Ademhalingsfalen: Ernstige ziekte met langzame ademhaling

Bij ademhalingsfalen de ademhalingssnelheid lager dan normaal. Hierdoor ontstaat een laag zuurstofniveau en een hoog kooldioxidegehalte in het bloed. Deze toestand komt tot stand door onder andere diverse aandoeningen met schade aan zenuwen en spieren, longaandoeningen, een beroerte en een infectie. Een snelle en ondiepe ademhaling, verwardheid en slaperigheid zijn slechts enkele kenmerken van deze aandoening. Zonder behandeling ontstaan levensbedreigende complicaties, waaronder een coma en de dood.

• Synoniemen ademhalingsfalen
• Aandoeningen & respiratoir falen
• Omgevingsfactoren & respiratoire depressie
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling longfalen
• Preventie ademhalingsdepressie
• Prognose respiratoir falen
• Complicaties respiratoire depressie

Synoniemen ademhalingsfalen

Bekende synoniemen voor ademhalingsfalen zijn:

• ademhalingsdepressie
• centrale hypoventilatie
• longfalen
• respiratoir falen
• respiratoire depressie

Aandoeningen & respiratoir falen

Alle organen, zoals het hart en de hersenen, hebben zuurstofrijk bloed nodig voor een goede functie. Acuut ademhalingsfalen verschijnt wanneer vocht zich ophoopt in de alveolen (luchtzakjes in de longen). Hierdoor zijn de longen niet in staat om zuurstof in het bloed vrijgeven. De organen krijgen vervolgens te weinig zuurstofrijk bloed waardoor de functie belemmerd is. Ademhalingsfalen verschijnt eveneens wanneer de longen onvoldoende in staat zijn om koolstofdioxide (een afvalgas) uit het bloed te verwijderen. Te veel kooldioxide in het bloed brengt schade toe aan diverse organen.

Aangeboren aandoeningen met schade aan zenuwen en spieren

Enkele erfelijke en/of aangeboren aandoeningen veroorzaken (progressieve) schade aan het ademhalingsstelsels zoals:

• het aangeboren centraal hypoventilatiesyndroom (CCHS)
• spierdystrofie zoals bijvoorbeeld bij:
• Becker spierdystrofie (spierzwakte en/of hartproblemen)
• Duchenne spierdystrofie (progressieve spier- en skeletproblemen, voornamelijk bij mannen)
• spinale musculaire atrofie met ademnood type 1 (SMARD)
• structurele afwijkingen aan het ademhalingsstelsel zoals choanale atresie (verstopping of vernauwing van neusopening)

Acute Respiratory Distress Syndrome (ARDS)

ARDS is een ernstige ziekte waarbij een te laag zuurstofgehalte in het bloed aanwezig is. De aandoening treedt op bij een andere onderliggende ziekte zoals:

• een ernstig hersenletsel
• een longletsel veroorzaakt door inademing van rook of chemische producten
• longziekten zoals
• aspiratiepneumonie (longontsteking door het inademen van vreemde stoffen)
• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• atelectase (instorting long door ineenkrimping longblaasjes)
• COPD (chronische obstructieve longaandoening)
• een longembolie (afsluiting van een slagader in de longen)
• een longontsteking (pneumonie)
• extrinsieke allergische alveolitis (longaandoening na herhaalde inademing van stof van dierlijke of plantaardige oorsprong, meestal in een bepaalde beroepsomgeving)
• mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen)
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier)
• schade aan de weefsels en ribben rond de longen, bijvoorbeeld door een borsttrauma, ribfractuur (gebroken ribben) of een ander ernstig trauma
• sepsis (bloedvergiftiging)

Beroerte

Bij een beroerte krijgen de hersenen (vaak aan één kant of soms beide zijden) onvoldoende bloed. Meestal verschijnen snel zowel lichamelijke als mentale symptomen zoals een afhangend ooglid (ptosis), een onduidelijke spraak of verwardheid. Ook het vermogen om goed te ademen, verliest de patiënt mogelijk als gevolg van een beroerte.

Infectie

Infecties met long- of hartgerelateerde complicaties zijn vaak de oorzaak van ademhalingsstoornissen. Enkele infecties die soms leiden tot ademhalingsfalen zijn:

• aspergillose (schimmelinfectie)
• blastomycose (schimmelinfectie met aantasting huid en longen)
• dermatomyositis (huiduitslag en spierproblemen).
• granulomatose met polyangiitis (ziekte van Wegener: ontsteking van bloedvaten)
• herpangina (milde virusinfectie met blaasjes in mond en keel)
• het hantavirus (virale infectie door besmetting met knaagdieren)
• klierkoorts (infectie door Epstein-Barr virus met keelpijn)
• polymyositis (auto-immuunaandoening met spierzwakte)

Letsels aan ruggenmerg

Ook bij ruggenmergletsels ontstaat schade aan de zenuwen en spieren die de ademhaling reguleren zoals bij de ziekte van Creutzfeldt-Jakob (progressieve hersenaandoening met dementie en een motorische achteruitgang).

Obstructie

Soms zit iets vast in de keel, en dan komt onvoldoende zuurstof in de longen terecht. Deze obstructie (verstopping) treedt soms ook op bij patiënten met een chronisch obstructief longlijden of astma.

Omgevingsfactoren & respiratoire depressie

Chemische inhalatie

Acuut respiratoir falen is soms te wijten aan inademing van giftige chemicaliën, rook of dampen. Deze stoffen beschadigen de weefsels van de longen inclusief de luchtzakjes en haarvaten in de longen.

Drugs- of alcoholmisbruik
Overmatig drugsgebruik (drugsmisbruik) of overmatig alcoholgebruik leidt soms tot hersenschade. De hersenen zijn dan niet meer goed in staat om de in- en uitademingsfunctie te controleren.

Medicatie

Een overdosis of vergiftiging van bepaalde medicijnen leidt eveneens tot respiratoire depressie zoals:

• barbituraten (oudere klasse van geneesmiddelen die het centrale zenuwstelsel onderdrukken)
• benzodiazepinen (medicatie bij angst en slaapproblemen)
• ethanol
• opiaten of opioïden (krachtige pijnstillende geneesmiddelen) (morfine, tramadol, heroïne, fentanyl)
• verdovende geneesmiddelen (anesthetica) (dit gebeurt soms ook na een operatie)

Symptomen

Een patiënt met ademhalingsdepressie heeft veranderingen in de normale ademhaling. Een patiënt probeert aanvankelijk om meer zuurstof te ademen (tachypneu). Maar bij het verslechteren van de ademhalingsdepressie, is het ademhalingspatroon zeer langzaam (bradypneu) met zeer minimale borstbewegingen. De patiënt heeft periodes waar ademhalingen langer dan vijftien tot twintig seconden aanhouden, wat in medische termen gekend is als ‘apneu’.

Andere symptomen omvatten

• angst
• bewustzijnsverlies
• desoriëntatie
• duizeligheid
• een onregelmatige hartslag (aritmieën)
• een snelle en ondiepe ademhaling met weinig opvallende borstbewegingen (tachypneu)
• een trage ademhaling (bradypneu)
• hartkloppingen (palpitaties)
• hoofdpijn
• loomheid
• misselijkheid
• overmatig zweten (hyperhidrose)
• rusteloosheid
• slaperigheid
• spraakproblemen
• vermoeidheid
• verwardheid

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Nadat de patiënt bij aankomst in het ziekenhuis onmiddellijk zuurstof toegediend heeft gekregen en de patiënt stabiel is, wil de arts weten wat de oorzaak van deze ademhalingsproblemen is. Hiervoor voert hij een lichamelijk onderzoek uit en bevraagt hij de familie of persoonlijke gezondheidsgeschiedenis van de patiënt. De arts beluistert de ademgeluiden van de patiënt met zijn stethoscoop (via auscultatie: luisteren naar ademgeluiden) om zo een idee te krijgen over de kwaliteit van de luchtbeweging in en uit de longen. Abnormale of verminderde ademgeluiden zijn een symptoom van ademhalingsdepressie. Voorbeelden van abnormale ademgeluiden zijn een hoog fluitgeluid bij astma, krakende geluiden bij een longontsteking (reutels) of verminderde ademgeluiden bij emfyseem.

Diagnostisch onderzoek

De arts controleert verder het zuurstof- en kooldioxideniveau van het lichaam met een arteriële bloedgastest en een pulsoximetrie (meting van het zuurstofgehalte in het bloed). Verder zijn een bloedonderzoek en urineonderzoek nodig om gifstoffen en alcohol op te sporen. Een röntgenfoto is inzetbaar om longproblemen te achterhalen. Hersenproblemen en neurologische schade is op te sporen met een CT-scan.

Behandeling longfalen

De behandeling van ademhalingsfalen is afhankelijk van de ernst van de symptomen. Daarnaast bekijkt de arts of hij meteen moet ingrijpen (acute aandoening) of dat de ziekte chronisch is. Bovendien kijkt de arts naar de onderliggende oorzaak van ademhalingsfalen. Bij een overdosis of vergiftiging met medicatie, zijn andere medicijnen beschikbaar om de effecten tegen te gaan. Pijnstillers en andere medicijnen helpen de patiënt vaak beter ademen. Ademt de patiënt zelfstandig, dan is zuurstoftherapie (zuurstof uit een zuurstoftank) nodig. Heeft de patiënt ernstige ademhalingsproblemen en moet de arts hem stabiliseren, dan plaatst de arts mogelijk een ademhalingsbuisje in de mond of neus wat is aangesloten op een ademhalingstoestel (mechanische ventilatie). Bij langdurige kunstmatige beademing opteert de arts vaak voor een tracheostomie. Bij deze chirurgische procedure maakt de arts een kunstmatige opening in de luchtpijp waarop dan de mechanische ventilator is aangesloten. Wanneer deze therapieën niet helpen, is soms longtransplantatie nodig.

Preventie ademhalingsdepressie

In een aantal gevallen is een ademhalingsdepressie niet te voorkomen, bijvoorbeeld wanneer dit het veroorzaakt is door een ongeval of een plotselinge ziekte. Wel neemt de patiënt zo goed mogelijk voorzorgen bij het nemen van verdovende medicatie. Het is daarnaast belangrijk om kinderen niet onbeheerd in de buurt van medicatie achter te laten. Overdreven alcoholgebruik is tot slot uit den boze.

Prognose respiratoir falen

Wanneer de longfunctie verbetert dankzij de juiste behandeling, verminderen de ademhalingsstoornissen. Soms ontstaat wel tijdelijke of permanente schade aan de longen.

Complicaties respiratoire depressie

Indien de patiënt onvoldoende zuurstof krijgt, stoppen de organen met werken. Dit leidt tot een ademstilstand, hartstilstand (plotseling stoppen van de hartfunctie), hersenschade, een verminderde hartslag, een coma en vervolgens de dood.

Lees verder

• Ademhalingsproblemen: Oorzaken van moeite met ademen