Basaalcelcarcinoom in het ooglid: Vorm van huidkanker

Een basaalcelcarcinoom is een vorm van huidkanker die voortkomt uit basale cellen. Basale cellen zijn kleine ronde cellen in de onderste laag van de epidermis (= opperhuid). Een basaalcelcarcinoom bevindt zich vaak op het hoofd, het gezicht (vooral de neus), de nek, de romp, de ledematen en de genitaliën. Deze vorm van huidkanker komt echter ook voor in het ooglid. Een patiënt presenteert zich door een rode knobbel op het ooglid. Tevens verliest hij vaak wimpers. De meeste basaalcelcarcinomen zaaien vrijwel niet uit en zijn operatief goed te verwijderen. De vooruitzichten voor patiënten met deze kwaadaardige tumor zijn bij de meeste patiënten uitstekend.

• Synoniemen basaalcelcarcinoom
• Epidemiologie
• Oorzaken: Blootstelling aan zon
• Risicofactoren huidkanker in het ooglid
• Symptomen: Knobbel op ooglid, met verlies van wimpers
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via operatie
• Complicaties
• Prognose
• Preventie kwaadaardige tumor

Synoniemen basaalcelcarcinoom

Een basaalcelcarcinoom (BCC) is eveneens gekend als:

• een basalioom
• een basocellulair carcinoom (kanker op huid, in slijmvliezen en in organen)

Epidemiologie

Mensen met een licht huidtype, die rood of blond haar hebben, sproeten hebben, snel verbranden en nooit bruinen, zijn vaker aangetast dan mensen met een donker huidtype. Ook bij patiënten met blauwe ogen (oogkleur) treedt de huidkanker vaker op. Blanken van Keltische voorouders hebben bovendien het hoogste risico op het ontwikkelen van een basaalcelcarcinoom. De incidentie is het laagst bij patiënten met een zwarte huidskleur, bij Aziaten en bij Iberiërs. Mannen zijn voorts dubbel zo vaak getroffen als vrouwen, wellicht omdat zijn meer en vaker zijn blootgesteld aan de zon, een risicofactor voor het ontwikkelen van dit type huidkanker. Voorts zijn patiënten tussen het vijfde en achtste decennium het vaakst aangetast. Een basaalcelcarcinoom is tot slot de meest voorkomende kwaadaardige ooglidtumor (ooglidkanker).

Oorzaken: Blootstelling aan zon

Ultraviolet licht veroorzaakt schade aan de epidermis (opperhuid). Hierdoor ontwikkelt zich bij sommige mensen een basaalcelcarcinoom. Bij een aantal patiënten spelen genetische factoren een rol. Zo zijn defecten van het PTCH-gen op chromosoom 9q22.3 geassocieerd met de ontwikkeling van een basaalcelcarcinoom.

Risicofactoren huidkanker in het ooglid

Een basaalcelcarcinoom ontstaat bij licht gepigmenteerde patiënten op plaatsen die zijn blootgesteld aan de zon. Andere risicofactoren zijn: bestraling (radiotherapie), een onderdrukt immuunsysteem, vorige littekens en erfelijke syndromen, zoals bijvoorbeeld xeroderma pigmentosum (symptomen aan ogen, huid en hersenen onder invloed van zonlichtbestraling).

Symptomen: Knobbel op ooglid, met verlies van wimpers

Door een relatief grote hoeveelheid blootstelling aan de zon, heeft een basaalcelcarcinoom een voorkeur voor het onderste ooglid, gevolgd door de mediale ooghoek (ooghoek naar de neus toe), alsook af en toe voor het bovenste ooglid. De patiënt met een basaalcelcarcinomen merkt meestal op het ooglid een rode knobbel op, die langzaam groeit. Daarnaast heeft de patiënt tintelingen of een verdoofd gevoel rond de tumor. Hij verliest bovendien wimpers, wat een indicatie is van een kwaadaardige tumor. Het verlies van wimpers is in medische termen gekend als 'madarose'. De patiënt heeft voorts een huidletsel met korstvorming dat niet geneest. Zweren en bloedingen komen tevens voor. Sommige patiënten zijn volledig asymptomatisch.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

De patiënt krijgt een volledig oogonderzoek, waarbij de oogarts de oogbewegingen onderzoekt. De arts beoordeelt ook het gevoel in het gezicht. Bij het onderzoeken van het letsel, let de arts op volgende symptomen:

• de aanwezigheid van huidzweren
• de vervorming van de ooglidstructuur of een foute positie van het ooglid
• het algemeen voorkomen en de omvang van het letsel en de ooghuid
• madarose (medische term: verlies van de wimpers en/of wenkbrauwen)
• teleangiëctasieën (huidaandoening met verwijde bloedvaten)

Diagnostisch onderzoek

Een biopsie van het ooglid bevestigt de diagnose van een basaalcelcarcinoom.

Differentiële diagnose

De differentiële diagnose omvat alle goedaardige of kwaadaardige aandoeningen met betrekking tot de ooglidhuid, waaronder:

Goedaardig

• actinische keratose (huidletsels door blootstelling aan zon)
• blefaritis (ontsteking van de ooglidranden)
• een chalazion (onschuldig hard bultje in de ooglidrand)
• een cyste (abnormaal met vocht gevormde blaasvormige holte in lichaam)
• een nasofaryngeaal angiofibroom (een goedaardig bloedvatgezwel van de neus en de keel)
• een nevus (moedervlek)
• een ouderdomswrat (goedaardige, pijnloze gezwellen op de huid)
• een squameus papilloom (goedaardig schilferend epitheelgezwel (met tepelachtige verhevenheden))
• een wrat
• molluscum contagiosum (besmettelijk week wratachtig gezwel ter grootte van een erwt met een inzinking in het midden; hierin bevindt zich een witte brijachtige massa)
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• xanthelasma (geel bultje dat rond de ogen ontstaat)

Kwaadaardig

• de ziekte van Bowen (huidaandoening: voorstadium van huidkanker) (gelijkend op eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid), cellen bevattend van maligne structuur)
• een lymfoom (kwaadaardige woekering van cellen in het lymfatisch weefsel van lymfklieren en milt)
• een maligne melanoom (kwaadaardige huidtumor uitgaande van de melanocyten = zwarte cellen)
• een Merkel celtumor (zeer kwaadaardige, zeldzamz kleincellige nieuwvorming die snel uitzaait)
• een plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker)
• een talgkliercarcinoom
• metastasen (uitzaaiingen) van een andere tumor

Behandeling via operatie

Een basaalcelcarcinoom is bijna altijd een lokaal invasieve ziekte. Een behandeling is nodig om schade aan omringende weefsels te voorkomen. Dit gebeurt aan de hand van een complexe operatie. De chirurg verwijdert een basaalcelcarcinoom volledig en neemt hierbij een ruime marge zodat de tumor zeker weg is. Af en toe is radiotherapie en/of chemotherapie ook nodig. Wanneer de tumor relatief klein is, is een behandeling met topische crème (aan het ooglid aangebracht) eveneens succesvol.

Complicaties

De tumor keert af en toe terug. In zeldzame gevallen verspreidt de tumor zich naar andere lichaamsdelen. Onbehandeld groeien deze tumoren tevens rond het oog en in de oogkas, de sinussen en de hersenen.

Prognose

De vijfjaarsoverleving is erg hoog, namelijk 98%. De prognose is wel slechter bij patiënten met:

• Diep invasieve tumoren
• Een inadequate behandeling
• Langdurige letsels
• Letsels groter dan 3 cm

Preventie kwaadaardige tumor

Een basaalcelcarcinoom voorkomen is mogelijk door de blootstelling aan zonlicht te minimaliseren. Dit doet een patiënt door het gebruik van zonnebrandcrèmeproducten, evenals het dragen van een pet, een breedgerande hoed en geschikte kleding.

Lees verder

• Oogtumoren: Retinoblastoom, melanoom, lymfoom aan ogen
• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Basaalcelcarcinoom: Langzaam groeiende vorm van huidkanker
• Perioculaire huidkanker: Soorten van kanker rond het oog
• Ooglidkanker: Soorten en behandeling van kanker in ooglid