Oogmigraine: Aanvallen van tijdelijke blindheid en hoofdpijn

Oogmigraine is een aandoening waarbij de patiënt meerdere korte aanvallen van tijdelijke blindheid in combinatie met hoofdpijn (migraine) ervaart. Tal van andere symptomen zijn hierbij mogelijk. Deze beangstigende oogziekte is meestal onschuldig en van korte duur, waarbij het gezichtsvermogen zich spontaan herstelt. Blijvende schade aan het oog is zeldzaam. Niettemin is een snelle diagnose belangrijk om mogelijk andere ernstige oogaandoeningen uit te sluiten.

• Synoniemen oogmigraine
• Epidemiologie
• Oorzaken en risicofactoren: Verstoorde bloedtoevoer naar het oog
• Symptomen: Aanvallen van tijdelijke blindheid en hoofdpijn (migraine)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose: Herstel van gezichtsvermogen
• Complicaties door verminderde bloedstroom

Synoniemen oogmigraine

Oogmigraine is eveneens gekend onder deze synoniemen

• anterior gezichtsbaan migraine
• oculaire migraine
• oftalmische migraine
• pogheelkundige migraine
• retinale migraine

Epidemiologie

Oogmigraine treft vaak patiënten die jonger zijn dan veertig jaar, al zijn kinderen en ouderen ook getroffen. Daarnaast zijn vrouwen vaker dan mannen aangetast. Patiënten met een persoonlijke of familiale voorgeschiedenis van migraine of een andere vorm van hoofdpijn, lopen meer risico op het ontwikkelen van oogmigraine.

Oorzaken en risicofactoren: Verstoorde bloedtoevoer naar het oog

Bij oogmigraine vernauwen de bloedvaten van het oog plotseling waardoor de bloedtoevoer naar het oog verstoord is. Een aantal uitlokkende factoren zijn bekend voor oogmigraine, een vorm van migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn).

Aandoeningen en medische behandelingen

Enkele aandoeningen en medische behandelingen zijn geassocieerd met oculaire migraine:

• aderverkalking (atherosclerose)
• antifosfolipidesyndroom (een auto-immuunaandoening waarbij een verhoogd risico op bloedstolsels ontstaat)
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie)
• epilepsie
• giant cell arteritis (ontsteking van de bloedvaten in het hoofd en de nek)
• hormonale orale anticonceptiepil
• sikkelcelziekte
• systemische lupus erythematosus
• uitdroging (dehydratie)

Omgevingsfactoren

Ook enkele omgevingsfactoren resulteren sneller in oogmigraine:

• alcoholische dranken (vooral rode wijn)
• angst
• felle lampen
• grote hoogte
• harde geluiden
• inspanning
• krachtige geuren
• kunstmatige zoetstoffen
• overmatige hitte
• roken
• stress
• te veel cafeïne of een ontwenning van cafeïne
• voedingsmiddelen met mononatriumglutamaat (MSG) (fastfood, kruiden, specerijen, bouillon)
• voedingsmiddelen met nitraten (hotdogs, vleeswaren)
• voedingsmiddelen met tyramine (oudere kazen, harde worst, gerookte vis, sojaproducten, tuinbonen)
• voorover buigen
• wisselende weersomstandigheden

De bloedvaten herstellen zich echter en ontspannen zich, waardoor de doorbloeding weer vlot verloopt en het gezichtsvermogen terugkeert. Meestal heeft de patiënt geen andere oogafwijkingen.

Symptomen: Aanvallen van tijdelijke blindheid en hoofdpijn (migraine)

Van oogmigraine is pas sprake wanneer één oog is getroffen, de patiënt minstens twee aanvallen heeft gehad, het tijdelijk verlies van het gezichtsvermogen volledig omkeerbaar is en de resultaten bij een tussentijds oogonderzoek normaal zijn. Ook hoofdpijn zoals ochtendhoofdpijn is een symptoom dat vaak voorkomt bij oogmigraine, al is dit niet bij iedereen aanwezig.

Verlies van het gezichtsvermogen

Meestal is slechts één oog getroffen. Sommige patiënten met oogmigraine verliezen gedurende gemiddeld tien tot twintig minuten (tot maximaal één uur) het volledige gezichtsvermogen. Bij andere patiënten gaat slechts een deel van het gezichtsvermogen in een oog plots verloren. Nog een andere mogelijkheid is dat het beeld vervaagt of dimt tijdens de oogmigraine. Andere patiënten zien dan weer lichtflitsen (fotopsie), wat in medische termen gekend is als "scintillaties". Ook een mozaïekachtig patroon van witte vlekken (scotomen) die vergroten totdat de patiënt een totaal verlies heeft van het gezichtsvermogen is mogelijk. Deze tijdelijke blindheid is zeer beangstigend, maar bij oogmigraine keert het gezichtsvermogen geleidelijk terug. Het visusverlies is tot slot pijnloos.

Hoofdpijn

Een aantal patiënten presenteert zich tevens met hoofdpijn (migraine) die optreedt voor, tijdens of na de visusaanval, eventueel in combinatie met een aura. Meestal gebeurt dit binnen de zestig minuten van het optreden van de visuele symptomen. De hoofdpijn houdt meestal 4 tot maximaal 72u aan. De hoofdpijn is kloppend, eenzijdig, matig tot ernstig van pijn en bij dagelijkse activiteiten verergert de pijn. Af en toe voelt de patiënt zich misselijk en moet hij hierbij braken. Andere patiënten ervaren eveneens fotofobie (lichtschuwheid) en/of fonofobie (verhoogde gevoeligheid voor geluid).

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

Het is belangrijk dat de patiënt medisch advies inwint wanneer hij de symptomen ervaart. De patiënt vertelt de oogarts alle symptomen en ook zijn medische en familiale geschiedenis is waardevolle informatie voor het stellen van de diagnose. De oogarts voert vervolgens een oftalmoscopie uit bij een standaard oogonderzoek. Hij bekijkt met andere woorden de achterkant van het oog (de retina = het netvlies). Het netvlies heeft een normale verschijning tussen de aanvallen door. Dankzij de beschreven symptomen van de patiënt en de resultaten van het oogonderzoek, is de oogarts in staat om de diagnose te stellen.

Diagnostisch onderzoek

Voor het bevestigen van de diagnose zijn geen diagnostische onderzoeken voorhanden. Wel voert de arts soms verdere beeldvormende onderzoeken zoals een echografie, CT-scan of MRI-scan van de hersenen uit om andere oorzaken van tijdelijke blindheid of een beroerte uit te sluiten. Een beroerte is een ziekte waarbij onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen optreedt, met als gevolg mentale en lichamelijke symptomen.

Differentiële diagnose

Amaurosis fugax, een oogzenuwontsteking, centrale sereuze retinopathie, een glasvochtloslating en een netvliesloslating zijn mogelijke differentiële diagnoses. Deze oogaandoeningen hebben namelijk symptomen die gelijkaardig zijn aan deze van oogmigraine.

Behandeling

Zelfzorg

Oogmigraine valt te behandelen met pijnstillers voor de hoofdpijn en het verminderen van de blootstelling aan de uitlokkende factoren van oogmigraine.

Professionele medische zorg

De arts schrijft mogelijk een bètablokker voor, een bepaald type medicatie. NSAID's, medicatie tegen misselijkheid ergotamine en triptanen verlichten eveneens de symptomen.

Prognose: Herstel van gezichtsvermogen

Het gezichtsvermogen herstelt zich spontaan. Wel stopt de patiënt tijdens een episode van oogmigraine best met zijn activiteiten totdat het gezichtsvermogen weer normaal is. Bij het autorijden gaat de patiënt bijvoorbeeld meteen aan de kant staan.

Complicaties door verminderde bloedstroom

Af en toe beschadigt de verminderde bloedstroom het netvlies en de bloedvaten van het oog. Een permanent verlies van het gezichtsvermogen is zeldzaam.

Lees verder

• Oogproblemen & hoofdpijn: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Plots blind aan één oog of beide ogen door aandoeningen
• Tijdelijk verlies van gezichtsvermogen (plots visusverlies)
• Migraine: Aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn
• Migraine: Uitlokkende voedingsmiddelen en dranken