Paresthesieën: Tintelingen in ledematen door druk op zenuw
Iedereen heeft wel eens tijdelijk last gehad van paresthesieën. Dit is het tintelende, jeukende en/of brandende gevoel of de gevoelloosheid in de ledematen dat ontstaat door druk op een zenuw, bijvoorbeeld door langdurig de benen te kruisen. Een breed scala van aandoeningen kan echter ook deze tintelingen veroorzaken, zoals een beroerte, diabetes of een infectie. De symptomen kunnen constant zijn, met tussenpauzes optreden of chronisch zijn. Ook de locatie en frequentie van de paresthesieën kunnen variëren. De behandeling van deze stoornis in de gevoelswaarneming is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. De vooruitzichten zijn eveneens variabel. Patiënten met paresthesieën waarbij de oorzaak onbekend is, de klachten langdurig aanhouden, of waarbij andere symptomen optreden, doen er goed aan een arts te raadplegen om de oorzaak vast te stellen en zo snel mogelijk te behandelen.
Oorzaken: Door druk op een zenuw
Meestal verschijnen paresthesieën wanneer mensen te lang in een bepaalde positie blijven zitten of liggen, zoals met de benen gekruist, waardoor druk op de zenuw die bloed aan een ledemaat levert ontstaat. Wanneer deze druk vermindert of verdwijnt, verdwijnt meestal ook het symptoom. Bij sommige patiënten kan echter sprake zijn van een langdurige stoornis in de gevoelswaarneming, wat kan wijzen op een zenuwprobleem of een andere aandoening.
Een zwangerschap kan soms leiden tot paresthesieën /
Bron: PublicDomainPictures, Pixabay
Tijdelijke paresthesieën
Bij
zwangerschap,
hallucinaties (waanvoorstellingen en verstoorde percepties), een angstaanval en
hyperventilatie kunnen tijdelijk paresthesieën optreden. Ook situaties zoals met de arm onder het hoofd slapen, langdurig met gekruiste benen zitten, enzovoort, kunnen leiden tot een
beknelde zenuw.
Chronische paresthesieën: Oorzaken en aandoeningen
Tal van aandoeningen, medische situaties en omgevingsfactoren kunnen leiden tot chronische paresthesieën. De onderstaande lijst is niet uitputtend, en sommige aandoeningen kunnen onder meerdere hoofdcategorieën vallen.
Aandoeningen
Auto-immuunaandoeningen
Enkele
auto-immuunaandoeningen kunnen gevoelsstoornissen veroorzaken.
Infecties
Bij infecties kunnen ook paresthesieën optreden.
Gewrichts-, spier- en skeletaandoeningen
Gewrichts-, spier- en skeletaandoeningen kunnen ook paresthesieën veroorzaken.
Metabole aandoeningen en schildklierafwijkingen
Diverse metabole aandoeningen en schildklierafwijkingen kunnen paresthesieën veroorzaken:
Migraine
Bepaalde vormen van migraine kunnen ook gepaard gaan met tintelingen en gevoelloosheid.
Neurologische aandoeningen
Een aantal
neurologische aandoeningen kan zenuwschade veroorzaken, wat leidt tot het symptoom paresthesieën (verstoorde gevoelservaringen zoals tintelingen of gevoelloosheid). Enkele aandoeningen die hieraan kunnen bijdragen zijn:
Ondervoeding en vitaminetekort
Paresthesieën kunnen ook voorkomen bij ondervoeding en
vitaminetekort. Voorbeelden zijn:
Syndromen
Een syndroom kan meerdere lichaamsstructuren aantasten, wat mogelijk leidt tot compressie van zenuwen:
Wervelkolomaandoeningen en ruggenmergschade
Bij aandoeningen van de wervelkolom of schade aan het ruggenmerg kunnen paresthesieën optreden:
Andere aandoeningen en medische behandelingen
Diverse andere aandoeningen en medische behandelingen kunnen ook paresthesieën veroorzaken:
Medicijnen kunnen mogelijk gevoelsstoornissen veroorzaken /
Bron: Stevepb, Pixabay
Omgevingsfactoren
Diverse omgevingsfactoren kunnen ook bijdragen aan paresthesieën:
Risicofactoren voor beknelde zenuw of druk op zenuw
Sommige factoren verhogen het risico op een beknelde zenuw en daarmee de kans op paresthesieën:
- Diabetes: Bij mensen met diabetes kan zenuwschade optreden, wat bekend staat als diabetische neuropathie.
- Geslacht: Vrouwen hebben meer kans op het carpaletunnelsyndroom, mogelijk door een smaller zenuwkanaal.
- Langdurige bedlegerigheid: Langdurig in dezelfde positie liggen kan de druk op zenuwen verhogen, wat het risico op paresthesieën vergroot.
- Obesitas: Extra gewicht kan druk uitoefenen op de zenuwen.
- Overmatig gebruik: Herhaalde bewegingen van de handen, ellebogen of voeten verhogen de kans op beknelde zenuwen, tintelingen en zenuwschade.
- Reumatoïde artritis: Bij reumatoïde artritis ontstaat ontsteking van de gewrichten, wat mogelijk druk op de zenuwen in de gewrichten veroorzaakt.
- Schildklierziekte: Een schildklieraandoening kan het risico op het carpaletunnelsyndroom verhogen.
- Zwangerschap: Tijdens de zwangerschap kan extra gewicht en vochtretentie leiden tot zwelling en druk op de zenuwen.
Symptomen: Tintelingen in ledematen
Patiënten kunnen tintelingen (prikkelingen, kriebelingen) ervaren, vaak in de ledematen (armen, handen en/of vingers, benen, voeten en/of tenen), hoewel dit ook op andere plekken in het lichaam kan voorkomen. Gevoelsstoornissen zoals een verdoofd gevoel, gevoelloosheid of verminderd gevoel, samen met branderigheid, jeuk of een ‘slapend’ gebied, kunnen gepaard gaan met paresthesieën. Sommige patiënten beschrijven dit als ‘prikken met spelden en naalden’. Pijn (bijvoorbeeld pijn aan de vinger) kan al dan niet aanwezig zijn bij paresthesieën. De symptomen kunnen tijdelijk, constant of intermitterend zijn (met tussenpozen). Ze kunnen op dezelfde locatie blijven of zich naar andere lichaamsgebieden verspreiden.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De arts begint met het vragen naar de mogelijke oorzaak, ernst, frequentie en duur van de symptomen. Er wordt ook een grondige
medische geschiedenis doorgenomen. Een lichamelijk en
neurologisch onderzoek zijn vaak noodzakelijk.
Soms is een bloedonderzoek nodig, vooral bij een infectie /
Bron: Frolicsomepl, Pixabay Diagnostisch onderzoek
Afhankelijk van de symptomen en de bevindingen tijdens het lichamelijke en neurologische onderzoek, kan de arts aanvullende diagnostische onderzoeken laten uitvoeren:
- Bloedonderzoek (nuttig voor het opsporen van infecties of andere aandoeningen)
- Echografie: Dit onderzoek maakt beelden van het lichaam, waardoor de arts structuren in detail kan beoordelen.
- Elektromyografie (EMG): Dit onderzoek meet de elektrische activiteit van zenuwen en spieren om zenuwschade te detecteren.
- MRI-scan: Deze beeldvormende techniek helpt bij het identificeren van aandoeningen met zenuwcompressie of zenuwschade, zoals bij het carpaletunnelsyndroom.
- Zenuwgeleidingsonderzoek: Hierbij wordt gemeten hoe snel zenuwimpulsen zich door de zenuwen verspreiden.
Verwijzing naar specialist
In sommige gevallen kan een verwijzing naar een specialist nodig zijn. Neurologen, orthopeden, en reumatologen kunnen betrokken zijn bij het verder onderzoeken en behandelen van de onderliggende oorzaak van paresthesieën. Indien een specifieke oorzaak zoals een auto-immuunziekte of ernstige infectie wordt vermoed, kan een specialist aanvullende behandelingen en tests aanbevelen.
Behandeling van stoornis in gevoelswaarneming
Zelfzorg
Acupunctuur en massage kunnen bij sommige patiënten verlichting van symptomen bieden. Zelfmassage met aromatische oliën kan ook nuttig zijn. Loszittende kleding en goed passende
schoenen kunnen bijdragen aan het verlichten van klachten.
Professionele medische zorg
De behandeling richt zich op de onderliggende oorzaak van de paresthesieën. Dit kan bestaan uit rust en het gebruik van braces, fysiotherapie, medicatie en, indien nodig, chirurgie.
Rust en braces
Bij een beknelde zenuw is rust vaak de beste aanpak. De weefsels hebben tijd nodig om te genezen. Soms is het dragen van een brace noodzakelijk. Een polssteun kan bijvoorbeeld helpen bij het carpaletunnelsyndroom. Langdurig gebruik van een brace kan echter andere gezondheidsproblemen veroorzaken, dus het is belangrijk om het advies van een arts te volgen bij het gebruik van dergelijke hulpmiddelen.
Fysiotherapie
Op advies van een arts kan fysiotherapie worden ingezet. Onder begeleiding van een fysiotherapeut kan de patiënt de spieren versterken die de aangetaste zenuw omringen. Versterkte spieren kunnen de druk op de zenuwen verminderen en de kans op terugkeer van paresthesieën verkleinen. Fysiotherapie kan ook de flexibiliteit, het bewegingsbereik en de algehele mobiliteit verbeteren.
Medicijnen
Verschillende medicijnen kunnen helpen bij pijnverlichting, zoals
ibuprofen en
naproxen. In sommige gevallen kunnen steroïdinjecties worden toegepast om pijn, zwelling en ontsteking te verminderen. Voor aandoeningen zoals fibromyalgie kunnen specifieke medicijnen worden voorgeschreven, zoals pregabaline (Lyrica) of duloxetine (Cymbalta).
Chirurgie
Als andere behandelingen niet effectief zijn, kan een operatie noodzakelijk zijn om de beknelde zenuw te verhelpen. De arts zal de oorzaak van de gevoelsstoornis identificeren en de meest geschikte chirurgische techniek toepassen.
Prognose van gevoelsstoornissen
Een kortstondige beknelde zenuw veroorzaakt doorgaans geen permanente schade. Bij aanhoudende zenuwcompressie kan echter permanente schade ontstaan, wat leidt tot
chronische pijn en verlies van functie of gevoel.
Langetermijnbeheer en nazorg
Bij chronische aandoeningen die paresthesieën veroorzaken, kan een langetermijnbeheerplan noodzakelijk zijn. Dit kan bestaan uit regelmatige opvolgingsafspraken, aanpassingen in de behandeling, en voortdurende monitoring van de symptomen. Het doel is om de kwaliteit van leven te verbeteren en complicaties te voorkomen.
Complicaties van paresthesieën
Chronische pijn
Aanhoudende paresthesieën kunnen leiden tot chronische pijn, waarbij de gevoelstoornissen niet meer tijdelijk zijn maar een constante bron van ongemak vormen.
Verlies van functie
Bij langdurige zenuwcompressie kan er verlies van functie optreden, wat resulteert in beperkte bewegingsvrijheid of verminderde kracht in het aangetaste gebied.
Verlies van gevoel
Paresthesieën kunnen leiden tot een gedeeltelijk of volledig verlies van gevoel in de betrokken ledematen, wat het vermogen om normale dagelijkse activiteiten uit te voeren kan beïnvloeden.
Spieratrofie
Langdurige paresthesieën kunnen spieratrofie veroorzaken door verminderde activiteit en gebruik van de spieren rondom de aangetaste zenuw.
Verminderde kwaliteit van leven
De symptomen van paresthesieën kunnen de levenskwaliteit beïnvloeden, met name als ze leiden tot chronische pijn, verminderde mobiliteit, en beperkingen in dagelijkse activiteiten.
Psychologische Impact
Chronische paresthesieën kunnen ook leiden tot psychologische problemen zoals angst en depressie, als gevolg van aanhoudend ongemak en beperkingen in de levensstijl.
Gecompliceerde genezing
Soms kan de onderliggende aandoening die de paresthesieën veroorzaakt, gecompliceerde genezing of langdurige behandeling vereisen, wat de herstelperiode verlengt en de symptomen verergert.
Preventie van gevoelsstoornissen
Hoewel sommige paresthesieën niet volledig te voorkomen zijn, kunnen risicofactoren verminderd worden. Een ergonomische houding helpt om onnodige druk op de zenuwen te vermijden. Regelmatig van positie veranderen voorkomt zenuwcompressie. Herhaalde bewegingen moeten worden vermeden, of als dit niet mogelijk is, dienen voldoende pauzes te worden genomen. Een gezond lichaamsgewicht helpt overbelasting te voorkomen, en regelmatige lichaamsbeweging is belangrijk voor sterke en gezonde spieren.