Scoliose: een verkromming van de rug

Scoliose is een vaak voorkomende aandoening die voor een verkromming zorgt in de rug. Het is erg belangrijk dat het verloop hiervan opgevolgd wordt en dat het indien nodig behandeld wordt.

Wat is scoliose

Scoliose wordt gedefinieerd als een abnormale zijdelingse verkromming van de ruggengraat. Hippocrates schreef er reeds over in 500 v. Chr en de naam is dan ook afgeleid van het Griekse woord voor kromming. Scoliose kan misvormend zijn omdat, als de ruggengraat naar opzij kromt, de vertebrae( de individuele botten waaruit de ruggengraat is opgebouwd) gaan verdraaien en zo de ribben met zich mee draaien, wat voor een bult kan zorgen op de rug en het uitsteken van het schouderblad.

Hoe en bij wie komt het voor?

Er zijn verschillende oorzaken van scoliose en hoewel we weten wat de gevolgen zijn, blijven de oorzaken van deze aandoening complex en onduidelijk. De twee hoofdtypes van scoliose zijn het idiopatische type (waarbij de oorzaak onbekend is) en het syndromatische type (de verkromming maakt deel uit van gekend ziektepatroon, zoals het Marfan syndroom). De meeste gevallen van scoliose zijn van het idiopatische type en komen vroegtijdig voor, voor de leeftijd van 7 jaar, of laattijdig, na de leeftijd van 7 jaar en meestal in de adolescentie. Er is onbetwistbaar sprake van genetische erfelijkheid bij scoliose. Ongeveer 25% van de mensen met scoliose hebben een naast familielid dat een verkromming heeft. 80% van adolescente idiopatische scoliose komt voor bij meisjes en 80% van deze meisjes hebben een uitsteking van de ribben aan de rechterkant.
De ruggengraat kan verdraaien naar beide kanten van het lichaam en dat op elke plaats. Zo kan hij verdraaien aan de borstkas (thoracale scoliose), aan de onderrug( lumbaal), of boven en onder deze plaatsen (thoracolumbaal). Wanneer de verkromming S-vormig is, wordt deze vaak zelfs niet opgemerkt en lijkt de persoon vrij recht te zijn omdat de twee verkrommingen elkaar teniet doen. Als de verkromming laag in de ruggengraat voorkomt zal dat de ribben niet beïnvloeden maar kan het wel zijn dat de ene heup hoger is dan de andere.
Scoliose komt verrassend genoeg vaak voor. Ongeveer drie à vier kinderen op de duizend van de algemene bevolking heeft toezicht nodig van een specialist en 1 kind op de duizend moet behandeld worden in het ziekenhuis. In het ziekenhuis krijgt het kind een corrigerende operatie waarbij een (permanente) metalen staaf wordt geplaatst waarna ze soms ook voor een bepaalde periode een gipskorset of brace moeten dragen. Scoliose kan op elk moment van de kindertijd of tijdens de adolescentie ontstaan. Het kan zich dus ontwikkelen tijdens de kindertijd en in dat geval bestaat de kans dat het zichzelf oplost doordat je groeit. Progressieve (verergerende) en vroegtijdige verkrommingen kunnen mogelijk ernstig zijn en bij sommige ervan is een chirurgische ingreep nodig. Laattijdige scoliose is minder ernstig, maar sommige ervan vereisen ook een operatie en allen moeten nagekeken worden door een specialist die de situatie in het oog kan houden en een idee kan geven over de evolutie ervan in de toekomst. Ernstige vervormingen, die nu zeldzaam geworden zijn dankzij de geavanceerde behandelingen, kunnen leiden tot een beschadiging van de longfunctie of invaliditeit op middelbare leeftijd. De longen worden meestal alleen maar getroffen bij mensen met vroegtijdige en onbehandelde thoracale scoliose, als het bovenste (borst-) gedeelte van de ruggengraat gekromd is.

Ontwikkeling

Omdat scoliose een ontwikkelingsstoornis is, komt het zelden reeds voor bij de geboorte. Het kan zich ontwikkelen bij baby’s of vroeg in de kindertijd en het wordt soms veroorzaakt door zeldzame stoornissen in de kindertijd. Het is echter het meest voorkomend in de vroege tienerjaren, vooral bij het begin van de groeispurt, wanneer het erg snel kan evolueren. De behandeling op deze leeftijd bestaat vooral uit een corrigerende operatie. Het psychologische trauma dat sommige tieners hieraan overhouden kan ernstige en langdurige effecten hebben.

Behandeling

Er zijn tegenstrijdige bewijzen over de vraag of een vroegtijdige ontdekking en behandeling van een verkromming de resultaten op lange termijn verbetert. We weten wel dat als verkrommingen te laat ontdekt worden, als ze reeds ernstig zijn, dat de goede afloop van de operatie in het gedrang komt. Daarom is de bewustwording van scoliose en wat het kan betekenen voor een individu erg belangrijk bij huisartsen en leerkrachten lichamelijke opleiding zodat een vroege verwijzing naar een scoliose specialist verwezenlijkt kan worden. Behandeling in een gespecialiseerd centrum voor scoliose voorkomt meestal ongewenste resultaten op lange termijn.

Bij de Oude Grieken werd er reeds over scoliose geschreven maar de oorzaak ervan is nog steeds onbekend. Orthopedische chirurgen die gespecialiseerd zijn in scoliose en wetenschappers in verschillende landen blijven onderzoek doen naar de oorzaak of oorzaken van de aandoening.