Ademhalingsfalen: Ernstige ziekte met langzame ademhaling

Ademhalingsfalen verwijst naar een toestand waarin de ademhalingssnelheid lager is dan normaal, wat resulteert in een verlaagd zuurstofniveau en een verhoogd kooldioxidegehalte in het bloed. Dit kan worden veroorzaakt door verschillende aandoeningen die schade aan zenuwen en spieren, longaandoeningen, beroerte of infecties met zich meebrengen. Kenmerken van ademhalingsfalen zijn onder andere een snelle en ondiepe ademhaling, verwardheid en slaperigheid. Zonder tijdige behandeling kunnen ernstige complicaties optreden, zoals coma en zelfs de dood.

• Synoniemen van ademhalingsfalen
• Oorzaken van respiratoir falen
• Omgevingsfactoren en respiratoire depressie
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ademhalingsfalen
• Prognose bij ademhalingsfalen
• Complicaties van respiratoire depressie
• Preventie van ademhalingsdepressie

Synoniemen van ademhalingsfalen

Enkele bekende synoniemen voor ademhalingsfalen zijn:

• Ademhalingsdepressie
• Centrale hypoventilatie
• Longfalen
• Respiratoir falen
• Respiratoire depressie

Oorzaken van respiratoir falen

Alle organen, zoals het hart en de hersenen, hebben zuurstofrijk bloed nodig om goed te functioneren. Acuut ademhalingsfalen ontstaat vaak wanneer vocht zich ophoopt in de alveolen (luchtzakjes in de longen), waardoor de longen niet in staat zijn om zuurstof in het bloed vrij te geven. Dit resulteert in een tekort aan zuurstofrijk bloed voor de organen. Ademhalingsfalen kan ook optreden als de longen niet in staat zijn om kooldioxide (een afvalgas) uit het bloed te verwijderen. Een teveel aan kooldioxide kan schade aan verschillende organen veroorzaken.

Aangeboren aandoeningen met schade aan zenuwen en spieren

Enkele erfelijke en/of aangeboren aandoeningen kunnen (progressieve) schade aan het ademhalingssysteem veroorzaken, waaronder:

• Centraal hypoventilatiesyndroom (CCHS)
• Spierdystrofieën, zoals:
• Becker spierdystrofie (spierzwakte en/of hartproblemen)
• Duchenne spierdystrofie (progressieve spier- en skeletproblemen, voornamelijk bij mannen)
• Spinale musculaire atrofie met ademnood type 1 (SMARD)
• Structurele afwijkingen aan het ademhalingssysteem, zoals choanale atresie (verstopping of vernauwing van de neusopening)

Acute Respiratory Distress Syndrome (ARDS)

ARDS is een ernstige aandoening waarbij het zuurstofgehalte in het bloed te laag is. Deze aandoening kan optreden als gevolg van andere onderliggende ziekten, zoals:

• Ernstig hersenletsel
• Longletsel door inademing van rook of chemische stoffen
• Longziekten, zoals:
• Aspiratiepneumonie (longontsteking door het inademen van vreemde stoffen)
• Astma (chronische ontsteking van de luchtwegen)
• Atelectase (instorting van longblaasjes)
• COPD (chronische obstructieve longaandoening)
• Longembolie (afsluiting van een slagader in de longen)
• Longontsteking (pneumonie)
• Extrinsieke allergische alveolitis (longaandoening door herhaalde inademing van stof van dierlijke of plantaardige oorsprong)
• Mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen)
• Pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier)
• Schade aan weefsels en ribben rond de longen door trauma, zoals ribfractuur (gebroken ribben) of ander ernstig trauma
• Sepsis (bloedvergiftiging)

Beroerte

Bij een beroerte ontvangen de hersenen (vaak één kant of beide zijden) onvoldoende bloed. Dit leidt vaak tot snelle lichamelijke en mentale symptomen, zoals een afhangend ooglid (ptosis), onduidelijke spraak of verwardheid. Ademhalingsproblemen kunnen ook optreden als gevolg van een beroerte.

Infecties

Infecties met complicaties van de longen of het hart kunnen ademhalingsproblemen veroorzaken. Enkele infecties die ademhalingsfalen kunnen veroorzaken zijn:

• Aspergillose (schimmelinfectie)
• Blastomycose (schimmelinfectie die huid en longen aantast)
• Dermatomyositis (huiduitslag en spierproblemen)
• Granulomatose met polyangiitis (ziekte van Wegener: ontsteking van bloedvaten)
• Herpangina (milde virusinfectie met blaasjes in mond en keel)
• Hantavirus (virale infectie door besmetting met knaagdieren)
• Klierkoorts (infectie door Epstein-Barr virus met keelpijn)
• Polymyositis (auto-immuunaandoening met spierzwakte)

Letsels aan het ruggenmerg

Ruggenmergletsels kunnen schade veroorzaken aan de zenuwen en spieren die de ademhaling reguleren, zoals bij de ziekte van Creutzfeldt-Jakob (progressieve hersenaandoening met dementie en motorische achteruitgang).

Obstructie

Een obstructie (verstopping) in de keel kan de ademhaling belemmeren, waardoor onvoldoende zuurstof de longen bereikt. Dit kan ook voorkomen bij patiënten met chronisch obstructief longlijden of astma.

Omgevingsfactoren en respiratoire depressie

Chemische inhalatie

Acuut ademhalingsfalen kan ook worden veroorzaakt door inademing van giftige chemicaliën, rook of dampen. Deze stoffen kunnen de weefsels van de longen beschadigen, inclusief de luchtzakjes en haarvaten.

Drugs- of alcoholmisbruik
Overmatig gebruik van drugs (drugsmisbruik) of alcohol kan leiden tot hersenschade, waardoor de hersenen niet effectief de ademhalingsfunctie kunnen reguleren.

Medicatie

Een overdosis of vergiftiging door bepaalde medicijnen kan ook leiden tot respiratoire depressie. Voorbeelden van dergelijke medicijnen zijn:

• Barbituraten (oudere klasse van geneesmiddelen die het centrale zenuwstelsel onderdrukken)
• Benzodiazepinen (medicatie voor angst en slaapproblemen)
• Ethanol
• Opiaten of opioïden (krachtige pijnstillende middelen, zoals morfine, tramadol, heroïne, fentanyl)
• Verdovende middelen (anesthetica), wat soms ook kan optreden na een operatie

Symptomen

Bij ademhalingsdepressie verandert het ademhalingspatroon. In eerste instantie probeert de patiënt meer zuurstof in te ademen (tachypneu). Na verloop van tijd kan het ademhalingspatroon echter zeer langzaam worden (bradypneu), met minimale borstbewegingen. Periodes van ademstilstand (apneu), waarbij ademhalingen langer dan vijftien tot twintig seconden aanhouden, kunnen optreden.

Andere symptomen zijn onder meer:

• Angst
• Bewustzijnsverlies
• Desoriëntatie
• Duizeligheid
• Onregelmatige hartslag (aritmieën)
• Snelle en ondiepe ademhaling met weinig opvallende borstbewegingen (tachypneu)
• Trage ademhaling (bradypneu)
• Hartkloppingen (palpitaties)
• Hoofdpijn
• Loomheid
• Misselijkheid
• Overmatig zweten (hyperhidrose)
• Rusteloosheid
• Slaperigheid
• Spraakproblemen
• Vermoeidheid
• Verwardheid

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Na het toedienen van zuurstof aan de patiënt en het stabiliseren van de toestand, zal de arts onderzoeken wat de oorzaak van de ademhalingsproblemen is. Dit wordt gedaan door een lichamelijk onderzoek en door informatie te verkrijgen over de persoonlijke en medische geschiedenis van de patiënt. De arts zal de ademgeluiden met een stethoscoop beluisteren om de luchtbeweging in en uit de longen te evalueren. Abnormale ademgeluiden kunnen wijzen op ademhalingsdepressie. Voorbeelden zijn een hoog fluitgeluid bij astma, krakende geluiden bij een longontsteking (reutels), of verminderde ademgeluiden bij emfyseem.

Diagnostisch onderzoek

De arts zal verder het zuurstof- en kooldioxideniveau in het bloed meten met een arteriële bloedgastest en een pulsoximetrie (meting van het zuurstofgehalte in het bloed). Tevens worden een bloedonderzoek en urineonderzoek uitgevoerd om gifstoffen en alcohol op te sporen. Röntgenfoto's kunnen helpen bij het identificeren van longproblemen. Voor het opsporen van hersenproblemen en neurologische schade kan een CT-scan worden gebruikt.

Behandeling van ademhalingsfalen

De behandeling van ademhalingsfalen hangt af van de ernst van de symptomen en de oorzaak van de aandoening. Bij een overdosis of vergiftiging kan het gebruik van specifieke tegengifmiddelen of andere medicijnen nodig zijn om de effecten te verminderen. Pijnstillers en andere medicijnen kunnen helpen om de ademhaling te verbeteren. Indien de patiënt zelfstandig kan ademen, is zuurstoftherapie noodzakelijk. In gevallen van ernstige ademhalingsproblemen kan een ademhalingsbuisje (endotracheale intubatie) worden geplaatst en aangesloten op een mechanisch ventilatiesysteem. Voor langdurige kunstmatige beademing kan een tracheostomie worden uitgevoerd. Hierbij wordt een kunstmatige opening in de luchtpijp gemaakt, waarop de mechanische ventilator wordt aangesloten. Als deze therapieën niet effectief zijn, kan een longtransplantatie nodig zijn.

Prognose bij ademhalingsfalen

De prognose van ademhalingsfalen hangt af van de behandeling en de onderliggende oorzaak. Bij verbetering van de longfunctie door de juiste behandeling kunnen de ademhalingsproblemen afnemen. Soms kan echter tijdelijke of permanente schade aan de longen optreden.

Complicaties van respiratoire depressie

Wanneer de organen onvoldoende zuurstof ontvangen, kunnen ernstige complicaties optreden, zoals ademstilstand, hartstilstand (plotseling stoppen van de hartfunctie), hersenschade, een verminderde hartslag, een coma en uiteindelijk de dood.

Preventie van ademhalingsdepressie

Hoewel ademhalingsdepressie soms niet te voorkomen is, vooral als deze wordt veroorzaakt door een ongeval of een acute ziekte, kunnen sommige voorzorgsmaatregelen worden genomen. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn met verdovende medicatie en kinderen nooit onbeheerd in de buurt van medicatie achter te laten. Ook overmatig alcoholgebruik moet worden vermeden.

Lees verder

• Ademhalingsproblemen: Oorzaken van moeite met ademen