Migraine sans migraine, migraine zonder hoofdpijn

Bij migraine denkt iedereen direct aan hoofdpijn, maar er bestaan ook migraineaanvallen zonder hoofdpijn. Deze migraine zonder hoofdpijn is bekend onder vele namen zoals visueel migraine, migraine sans migraine, acephalic migraine, stille migraine of oogmigraine. Het kan in één oog voorkomen, maar net zo vaak aan beide ogen tegelijk. De eerste aanval van oogmigraine kan behoorlijk angstaanjagend zijn.

Wie krijgt het?

Ongeveer dertien procent van de mensen heeft last van geregelde migraineaanvallen. En van die dertien procent heeft vijf procent last van migraine sans migraine dus last van een visueel aura zonder hoofdpijn. De patiënten zijn meestal boven de veertig jaar en het treft vaker vrouwen dan mannen. Wanneer kinderen last hebben van deze vorm van migraine is de kans groot dat ze later last krijgen van gewone migraine, met hoofdpijn dus.

Welke verschijnselen worden waargenomen bij migraine zonder hoofdpijn?

Dit zijn visuele verschijnselen zoals bijvoorbeeld trillende lijnen, flikkeringen, wazig zicht, gehele of gedeeltelijke gezichtsuitval, tunnelzicht, gekleurde driehoekjes. Soms valt tijdelijk het gezichtsvermogen aan één oog uit. De verschijnselen kunnen heel divers zijn en worden visueel aura genoemd. De symptomen kunnen enkele minuten tot een uur aanhouden.

Flikker-scotoom

Ondanks de diversiteit van visusklachten, zien de meeste patiënten een lichtpuntje verschijnen. Dit wordt steeds groter en intenser, waarbij een steeds groter deel van het gezichtsveld wegvalt. Wanneer de visusklachten maximaal zijn, kunnen ze tien tot dertig minuten aanhouden om dan weer langzaam af te nemen. Deze klassieke auravorm wordt het flikker-scotoom genoemd.

Na het verdwijnen van de verschijnselen kan het voorkomen dat je je een paar uur niet lekker voelt, erg vermoeid bent of een zwaar gevoel hebt in het hoofd. Soms is er ook nog een korte tijd sprake van spraakstoornissen.

Wanneer je last hebt van dergelijke verschijnselen en oogproblemen wil uitsluiten kan je de ogen sluiten. Zijn de verschijnselen (flikkeringen e.d.) dan nog steeds aanwezig, dan zit het probleem niet in de ogen zelf, maar in de hersenen. In dit geval is de kans dus groot dat het om een migraine sans migraine gaat.

Oorzaken van migraine zonder hoofdpijn

De oorzaak van deze vorm van migraine kan vermoeidheid en stress zijn. Het komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Dit laatste komt door hormoonwisselingen, waar vrouwen nu eenmaal meer last van hebben dan mannen. Vooral een sterke daling van de oestrogeenspiegel (rond of tijdens de menstruatie of in de overgang) kan een aanval uitlokken.

Bij migraine is er sprake van een ontregeling van de hersenstam. De hersenstam is de poort waar signalen binnenkomen en doorgestuurd worden naar de rest van de hersenen. De hersenstam wordt bij een migraine-aanval sneller geprikkeld en deze extra zenuwactiviteit wordt vanaf de hersenstam doorgegeven naar de rest van de hersenen. Door de prikkeling (spreading depression) ontstaat er een soort overload, waardoor de zenuwactiviteit op die plek tijdelijk uitdooft. Deze tijdelijke uitdoving verspreidt zich bij visuele migraine over het achterste deel van de hersenen waar het zien geregeld wordt. Wanneer er hoofdpijn volgt op de visuele migraine heeft deze uitdoving zich uitgespreid naar het bovenste deel van de hersenen tegen de hersenschors. De reden dat de hersenstam ontregeld raakt is onbekend. Er is bij migraine vaak een erfelijk component aanwezig.

Behandeling

Behandeling gericht op deze vorm van migraine is er niet. Soms wordt geprobeerd dit te behandelen met traditionele migraine medicijnen, soms (wanneer er duidelijk sprake is van ernstige stress) met Oxazepam. De werking van allebei de behandelingen wordt ernstig betwijfeld. Een andere behandeling kan zijn om een bètablokker te proberen. Dit alleen wanneer er ook sprake is van een hoge bloeddruk en de aanvallen meerdere keren per maand voorkomen. Een bètablokker is in de eerste plaats een medicament dat voorgeschreven wordt bij hartklachten maar kan ook een remmende werking hebben op migraine-aanvallen, ook op deze vorm van migraine.

Oogmigraine is een lastige aandoening. Er is niet echt een behandeling voor en wanneer de aanvallen geregeld terugkomen kan dit het leven negatief beïnvloeden. Uit angst voor de aanvallen zijn sommige patiënten geneigd dingen te laten, zoals bijvoorbeeld autorijden. Na de aanvallen is er in vele gevallen sprake van niet lekker voelen, met soms tintelingen in het gezicht en ledematen en in een enkel geval met uitvalverschijnselen, zoals een mondhoek die tijdelijk naar beneden hangt of een arm die tijdelijk verlamd lijkt.

Kunstenaars

Pablo Picasso, Giorgio De Chirico en Francis Bacon hebben schilderijen gemaakt die aura-achtige patronen laten zien. De Chirico leed waarschijnlijk aan epilepsie waarbij ook aura-achtige waarnemingen een rol kunnen spelen. Van Pablo Picasso is niet bekend dat hij migraine of epilepsie had. Francis Bacon daarentegen stond bekend als migrainepatiënt en veel van zijn schilderijen geven inderdaad weer wat hij zag tijdens zijn migraineaanvallen.