Hyperacusis: Verhoogde gevoeligheid voor horen van geluiden

Bij hyperacusis is de patiënt overgevoelig voor het horen van bepaalde geluiden. Diverse uitlokkende factoren veroorzaken dit symptoom. De symptomen van de geluidsintolerantie zijn zeer verschillend en variëren van een klein probleem dat de patiënt ervaart, tot grote problemen in het dagelijks leven. Voor dit symptoom is geen effectief bewezen behandeling beschikbaar, maar dankzij enkele therapieën, ontspanningsoefeningen en de behandeling van de eventueel onderliggende oorzaak, verminderen de symptomen en leert de patiënt hiermee beter omgaan. Hyperacusis betekent overigens niet dat de patiënt beter hoort dan andere mensen. Hij heeft zelfs wat gehoorverlies op bepaalde frequenties wanneer hyperacusis optreedt bij het horen van bepaalde geluiden.

• Terminologie hyperacusis en fonofobie
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Symptomen: Verhoogde gevoeligheid voor horen van geluiden
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Diverse therapieën en andere levensstijl
• Prognose
• Complicaties symptoom
• Preventie

Terminologie hyperacusis en fonofobie

Fonofobie en hyperacusis zijn twee afzonderlijke, maar nauw verwante symptomen die artsen vaak ten onrechte verwarren.

Hyperacusis

Bij hyperacusis ontstaat een abnormaal sterke reactie op geluid door het gehoororgaan, waarmee een normale persoon geen moeite heeft. Vaak betreft dit normale omgevingsgeluiden die in geen geval schadelijk zijn. Enkele voorbeelden hiervan zijn geluiden van het verkeer of de keuken, of deuren die sluiten.

Fonofobie

Fonofobie is de medische term voor "geluidsschuwheid". Dit is een persistente, abnormale en ongerechtvaardigde angst voor geluid. Geluidsschuwheid is mogelijk wel gerelateerd aan of veroorzaakt door hyperacusis. Fonofobie, waarbij angst ontstaat voor bepaalde geluiden, is namelijk de emotionele component van hyperacusis.

Epidemiologie

De prevalentie van hyperacusis is moeilijk te bepalen. Patiënten met de aandoening ervaren de symptomen vaak niet als ernstig waardoor ze geen hulp vragen. Hyperacusis treft voorts patiënten van alle leeftijden. Hyperacusis komt voornamelijk voor bij volwassenen, met een toename van de incidentie na de leeftijd van veertig jaar. Kinderen met een autismespectrumstoornis (autisme: problemen met sociale interactie, communicatie en gedrag) zijn echter vaak ook overgevoelig voor bepaalde geluiden.

Oorzaken

Het is niet bekend wat de precieze oorzaak is van hyperacusis. Hyperacusis gaat gepaard met volgende aandoeningen en uitlokkende factoren:

• akoestisch trauma
• Bell's palsy (plotse aangezichtsverlamming door zenuwschade)
• bijwerking van het gebruik van bepaalde medicijnen
• depressie en posttraumatische stressstoornis (PTSS: soort angststoornis, waarbij een extreem emotionele reactie plaatsvindt op een enge gebeurtenis)
• gehoorverlies: de hersenen compenseren soms de lagere tonen door het versterken van signalen afkomstig van de oren
• hersenaandoeningen zoals het Williams-syndroom of autisme spectrum stoornis
• infectie
• migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn)
• multiple sclerose (chronische neurologische auto-immuunaandoening)
• tinnitus aurium: het horen van geluiden die afkomstig zijn vanuit het lichaam, in plaats van een externe bron (oorsuizen)
• trauma aan het oor of de hersenen: een hoofdletsel, oorchirurgie, blootstelling aan lawaai, het verwijderen van oorsmeer, een lijmoor en een hardnekkige oorontsteking
• verslaving aan stimulerende drugs
• ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen door bijnieren)
• ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet met symptomen aan huid en hart, hersenen, spieren en/of gewrichten)
• ziekte van Ménière: een aandoening van het binnenoor, waarbij de patiënt een draaierig gevoel (vertigo: duizeligheid), tinnitus aurium en gehoorverlies heeft

Symptomen: Verhoogde gevoeligheid voor horen van geluiden

Hyperacusis is mogelijk aan één oor (unilateraal) of aan beide oren (bilateraal). De symptomen variëren sterk in ernst en uitgebreidheid alsook in het ervaren van de symptomen. Sommige patiënten vinden luide geluiden zeer oncomfortabel, terwijl anderen zich storen aan bepaalde geluiden. Daarnaast ontwikkelen sommige patiënten een angst voor bepaalde geluiden. Zo vermijden patiënten bijvoorbeeld rumoerige situaties waardoor ze in een sociaal isolement terechtkomen. Bovendien is ook het begin van het optreden van de symptomen verschillend. Bij sommigen gebeurt dit plots, bij anderen geleidelijk. Bij het horen van een geluid, voelt de patiënt zich ongemakkelijk, bedekt hij de oren en probeert hij weg te rennen of weg te komen van het lawaai. Hij is boos, gespannen, verdrietig of (erg) angstig. Pijn bij het horen van gewone geluiden komt ook voor bij een aantal patiënten. Hyperacusis resulteert vaak in concentratieproblemen op school of op het werk.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De neus-, keel- en oorarts onderzoekt de oren. Hij luistert tevens naar de klachten van de patiënt.

Diagnostisch onderzoek

De patiënt krijgt een standaard gehooronderzoek. Hiermee valt hyperacusis wel niet te diagnosticeren, maar hiermee sluit de oorarts wel andere aandoeningen uit.

Differentiële diagnose

De ziekte van Ménière en strychnine vergiftiging zijn de differentiële diagnoses voor hyperacusis. De symptomen hiervan lijken sterk op deze van hyperacusis.

Behandeling: Diverse therapieën en andere levensstijl

Zelfzorg

Veranderingen in levensstijl zijn nodig. Hierbij valt te denken aan het gebruik van ontspanningstechnieken, het sociaal isolement doorbreken en het beluisteren van rustgevende muziek. Voorts gebruikt u in de mate van het mogelijke geen oordopjes meer, want dit maakt de oren uiteindelijk nog gevoeliger voor geluiden.

Professionele medische zorg

Hyperacusis valt niet te behandelen met specifieke geneesmiddelen of een operatie. De arts behandelt wel de eventueel onderliggende oorzaak van hyperacusis, wat het probleem mogelijk verhelpt of de symptomen van hyperacusis verlicht. De patiënt is daarnaast mogelijk geholpen met cognitieve gedragstherapie (vorm van psychotherapie) waarbij de patiënt o.a. leert omgaan met het vermijdingsgedrag van de geluiden. Desensibilisatie via geluidstherapie maakt gebruik van speciale geluidsgeneratoren in de oren of in de kamer, waardoor het oor in enkele maanden ongevoelig wordt voor deze geluiden.

Prognose

Voor sommige patiënten is hyperacusis slechts een klein probleem, terwijl dit voor anderen zeer ingrijpende gevolgen heeft en de kwaliteit van leven verlaagt.

Complicaties symptoom

Hyperacusis leidt mogelijk tot fonofobie (geluidsschuwheid), waarbij de patiënt angst krijgt voor bepaalde geluiden. De patiënt komt hierdoor in een sociaal isolement terecht.

Preventie

Preventie van hyperacusis kan moeilijk zijn omdat de aandoening vaak voortkomt uit een combinatie van factoren en niet altijd gemakkelijk te voorspellen is. Er zijn echter enkele algemene maatregelen die kunnen helpen om het risico op hyperacusis te verminderen of de symptomen te verlichten:

Bescherming tegen lawaai

Het vermijden van langdurige blootstelling aan harde geluiden is cruciaal. Dit kan door het gebruik van oordoppen of gehoorbescherming in lawaaierige omgevingen zoals tijdens concerten, op de werkvloer of bij andere geluidsintensie-volle activiteiten.

Gezonde levensstijl

Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het behoud van een goede algemene gezondheid, wat indirect kan helpen bij het verminderen van de symptomen van hyperacusis. Dit omvat een evenwichtige voeding, regelmatige lichaamsbeweging en het vermijden van stress.

Onderzoek en behandeling

Vroegtijdig onderzoek en behandeling van aandoeningen die hyperacusis kunnen veroorzaken, zoals gehoorverlies of neurologische aandoeningen, kunnen helpen om de ernst van de symptomen te beperken. Regelmatige medische controles kunnen vroegtijdige signalen van mogelijke problemen opsporen.

Vermijding van stimulanten

Het vermijden van stimulerende middelen zoals drugs en alcohol kan helpen om de symptomen van hyperacusis te beheersen. Deze stoffen kunnen het zenuwstelsel beïnvloeden en bijdragen aan verhoogde gevoeligheid voor geluid.

Educatie en bewustwording

Het verhogen van de bewustwording over hyperacusis en de impact van geluid op het gehoor kan helpen bij het ontwikkelen van preventieve strategieën. Educatie over de gevolgen van lawaai en het belang van gehoorbescherming kan bijdragen aan een betere preventie.