Kyfoscoliose: Abnormale kromming van wervelkolom

Kyfoscoliose is een aandoening waarbij een abnormale kromming van de wervelkolom optreedt, zowel van voor naar achter als van links naar rechts. De wervelkolom buigt tegelijkertijd naar de zijkant en naar voren of naar achteren bij patiënten met deze musculoskeletale aandoening. Patiënten met deze aandoening hebben milde tot matige symptomen, zoals rugpijn, ongelijke schouderbladen en ademhalingsproblemen. De behandeling bestaat uit rugbraces, chirurgie, fysiotherapie en/of pijnbestrijding. Af en toe treden er ernstige complicaties op bij deze aandoening. Het is daarom belangrijk om de aandoening indien mogelijk tijdig te diagnosticeren en zo snel mogelijk te behandelen.

• Epidemiologie van abnormale kromming van wervelkolom
• Oorzaken van kyfoscoliose
• Aangeboren
• Verworven
• Symptomen: Achterwaartse en zijwaartse kromming van wervelkolom
• Mild
• Ernstig
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Beademing
• Chirurgie
• Fysiotherapie
• Pijn verlichten
• Rugbraces
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie van abnormale kromming van wervelkolom

Kyfoscoliose is een veel voorkomende wervelkolomaandoening die ongeveer 1 op de 1000 personen treft, en ongeveer 1 op de 10.000 getroffen personen heeft een ernstige wervelkolommisvorming. Idiopathische kyfoscoliose (met onbekende oorzaak) manifesteert zich meestal in de late kindertijd of vroege adolescentie en treft vrouwen vier keer vaker dan mannen.

Oorzaken van kyfoscoliose

Kyfoscoliose beschrijft een abnormale kromming van de wervelkolom. Het is een combinatie van kyfose (een achterwaartse kromming van de wervelkolom) en scoliose (een abnormale zijwaartse kromming van de wervelkolom). De aandoening is aangeboren of komt later in het leven tot uiting.

Aangeboren

Wanneer kyfoscoliose aanwezig is op jonge leeftijd, variërend van kindertijd tot tiener, is dit mogelijk het gevolg van aangeboren afwijkingen zoals:

• ataxie van Friedreich (neurodegeneratieve aandoening met schade aan het zenuwstelsel en het bewegingsapparaat)
• Duchenne spierdystrofie (progressieve aandoening met symptomen aan zenuwstelsel, spieren, skelet, hart en longen)
• het Ehlers-Danlos-syndroom (bindweefselaandoening met symptomen aan huid en gewrichten)
• het Marfan-syndroom (aandoening met symptomen aan het gezicht, het hart, de huid, de longen, de ogen en het skelet)
• spina bifida (neurale buisdefect waarbij een baby met een open rug ter wereld komt)
• syringomyelie

Kyfoscoliose is in de meeste gevallen idiopathisch (zonder bekende oorzaak). Vermoedelijk spelen genetische factoren wel een rol.

Verworven

Aandoeningen
Enkele aandoeningen leiden mogelijk tot kyfoscoliose, zoals osteochondrodysplasie, een aandoening gerelateerd aan de ontwikkeling van bot en kraakbeen. Op oudere leeftijd komt kyfoscoliose tot stand bij patiënten die lijden aan chronische degeneratieve ziekten zoals osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken), osteomalacie (verweking van botten met risico op botbreuken) en artrose (reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen). Dit is voornamelijk toe te schrijven aan structurele veranderingen in de wervelkolom en aangrenzende weefsels. Soms leidt een traumatisch letsel ook tot de musculoskeletale aandoening.

Houding
Een langdurige verkeerde houding kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van een abnormale kromming van de wervelkolom.

Infecties
Bepaalde infecties kunnen eveneens leiden tot de ontwikkeling van kyfoscoliose, zoals:

• algemene tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)
• poliomyelitis (virale infectie met volledige of gedeeltelijke verlamming)
• werveltuberculose

Symptomen: Achterwaartse en zijwaartse kromming van wervelkolom

Kyfoscoliose veroorzaakt milde tot matige problemen door wijzigingen aan de borstkas.

Mild

Patiënten met de musculoskeletale aandoening hebben een gebogen rug, ongelijke schouderbladen, armen of benen die aan één kant langer zijn en problemen met het lichaamsbeeld.

Ernstig

In ernstige gevallen kampt een patiënt met rugpijn, zwakte of verlamming, stijfheid, vermoeidheid, een verminderde eetlust, een abnormaal looppatroon en neurologische symptomen. De totale longcapaciteit en vitale capaciteit bedraagt mogelijk slechts 30% van de voorspelde waarden. Hierdoor kampen patiënten met ademhalingsfalen. In ernstige gevallen van kyfoscoliose zijn ademhalingsproblemen tijdens de slaap (zoals centrale, obstructieve en gemengde apneu geassocieerd met zuurstofverzadiging) en slaapstoornissen mogelijk. Ook kortademigheid bij inspanning en een versnelde ademhaling treden mogelijk op. Patiënten ervaren door de aandoening mogelijk problemen bij het uitvoeren van de dagelijkse activiteiten.

Diagnose en onderzoeken

Een arts diagnosticeert kyfoscoliose gemakkelijk door een lichamelijk onderzoek. Verder zijn een longfunctietest en het testen van arteriële bloedgassen nodig om de impact van de aandoening te onderzoeken. Een uitgebreide polysomnografie (slaaponderzoek bij slaapproblemen) is geïndiceerd wanneer de arts vermoedt dat de patiënt lijdt aan obstructief slaapapneu of nachtelijke hypoventilatie.

Behandeling

Beademing

Bij patiënten met ademhalingsproblemen is mogelijk zuurstof en andere beademingshulp nodig.

Chirurgie

Chirurgie is meestal nodig wanneer de mate van vervorming groot is, problemen veroorzaakt in fysiologische functies zoals ademhalen of de dagelijkse activiteiten verstoord of cosmetisch onaanvaardbaar is. Verder is chirurgie ook een optie wanneer de patiënt de leeftijd heeft overschreden waarop andere therapieën zoals spalken niet langer effectief zijn.

Fysiotherapie

Wanneer de mate van kromming mild is en de onderliggende oorzaak een slechte houding is, is fysiotherapie de eerste behandelingsoptie. Fysiotherapie is ook belangrijk om de ontwikkeling van abnormale krommingen te vertragen. Dankzij fysiotherapie is het mogelijk om het ruggenmergweefsel te versterken om de kromming maximaal te corrigeren of om verdere schade te voorkomen.

Pijn verlichten

Corticosteroïde injecties en andere pijnstillers bieden een tijdelijke verlichting van de rugpijn, stijfheid en de afwijkingen aan de wervelkolom. De injecties gaan mogelijk wel gepaard met bijwerkingen en daarom mogen patiënten maar één of twee keer per jaar een injectie krijgen.

Rugbraces

Braces ondersteunen de spieren en botten en oefenen correctieve druk uit om de kromming te verminderen. Dit kan wel enkel op jonge leeftijd worden toegepast. Het is belangrijk dat patiënten de brace voor een periode tot 18 uur of meer dragen, hetgeen fysiologisch en psychologisch mogelijk slopend is, vooral wanneer patiënten in de puberteit komen.

Prognose

De prognose voor patiënten met kyfoscoliose varieert afhankelijk van de ernst van de kromming en de respons op de behandeling. Bij vroege detectie en behandeling kan de progressie van de aandoening vaak worden vertraagd en kunnen de symptomen beheersbaar worden gemaakt. Bij ernstige gevallen kan echter een aanhoudende beperking van de longcapaciteit en een verhoogd risico op ademhalingsproblemen optreden. Chirurgische ingrepen kunnen de levenskwaliteit verbeteren, maar ze kunnen ook risico's met zich meebrengen.

Complicaties

Veel voorkomende complicaties van ernstige kyfoscoliose zijn pulmonale hypertensie en cor pulmonale (rechtszijdig hartfalen). Hypoxemie is de belangrijkste uitlokkende factor voor de ontwikkeling van pulmonale hypertensie. Andere complicaties zijn psychologische problemen die voortvloeien uit angst voor acceptatie bij leeftijdsgenoten, vooral bij jonge patiënten.

Preventie

Er is geen garantie voor preventie van kyfoscoliose, vooral omdat de aandoening vaak idiopathisch is. Echter, het aannemen van een goede houding en het vermijden van overmatige belasting van de wervelkolom kan mogelijk helpen om de kans op ontwikkeling van kyfoscoliose te verkleinen. Regelmatige controle en tijdige interventie bij vroege tekenen van kromming kunnen bijdragen aan een betere uitkomst en het voorkomen van ernstige progressie.

Lees verder

• Kyfose: Achterwaartse kromming van de wervelkolom
• Scoliose: Zijdelingse kromming van de wervelkolom
• Borstkas en pleura: Aandoeningen, afwijkingen en problemen