Obstructief slaapapneusyndroom (OSAS): Slaapstoornis
Het obstructief slaapapneusyndroom (OSAS), ook vaak geschreven als “obstructief slaap apneu syndroom”, is een aandoening waarbij de patiënt vaak tijdelijk stopt met ademen (apneu), meestal als gevolg van vernauwde of geblokkeerde luchtwegen. Heel wat aandoeningen en omgevingsfactoren zijn bekend voor deze luchtwegobstructie. De patiënt krijgt te maken met diverse fysieke en mentale klachten als gevolg van OSAS, zoals overdreven slaperig overdag en concentratieproblemen. Een aanpassing in de levensstijl, een speciaal apparaat dat de luchtwegen openhoudt tijdens het slapen en chirurgie zijn mogelijke behandelingsmogelijkheden voor deze slaapstoornis. Onbehandeld leidt de ziekte tot levensbedreigende complicaties zoals een depressie en hart- en vaatziekten.
Vormen slaapapneu
Obstructief slaapapneu
De meest voorkomende vorm (90%) van slaapapneu resulteert uit een verstopping van de luchtwegen, meestal wanneer het zachte weefsel in de achterkant van de keel inzakt tijdens de slaap.
Centraal slaapapneusyndroom
Bij het centraal slaapapneusyndroom, ook een slaapstoornis, stopt de ademhaling omdat de
hersenen geen signalen geven aan de spieren die de ademhaling reguleren.
Oorzaken OSAS: Obstructie luchtwegen
Tijdens het slapen ontspannen de spieren, ook de spieren die de keel openhouden. Op deze manier is lucht in staat om in de longen terecht te komen. De keel blijft in principe lang genoeg om zodat hier lucht door kan tijdens het slapen. Sommige patiënten hebben evenwel een korte smalle keel, wat resulteert in gesloten weefsel en een obstructie van de luchtwegen. De meeste patiënten
snurken, wat het gevolg is van de lucht die door de vernauwde luchtwegen probeert te stromen, al heeft niet iedereen die snurkt, last van het syndroom.
Risicofactoren
Slaapapneu treft mogelijk iedereen op elke leeftijd, zelfs kinderen. Risicofactoren voor slaapapneu zijn in te delen in aandoeningen en omgevingsfactoren.
Aandoeningen
Volgende aandoeningen dragen bij aan de totstandkoming van OSAS:

Roken verhoogt het risico op het obstructief slaapapneusyndroom /
Bron: Geralt, PixabayOmgevingsfactoren
Bovendien zijn enkele omgevingsfactoren bekend waardoor het risico op het ontwikkelen van de slaapstoornis toeneemt:
- geslacht: mannen hebben dit vaker dan vrouwen
- het gebruik van sedativa (kalmerende geneesmiddelen)
- leeftijd: veertigplussers zijn meer aangetast
- overmatig alcoholgebruik
- roken
- slapen op de rug
- zwaarlijvigheid (vaakst voorkomende risicofactor)
Symptomen: Tijdelijk gestopte ademhaling
Meestal begint een patiënt kort na het inslapen erg zwaar en luid te snurken. De patiënt stopt plots met snurken, omdat de ademhaling dan tien tot dertig seconden stopt. Hierop volgt een snuivend en naar adem happend geluid omdat de patiënt tracht te ademen, wat telkens de slaap wat onderbreekt omdat de patiënt bijna ontwaakt. Deze episoden blijven zich herhalen gedurende de nacht waardoor sommige patiënten wel tot vierhonderd keer per nacht stoppen met ademen. De meeste patiënten met obstructief slaapapneusyndroom zijn zich niet bewust van deze symptomen. Veelal bemerkt de partner of een ander familielid dit.
Fysieke symptomen
De patiënt met het slaapapneusyndroom ontwaakt ’s morgens niet fris. Hij is hierdoor
overdreven slaperig of suf overdag, moet
overmatig geeuwen en valt gemakkelijk in slaap tijdens het werken, lezen, tv kijken en zelfs autorijden. Tijdens de episodes lijdt de patiënt mogelijk aan
bruxisme (onbewust tandenknarsen met
pijn aan tanden (
tandpijn) en kaak (
kaakpijn), vaak bij kinderen bij OSAS) en/of aan
nachtelijk zweten. Een droge mond (
xerostomie),
keelpijn, een
droge keel,
pijnlijke oogbewegingen, een verminderde zin in seks,
erectiestoornissen, een
gezwollen been (bij ernstige apneu), een
hoge bloeddruk (moeilijk te behandelen, nachtelijk plassen (
nycturie) en
hoofdpijn (moeilijk te behandelen) zijn andere fysieke tekenen van het obstructief slaapapneusyndroom.
Mentale symptomen
Mentale tekenen als gevolg van het obstructief slaapapneusyndroom omvatten een chagrijnig, ongeduldig of
prikkelbaar gedrag,
concentratieproblemen, een
depressie, hyperactief gedrag (vooral bij kinderen), rusteloosheid (tijdens het slapen) en vergeetachtigheid.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De arts bekijkt tijdens een lichamelijk onderzoek de mond, de nek en de keel van de patiënt. Daarnaast bevraagt hij de patiënt over de slaapgewoonten en het soort slaperigheid dat hij ervaart. Een slaaponderzoek (
polysomnografie) bevestigt het obstructief slaapapneusyndroom. De patiënt heeft meer dan vijf episodes per uur met ademstilstand die langer dan tien seconden aanhouden.
Hypopneu (langzame ademhaling) gaat teven vaak hand in hand bij apneu en is eveneens via de slaaptest op te sporen. De meeste patiënten komen niet toe aan een diep slaapstadium, wat de overmatige slaperigheid overdag verklaart. Andere testen omvatten arteriële bloedgassen, een
echocardiografie, een
elektrocardiografie (meting van de elektrische spieractiviteit van het hart), een
pulsoximetrie (meting van het zuurstofgehalte in het bloed) en een schildklierfunctie-onderzoek
Indeling ernst van slaapapneu
Artsen hanteren volgende criteria voor het bepalen van de ernst van slaapapneu:
- Normaal: 0-5 apneu-episodes per uur
- Milde slaapapneu: 5-15 apneu-episodes per uur
- Matige slaapapneu: 16-30 apneu-episodes per uur
- Ernstige slaapapneu: 31+ episodes per uur
Differentiële diagnose
Het slaaponderzoek is nodig om de diagnose van het obstructief slaapapneusyndroom te bevestigen en volgende aandoeningen uit te sluiten met een gelijkaardige symptomenreeks:
Behandeling
Levensstijl
Levensstijlveranderingen zijn nodig om patiënten met milde symptomen te helpen, zoals gewicht verliezen bij
obesitas, niet slapen op de rug en geen alcohol of medicijnen nemen vlak voor het slapengaan omdat deze de patiënt slaperig maken wat de symptomen verergert. Stoppen met roken is bovendien wenselijk.
CPAP-apparaat
De meeste patiënten zijn gebaat bij een continuous positive airway pressure (
CPAP)-apparaat. Hierbij draagt de patiënt een masker over de neus bij het slapen. Dit masker is verbonden via een slang met een klein apparaat aan de zijkant van het bed. Het apparaat pompt lucht onder druk door de slang en het masker zodat dit in de luchtwegen terechtkomt bij het slapen, zodat de luchtwegen open blijven. Soms duurt het een tijd vooraleer patiënten gewend zijn aan dit apparaat.
Tandheelkundige apparaten
Sommige patiënten zijn gebaat bij tandheelkundige apparaten (onderkaakherpositioneringsapparaat) zodat de kaak naar voren komt en de luchtwegen open blijven.
Chirurgie
Werken deze tips niet of heeft de patiënt ernstige symptomen, dan is voor sommige patiënten chirurgie een laatste redmiddel. Wel genezen patiënten niet helemaal door een operatieve ingreep en zijn soms bijwerkingen mogelijk op lange termijn.

Chronische vermoeidheid treedt op bij patiënten met OSAS /
Bron: Unsplash, PixabayComplicaties obstructief slaapapneusyndroom
Indien onbehandeld veroorzaakt OSAS de volgende complicaties:
Prognose slaapstoornis
Bij de meeste patiënten verlicht de behandeling de symptomen als gevolg van de slaapstoornis.
Lees verder