Basaalcelcarcinoom in het ooglid: Vorm van huidkanker

Een basaalcelcarcinoom is een veelvoorkomende vorm van huidkanker die ontstaat uit de basale cellen in de onderste laag van de epidermis (opperhuid). Dit type huidkanker komt vaak voor op het hoofd, gezicht (met name de neus), nek, romp, ledematen en genitaliën. Het kan ook voorkomen op het ooglid. Bij patiënten met een basaalcelcarcinoom op het ooglid zien we vaak een rode knobbel, en patiënten kunnen ook wimpers verliezen. Over het algemeen zaaien basaalcelcarcinomen niet uit en kunnen ze effectief worden verwijderd door middel van chirurgie. De vooruitzichten voor patiënten met deze aandoening zijn doorgaans uitstekend.

• Synoniemen basaalcelcarcinoom
• Epidemiologie
• Oorzaken: Blootstelling aan zonlicht
• Risicofactoren voor huidkanker in het ooglid
• Symptomen: Knobbel op ooglid met verlies van wimpers
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via operatie
• Complicaties
• Prognose
• Preventie van kwaadaardige tumoren

Synoniemen basaalcelcarcinoom

Een basaalcelcarcinoom (BCC) staat ook bekend als:

• een basalioom
• een basocellulair carcinoom (kanker van huid, slijmvliezen en organen)

Epidemiologie

Mensen met een licht huidtype, rood of blond haar, sproeten, en een huid die snel verbrandt zonder goed te bruinen, hebben een verhoogd risico op basaalcelcarcinoom. Ook mensen met blauwe ogen (oogkleur) hebben een verhoogd risico. Personen met Keltische voorouders hebben het hoogste risico op het ontwikkelen van basaalcelcarcinoom. De incidentie is lager bij mensen met een zwarte huidskleur, Aziaten en Iberiërs. Mannen worden tweemaal zo vaak getroffen als vrouwen, waarschijnlijk omdat zij vaker aan zonlicht worden blootgesteld, een belangrijke risicofactor voor dit type huidkanker. De aandoening komt vooral voor bij mensen tussen de vijftig en tachtig jaar. Bovendien is het basaalcelcarcinoom de meest voorkomende kwaadaardige tumor van het ooglid (ooglidkanker).

Oorzaken: Blootstelling aan zonlicht

Ultraviolet (UV) licht beschadigt de epidermis (opperhuid), wat kan leiden tot de ontwikkeling van een basaalcelcarcinoom. Bij sommige mensen spelen genetische factoren ook een rol. Defecten in het PTCH-gen op chromosoom 9q22.3 zijn bijvoorbeeld geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen van basaalcelcarcinoom.

Risicofactoren voor huidkanker in het ooglid

Basaalcelcarcinomen ontstaan vaak op blootgestelde delen van de huid bij licht gepigmenteerde mensen. Andere risicofactoren zijn:

• Radiotherapie (bestraling)
• Een verzwakt immuunsysteem
• Vorige littekens
• Erfelijke syndromen zoals xeroderma pigmentosum (een aandoening die leidt tot huid- en oogproblemen door blootstelling aan zonlicht)

Symptomen: Knobbel op ooglid met verlies van wimpers

Basaalcelcarcinomen hebben een voorkeur voor het onderste ooglid, de mediale ooghoek (dicht bij de neus), en soms het bovenste ooglid. Patiënten merken vaak een rode knobbel op het ooglid die langzaam groeit. Andere symptomen kunnen zijn:

• Tintelingen of een verdoofd gevoel rond de tumor
• Verlies van wimpers (medische term: 'madarose')
• Huidletsel met korstvorming dat niet geneest
• Zweren en bloedingen kunnen ook voorkomen
• Sommige patiënten zijn volledig asymptomatisch

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

De patiënt ondergaat een volledig oogonderzoek, waarbij de oogarts de oogbewegingen en het gevoel in het gezicht controleert. Tijdens het onderzoek van het letsel let de arts op:

• De aanwezigheid van huidzweren
• Vervorming van de ooglidstructuur of een afwijkende positie van het ooglid
• Het algemene voorkomen en de omvang van het letsel en de huid van het oog
• Madarose (verlies van wimpers en/of wenkbrauwen)
• Teleangiëctasieën (verwijde bloedvaten in de huid)

Diagnostisch onderzoek

Een biopsie van het ooglid bevestigt de diagnose van basaalcelcarcinoom.

Differentiële diagnose

Bij de differentiële diagnose worden alle mogelijke goedaardige en kwaadaardige aandoeningen van de ooglidhuid overwogen:

Goedaardig

• Actinische keratose (huidletsels door zonblootstelling)
• Blefaritis (ontsteking van de ooglidranden)
• Chalazion (onschuldig hard bultje in de ooglidrand)
• Cyste (abnormale vochtgevulde blaas in het lichaam)
• Nasofaryngeaal angiofibroom (goedaardig bloedvatgezwel van neus en keel)
• Neus (moedervlek)
• Ouderdomswrat (goedaardig, pijnloos gezwel op de huid)
• Squameus papilloom (goedaardig schilferend epitheelgezwel)
• Wrat
• Molluscum contagiosum (besmettelijk wratachtig gezwel met witte brijachtige massa)
• Psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• Xanthelasma (gele bulten rond de ogen)

Kwaadaardig

• Ziekte van Bowen (voorstadium van huidkanker, lijkend op eczeem)
• Lymfoom (kwaadaardige woekering in lymfatisch weefsel)
• Maligne melanoom (kwaadaardige huidtumor uit melanocyten)
• Merkel celtumor (zeer kwaadaardige, zeldzame tumoren die snel uitzaaien)
• Plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker)
• Talgkliercarcinoom
• Metastasen (uitzaaiingen van andere tumoren)

Behandeling via operatie

Een basaalcelcarcinoom is meestal lokaal invasief. De behandeling bestaat uit een chirurgische ingreep waarbij de tumor volledig wordt verwijderd, vaak met een ruime marge om herhaling te voorkomen. Indien nodig kan aanvullende chemotherapie of radiotherapie worden toegepast. Bij kleinere tumoren kan een behandeling met topische crème (crème aangebracht op het ooglid) effectief zijn.

Complicaties

Mogelijke complicaties van een basaalcelcarcinoom zijn onder andere:

• Herhaling van de tumor, hoewel dit zeldzaam is
• Verspreiding van de tumor naar andere lichaamsdelen, wat zeldzaam is
• Onbehandelde tumoren kunnen zich uitbreiden naar het oog, de oogkas, sinussen en zelfs de hersenen

Prognose

De vijfjaarsoverleving voor patiënten met basaalcelcarcinoom is zeer hoog, ongeveer 98%. De prognose kan echter slechter zijn bij patiënten met:

• Diep invasieve tumoren
• Inadequate behandeling
• Langdurige letsels
• Letsels groter dan 3 cm

Preventie van kwaadaardige tumoren

Het risico op basaalcelcarcinoom kan worden verminderd door blootstelling aan zonlicht te minimaliseren. Dit kan worden bereikt door:

• Het regelmatig aanbrengen van zonnebrandcrème
• Het dragen van beschermende kleding, zoals een pet of een breedgerande hoed
• Het vermijden van zonnebankgebruik

Regelmatige huidcontrole door een dermatoloog, vooral voor mensen met een hoog risico
Educatie over de risico's van UV-straling en het belang van huidbescherming
Aanpassing van levensstijl, zoals het vermijden van langdurige blootstelling aan de zon tijdens piekuren (10:00 tot 16:00 uur)

Lees verder

• Oogtumoren: Retinoblastoom, melanoom, lymfoom aan ogen
• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Basaalcelcarcinoom: Langzaam groeiende vorm van huidkanker
• Perioculaire huidkanker: Soorten van kanker rond het oog
• Ooglidkanker: Soorten en behandeling van kanker in ooglid