Pijn in de onderbuik bij vrouwen: oorzaken van onderbuikpijn

Pijn in de onderbuik is een courante klacht onder vrouwen. Onderbuikpijn kan afkomstig zijn van organen als de darmen, blaas, baarmoeder (uterus) of de eierstokken. In sommige gevallen is de pijn afkomstig van nabijgelegen spieren, ligamenten, zenuwen, bloedvaten of gewrichten. Er zijn dus vele mogelijke oorzaken van pijn in de onderbuik bij vrouwen. Pijn in de onderbuik kan acuut of chronisch zijn. Acuut betekent dat de pijn plotseling de kop opsteekt. Chronisch betekent dat de pijn gedurende langere tijd aanwezig is. De pijn varieert van zeurend, stekend, knagend, dof, krampend tot branderig.

• Gynaecologische problemen die buikpijn kunnen veroorzaken
• Ovulatie (eisprong)
• Menstruatiepijn (dysmenorroe)
• Eileiderontsteking
• Eierstokcyste
• Degeneratieve veranderingen in een vleesboom
• Endometriose
• Chronische bekkenpijn
• Darm- of blaasproblemen die onderbuikpijn veroorzaken
• Blindedarmontsteking (appendicitis)
• Prikkelbare darmsyndroom (PDS)
• Blaasontsteking
• Blaaspijnsyndroom
• Verklevingen
• Pijn in de onderbuik door spier- en botproblemen
• Pijn in onderbuik in verband met zwangerschap
• Miskraam
• Buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Corpus luteum cyste
• Placentaloslating
• Veel tienermeisjes hebben last van hoofdpijn, buikpijn, rugpijn en vermoeidheid
• Alarmsymptomen buikpijn

Gynaecologische problemen die buikpijn kunnen veroorzaken

Pijn in de onderbuik bij vrouwen kan ook veroorzaakt worden door een groot aantal gynaecologische problemen en factoren.

Ovulatie (eisprong)

De ovulatie is het gereedkomen van een eicel uit de eierstok. Sommige vrouwen ontwikkelen een scherpe pijn wanneer een eicel wordt vrijgegeven. Deze pijn ter hoogte van de onderbuik die vrouwen soms hebben tijdens de ovulatie, wordt 'mittelschmerz' genoemd. Het wordt zo genoemd omdat het zich voordoet in het midden van de cyclus. Deze pijn duurt slechts een paar uur, maar sommige vrouwen hebben er behoorlijk last van.

Menstruatiepijn (dysmenorroe)

De meeste vrouwen hebben pijn tijdens hun menstruatie. De pijn is vaak mild van aard, maar bij ongeveer 1 op de 10 vrouwen is de pijn zo ernstig dat het van invloed is op hun alledaagse werkzaamheden en activiteiten. De pijn kan dermate ernstig zijn dat ze niet in staat om te gaan naar school of werk te gaan. Deze heftige menstruatiepijn wordt 'dysmenorroe' genoemd.

Eileiderontsteking

Eileiderontsteking, ook 'salpingitis' of 'pelvic inflammatory disease' (PID) genoemd, is een ontsteking van de vrouwelijke voortplantingsorganen in het kleine bekken. De meeste gevallen worden veroorzaakt door een venerische ziekte zoals chlamydia of gonorroe. Symptomen zijn onder meer pijn in de onderbuik of het bekken, koorts, abnormaal bloedverlies en afscheiding.

Eierstokcyste

Een eierstokcyste is een met vloeistof gevulde holte (cyste) die zich ontwikkelt in een eierstok. De meeste cysten zijn goedaardig en veroorzaken geen symptomen of klachten. Soms veroorzaakt een eierstokcyste echter (vage) buikpijn of een zwaar gevoel in de buik, en een onregelmatige menstruatie, wat soms gepaard gaat met veel bloedverlies. Pijn kan optreden wanneer de cyste openbarst (ruptuur) of draait (een zogenaamde torsie).

Degeneratieve veranderingen in een vleesboom

Vleesbomen zijn goedaardige gezwellen die kunnen optreden in de baarmoeder. Ze komen vaak voor en veroorzaken meestal geen symptomen. Ze kunnen echter soms leiden tot hevige menstruaties, zwelling van de buik en problemen met urineren.

Endometriose

Dit is een aandoening die vooral voorkomt bij vrouwen in de leeftijd van 13 tot 50. Het wordt meestal gediagnosticeerd bij vrouwen in de dertig. Bij endometriose verspreidt het slijmvlies van de baarmoederholte naar andere gebieden, meestal bekken of buikholte. Het veroorzaakt pijn rond de tijd van je menstruatie. Het kan ook leiden tot pijn bij het vrijen.

Chronische bekkenpijn

Chronische bekkenpijn is de term die gebruikt wordt wanneer een vrouw ten minste zes maanden pijn heeft. Chronische pijn in het bekken komt vaak voor. Soms wordt er een oorzaak gevonden (zoals hierboven) en soms is er geen duidelijke oorzaak aanwezig. Als de bron van de chronische pijn in het bekken kan worden vastgesteld, is de behandeling gericht op dat doel. Als er geen oorzaak kan worden gevonden, zal de behandeling zich richten op managen van de pijn. Het bijhouden van een symptoomdagboek is nuttig. Dit kan een patroon vaststellen wanneer pijn optreedt en welke triggers daarbij een rol spelen. Depressie, chronische stress of een verleden van seksueel of fysiek misbruik verhoogt het risico op het ontwikkelen van chronische pijn in het bekken. Bovendien maakt elke zware emotionele situatie de pijn erger en het leven met chronische pijn draagt hier zelf ook weer aan bij. Soms wordt psychologische behandeling overwogen om je te helpen om te gaan met de pijn.

Darm- of blaasproblemen die onderbuikpijn veroorzaken

Ook allerlei blaas- darmproblemen kunnen aanleiding geven tot pijn in de onderbuik.

Blindedarmontsteking (appendicitis)

Een blindedarmontsteking of appendicitis is een ontsteking van de blinde darm. Typische symptomen zijn buikpijn en ziek zijn (braken), wat geleidelijk erger wordt gedurende 6-24 uur. Sommige mensen hebben minder typische symptomen. Een operatie waarbij de ontstoken appendix wordt verwijderd, wordt meestal gedaan voordat deze perforeert. Een geperforeerde appendix is ​​ernstig. Hierbij lekt namelijk de darminhoud vol bacteriën weg naar de buikholte. Buikvliesontsteking is het gevolg.

Prikkelbare darmsyndroom (PDS)

PDS is een veel voorkomende darmaandoening. De oorzaak is onbekend. Symptomen kunnen nogal variëren en onder meer bestaan uit buikpijn, opgeblazen gevoel en soms aanvallen van diarree en/of obstipatie. De symptomen kunnen opvlammen. Periodes met ernstigere klachten wisselen vaak met periodes waarin het wat opklaart.

Blaasontsteking

Een blaasontsteking komt vaak voor bij vrouwen. Een lichte blaasontsteking kan spontaan verbeteren zonder behandeling met antibiotica. Veel voorkomende klachten van een blaasontsteking zijn stekende pijn in de (onder)buik en/of onderrug, vaak moeten plassen en frequente aandrang en een brandende pijn tijdens en/of vlak na het plassen

Blaaspijnsyndroom

Als je symptomen hebt van een blaasontsteking, maar er zijn geen tekenen van een infectie als je urine wordt getest (urineonderzoek), dan kan dit wijzen op het blaaspijnsyndroom. Dit is een slecht begrepen aandoening waarbij de wanden van de blaas chronisch ontstoken zijn. Het is een oorzaak van langdurige pijn.

Verklevingen

Verklevingen kunnen optreden na een operatie. Als je lichaam probeert om te genezen na een operatie, kunnen de weefsels met elkaar verkleven. Dit kan bijvoorbeeld in de darm voorkomen. Dit kan pijn veroorzaken.

Pijn in de onderbuik door spier- en botproblemen

Problemen met je onderrug, botten in je bekken en de nabijgelegen gewrichten zoals je heupgewrichten, kunnen pijn veroorzaken. Vaak is het duidelijk waar de pijn vandaan komt. In sommige gevallen kan de pijn echter voelbaar zijn in de onderbuik, terwijl het erg moeilijk is om de oorsprong ervan te bepalen.

Pijn in onderbuik in verband met zwangerschap

Enkele mogelijke oorzaken pijn in de onderbuik tijdens de zwangerschap, zijn de volgende.

Miskraam

Een miskraam is het verlies van een niet-levensvatbare vrucht tot aan de 24e week. Ongeveer 7 of 8 miskramen van de 10 vinden plaats vóór de 13e week van de zwangerschap. De gebruikelijke symptomen van een miskraam zijn bloedverlies, pijn in de onderbuik of pijn in het bekken of krampen. Binnen enkele uren tot dagen wordt de bloeding heviger, waarbij je ook (bloed)stolsels, welke vuistgroot kunnen zijn, en stukjes weefsel verliest.

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Er is sprake van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of EUG (Extra = buiten, Uterus = baarmoeder, Graviditeit = zwangerschap) wanneer de bevruchte eicel zich op een plek buiten de baarmoeder innestelt. Het komt voor bij ongeveer 1 op de 100 zwangerschappen. Gebruikelijke symptomen zijn pijn aan één kant van de onderbuik of het bekken. Het kan acuut of juist langzaam opkomen en steeds erger worden. Bloedverlies komt vaak voor, maar lang niet altijd. Het is vaak donkerder gekleurd dan het bloed tijdens de menstruatie.

Corpus luteum cyste

Een corpus luteum cyste is een met vocht gevulde holte (cyste) in de eierstok, die ontstaat na de ovulatie. Een corpus luteum maakt hormonen aan om een eventuele zwangerschap in stand te houden. Ze worden vaak bij toeval ontdekt, als je een echo om welke reden dan ook hebt gehad. Ze veroorzaken vaak geen problemen en verdwijnen vaak zonder behandeling. Soms kan het evenwel opzwellen en barsten. Dit kan leiden tot scherpe pijn aan één kant van je bekken. Als je pijn hebt in je bekken gedurende de eerste 12 weken van de zwangerschap, raadpleeg dan je arts.

Placentaloslating

Placentaloslating, ook wel placenta abruptio of soluti genoemd, komt bij ongeveer 1 op de 300 tot 500 zwangerschappen voor. Voortijdige placentaloslating is vaak het gevolg van letsel door bijvoorbeeld een ernstige val of een ongeluk. Een ernstige loslating brengt zowel het leven van moeder en kind in gevaar. De zwangere vrouw krijgt in dat geval last van hevige buikpijn en zij verliest een grote hoeveelheid donkerrood gekleurd bloed uit de vagina.

Alarmsymptomen buikpijn

Als één van de volgende alarmsymptomen optreedt is het belangrijk om onverwijld medische hulp in te schakelen:

• hevige pijn rechts onderin de buik (dit wijst mogelijk op een blindedarmontsteking)
• pijn die steeds erger wordt
• niet meer kunnen lopen van de pijn
• buikpijn bij een zwangere vrouw
• acuut ontstane buikpijn met uitstraling naar de rug en tekenen van shock (dit wijst op een abdominaal (in de buik) aorta-aneurysma (AAA))
• hoge koorts
• (plank)harde buik en liggen in foetushouding
• opgezette buik of gevoelige buik
• bloed in urine of bloed in ontlasting
• benauwdheid of bleek zien
• (neiging tot) overgeven
• zich flauw, suf of verward voelen of flauwvallen

Alarmsignalen bij chronische buikpijn zijn:

• gebrek aan eetlust
• gewichtsverlies
• koortsepisoden
• (terugkerend) bloed bij de ontlasting;
• veranderd ontlastingspatroon, vooral bij ouderen
• onverklaarde bloedarmoede (anemie);
• positieve familieanamnese voor inflammatoire darmziekte (ziekte van Crohn en colitis ulcerosa) of endeldarmkanker

Noot:

1. Arch Pediatr Adolesc Med. 2004;158:797-803

Lees verder

• Pijn in onderbuik: links & rechts, oorzaken en behandeling
• Buikpijn links of rechts en zeurende of stekende buikpijn
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Pijn aan de darmen: oorzaken en symptomen pijnlijke darmen
• Buikpijn na eten: oorzaken van buikkrampen na het eten