Syndroom van Hunter: celstuwing en aangetaste hersencellen

Het syndroom van Hunter is een lysosomale stofwisselingsziekte, waarbij een enzym voor de afbraak van lange suikers niet goed wordt aangemaakt. Het leidt ertoe dat heparan- en dermatansulfaat accumuleren. Enerzijds geeft het celstuwing, waardoor weefsels overmatig worden aangemaakt en organen teveel groeien. Anderzijds tasten de gifstoffen hersencellen aan, waardoor geestelijke achterstand kan ontstaan. Wat houdt het syndroom van Hunter in, wat zijn de complicaties en hoe kan het worden behandeld?

Syndroom van Hunter

• IDS-gen
• Kenmerken
• Symptomen syndroom van Hunter
• Diagnosticering
• Enzym-toevoeging
• Andere ziekten met heparansulfaat

IDS-gen

Gelegen op de lange arm van X-chromosoom op positie 28 (Xq28) ligt het IDS-gen ook wel het iduronate 2-sulfatase gen genoemd (lit.1). Het geeft instructies af voor de aanmaak van het gelijknamige enzym, welke sulfaatverbindingen met sulfaat alfa-L-iduronic zuur verwijdert en lange glucose moleculen afbreekt. Dit zuur is van toepassing bij heparansulfaat en beta-heparine (dermatansulfaat) (lit.2). Het functioneert primair in de lysosomen van de celorganel, oftewel het is actief in de kleinste deeltjes van ons lichaam. Indien aan dit gen een afwijking van toepassing is, wordt heparan- en dermatansulfaat niet of verminderd gerecycled. Het leidt tot gifstofaccumulatie, waardoor lichaamscellen worden aangetast. Bovendien tast het andere processen in de lysosomen en celorganel aan. Omdat de genetische afwijking X-chromosomaal gerelateerd is, krijgen alleen jongetjes het.

Kenmerken

Omdat het gaat om een lysosomale stapelingsziekte, zal men bij het opgroeien er in toenemende mate overlast aan ondervinden. In eerste instantie hoeft het kind er geen complicaties aan te hebben en merken de ouders niet dat het kind ziek is. Het gaat om veranderende gelaatstrekken, waarbij weefsels opzetten. Aanvullend gaat het om organomegalie, oftewel de organen zullen overmatig groeien of opzetten. Dit komt deels doordat de complexe suikers de organen stimuleren, waarnaast de lever en milt overactief zijn om gifstoffen af te voeren. De combinatie zorgt ervoor dat deze twee organen overmatig groot zijn en de buik vergroot is.

Symptomen syndroom van Hunter

Celstuwing zorgt ervoor dat weefsels opzetten en organen groter worden. De vorm van het hoofd is ongewoon, waarbij het in verhouding te groot is. Denk daarbij aan dikke volle lippen, tong, wangen, neus. Ook de slijmvliezen en klieren worden aangetast, waardoor men geregeld ontstekingen heeft, verkouden is en slaapapneu-achtige klachten heeft. Omdat de lever en milt opzetten, staat de buik bol en komt de buikwand op spanning te staan. Het leidt geregeld tot een buikwandbreuk. Ook andere weefsels in het lichaam zullen geleidelijk opzetten, waardoor de beweeglijkheid van de ledematen progressief afneemt. Omdat de druk in de hersenen toeneemt en afvalstoffen hersencellen aantasten, zal het kind geestelijke achterstand hebben (lit.3).

Diagnosticering

Omdat er veel lange glucose moleculen aanwezig zijn, zal een deel daarvan via de plas worden afgevoerd. Oftewel die aanwezigheid kan via de urine worden opgemerkt. Aanvullend kan middels een bloedtest worden onderzocht in hoeverre het iduronate 2-sulfatase enzym werkelijk actief is. De combinatie van deze twee gegevens leidt tot de diagnose: het syndroom van Hunter (lit.3).

Enzym-toevoeging

Indien bekend is dat het om dit syndroom gaat, kan het worden behandeld. Het enzym kan als medicijn worden toegediend (lit.3), zodat de lysosomen wel worden geactiveerd om heparan- en dermatansulfaat te recyclen. Het zorgt ervoor dat de groei redelijk normaal kan voltrekken, ondanks dat enige vervormingen reeds voor de diagnosticering zijn opgetreden. Let wel indien het onbehandeld blijft, dan zal de omstandigheid progressief verslechteren tot de dood erop volgt.

Andere ziekten met heparansulfaat

Door toedoen van een lysosomaal enzymdefect kunnen lysosomen afvalstoffen slecht verwerken, waardoor de ziekte van Sanfilippo ontstaat. Heparansulfaat wordt daarbij door de celorganel uitgestoten, waarna het in de hersenen neerslaat. Meestal overlijdt het kind voor het tiende levensjaar. Indien er sprake is van een CLN3-genmutatie dan resulteert het in slecht werkende celmembranen van de lysosomen. Bij BSV accumuleert heparansulfaat en lipopigmenten geleidelijk aan en tast het de groei en hersenen aan. Er zal sprake zijn van kinderdementie, invaliditeit en men komt na het volwassen worden te overlijden.

Lees verder

• Proteus, Cloves syndroom: misvorming en overmatige vetbulten