van het type en de locatie van de kanker. De vooruitzichten voor carcinomen hangen vaak af van de vroegtijdigheid van de diagnose en de behandeling.

• Locatie van kwaadaardige tumoren
• Op de huid
• In de slijmvliezen
• In de organen
• In de endocriene klieren
• Soorten carcinomen
• Adenocarcinoom
• Adenosquameus carcinoom
• Basaalcelcarcinoom
• Plaveiselcelcarcinoom
• Stadium van kanker
• Behandeling van carcinoom
• Chirurgie
• Radiotherapie
• Chemotherapie
• Gerichte therapie
• Biologische therapie
• Prognose van carcinomen
• Complicaties van carcinomen
• Fysieke complicaties
• Psychosociale complicaties
• Preventie van carcinomen
• Gezonde levensstijl
• Bescherming tegen UV-stralen
• Regelmatige medische controles
• Vaccinaties
• Genetische counseling

Locatie van kwaadaardige tumoren

Carcinomen zijn kwaadaardige tumoren die zich kunnen ontwikkelen in verschillende weefsels van het lichaam. Ze verschillen van andere vaak goedaardige afwijkingen zoals poliepen, nodules (knobbeltjes), adenomen (meestal goedaardige klierweefselgezwellen) en cysten (abnormaal gevormde zakvormige holten). Carcinomen kunnen zich op de huid, in de slijmvliezen, in organen en in de endocriene klieren voordoen. Er zijn verschillende soorten carcinomen, afhankelijk van hun oorsprong en de weefsels waarin ze zich ontwikkelen.

Op de huid

Carcinomen kunnen op verschillende delen van de huid verschijnen, inclusief de hoofdhuid, het gezicht, de ledematen en de nek. Deze gebieden zijn vaak langdurig blootgesteld aan zonlicht, wat een belangrijke risicofactor is voor huidkanker.

In de slijmvliezen

Carcinomen kunnen ook voorkomen op slijmvliezen, waaronder:

• de genitale mucosa
• de mond
• de slijmvliezen van het spijsverteringsstelsel
• het ademhalingsslijmvlies
• het urineslijmvlies

In de organen

Carcinomen kunnen zich in verschillende organen ontwikkelen, waaronder:

• alvleesklier
• borst
• lever
• nieren: Een niercelcarcinoom is het meest voorkomende type nierkanker. Dit type wordt vaak per toeval ontdekt tijdens een CT-scan of een echografie voor een andere aandoening. De tumor kan al groot zijn of uitzaaiingen kunnen aanwezig zijn.
• prostaat

In de endocriene klieren

Carcinomen kunnen ook voorkomen in de endocriene klieren, zoals de bijnieren en de schildklier.

Soorten carcinomen

Carcinomen kunnen worden ingedeeld in verschillende hoofdtypen, afhankelijk van hun oorsprong en de weefsels waarin ze zich ontwikkelen:

Adenocarcinoom

Een adenocarcinoom is een type kanker dat ontstaat in klierweefsel. Kliercellen zijn verantwoordelijk voor de productie van slijm en andere vloeistoffen. Dit type kanker komt voor in organen met veel klieren, zoals de longen, de alvleesklier (pancreas), de dikke darm, de slokdarm en het rectum, evenals de borst.

Adenosquameus carcinoom

Een adenosquameus carcinoom is een gemengde tumor die kenmerken vertoont van zowel adenocarcinoom als plaveiselcelcarcinoom.

Basaalcelcarcinoom

Een basaalcelcarcinoom (BCC of basalioom) is de meest voorkomende vorm van huidkanker en ontstaat in de basale cellen van de huid, de cellen die de diepste laag van de buitenste huid bedekken. Een belangrijke risicofactor voor dit type kanker is langdurige blootstelling aan UV-stralen van de zon. Basaalcelcarcinomen ontwikkelen zich doorgaans traag en zaaien zelden uit, maar een snelle behandeling is essentieel om littekens te voorkomen. Ze kunnen eruitzien als glanzende knobbeltjes, open huidzweren, rode vlekken of roze gezwellen en kunnen zich bevinden op plekken zoals de oogleden.

Plaveiselcelcarcinoom

Huid
Plaveiselcelcarcinoom is na melanoom de tweede belangrijkste oorzaak van huidkanker. Het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en is meestal aanwezig bij mensen in hun zestiger en zeventiger jaren. Dit type carcinoom ontstaat vaak uit huidletsels door langdurige blootstelling aan zonlicht. Het manifesteert zich door een inzinking in het midden van een huidlaesie, zweren, schilferige rode vlekken, wratten, korstvorming en/of bloedingen.

Andere lichaamsdelen
Plaveiselcelcarcinomen kunnen ook voorkomen in andere lichaamsdelen zoals de anus, de bronchiën (fijnste luchtpijpvertakkingen), de longen (carcinoma bronchiale of carcinoma pulmonum), de mond, de slokdarm, de vrouwelijke geslachtsdelen en het strottenhoofd. Deze tumoren kunnen zenuwknoopletsels en metastasen (uitzaaiingen) veroorzaken. Over het algemeen is de prognose goed, mits de kanker niet is uitgezaaid. In zeldzame gevallen kunnen plaveiselcelcarcinomen uitzaaien naar de lymfeklieren (lymfekliermetastasen).

Stadium van kanker

Carcinomen kunnen zich verspreiden naar andere delen van het lichaam. Het stadium van de kanker wordt vastgesteld aan de hand van beeldvormende onderzoeken en een biopsie. De stadia van kanker worden als volgt ingedeeld:

• Carcinoma in situ: De kanker is in een vroeg stadium en blijft beperkt tot de weefsellaag waaruit het is ontstaan. Er is geen verspreiding naar omliggend weefsel of andere lichaamsdelen.
• Invasief carcinoom: De kanker is door de primaire weefsellaag heen gegroeid en heeft zich verspreid naar het omliggende weefsel.
• Metastatisch carcinoom: De kanker heeft zich verspreid naar andere weefsels en organen door het hele lichaam.

Behandeling van carcinoom

De behandeling van carcinomen hangt af van het type, de locatie en de omvang van de kanker. De belangrijkste behandelingsopties zijn:

Chirurgie

Chirurgie is vaak de eerste behandeling voor carcinomen en kan variëren van het verwijderen van een klein gezwel tot uitgebreide operaties voor grotere tumoren.

Radiotherapie

Radiotherapie wordt gebruikt om kankercellen te doden door middel van gerichte stralen. Dit kan worden toegepast als primaire behandeling of als aanvullende behandeling na een operatie.

Chemotherapie

Chemotherapie maakt gebruik van medicijnen om kankercellen te doden of hun groei te stoppen. Het kan systemisch zijn, wat betekent dat het door het hele lichaam werkt, of lokaal.

Gerichte therapie

Gerichte kankertherapie richt zich op specifieke moleculaire doelwitten die bijdragen aan de groei en verspreiding van kanker.

Biologische therapie

Biologische therapie stimuleert het immuunsysteem om kankercellen te bestrijden of helpt het lichaam om beter te reageren op andere behandelingen.

Prognose van carcinomen

De prognose voor carcinomen varieert afhankelijk van het type, de locatie en het stadium van de kanker bij diagnose. Over het algemeen geldt dat een vroege diagnose en een effectieve behandeling de overlevingskansen aanzienlijk kunnen verbeteren. De overlevingskansen zijn meestal beter voor carcinomen die in een vroeg stadium worden ontdekt en nog niet zijn uitgezaaid.

Complicaties van carcinomen

Carcinomen kunnen verschillende complicaties veroorzaken, afhankelijk van hun type en locatie:

Fysieke complicaties

Metastasen: Carcinomen kunnen uitzaaien naar andere organen en weefsels, wat de behandeling complexer maakt.
Functionele problemen: Afhankelijk van de locatie van de tumor kunnen er functionele problemen optreden, zoals ademhalingsproblemen bij longkanker of pijn bij tumoren in de botten.

Psychosociale complicaties

De diagnose en behandeling van kanker kunnen leiden tot psychische belasting, angst en depressie bij patiënten.

Preventie van carcinomen

Hoewel niet alle carcinomen kunnen worden voorkomen, zijn er enkele maatregelen die het risico op het ontwikkelen van deze tumoren kunnen verminderen:

Gezonde levensstijl

Een gezonde levensstijl, inclusief een gebalanceerd dieet, regelmatige lichaamsbeweging en vermijden van schadelijke stoffen zoals tabak en overmatige alcoholconsumptie, kan bijdragen aan het verminderen van het risico op carcinomen.

Bescherming tegen UV-stralen

Het beschermen van de huid tegen schadelijke UV-stralen door middel van zonnebrandcrème, beschermende kleding en het vermijden van intensieve blootstelling aan de zon kan het risico op huidkanker verlagen.

Regelmatige medische controles

Regelmatige medische controles en screenings kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van carcinomen, vooral bij mensen met een verhoogd risico door genetische factoren of familiegeschiedenis.

Vaccinaties

Vaccinaties zoals het HPV-vaccin kunnen helpen bij het voorkomen van bepaalde soorten kanker, zoals baarmoederhalskanker, die worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus.

Genetische counseling

Voor individuen met een familiegeschiedenis van kanker kan genetische counseling nuttig zijn om het risico op kanker te beoordelen en passende preventieve maatregelen te nemen.

Lees verder

• Adenocarcinoom van slokdarm: Vorm van slokdarmkanker
• Basaalcelcarcinoom in het ooglid: Vorm van huidkanker
• Kankerbehandeling: Verschillende behandelingen voor kanker
• Carcinoma in situ: Kankercellen nog op plaats van oorsprong
• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie