Hyperacusis: Verhoogde gevoeligheid voor horen van geluiden

Bij hyperacusis is de patiënt overgevoelig voor het horen van bepaalde geluiden. Diverse uitlokkende factoren veroorzaken dit symptoom. De symptomen van de geluidsintolerantie zijn zeer verschillend en variëren van een klein probleem dat de patiënt ervaart, tot grote problemen in het dagelijks leven. Voor dit symptoom is geen effectief bewezen behandeling beschikbaar, maar dankzij enkele therapieën, ontspanningsoefeningen en de behandeling van de eventueel onderliggende oorzaak, verminderen de symptomen en leert de patiënt hiermee beter omgaan. Hyperacusis betekent overigens niet dat de patiënt beter hoort dan andere mensen. Hij heeft zelfs wat gehoorverlies op bepaalde frequenties wanneer hyperacusis optreedt bij het horen van bepaalde geluiden.

• Terminologie hyperacusis en fonofobie
• Epidemiologie
• Prevalentie van hyperacusis
• Comorbiditeit met andere aandoeningen
• Mechanisme
• Overgevoeligheid van de gehoorzenuw
• Centrale verwerking van geluid
• Oorzaken
• Symptomen: Verhoogde gevoeligheid voor horen van geluiden
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Diverse therapieën en andere levensstijl
• Prognose
• Complicaties symptoom
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met hyperacusis
• Leer geluiden te filteren en te verminderen
• Creëer een rustige en comfortabele leefomgeving
• Raadpleeg een specialist voor geluidstherapie
• Beperk blootstelling aan stressvolle situaties
• Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon
• Gebruik strategieën om geluiden te dempen
• Raadpleeg een arts of audioloog voor verdere begeleiding
• Zoek steun bij anderen
• Misvattingen rond hyperacusis
• Hyperacusis is hetzelfde als tinnitus
• Hyperacusis wordt altijd veroorzaakt door gehoorverlies
• Hyperacusis is slechts een tijdelijke aandoening
• Hyperacusis is alleen te behandelen met medicijnen
• Hyperacusis wordt altijd veroorzaakt door een beschadigd oor of het gehoorsysteem
• Hyperacusis heeft geen invloed op het dagelijks leven
• Hyperacusis is een zeldzame aandoening

Terminologie hyperacusis en fonofobie

Fonofobie en hyperacusis zijn twee afzonderlijke, maar nauw verwante symptomen die artsen vaak ten onrechte verwarren.

Hyperacusis

Bij hyperacusis ontstaat een abnormaal sterke reactie op geluid door het gehoororgaan, waarmee een normale persoon geen moeite heeft. Vaak betreft dit normale omgevingsgeluiden die in geen geval schadelijk zijn. Enkele voorbeelden hiervan zijn geluiden van het verkeer of de keuken, of deuren die sluiten.

Fonofobie

Fonofobie is de medische term voor "geluidsschuwheid". Dit is een persistente, abnormale en ongerechtvaardigde angst voor geluid. Geluidsschuwheid is mogelijk wel gerelateerd aan of veroorzaakt door hyperacusis. Fonofobie, waarbij angst ontstaat voor bepaalde geluiden, is namelijk de emotionele component van hyperacusis.

Epidemiologie

De prevalentie van hyperacusis is moeilijk te bepalen. Patiënten met de aandoening ervaren de symptomen vaak niet als ernstig waardoor ze geen hulp vragen. Hyperacusis treft voorts patiënten van alle leeftijden. Hyperacusis komt voornamelijk voor bij volwassenen, met een toename van de incidentie na de leeftijd van veertig jaar. Kinderen met een autismespectrumstoornis (autisme: problemen met sociale interactie, communicatie en gedrag) zijn echter vaak ook overgevoelig voor bepaalde geluiden.

Prevalentie van hyperacusis

Hyperacusis is een aandoening waarbij gewone geluiden als zeer storend of pijnlijk worden ervaren. Het komt voor bij ongeveer 1 op de 50.000 mensen, maar kan ook in milde vormen bij veel meer mensen aanwezig zijn.

Comorbiditeit met andere aandoeningen

Hyperacusis komt vaak voor in combinatie met andere aandoeningen zoals tinnitus, autisme of migraine. Deze aandoeningen kunnen de gevoeligheid voor geluid verder verhogen.

Mechanisme

Overgevoeligheid van de gehoorzenuw

Bij hyperacusis is er sprake van een overgevoeligheid van de gehoorzenuw of het centrale zenuwstelsel voor geluidsprikkels. Dit kan te wijten zijn aan een disfunctie in de manier waarop de hersenen geluid verwerken.

Centrale verwerking van geluid

De aandoening kan voortkomen uit een verminderde capaciteit van de hersenen om geluiden goed te verwerken, wat leidt tot een verhoogde gevoeligheid voor bepaalde frequenties of volumes.

Oorzaken

Het is niet bekend wat de precieze oorzaak is van hyperacusis. Hyperacusis gaat gepaard met volgende aandoeningen en uitlokkende factoren:

• akoestisch trauma
• Bell's palsy (plotse aangezichtsverlamming door zenuwschade)
• bijwerking van het gebruik van bepaalde medicijnen
• depressie en posttraumatische stressstoornis (PTSS: soort angststoornis, waarbij een extreem emotionele reactie plaatsvindt op een enge gebeurtenis)
• gehoorverlies: de hersenen compenseren soms de lagere tonen door het versterken van signalen afkomstig van de oren
• hersenaandoeningen zoals het Williams-syndroom of autisme spectrum stoornis
• infectie
• migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn)
• multiple sclerose (chronische neurologische auto-immuunaandoening)
• tinnitus aurium: het horen van geluiden die afkomstig zijn vanuit het lichaam, in plaats van een externe bron (oorsuizen)
• trauma aan het oor of de hersenen: een hoofdletsel, oorchirurgie, blootstelling aan lawaai, het verwijderen van oorsmeer, een lijmoor en een hardnekkige oorontsteking
• verslaving aan stimulerende drugs
• ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen door bijnieren)
• ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet met symptomen aan huid en hart, hersenen, spieren en/of gewrichten)
• ziekte van Ménière: een aandoening van het binnenoor, waarbij de patiënt een draaierig gevoel (vertigo: duizeligheid), tinnitus aurium en gehoorverlies heeft

Symptomen: Verhoogde gevoeligheid voor horen van geluiden

Hyperacusis is mogelijk aan één oor (unilateraal) of aan beide oren (bilateraal). De symptomen variëren sterk in ernst en uitgebreidheid alsook in het ervaren van de symptomen. Sommige patiënten vinden luide geluiden zeer oncomfortabel, terwijl anderen zich storen aan bepaalde geluiden. Daarnaast ontwikkelen sommige patiënten een angst voor bepaalde geluiden. Zo vermijden patiënten bijvoorbeeld rumoerige situaties waardoor ze in een sociaal isolement terechtkomen. Bovendien is ook het begin van het optreden van de symptomen verschillend. Bij sommigen gebeurt dit plots, bij anderen geleidelijk. Bij het horen van een geluid, voelt de patiënt zich ongemakkelijk, bedekt hij de oren en probeert hij weg te rennen of weg te komen van het lawaai. Hij is boos, gespannen, verdrietig of (erg) angstig. Pijn bij het horen van gewone geluiden komt ook voor bij een aantal patiënten. Hyperacusis resulteert vaak in concentratieproblemen op school of op het werk.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De neus-, keel- en oorarts onderzoekt de oren. Hij luistert tevens naar de klachten van de patiënt.

Diagnostisch onderzoek

De patiënt krijgt een standaard gehooronderzoek. Hiermee valt hyperacusis wel niet te diagnosticeren, maar hiermee sluit de oorarts wel andere aandoeningen uit.

Differentiële diagnose

De ziekte van Ménière en strychnine vergiftiging zijn de differentiële diagnoses voor hyperacusis. De symptomen hiervan lijken sterk op deze van hyperacusis.

Behandeling: Diverse therapieën en andere levensstijl

Zelfzorg

Veranderingen in levensstijl zijn nodig. Hierbij valt te denken aan het gebruik van ontspanningstechnieken, het sociaal isolement doorbreken en het beluisteren van rustgevende muziek. Voorts gebruikt u in de mate van het mogelijke geen oordopjes meer, want dit maakt de oren uiteindelijk nog gevoeliger voor geluiden.

Professionele medische zorg

Hyperacusis valt niet te behandelen met specifieke geneesmiddelen of een operatie. De arts behandelt wel de eventueel onderliggende oorzaak van hyperacusis, wat het probleem mogelijk verhelpt of de symptomen van hyperacusis verlicht. De patiënt is daarnaast mogelijk geholpen met cognitieve gedragstherapie (vorm van psychotherapie) waarbij de patiënt o.a. leert omgaan met het vermijdingsgedrag van de geluiden. Desensibilisatie via geluidstherapie maakt gebruik van speciale geluidsgeneratoren in de oren of in de kamer, waardoor het oor in enkele maanden ongevoelig wordt voor deze geluiden.

Prognose

Voor sommige patiënten is hyperacusis slechts een klein probleem, terwijl dit voor anderen zeer ingrijpende gevolgen heeft en de kwaliteit van leven verlaagt.

Complicaties symptoom

Hyperacusis leidt mogelijk tot fonofobie (geluidsschuwheid), waarbij de patiënt angst krijgt voor bepaalde geluiden. De patiënt komt hierdoor in een sociaal isolement terecht.

Preventie

Preventie van hyperacusis kan moeilijk zijn omdat de aandoening vaak voortkomt uit een combinatie van factoren en niet altijd gemakkelijk te voorspellen is. Er zijn echter enkele algemene maatregelen die kunnen helpen om het risico op hyperacusis te verminderen of de symptomen te verlichten:

Bescherming tegen lawaai

Het vermijden van langdurige blootstelling aan harde geluiden is cruciaal. Dit kan door het gebruik van oordoppen of gehoorbescherming in lawaaierige omgevingen zoals tijdens concerten, op de werkvloer of bij andere geluidsintensie-volle activiteiten.

Gezonde levensstijl

Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het behoud van een goede algemene gezondheid, wat indirect kan helpen bij het verminderen van de symptomen van hyperacusis. Dit omvat een evenwichtige voeding, regelmatige lichaamsbeweging en het vermijden van stress.

Onderzoek en behandeling

Vroegtijdig onderzoek en behandeling van aandoeningen die hyperacusis kunnen veroorzaken, zoals gehoorverlies of neurologische aandoeningen, kunnen helpen om de ernst van de symptomen te beperken. Regelmatige medische controles kunnen vroegtijdige signalen van mogelijke problemen opsporen.

Vermijding van stimulanten

Het vermijden van stimulerende middelen zoals drugs en alcohol kan helpen om de symptomen van hyperacusis te beheersen. Deze stoffen kunnen het zenuwstelsel beïnvloeden en bijdragen aan verhoogde gevoeligheid voor geluid.

Educatie en bewustwording

Het verhogen van de bewustwording over hyperacusis en de impact van geluid op het gehoor kan helpen bij het ontwikkelen van preventieve strategieën. Educatie over de gevolgen van lawaai en het belang van gehoorbescherming kan bijdragen aan een betere preventie.

Praktische tips voor het omgaan met hyperacusis

Hyperacusis is een aandoening waarbij je overgevoelig bent voor geluiden, die voor andere patiënten normaal of onopvallend kunnen zijn. De overgevoeligheid voor geluid kan variëren van lichte ongemakken tot ernstige verstoringen van het dagelijks leven. Het is belangrijk om strategieën te ontwikkelen die helpen om met deze overgevoeligheid om te gaan en je algehele welzijn te verbeteren. Hieronder vind je enkele praktische tips voor het leven met hyperacusis.

Leer geluiden te filteren en te verminderen

Een van de belangrijkste aspecten van het omgaan met hyperacusis is leren om geluiden te filteren of te verminderen. Het kan nuttig zijn om geluidsisolatie in je omgeving toe te passen, zoals het dragen van gehoorbescherming, zoals oordoppen of oorkappen, wanneer je blootgesteld wordt aan harde of plotselinge geluiden. In sommige gevallen kan het ook helpen om in rustige ruimtes te verblijven, waar je je kunt concentreren op zachte achtergrondgeluiden zoals witte ruis of muziek met een laag volume. Het vinden van een balans tussen blootstelling aan geluiden en rust kan helpen om je symptomen te verlichten.

Creëer een rustige en comfortabele leefomgeving

Het is belangrijk om je leefomgeving aan te passen zodat je het meeste comfort ervaart. Dit betekent dat je kunt proberen om ruimtes met harde oppervlakken te verzachten door tapijten, gordijnen of meubels te gebruiken die geluid absorberen. Zorg ervoor dat je slaapomgeving ook rustig is door elektronische apparaten uit te schakelen en te zorgen voor een donkere, stille ruimte. Het vermijden van plotselinge, luide geluiden kan bijdragen aan een betere nachtrust en herstel. Het is ook nuttig om geluiden te minimaliseren die je dagelijks te veel prikkelen, zoals verkeer, huishoudelijke apparaten of muziek in de omgeving.

Raadpleeg een specialist voor geluidstherapie

Geluidstherapie is een behandelingsoptie die vaak wordt ingezet bij hyperacusis. Hierbij wordt er gebruikgemaakt van specifieke geluiden die gericht zijn op het verlichten van de overgevoeligheid voor geluid. Dit kan bijvoorbeeld witte ruis zijn, zachte muziek of geluiden uit de natuur. Een specialist, zoals een audioloog, kan je helpen bij het opstellen van een geluidstherapieplan dat specifiek is afgestemd op jouw situatie. Het doel van geluidstherapie is om je hersenen opnieuw te trainen om geluiden op een meer acceptabele manier te verwerken, wat kan helpen om de impact van hyperacusis te verminderen.

Beperk blootstelling aan stressvolle situaties

Stress kan de symptomen van hyperacusis verergeren, dus het is belangrijk om stressvolle situaties te vermijden of beter te leren beheersen. Het kan helpen om regelmatig ontspanningsoefeningen te doen, zoals ademhalingstechnieken, meditatie of yoga, om je stressniveau te verlagen. Zorg ervoor dat je ook tijd voor jezelf neemt en pauzes inbouwt in je dag om te ontspannen. Probeer situaties te vermijden die je te veel prikkelen, zoals drukke plekken of luidruchtige omgevingen, en plan rustige activiteiten om je mentale welzijn te ondersteunen.

Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon

Een evenwichtig voedingspatroon kan bijdragen aan je algehele gezondheid en je vermogen om met hyperacusis om te gaan. Gezonde voeding kan helpen om je stressniveau te verlagen en je energie te behouden. Focus op een dieet dat rijk is aan voedingsstoffen, zoals groenten, fruit, volle granen en magere eiwitten. Vermijd overmatig gebruik van cafeïne en alcohol, omdat deze stoffen je zenuwstelsel kunnen stimuleren en de symptomen van hyperacusis kunnen verergeren. Een evenwichtig voedingspatroon kan je ook helpen je immuunsysteem te ondersteunen, wat belangrijk is voor het omgaan met elke aandoening.

Gebruik strategieën om geluiden te dempen

Naast het dragen van gehoorbescherming kun je andere strategieën toepassen om geluiden in je omgeving te dempen. Het gebruik van oordoppen of oorkappen kan helpen om overmatige geluiden te verminderen, maar probeer ook apparaten te gebruiken die zachte geluiden kunnen creëren. Een witte ruisgenerator kan bijvoorbeeld helpen om storende omgevingsgeluiden te maskeren, zodat je niet constant wordt blootgesteld aan harde geluiden die de symptomen verergeren. Dit kan vooral handig zijn bij het slapen of wanneer je werkt in een omgeving die niet volledig geluidsarm kan worden gemaakt.

Raadpleeg een arts of audioloog voor verdere begeleiding

Het is belangrijk om regelmatig contact te houden met een arts of audioloog voor het monitoren van je hyperacusis. Zij kunnen helpen bij het aanpassen van je behandelplan en je doorverwijzen naar gespecialiseerde behandelingen zoals geluidstherapie, cognitieve gedragstherapie of andere vormen van ondersteuning. Ook kunnen ze onderzoeken of er onderliggende oorzaken zijn voor je overgevoeligheid voor geluiden, zoals een gehooraandoening, die behandeld kan worden. Regelmatige controleafspraken zorgen ervoor dat je het juiste zorgtraject volgt en dat je symptomen op een effectieve manier beheerd worden.

Zoek steun bij anderen

Hyperacusis kan een isolerende aandoening zijn, vooral als anderen je ervaring niet begrijpen. Het kan nuttig zijn om steun te zoeken bij anderen die ook met hyperacusis leven. Overweeg het zoeken van online gemeenschappen of steungroepen, waar je ervaringen kunt delen en tips kunt uitwisselen. Het is ook belangrijk om open te communiceren met je vrienden, familie en collega’s, zodat zij je situatie beter begrijpen en je kunnen ondersteunen. Het delen van je ervaring kan de last verlichten en je helpen om met de aandoening om te gaan.

Met de juiste strategieën en ondersteuning kun je het leven met hyperacusis beter beheersen en je levenskwaliteit verbeteren.

Misvattingen rond hyperacusis

Hyperacusis is hetzelfde als tinnitus

Hoewel zowel hyperacusis als tinnitus betrekking hebben op geluid, zijn het verschillende aandoeningen. Hyperacusis is een overgevoeligheid voor geluiden die normaal niet als storend worden ervaren, terwijl tinnitus wordt gekarakteriseerd door het horen van geluiden die niet van buitenaf komen, zoals oorsuizen. Mensen met hyperacusis kunnen geluiden als pijnlijk of onverdraaglijk ervaren, zelfs als ze normaal gesproken niet hard zijn. Tinnitus heeft vaak te maken met het waarnemen van geluid zonder externe bron, zoals piepen in de oren.

Hyperacusis wordt altijd veroorzaakt door gehoorverlies

Een veelgemaakte misvatting is dat hyperacusis altijd gepaard gaat met gehoorverlies. Hoewel gehoorverlies soms een factor kan zijn, kan hyperacusis ook optreden bij mensen met normaal gehoor. In sommige gevallen kunnen hartproblemen, neurologische aandoeningen of stress ook bijdragen aan de ontwikkeling van hyperacusis.

Hyperacusis is slechts een tijdelijke aandoening

Hyperacusis wordt vaak gezien als een tijdelijke aandoening die vanzelf overgaat, maar dat is niet altijd het geval. Bij sommige mensen kan het een langdurig probleem zijn dat voortdurende behandeling vereist. Het kan chronisch blijven, vooral als er geen adequate therapieën of aanpassingen worden toegepast, zoals geluidstherapie of cognitieve gedragstherapie voor het omgaan met de aandoening.

Hyperacusis is alleen te behandelen met medicijnen

Er bestaat geen specifiek medicijn dat hyperacusis geneest. Behandelingen zijn vaak gericht op het verlichten van symptomen en kunnen bestaan uit therapieën zoals geluidshersteltherapie, waarbij gecontroleerde geluidsniveaus worden gebruikt om de gevoeligheid te verlagen. Medicijnen kunnen soms helpen om de symptomen te verlichten, maar ze zijn geen definitieve oplossing voor de aandoening.

Hyperacusis wordt altijd veroorzaakt door een beschadigd oor of het gehoorsysteem

Hoewel beschadigingen aan het gehoorsysteem, zoals letsels of infecties, soms bijdragen aan hyperacusis, kunnen er andere oorzaken zijn. Het kan bijvoorbeeld ook een psychologische oorsprong hebben, zoals stress of angststoornissen. Hyperacusis komt vaker voor bij mensen met een psychische stoornis, wat aangeeft dat er een verband kan zijn met mentale gezondheid en niet uitsluitend met het fysieke gehoorsysteem.

Hyperacusis heeft geen invloed op het dagelijks leven

Hyperacusis kan aanzienlijk van invloed zijn op het dagelijks leven van een persoon. Het kan leiden tot sociale isolatie, angst, vermijdingsgedrag en zelfs depressie, omdat geluiden die voor anderen normaal zijn, ondraaglijk kunnen zijn voor de persoon met hyperacusis. Dit kan het moeilijk maken om normaal deel te nemen aan activiteiten zoals werken, studeren of zelfs uitgaan.

Hyperacusis is een zeldzame aandoening

Hyperacusis wordt vaak gezien als een zeldzame aandoening, maar het komt vaker voor dan veel mensen denken. Het is een relatief veel voorkomende aandoening die kan optreden bij mensen van alle leeftijden. De prevalentie kan moeilijk te bepalen zijn, aangezien veel mensen met hyperacusis niet de hulp zoeken die ze nodig hebben, waardoor het niet altijd goed gedocumenteerd is.