Mucopolysaccharidose type VI: Afwijkingen gezicht en skelet

Mucopolysacharidose Type VI is een zeldzame lysosomale stapelingsziekte gekenmerkt door een tekort aan arylsulfatase B (ASB). Bij deze progressieve en erfelijke aandoening vergroten weefsels en organen, raken ze ontstoken of vertonen ze littekens. Skeletafwijkingen zoals onder andere dwerggroei zijn ook gebruikelijk bij deze aandoening. De snelheid waarmee de symptomen verergeren varieert tussen de betrokken patiënten. Maroteaux et al. beschreven dit syndroom voor het eerst in 1963.

• Synoniemen aandoening
• Epidemiologie mucopolysacharidose type VI
• Oorzaken en erfelijkheid aandoening
• Symptomen: Afwijkingen gezicht en skelet
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling MPS VI
• Prognose aandoening
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen aandoening

Mucopolysacharidose type VI is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• ARSB Deficiëntie
• Arylsulfatase B-deficiëntie
• ASB-deficiëntie
• Maroteaux-Lamy Syndroom
• MPS VI
• MPS 6
• Mucopolysaccharidosis VI
• Mucopolysacharidose 6
• N-acetylgalactosamine-4-sulfatase deficiëntie
• Polydystrofische Dwerggroei

Epidemiologie mucopolysacharidose type VI

De exacte incidentie van MPS VI is onbekend, maar naar schatting 1 op 250.000 tot 600.000 pasgeborenen is getroffen door deze aandoening. Turkse immigranten in Duitsland zijn vaker getroffen door de aandoening met een incidentie van 1 op 43.000 geboorten, terwijl in Zweden de incidentie slechts 1 op 1.500.000 geboorten bedraagt. Informatie over de seksuele voorliefde is niet gevonden in de geraadpleegde bronnen. Verder presenteert de ziekte zich vanaf de kindertijd.

Oorzaken en erfelijkheid aandoening

Mutaties (wijzigingen) in het ARSB-gen veroorzaken mucopolysacharidose type VI. De patiënt heeft hierdoor een gedeeltelijk of volledig gebrek aan activiteit van het enzym arylsulfatase B. Dit leidt tot de accumulatie (ophoping) van complexe koolhydraten glycosaminoglycanen (voorheen mucopolysacchariden) in het lichaam. Hierdoor zijn meerdere orgaansystemen progressief aangetast.

De overerving van deze aandoening verloopt op autosomaal recessieve wijze, waardoor beide kopieën van het gen in elke cel mutaties hebben. De ouders van een patiënt met een autosomaal recessieve aandoening dragen elk een exemplaar van het gemuteerde gen, maar vertonen meestal zelf geen symptomen van de aandoening.

Symptomen: Afwijkingen gezicht en skelet

Mucopolysacharidose type VI is een multisystemische aandoening waarbij de patiënt afwijkingen vertoont aan het gezicht en het skelet. Daarnaast zijn bijkomende symptomen mogelijk. De ernst, uitgebreidheid en het optreden van de symptomen variëren per patiënt. De symptomen presenteren zich veelal in de kindertijd. Baby’s groeien normaal of zelfs heel veel tijdens het eerste jaar, maar kennen daarna een tragere ontwikkeling.

Gezicht

De gezichtsafwijkingen zijn pas zichtbaar in de kindertijd. De patiënt heeft een groot hoofd (macrocefalie), een waterhoofd (te veel hersen- en ruggenmergvocht in de schedel), een grof en bol gezicht, een brede en afgevlakte neusrug, verdikte lippen door een overmatige groei van het tandvlees en een grote tong (macroglossie). Sommige patiënten hebben een korte en stijve nek.

Skelet

MPS VI veroorzaakt tevens diverse skeletafwijkingen die zichtbaar zijn in de kindertijd. De patiënt heeft een kort gestalte (90-140 cm) alsook contracturen die de mobiliteit beïnvloeden. Het carpaal tunnel syndroom ontwikkelt zich bij veel kinderen met MPS VI. Bij dit syndroom is de middelste zenuw (nervis medianus) bij de pols bekneld, waardoor gevoelloosheid, tintelingen en zwakte in de handen en vingers ontslaan. Een vernauwing van het wervelkanaal (medische term is "stenose") in de hals is ook mogelijk; dit resulteert in schade aan het ruggenmerg.

Bijkomende symptomen

Bijkomende symptomen omvatten hirsutisme (overbeharing, vooral in het gezicht), hartklepafwijkingen, een vergrote lever (hepatomegalie) en vergrote milt (splenomegalie), een navelbreuk (uitstulping van buikwand rond navel) of een liesbreuk (uitstulping of zwelling in lies of balzak). De luchtwegen zijn bij sommige patiënten smaller, wat leidt tot frequente bovenste luchtweginfecties en slaapapneu (slaapstoornis met tijdelijk gestopte ademhaling). Ook een vertroebeld hoornvlies en fotofobie (overgevoeligheid voor licht), nachtblindheid, glaucoom, stuwingspapil (zwelling van de oogzenuw door een verhoogde hersendruk), oogzenuwatrofie en mogelijk nog meerdere oogafwijkingen komen voor, waardoor de patiënt soms een ernstige visuele handicap ontwikkelt. Terugkerende oorontstekingen en gehoorverlies zijn eveneens gerapporteerd. De intelligentie van de patiënt is niet aangetast.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van Mucopolysacharidose Type VI wordt gesteld op basis van een grondig lichamelijk onderzoek en de zichtbare symptomen. Aanvullend kan een bloedonderzoek de diagnose bevestigen. Ook een urineonderzoek biedt vaak informatie over de aanwezigheid van een stofwisselingsziekte. Andere nuttige diagnostische instrumenten zijn onder andere een röntgenonderzoek (radiografisch onderzoek), een echocardiografie, een MRI van de hersenen en het ruggenmerg, en radiografie (radiografisch onderzoek) van de wervelkolom. Ooggerelateerde problemen kunnen worden opgespoord via een uitgebreid oogonderzoek met een fundoscopie (spleetlamponderzoek).

De differentiële diagnoses omvatten het Scheie-syndroom, multiple sulfatase deficiëntie, Mucopolysacharidose Type VII, Mucopolysacharidose Type IH / S, Mucopolysacharidose Type IH, Mucopolysacharidose Type IS, Mucopolysacharidose Type IV en Multiple sulfatase deficiëntie.

Behandeling MPS VI

Er bestaat geen genezing voor Mucopolysacharidose Type VI, maar er zijn ondersteunende en symptomatische behandelingsmogelijkheden beschikbaar om de symptomen te verlichten. Een multidisciplinair team van artsen kan worden ingeschakeld, waaronder geneticus, cardioloog, audioloog, oogarts, neurochirurg, orthopedist, longarts, revalidatiearts en andere zorgverstrekkers. Mogelijke behandelingen zijn onder andere antibiotica, een CPAP-apparaat (luchtwegaandoeningen, vooral bij slaapapneu), logopedie (bij gehoorverlies) en fysiotherapie. Hartchirurgie kan nodig zijn bij hartklepafwijkingen, terwijl een tracheotomie (tracheostomie) kan helpen bij luchtwegobstructies. Operaties voor het carpaal tunnel syndroom, neurochirurgie en orthopedische chirurgie kunnen ook noodzakelijk zijn. Bij ernstige gehoorproblemen kan een hoorapparaat worden aangewezen. Visuele en optische hulpmiddelen kunnen nuttig zijn bij oogproblemen. Een heupprothese kan helpen bij heupproblemen. Het ontbrekende enzym arylsulfatase B kan wekelijks via een infuus worden toegediend. Tot slot is een beenmergtransplantatie mogelijk, al is dit een zware behandeling die de progressie van de ziekte kan remmen, zodat de patiënt niet verder achteruitgaat.

Prognose aandoening

De activiteiten van patiënten met Mucopolysacharidose Type VI zijn vaak beperkt door contracturen, stijfheid en pulmonaire insufficiëntie. Dit leidt er meestal toe dat patiënten vanaf de adolescentie rolstoelgebonden worden. Mogelijke complicaties omvatten verlies van het gezichtsvermogen door hoornvliesvertroebeling, gehoorverlies, het carpaal tunnel syndroom, pulmonaire hypertensie, hypoventilatie, hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart) en verlamming.

De levensverwachting van patiënten met MPS VI is afhankelijk van de ernst, de startleeftijd en de mate van progressie van de symptomen, evenals van de kwaliteit van de medische zorg die zij ontvangen. Zonder behandeling leven zwaar getroffen patiënten meestal tot de late kindertijd of adolescentie. Patiënten met mildere vormen kunnen doorgaans tot in de volwassenheid leven, hoewel de levensverwachting meestal verminderd is. Hartaandoeningen en obstructie van de luchtwegen zijn de belangrijkste doodsoorzaken bij patiënten met MPS VI.

Complicaties

De complicaties van Mucopolysacharidose Type VI kunnen ernstig zijn en variëren afhankelijk van de betrokken orgaansystemen. Veel voorkomende complicaties zijn onder andere:

• Verlies van het gezichtsvermogen door hoornvliesvertroebeling
• Gehoorverlies
• Het carpaal tunnel syndroom
• Pulmonaire hypertensie
• Hypoventilatie
• Hartfalen
• Verlamming

Deze complicaties kunnen de kwaliteit van leven van patiënten aanzienlijk beïnvloeden en vereisen vaak gespecialiseerde medische interventies.

Preventie

Op dit moment zijn er geen specifieke preventieve maatregelen beschikbaar voor Mucopolysacharidose Type VI, omdat het een genetische aandoening betreft. Voor ouders met een familiaire geschiedenis van MPS VI of andere autosomaal recessieve aandoeningen kan genetisch advies nuttig zijn. Dit kan helpen bij het begrijpen van het risico op het doorgeven van de aandoening aan toekomstige generaties en bij het maken van geïnformeerde keuzes tijdens de zwangerschap.