Scoliose: Zijdelingse kromming van de wervelkolom
Scoliose is de abnormale zijdelingse (laterale) verdraaiing en kromming van de wervelkolom (ruggengraat), die normaal gezien verticaal is. Scoliose treedt het vaakst op tijdens de groeispurt, vlak voor de puberteit, al is de afwijking op elke leeftijd mogelijk. Meestal is de oorzaak van deze afwijking niet bekend, maar sommige aandoeningen resulteren in scoliose. Bij de meeste patiënten zijn de symptomen vrij mild en is een behandeling niet nodig, maar zowel braces als chirurgie zijn voorhanden bij een ernstige verkromming. In Nederland is tot slot een contactgroep actief voor scoliosepatiënten.
Epidemiologie afwijking aan wervelkolom
Scoliose komt op elke leeftijd voor, maar patiënten tussen de 10-15 jaar zijn het vaakst getroffen. De prevalentie bedraagt naar schatting 3-4 op 1.000 patiënten. Voorts zijn vrouwen vaker dan mannen getroffen.
Oorzaken en vormen van scoliose
Veelal is de oorzaak van scoliose niet bekend. Dit is in
medische termen bekend als "idiopathische scoliose". Eerst bekijkt de arts echter of andere factoren scoliose veroorzaken. Oorzaken van krommingen zijn in te delen in niet-structurele (functionele) scoliose en structurele scoliose.
Niet-structurele (functionele) scoliose
Bij deze vorm van scoliose ontstaat een kromming bij een structureel normale wervelkolom. Dit is een tijdelijke, veranderende kromming die veroorzaakt is door een onderliggende aandoening zoals een beenlengteverschil,
spierspasmen of inflammatoire aandoeningen zoals
appendicitis (
ontsteking van het wormvormig aanhangsel van de blindedarm).
Structurele scoliose
Structurele scoliose is soms een onderdeel van een syndroom of ziekte, zoals het
Marfan-syndroom, een erfelijke bindweefselziekte. In andere gevallen ontstaat scoliose door een neuromusculaire aandoening (zoals cerebrale parese (
hersenverlamming), poliomyelitis of
spierdystrofie),
aangeboren afwijkingen (zoals hemivertebra, waarbij een zijde van een wervel niet normaal gevormd is voor de geboorte), verwonding, bepaalde infecties, tumoren, metabole aandoeningen, bindweefselaandoeningen, reumatische aandoeningen of onbekende factoren (idiopathische scoliose).
Symptomen: Zijdelingse kromming van de wervelkolom
De patiënt heeft een ander uiterlijk met een zichtbaar gebogen rug. De kromming is C- of S-vormig (bij een S-vorm is sprake van een dubbele bocht). De patiënt heeft ongelijke schouders: één schouder staat duidelijk hoger dan de andere schouder, wat ook geldt bij de heup. De taille is verder ongelijk wat soms problemen geeft bij het dichtknopen van kledij. De patiënt heeft voorts bij een grote kromming een prominente ribbenkast; deze steekt met andere woorden iets meer uit. Ook is een verschil in beenlengte te merken.
Rugpijn komt vaak voor bij volwassenen met scoliose. Jonge patiënten ervaren wat ongemak maar bij hen is de
pijn veelal minder ernstig. Scoliose treedt regelmatig op in combinatie met
kyfose. Dit heet dan in medische termen:
kyfoscoliose (achterwaartse en zijwaartse kromming van de wervelkolom).
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De arts bevraagt eerst de
medische voorgeschiedenis van de patiënt. Daarna voert hij een lichamelijk onderzoek uit waarbij hij de patiënt vraagt om voorover te buigen om te zien of de ene kant van de ribbenkast meer naar voren treedt dan de andere kant. Voorts is een
neurologisch onderzoek aangewezen waarbij de arts de
spierzwakte, gevoelloosheid en abnormale reflexen van de patiënt test.
Diagnostisch onderzoek
Na een rugonderzoek voert de arts een radiografisch onderzoek (= röntgenfoto) uit om de diagnose van scoliose te bevestigen. Indien de arts nog twijfelt en vermoedt dat de patiënt bijvoorbeeld een tumor heeft, voert hij een
MRI-scan uit.
Behandeling scoliose: Niets, brace of chirurgie
Geen behandeling
De behandeling van scoliose is afhankelijk van de leeftijd, de ernst, en de mogelijke progressie van de aandoening. Bij zeer jonge patiënten is niet steeds een behandeling vereist, omdat de kromming van de ruggengraat soms spontaan verbetert naarmate ze verouderen. Wel volgt de arts de patiënt regelmatig op.
Wel een behandeling: Braces en/of operatie
Speciale braces remmen de verdere progressie van de kromming. Soms is een operatie nodig omdat de braces niet altijd helpen bij jongere patiënten. Bij minder dan 0,1% van de patiënten met scoliose bedraagt de kromming meer dan 40 graden. Dit is het punt waarop chirurgie nodig is. Hierbij brengt de chirurg metalen staven, stangen met schroeven, haken en/of draden in de rug in om de wervelkolom te stabiliseren. Deze maakt hij op regelmatige basis langer wanneer de patiënt groeit. Bij oudere kinderen en volwassenen verbetert scoliose vaak niet meer en verslechtert het soms zelfs geleidelijk. Daarom is bij deze patiënten een pijn verlichtende behandeling aangewezen.
Pijnstillers en fysiotherapie zijn hierbij nuttig. Als dit echt niet helpt, voert de chirurg een operatie uit.
Alternatieve therapieën
Alternatieve therapieën omvatten voedingssupplementen, chirorpractische manipulatie en elektrische stimulatie van de spieren. Verder blijft de patiënt best actief en fit.
Complicaties afwijking aan de wervelzuil
Scoliose leidt soms tot emotionele en lichamelijke problemen. Vooral tieners hebben vaak problemen met het eigen lichaamsbeeld. In zeldzame gevallen resulteert ernstige scoliose in lichamelijke problemen, zoals een verhoogde druk van de ribbenkast op het hart, en de longen, waardoor de patiënt
ademhalingsproblemen heeft.
Patiënten met scoliose zijn in Nederland welkom bij de "Vereniging van scoliosepatiënten". Deze vereniging biedt informatie over de aandoening, en verzorgt lotgenotencontact.
Vereniging van scoliosepatiënten
Postbus 11566
2502AN Den Haag
Telefoonnummer: 0900-7265467
E-mail: bestuur@scoliose.nl
Website: http://www.scoliose.nl
Twitter: @scolioseNL
Facebook: https://www.facebook.com/ScolioseNL/
Bankrekeningnummer: NL54 INGB 0002663832
Lees verder