Proteus, Cloves syndroom: misvorming en overmatige vetbulten

Het Cloves of Proteus syndroom wordt veroorzaakt door een genmutatie, waardoor ernstige misvormingen met de tijd ontstaan. Het syndroom komt vermoedelijk bij circa 150 mensen wereldwijd voor en heeft uiteenlopende fysieke, motorieke en neurologische complicaties. Meest typerende is overgrote vergroeiingen bestaande uit bindweefsel- of vetbulten en tast als een mozaïek bepaalde lichaamsdelen in- en uitwendig aan. Wat houdt het Proteus of Cloves syndroom in en hoe kan het tot het vroegtijdig overlijden leiden?

Proteus, Cloves syndroom

• Misvormingen
• AKT1-gen
• Mozaïcisme
• Macrodactylie als eerste teken
• Vetbult-vergroeiingen
• Neurologische problemen
• Kanker bij Proteus syndroom
• Reden vroegtijdig overlijden
• Symptomatische behandeling

Misvormingen

Bij het Cloves syndroom ook wel Proteus syndroom genoemd, vervormt het lichaam progressief met de tijd. Dit wordt veroorzaakt door een genetische afwijking, waarbij verspreid in en op het lichaam vergroeiingen ontstaan. Het kan gaan om bindweefselgroei of overmatige vetbulten, waardoor organen, huid en ruggengraat onder druk komen te staan. Het leidt tot misvorming, neurologische en motorieke problemen en kan potentieel kanker inhouden. Wat houdt het Proteus, Cloves syndroom in, wat veroorzaakt het en wat zijn de complicaties?

AKT1-gen

Op de lange arm van chromosoom 14 ligt op positie 32.32 (14q32.32) het AKT1-gen ook wel het v-akt murine thymoma viral oncogene homolog 1 gen genoemd (lit.1). Het is verantwoordelijk voor de afgifte van instructies om het AKT1-kinase eiwit aan te maken. Het heeft een belangrijke functie binnen de signaleringswegen, helpt celgroei, -splitsing en –overleving. Het zorgt ervoor dat apoptose oftewel geprogrammeerde celdood onder controle wordt gehouden (lit.2). Bovendien is het van invloed op de goede werking van het zenuwstelsel en neurologische processsen. Omdat het een oncogene-gen betreft, is het extra gevoelig om als kwaadaardige kanker tot ontwikkeling te komen.

Mozaïcisme

De afwijking of mutatie aan het AKT1-gen komt bij dit syndroom niet gelijkmatig over alle cellen voor. Het houdt in dat bepaalde delen van het lichaam wel aangetaste cellen hebben en andere delen niet. Het is als het ware een mozaïekstructuur, waarbij misvormingen lokaal voorkomen en elders mogelijk niet. Bovendien hangt het ervan af, vanaf welk moment tijdens de groei mutaties voordoen. Des te eerder het van toepassing is, des te groter de gevolgen zijn. Dit omdat een groter deel van het lichaam aangetast is en meer heftige vergroeiingen kan hebben. Een ontregelde apoptose betekent dat cellen vertraagd tot celdood overgaan en daardoor overmatige groei stimuleert.

Macrodactylie als eerste teken

In principe kan de baby normaal ter wereld komen, echter meestal zullen de eerste vergroeiingen zichtbaar zijn. Denk aan een verdikking van een vinger of teen. Dit kan zowel door overmatige botaanmaak of overmatige aanwas van bindweefsel komen. Macrodactylie is daarmee een eerste teken, dat men deze ziekte heeft. Naarmate het kind ouder wordt, neemt het aandeel vergroeiingen de overhand en zullen bepaalde delen buiten proporties groeien. Denk aan een scheefgroeiend hoofd, bochelrug, scoliose en vergroeiing van de ledematen. In principe kunnen deze afwijkingen overal in en aan het lichaam voordoen.

Vetbult-vergroeiingen

Door toedoen van lokale toename van weefselgroei, heeft men veel vetbultgroei oftewel overmatige lipoom-ontwikkeling. Deze komen voor in de huid, maar kunnen ook in organen tot ontwikkeling komen. Het leidt tot inwendige druk op het orgaan, waardoor het functioneren progressief wordt aangetast. Denk aan een vetbult in de hersenen, waardoor zenuwen en hersenweefsel onder druk komt te staan. Dit leidt tot motorische en/of geestelijke problemen en kan met epileptische aanvallen gepaard gaan. Daarnaast kan het de vorm van het lichaam veranderen, doordat de ruggengraat in de verdrukking komt.

Neurologische problemen

Het AKT1-kinase eiwit is mede verantwoordelijk voor de goede werking van neurologische processen en informatieverzending via zenuwbanen. Zodra de kwaliteit daarvan afneemt, is er verminderde communicatie tussen lichaamsdelen, organen en weefsels met de hersenen. Ook dit leidt tot uiteenlopende fysieke en neurologische problemen.

Kanker bij Proteus syndroom

Omdat er sprake is van aanwas van weefsel gecombineerd met de oncogene factor, is de kans op kanker relatief hoog. Meestal zal het in eerste instantie voor het tiende jaar ovariumkanker of oorspeekselklierkanker veroorzaken (lit.4). In een later traject kunnen ook andere kankervarianten tot ontwikkeling komen. Dit komt omdat het gen in het gehele lichaam actief is en als zodanig snel tot kanker kan overgaan.

Reden vroegtijdig overlijden

Naast kanker heeft het kind een ernstig aangetaste weerstand. Zeker de longen zijn extra gevoelig, waarbij longcysten, heftige longontsteking of longembolie door diepe veneuze trombose van toepassing kunnen zijn. Doordat de conditie van de persoon op verschillende vlakken progressief verslechtert, zal men door een combinatie van voorgaande complicaties vroegtijdig komen te overlijden (20% van de gevallen) (lit.4).

Symptomatische behandeling

Omdat er sprake is van een genetische afwijking, is het tot dusver niet geneesbaar. Oftewel de symptomen worden behandeld, zodat men er minder overlast aan heeft. Denk aan het verwijderen van vetbulten en bindweefsel van onder de huid mogelijk gecombineerd met anti-epileptica. Bovendien kunnen op experimentele basis in Amerika vetbulten uit organen of de hersenen worden verwijderd (lit.5). Het bevordert de levenskwaliteit en kan het moment van overlijden uitstellen.

Lees verder

• Bloom syndroom: kopiëren en reparatie van DNA aangetast