Hurler-syndroom: Stofwisselingsziekte door ontbrekend enzym

Het Hurler-syndroom is een zeldzame stofwisselingsziekte die wordt veroorzaakt door een ontbrekend enzym, waardoor lange ketens van suikermoleculen, de glycosaminoglycanen, niet afgebroken kunnen worden. Deze aandoening leidt tot een geleidelijke accumulatie van deze moleculen in de organen en weefsels, wat resulteert in diverse symptomen zoals spier- en skeletafwijkingen, hartafwijkingen, en verstandelijke beperkingen. De behandeling bestaat uit een wekelijkse toediening van het ontbrekende enzym. Desondanks blijft de ziekte progressief en de vooruitzichten voor patiënten zijn over het algemeen slecht, met veel patiënten die op jonge leeftijd overlijden.

• Synoniemen Hurler-syndroom
• Epidemiologie Hurler-syndroom
• Oorzaken: Ontbrekend enzym
• Overervingspatroon en erfelijkheid
• Symptomen zijn progressief
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ziekte
• Prognose van stofwisselingsziekte
• Complicaties
• Cardiovasculaire complicaties
• Respiratoire problemen
• Neurologische complicaties
• Orthopedische problemen
• Lever- en miltaandoeningen
• Oogproblemen
• Gehoorcomplicaties
• Huidproblemen
• Klinische complicaties
• Preventie van Hurler-syndroom

Synoniemen Hurler-syndroom

Het Hurler-syndroom (MPS IH) staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• alfa-L-iduronaat deficiëntie
• dysostosis multiplex
• lipochondrodystrofie
• mucopolysacharidose type I
• ziekte van Hurler-Pfaundler

Epidemiologie Hurler-syndroom

Het Hurler-syndroom komt voor bij ongeveer één op de 100.000 geboorten wereldwijd. De aandoening vertoont geen voorkeur op basis van geslacht, ras of geografische locatie, wat betekent dat het evenveel voorkomt in verschillende bevolkingsgroepen en regio's.

Oorzaken: Ontbrekend enzym

Het Hurler-syndroom wordt veroorzaakt door een tekort aan het enzym lysosomaal alfa-L-iduronidase. Dit enzym speelt een cruciale rol bij het afbreken van lange ketens van suikermoleculen, de glycosaminoglycanen. Deze moleculen zijn essentieel voor de vloeibaarheid en stevigheid van de weefsels en organen. Het ontbreken van dit enzym leidt tot de ophoping van glycosaminoglycanen, wat schadelijk is voor verschillende organen, waaronder het hart en de gewrichten.

Overervingspatroon en erfelijkheid

Het Hurler-syndroom is een autosomaal recessieve aandoening, wat betekent dat beide kopieën van het IDUA-gen in elke cel van een persoon defect moeten zijn om de ziekte te laten optreden. De ouders van een patiënt met het Hurler-syndroom zijn meestal dragers van het defecte gen, maar vertonen zelf geen symptomen van de ziekte.

Symptomen zijn progressief

De symptomen van het Hurler-syndroom kunnen variëren van mild tot ernstig en ontwikkelen zich meestal tussen de leeftijd van drie en acht jaar. Niet alle patiënten vertonen echter elk symptoom, en de symptomen verergeren doorgaans naarmate de ziekte vordert.

Gezicht
Bij de geboorte zijn zuigelingen met het Hurler-syndroom vaak normaal ogend zonder onmiddellijke lichamelijke of neurologische afwijkingen. Gedurende de eerste twee levensjaren ontwikkelen ze echter meestal een aantal kenmerkende gelaatskenmerken, zoals dikke en grove gelaatsuitdrukkingen, een brede en ingezonken neusbrug, een grote schedel met een bol voorhoofd, een vlak gezicht, forse wenkbrauwen, dikke lippen, een open mond en een grote, dikke tong (macroglossie). Deze grote tong kan leiden tot spraakproblemen. Visuele problemen zoals wazig zien door een troebel hoornvlies en gehoorverlies of doofheid zijn ook gebruikelijk. Oculair hypertelorisme (ver uit elkaar staande ogen) is een ander kenmerkend symptoom.

Infecties
Patiënten met het Hurler-syndroom hebben een verhoogde gevoeligheid voor urineweginfecties, luchtweginfecties en middenoorontsteking (otitis media).

Neurologisch
De neurologische ontwikkeling van een kind met het Hurler-syndroom stopt doorgaans rond de leeftijd van twee jaar. De ziekte is progressief, wat betekent dat eerder verworven vaardigheden verloren gaan naarmate de aandoening voortschrijdt. Patiënten ontwikkelen ook een progressieve verstandelijke handicap.

Spieren en gewrichten
Spier- en skeletafwijkingen zijn ook kenmerkend voor het Hurler-syndroom, waaronder een zijdelingse kromming van de wervelkolom (scoliose), een kort gestalte (dwerggroei), een klauwhand, korte ledematen, een korte hals en romp, stijfheid, en andere gewrichtsproblemen zoals contracturen door grote gewrichten. Carpaal tunnel syndroom (pijn, gevoelloosheid, tintelingen en/of zwakte in de handen door druk op de zenuw in de pols) komt ook voor.

Andere symptomen
Andere symptomen kunnen evenwichtsstoornissen, hartklepproblemen, een liesbreuk (uitstulping of zwelling in de lies of balzak), een navelbreuk (uitstulping van de buikwand rond de navel), en een of meer archipelvlekken (onschuldige blauwe geboortevlekken bij baby's) omvatten. Diarree kan ook optreden.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Bij het lichamelijk onderzoek van een patiënt met het Hurler-syndroom kan de arts een verhoogde ademfrequentie en een duidelijk hoorbaar ademgeluid opmerken. Ouders melden vaak dat het kind snurkt tijdens het slapen. De arts kan ook een vergrote lever (hepatomegalie) en vergrote milt (splenomegalie) vaststellen.

Diagnostisch onderzoek
Om de diagnose van het Hurler-syndroom te bevestigen, worden verschillende onderzoeken uitgevoerd:

• een bloedonderzoek (toont verhoogde niveaus van mucopolysacchariden en een tekort aan alfa-L-iduronidase in witte bloedcellen)
• een elektrocardiografie (meting van de elektrische activiteit van het hart)
• een gehooronderzoek
• een genetisch onderzoek (identificeert de genetische mutatie)
• een huidbiopt (weefselmonster toont het tekort aan alfa-L-iduronidase)
• een MRI-scan van het hoofd (onthult afwijkingen aan de hersenen)
• een analyse van het hersenvocht (identificeert een verhoogde concentratie van eiwitten)
• een oogheelkundig onderzoek
• een orthopedisch onderzoek
• een röntgenfoto van de wervelkolom
• een slaaponderzoek (polysomnografie)
• een urineonderzoek (spoort verhoogde concentraties van mucopolysacchariden op)

Behandeling van ziekte

Er is momenteel geen curatieve behandeling voor het Hurler-syndroom. De behandeling richt zich op het verlichten van symptomen en het verbeteren van de levenskwaliteit van de patiënt. De belangrijkste behandelingsoptie is enzymvervangingstherapie, waarbij het ontbrekende alfa-L-iduronidase wekelijks intraveneus wordt toegediend. Deze therapie voorkomt verdere schade aan organen maar kan de reeds bestaande symptomen niet omkeren of de neurologische achteruitgang stoppen.

In sommige gevallen wordt een beenmergtransplantatie overwogen, wat gemengde resultaten kan opleveren. Ondersteunende behandelingen kunnen bestaan uit hoornvliestransplantatie voor ernstige hoornvliesbeschadiging, hoorapparaten voor gehoorproblemen, en drainbehandelingen voor waterhoofd (te veel hersen- en ruggenmergvocht in de schedel). Behandeling van scoliose kan via gipskorsetten of operaties, terwijl hartklepproblemen met medicijnen of operaties kunnen worden behandeld. Patiënten met carpaal tunnel syndroom kunnen baat hebben bij een operatie. Zuurstoftherapie kan nodig zijn bij slaapstoornissen, en fysiotherapie, ergotherapie, en logopedie kunnen nuttig zijn voor het verbeteren van motorische en communicatieve vaardigheden.

Prognose van stofwisselingsziekte

De prognose voor patiënten met het Hurler-syndroom is over het algemeen zeer slecht. De meeste kinderen met deze aandoening ontwikkelen ernstige neurologische problemen en overlijden vaak op jonge leeftijd, vaak vóór de leeftijd van tien jaar.

Complicaties

Het Hurler-syndroom, ook wel bekend als mucopolysaccharidose type I (MPS I), is een zeldzame genetische aandoening die leidt tot de ophoping van glycosaminoglycanen (GAGs) in de cellen. Deze ophoping veroorzaakt diverse complicaties, waaronder:

Cardiovasculaire complicaties

Patiënten met Hurler-syndroom hebben een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, waaronder:

• Vergrote hartspier (cardiomyopathie)
• Klepafwijkingen (zoals aortaklepstenose of mitralisinsufficiëntie)
• Hogere bloeddruk en andere hypertensie-gerelateerde problemen

Respiratoire problemen

De ophoping van GAGs kan de luchtwegen aantasten en leiden tot:

• Chronische ademhalingsproblemen
• Obstructieve slaapapneu
• Verhoogde gevoeligheid voor luchtweginfecties

Neurologische complicaties

Neurologische betrokkenheid bij Hurler-syndroom kan zich uiten in:

• Progressieve cognitieve achteruitgang
• Verlies van motorische vaardigheden
• Gedragsproblemen en emotionele instabiliteit

Orthopedische problemen

De gewrichtsafwijkingen bij Hurler-syndroom kunnen leiden tot:

• Vervormingen van de botten en gewrichten
• Beperkte gewrichtsmobiliteit en stijfheid
• Aandoeningen zoals scoliose en kyfose

Lever- en miltaandoeningen

De ophoping van GAGs kan ook invloed hebben op de lever en milt, wat resulteert in:

• Vergroting van de lever (hepatomegalie)
• Vergroting van de milt (splenomegalie)
• Leveraandoeningen zoals fibrose of cirrose

Oogproblemen

Patiënten kunnen last hebben van een reeks oogproblemen zoals:

• Haze of vertroebeling van het hoornvlies (corneale vertroebeling)
• Problemen met het netvlies
• Verminderd gezichtsvermogen en visuele stoornissen

Gehoorcomplicaties

De accumulatie van GAGs kan ook het gehoor aantasten, wat kan leiden tot:

• Hoorproblemen of doofheid
• Verhoogde vatbaarheid voor oorinfecties

Huidproblemen

Huidafwijkingen kunnen onder meer omvatten:

• Huidverdikking en andere veranderingen in huidtextuur
• Infecties door beschadigde huidbarrière

Klinische complicaties

Bij sommige patiënten kunnen er bijkomende klinische problemen optreden, zoals:

• Chronische vermoeidheid
• Verhoogde vatbaarheid voor infecties door immuunsysteemproblemen
• Problemen met de voeding en groei

Preventie van Hurler-syndroom

Het Hurler-syndroom kan niet worden voorkomen, aangezien het een genetische aandoening is. Voorstellen voor genetische expertise en prenatale screening kunnen nuttig zijn voor gezinnen met een bekend risico op erfelijke aandoeningen, om hen te informeren over de mogelijkheden en de risico's van het dragen van het defecte gen.