Obstructief slaapapneusyndroom (OSAS): Slaapstoornis
Het obstructief slaapapneusyndroom (OSAS), soms geschreven als “obstructief slaap apneu syndroom”, is een slaapstoornis waarbij de ademhaling van de patiënt herhaaldelijk tijdelijk stopt tijdens de slaap, meestal door een vernauwing of blokkade van de luchtwegen. Deze aandoening kan leiden tot diverse fysieke en mentale klachten, zoals overmatige slaperigheid overdag en concentratieproblemen. Behandelingsopties omvatten levensstijlaanpassingen, gebruik van een speciaal apparaat dat de luchtwegen openhoudt tijdens de slaap, en chirurgische ingrepen. Onbehandeld kan OSAS ernstige en levensbedreigende complicaties veroorzaken, zoals depressie en hart- en vaatziekten.
Epidemiologie
Het obstructief slaapapneusyndroom (OSAS) is een veelvoorkomende slaapstoornis die wordt gekarakteriseerd door herhaalde onderbrekingen in de ademhaling tijdens de slaap, veroorzaakt door een blokkade in de bovenste luchtwegen. OSAS komt wereldwijd voor, met variaties in prevalentie afhankelijk van factoren zoals leeftijd, geslacht, en levensstijl.
Prevalentie
De prevalentie van OSAS is moeilijk precies vast te stellen vanwege de variabiliteit in de ernst van de aandoening en het ontbreken van gestandaardiseerde diagnostische criteria in sommige gebieden. Het wordt geschat dat wereldwijd ongeveer 9-38% van de volwassenen het syndroom vertoont, met hogere percentages onder ouderen. Bij mannen komt OSAS vaker voor dan bij vrouwen, hoewel het risico bij vrouwen toeneemt na de menopauze.
Geografische spreiding
De prevalentie van OSAS vertoont aanzienlijke geografische variaties. In geïndustrialiseerde landen, waar risicofactoren zoals obesitas vaker voorkomen, wordt een hogere prevalentie van OSAS gerapporteerd. In opkomende economieën, waar risicofactoren zoals obesitas in sommige gevallen toenemen, is een vergelijkbare stijging in prevalentie te verwachten.
Mechanisme
Het mechanisme van OSAS is gerelateerd aan de fysieke obstructie van de bovenste luchtwegen tijdens de slaap. Deze blokkades kunnen leiden tot herhaalde ademhalingsonderbrekingen, wat resulteert in zuurstoftekort en verstoorde slaapcycli.
Verlies van spierspanning in de keel
Tijdens de slaap verliest de musculatuur in de keel, vooral de spieren rondom de bovenste luchtwegen, hun spanning. Bij sommige mensen zijn deze spieren onvoldoende sterk om de luchtwegen open te houden, wat leidt tot een tijdelijke blokkade. Deze blokkade veroorzaakt apneu-episodes, waarbij de ademhaling volledig stopt.
Verhoogde luchtwegweerstand
Factoren zoals overgewicht, vergrote amandelen, of anatomische afwijkingen kunnen de weerstand in de luchtwegen verhogen, wat bijdraagt aan de frequentie en ernst van apneu-episodes. Deze verhoogde luchtwegweerstand vergroot de kans op volledige afsluiting van de luchtwegen, wat leidt tot ademhalingsonderbrekingen.
Vormen van slaapapneu
Obstructief slaapapneu
De meest voorkomende vorm van slaapapneu (ongeveer 90%) is obstructief slaapapneu, waarbij de luchtwegen tijdens de slaap worden geblokkeerd doordat het zachte weefsel aan de achterkant van de keel inzakt. Dit veroorzaakt ademhalingsonderbrekingen en verstoort de slaapcyclus.
Centraal slaapapneusyndroom
Bij centraal slaapapneusyndroom stopt de ademhaling omdat de
hersenen geen signalen sturen naar de ademhalingsspieren. Dit verschilt van obstructief slaapapneu, waar de oorzaak ligt bij de obstructie van de luchtwegen.
Oorzaken van OSAS: Obstructie van de luchtwegen
Tijdens de slaap ontspannen de spieren, waaronder de spieren die de keel openhouden. Bij sommige mensen ontspant dit weefsel zo veel dat het de luchtwegen blokkeert. Dit kan gebeuren door een smalle keel of andere structurele afwijkingen die leiden tot obstructie. Snurken, veroorzaakt door de lucht die door een vernauwde luchtweg probeert te stromen, komt vaak voor bij mensen met OSAS, hoewel niet iedereen die snurkt, het syndroom heeft.
Risicofactoren
Slaapapneu kan mensen van elke leeftijd treffen, inclusief kinderen. Risicofactoren zijn onder te verdelen in aandoeningen en omgevingsfactoren.
Aandoeningen
Diverse aandoeningen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van OSAS:

Roken verhoogt het risico op het obstructief slaapapneusyndroom /
Bron: Geralt, PixabayOmgevingsfactoren
Omgevingsfactoren die het risico op OSAS verhogen zijn onder andere:
- Geslacht: mannen hebben een hoger risico dan vrouwen
- Gebruik van sedativa (kalmerende geneesmiddelen)
- Leeftijd: mensen boven de veertig hebben een verhoogd risico
- Overmatig alcoholgebruik
- Roken
- Slapen op de rug
- Zwaarlijvigheid (de meest voorkomende risicofactor)
Risicogroepen
Bepaalde populaties lopen een groter risico op het ontwikkelen van OSAS, afhankelijk van genetische, anatomische, en omgevingsfactoren. Deze risicogroepen hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van slaapapneu en de bijbehorende complicaties.
Mannen van middelbare leeftijd
Mannen, vooral degenen tussen de 40 en 60 jaar, lopen een verhoogd risico op OSAS. Dit wordt deels toegeschreven aan de verandering in vetverdeling en de afname van spiermassa die met de leeftijd gepaard gaat, wat kan leiden tot verminderde spierspanning in de bovenste luchtwegen.
Ouderen
Ouderen hebben een verhoogd risico op OSAS, vaak door een afname van spiertonus en veranderingen in het slaap-waakritme. Bij ouderen kunnen ook andere comorbiditeiten zoals hart- en vaatziekten, diabetes en hypertensie het risico op OSAS verhogen.
Symptomen van obstructief slaapapneusyndroom
Tijdelijk gestopte ademhaling
Patiënten met OSAS ervaren vaak luid en zwaar snurken kort na het inslapen, gevolgd door perioden waarin de ademhaling stopt. Deze ademhalingsonderbrekingen duren meestal tien tot dertig seconden en worden gevolgd door een snuivend en naar adem happend geluid wanneer de patiënt weer probeert te ademen. Deze episodes kunnen zich honderden keren per nacht herhalen, waardoor de slaapcyclus ernstig verstoord wordt. Veel patiënten zijn zich niet bewust van deze onderbrekingen, maar partners of gezinsleden merken deze symptomen vaak op.
Fysieke symptomen
De ochtend na een nacht met OSAS kan de patiënt zich niet verfrist voelen en last hebben van overmatige slaperigheid overdag. Dit kan leiden tot
vermoeidheid,
overmatig geeuwen, en het risico van in slaap vallen tijdens dagelijkse activiteiten zoals werken, lezen of autorijden. Andere fysieke symptomen kunnen zijn:
Mentale symptomen
Mentale symptomen van OSAS kunnen omvatten:
Alarmsymptomen
Patiënten met OSAS vertonen vaak specifieke symptomen die kunnen wijzen op de aanwezigheid van de aandoening. Het herkennen van deze symptomen is cruciaal voor een tijdige diagnose en behandeling.
Snurken
Snurken is een veelvoorkomend symptoom van OSAS en treedt op wanneer de luchtweg gedeeltelijk wordt geblokkeerd, wat leidt tot trillingen van de zachte weefsels in de keel. Hoewel niet alle snurkers OSAS hebben, is luidruchtig, regelmatig snurken vaak een indicatie van een luchtwegobstructie.
Overmatige slaperigheid overdag
Mensen met OSAS ervaren vaak overmatige slaperigheid overdag, ondanks een ogenschijnlijk lange nachtrust. Dit komt doordat de slaapcycli verstoord worden door de ademhalingsonderbrekingen, wat leidt tot een gebrek aan diepe, herstellende slaap.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
Tijdens een lichamelijk onderzoek beoordeelt de arts de mond, nek en keel van de patiënt en bespreekt hij de slaapgewoonten en symptomen. De diagnose wordt bevestigd door een slaaponderzoek (
polysomnografie), waarbij meer dan vijf ademstilstanden per uur worden aangetoond, elk langer dan tien seconden.
Hypopneu (langzame ademhaling) komt vaak voor naast apneu en kan ook worden gedetecteerd tijdens de slaaptest. Meestal komen patiënten niet in een diep slaapstadium, wat bijdraagt aan overmatige slaperigheid overdag. Andere diagnostische tests kunnen arteriële bloedgassen,
echocardiografie,
elektrocardiografie (meting van elektrische hartactiviteit),
pulsoximetrie (meting van zuurstofgehalte in het bloed), en schildklierfunctie-onderzoek omvatten.
Indeling van de ernst van slaapapneu
Artsen classificeren de ernst van slaapapneu als volgt:
- Normaal: 0-5 apneu-episodes per uur
- Milde slaapapneu: 5-15 apneu-episodes per uur
- Matige slaapapneu: 16-30 apneu-episodes per uur
- Ernstige slaapapneu: 31 of meer episodes per uur
Differentiële diagnose
Het slaaponderzoek helpt om OSAS te onderscheiden van andere aandoeningen met vergelijkbare symptomen:
Behandeling
Levensstijl
Aanpassingen in de levensstijl kunnen nuttig zijn voor patiënten met milde symptomen:
Gewichtsverlies bij
obesitas
Vermijden van slapen op de rug
Geen alcohol of sedativa vlak voor het slapen, omdat deze de symptomen kunnen verergeren
Stoppen met roken
CPAP-apparaat
Voor de meeste patiënten is een continuous positive airway pressure (
CPAP)-apparaat effectief. Dit apparaat bestaat uit een masker dat over de neus wordt gedragen en is verbonden met een machine die lucht onder druk door de luchtwegen pompt, waardoor ze open blijven. Het kan enige tijd duren voordat patiënten zich aan dit apparaat aanpassen.
Tandheelkundige apparaten
Bij sommige patiënten kunnen tandheelkundige apparaten, zoals een onderkaakherpositioneringsapparaat, nuttig zijn. Deze apparaten houden de onderkaak naar voren, wat helpt om de luchtwegen open te houden.
Chirurgie
Als andere behandelingen niet effectief zijn of bij ernstige symptomen, kan chirurgie een optie zijn. Chirurgische ingrepen kunnen variëren van het verwijderen van tonsillen en adenoïden tot het aanpassen van de structuren van de luchtwegen. Volledige genezing is niet gegarandeerd en er kunnen lange-termijn bijwerkingen optreden.
Prognose van slaapstoornis
De prognose van OSAS hangt sterk af van de ernst van de aandoening en de effectiviteit van de behandeling. Wanneer onbehandeld, kan OSAS leiden tot ernstige gezondheidscomplicaties.
Cardiovasculaire complicaties
Langdurige OSAS kan het risico op hart- en vaatziekten verhogen, waaronder hoge bloeddruk, beroertes en hartfalen. Herhaalde ademhalingsonderbrekingen kunnen leiden tot zuurstoftekort, wat de bloeddruk verhoogt en de belasting van het hart vergroot.
Verbetering met behandeling
Met de juiste behandeling, zoals CPAP-therapie of chirurgische ingrepen, kan de prognose van patiënten met OSAS sterk verbeteren. De ademhalingsproblemen kunnen worden verminderd, waardoor de slaapkwaliteit verbetert en het risico op de hierboven genoemde complicaties wordt verminderd.

Chronische vermoeidheid bij patiënten met OSAS /
Bron: Unsplash, Pixabay
Complicaties van obstructief slaapapneusyndroom
Als OSAS niet wordt behandeld, kunnen de volgende complicaties optreden:
Preventie van Obstructief Slaapapneusyndroom (OSAS)
Preventie van obstructief slaapapneusyndroom (OSAS) richt zich voornamelijk op het verminderen van risicofactoren en het bevorderen van een gezonde levensstijl. Hier zijn enkele effectieve strategieën:
Levensstijlaanpassingen
- Gewichtsverlies: Overgewicht en obesitas verhogen het risico op OSAS. Het verliezen van overtollig gewicht kan de symptomen aanzienlijk verminderen of zelfs elimineren.
- Gezonde voeding: Een evenwichtige voeding kan bijdragen aan gewichtsbeheersing en het algemene welzijn verbeteren.
- Regelmatige lichaamsbeweging: Fysieke activiteit helpt niet alleen bij gewichtsbeheersing, maar kan ook bijdragen aan een betere slaapkwaliteit.
- Vermijden van alcohol en sedativa: Alcohol en kalmerende middelen kunnen de ontspanning van de keelspieren bevorderen, wat kan leiden tot of verergeren van OSAS.
Slaapgewoonten verbeteren
- Slaap op de zij: Slapen op de rug kan de luchtwegen blokkeren. Het wijzigen van slaapposities kan de ademhaling verbeteren.
- Regelmatige slaapschema’s: Consistente bedtijden en een vast slaapschema kunnen de slaapkwaliteit verbeteren.
Roken vermijden
Stoppen met roken: Roken irriteert de luchtwegen en kan de symptomen van OSAS verergeren.
Behandel bestaande medische aandoeningen
- Behandeling van allergieën en sinusproblemen: Neus- en sinusproblemen kunnen bijdragen aan luchtwegobstructie, dus het behandelen van deze aandoeningen kan helpen.
- Correctie van tandheelkundige afwijkingen: Het aanpakken van tandheelkundige problemen, zoals een grote overbeet, kan ook bijdragen aan het voorkomen van OSAS.
Bewustzijn en vroege detectie
Regelmatige medische controles: Voor mensen met risicofactoren zoals overgewicht of een familiale geschiedenis van OSAS, kunnen regelmatige medische controles helpen bij de vroege opsporing van symptomen.
Deze preventieve maatregelen kunnen bijdragen aan het verminderen van het risico op het ontwikkelen van obstructief slaapapneusyndroom en het verbeteren van de algehele gezondheid.
Praktische tips voor het leven met / omgaan met obstructief slaapapneusyndroom
Obstructief slaapapneusyndroom (OSAS) is een aandoening waarbij je ademhaling tijdens de slaap herhaaldelijk stopt en weer begint, wat leidt tot verstoorde slaap en vermoeidheid overdag. Het is belangrijk om OSAS serieus te nemen, omdat het invloed kan hebben op je algehele gezondheid, zoals je hartgezondheid en mentale welzijn. Er zijn verschillende strategieën die je kunnen helpen de symptomen te verminderen en een betere nachtrust te krijgen.
Zorg voor een gezonde slaapomgeving
Het creëren van een ideale slaapomgeving is essentieel voor mensen met OSAS. Zorg ervoor dat je slaapkamer koel, donker en stil is, zodat je niet gestoord wordt tijdens je slaap. Het gebruik van een
slaapmasker (CPAP-machine) kan helpen om je ademhaling te ondersteunen tijdens de slaap. Dit apparaat zorgt ervoor dat je luchtwegen open blijven, zodat je ademhaling niet stopt. Het is belangrijk om je CPAP-apparaat regelmatig te reinigen en goed af te stemmen op je persoonlijke behoeften. Overleg met je arts als je problemen ondervindt met het gebruik van het masker.
Volg een gezond voedingspatroon
Een evenwichtig
voedingspatroon kan een positieve invloed hebben op je slaapkwaliteit en het verminderen van de symptomen van OSAS. Probeer een dieet te volgen dat rijk is aan groenten, fruit, volle granen, magere eiwitten en gezonde vetten. Vermijd zware maaltijden vlak voor het slapen, omdat dit de ademhaling kan bemoeilijken. Vermijd daarnaast het gebruik van alcohol en cafeïne in de avond, aangezien deze stoffen de spieren in je keel kunnen ontspannen, wat de ademhaling kan verstoren.
Beheers je gewicht
Obesitas is een belangrijke risicofactor voor obstructief slaapapneusyndroom. Het behouden van een gezond gewicht kan helpen om de symptomen van OSAS te verminderen of zelfs te verhelpen. Lichaamsvet rond de nek kan de luchtwegen vernauwen, wat de ademhaling tijdens de slaap bemoeilijkt. Door regelmatige lichaamsbeweging te integreren in je dagelijks leven en een gezond gewicht te behouden, kun je de druk op je ademhalingssystemen verminderen en je slaapkwaliteit verbeteren. Praat met je arts over de juiste benadering van gewichtsverlies als je overgewicht hebt.
Versterk je mentale gezondheid
De vermoeidheid en slaaptekort veroorzaakt door obstructief slaapapneusyndroom kunnen invloed hebben op je mentale welzijn. Het kan leiden tot prikkelbaarheid, concentratieproblemen, en zelfs depressie. Het is belangrijk om regelmatig stil te staan bij je geestelijke gezondheid. Overweeg het volgen van
psychotherapie of het spreken met een psycholoog om beter om te gaan met de psychologische effecten van slaapapneu. Ontspanningsoefeningen en meditatie kunnen ook helpen om stress te verminderen en je algehele welzijn te verbeteren.
Slaap in een comfortabele positie
De manier waarop je slaapt, kan een grote invloed hebben op de ernst van de symptomen van obstructief slaapapneusyndroom. Slaap bij voorkeur op je zij in plaats van op je rug. Wanneer je op je rug slaapt, kan je tong en verhemelte naar achteren vallen, wat de luchtwegen blokkeert en apneu-uitbarstingen veroorzaakt. Het slapen op je zij kan helpen om de luchtwegen open te houden en de ademhaling te verbeteren. Er zijn speciale kussens of hulpmiddelen die je kunnen helpen om in de juiste positie te blijven slapen.
Vermijd roken en alcohol
Roken en alcohol kunnen de symptomen van OSAS verergeren. Roken irriteert de luchtwegen en vermindert de spiertonus in je keel, waardoor de kans op ademstilstanden toeneemt. Alcohol heeft een vergelijkbaar effect, doordat het de spieren in je keel ontspant en de kans op obstructie vergroot. Het verminderen of stoppen met roken en het vermijden van alcoholgebruik, vooral in de avond, kan helpen om je slaapapneu onder controle te houden.
Zorg voor regelmatige opvolging
Het is belangrijk om regelmatig controleafspraken te maken met je arts om je obstructief slaapapneusyndroom goed te monitoren. Dit geldt vooral als je gebruik maakt van een CPAP-apparaat of andere behandelingen. Je arts kan je helpen bij het afstemmen van je therapie en het aanpassen van je behandeling op basis van je voortgang. Indien nodig kan je arts ook aanvullende onderzoeken uitvoeren om te controleren of er andere onderliggende gezondheidsproblemen zijn die bijdragen aan je slaapapneu.
Gebruik ondersteunende hulpmiddelen
Naast het gebruik van een CPAP-apparaat kunnen er andere hulpmiddelen zijn die je slaapapneu kunnen verlichten. Mondbeugels of beugels die je kaak of tong in een betere positie houden, kunnen helpen om de luchtwegen open te houden tijdens de slaap. Overleg met je arts of deze hulpmiddelen geschikt voor jou zijn en hoe je ze effectief kunt gebruiken. Deze hulpmiddelen kunnen een waardevolle aanvulling zijn op je behandeling voor obstructief slaapapneusyndroom.
Let op je ademhaling overdag
Naast het verbeteren van je slaapgewoonten, kan het helpen om je ademhaling overdag bewust te monitoren. Oefeningen zoals ademhalingsoefeningen en yoga kunnen je helpen om je ademhaling te versterken en je longcapaciteit te verbeteren. Dit kan je algehele ademhalingscapaciteit bevorderen en de symptomen van OSAS tijdens de nacht verminderen.
Door deze praktische tips toe te passen, kun je de symptomen van obstructief slaapapneusyndroom beter beheersen en je algehele slaapkwaliteit verbeteren. Het is belangrijk om een holistische benadering te volgen waarbij je zowel fysiek als mentaal gezond blijft. Als je merkt dat je symptomen niet verbeteren, overleg dan met je arts voor verdere behandelingsopties.
Misvattingen rond obstructief slaapapneusyndroom (OSAS)
Slaap speelt een cruciale rol in het herstel van het lichaam en de hersenfunctie, maar bij patiënten met obstructief slaapapneusyndroom (OSAS) wordt deze rust verstoord door herhaalde ademstops. Er bestaan echter veel misvattingen over deze aandoening, wat kan leiden tot een onderschatting van de ernst en een gebrek aan adequate behandeling.
Snurken betekent automatisch dat je OSAS hebt
Hoewel snurken een veelvoorkomend symptoom is van OSAS, betekent dit niet dat elke snurker deze aandoening heeft. Snurken ontstaat door trillingen in de luchtwegen, terwijl OSAS wordt gekenmerkt door herhaalde ademstops die de zuurstoftoevoer naar de hersenen onderbreken. Patiënten met OSAS ervaren daarnaast vaak overmatige vermoeidheid overdag, wat een belangrijk onderscheid is met eenvoudig snurken.
OSAS komt alleen voor bij patiënten met obesitas
Hoewel
obesitas een belangrijke risicofactor is voor OSAS, kan de aandoening ook voorkomen bij patiënten met een normaal gewicht. Factoren zoals anatomische afwijkingen, zoals een smalle keel, vergrote amandelen of een terugvallende kaak, kunnen eveneens bijdragen aan de verstopping van de luchtwegen. Dit betekent dat zelfs slanke patiënten met OSAS gediagnosticeerd en behandeld moeten worden.
OSAS is een ongevaarlijke aandoening
Een veelvoorkomende misvatting is dat OSAS slechts een hinderlijk snurkprobleem is. In werkelijkheid kan onbehandelde OSAS leiden tot ernstige complicaties zoals hoge
bloeddruk, hart- en vaatziekten en zelfs beroertes. De herhaalde zuurstoftekorten en slaapverstoring belasten het hart en verhogen het risico op chronische gezondheidsproblemen.
Overmatige slaperigheid overdag is het enige symptoom van OSAS
Hoewel vermoeidheid een veelvoorkomend symptoom is, zijn er ook andere klachten die kunnen wijzen op OSAS. Hoofdpijn bij het ontwaken, concentratieproblemen, prikkelbaarheid en een droge
mond in de ochtend zijn eveneens tekenen van de aandoening. Bovendien kan OSAS leiden tot nachtelijk zweten en vaak wakker worden om te plassen, wat niet altijd direct in verband wordt gebracht met ademhalingsproblemen.
Een CPAP-apparaat is de enige behandelingsoptie
Een CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) is een effectieve behandeling voor OSAS, maar het is niet de enige optie. Afhankelijk van de ernst en oorzaak van de aandoening kunnen andere therapieën worden overwogen, zoals een aangepast mondstuk dat de luchtwegen openhoudt,
spiertraining van de tong en keel, of zelfs chirurgische ingrepen bij structurele afwijkingen. Gewichtsverlies en een betere slaaphygiëne kunnen bij sommige patiënten eveneens helpen de symptomen te verminderen.
OSAS treft alleen ouderen
Hoewel OSAS vaker voorkomt bij oudere volwassenen, kunnen ook jongere patiënten en zelfs kinderen eraan lijden. Bij kinderen wordt OSAS vaak veroorzaakt door vergrote amandelen of een te kleine onderkaak. Onbehandelde OSAS op jonge leeftijd kan leiden tot gedragsproblemen, concentratiestoornissen en groeiachterstand. Een tijdige diagnose en behandeling zijn dus essentieel, ongeacht de leeftijd.
Lees verder