Perceptief en geleidend gehoorverlies: Oorzaken en symptomen

Gehoorverlies kan worden onderverdeeld in twee hoofdtypen: geleidend en perceptief gehoorverlies. Bij geleidend gehoorverlies ligt het probleem in het middenoor, zoals bij het trommelvlies of de gehoorbeentjes. Perceptief gehoorverlies ontstaat door schade aan het binnenoor (slakkenhuis) of de gehoorzenuw. Het is ook mogelijk dat een patiënt zowel geleidend als perceptief gehoorverlies ervaart, wat wordt aangeduid als gemengd gehoorverlies. Perceptief gehoorverlies kan verder worden ingedeeld in sensorisch gehoorverlies, waarbij de schade in het slakkenhuis ligt, en neuraal gehoorverlies, waarbij de schade aan de gehoorzenuw is. De oorzaken, symptomen en behandelingen van beide typen gehoorverlies zijn divers, en de prognose varieert afhankelijk van de oorzaak.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van gehoorverlies
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van perceptief en geleidend gehoorverlies
• Prognose van gehoorverlies
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Perceptief en geleidend gehoorverlies komen wereldwijd veel voor, met variaties afhankelijk van leeftijd, geslacht, genetische factoren en omgevingsomstandigheden. Gehoorverlies is een van de meest voorkomende zintuiglijke stoornissen en heeft een aanzienlijke impact op het dagelijks leven van patiënten. De prevalentie van gehoorverlies neemt toe met de leeftijd, maar het kan op elke leeftijd optreden, afhankelijk van de oorzaak.

Algemene prevalentie

Gehoorverlies treft wereldwijd naar schatting meer dan 430 miljoen mensen, waarvan een aanzienlijk aantal kampt met zowel perceptief als geleidend gehoorverlies. Perceptief gehoorverlies komt vaak voor bij ouderen, terwijl geleidend gehoorverlies vaker voorkomt bij jongere leeftijdsgroepen door infecties, trauma of andere ooraandoeningen.

Perceptief gehoorverlies en leeftijd

Perceptief gehoorverlies, dat vaak het gevolg is van schade aan de zenuwen of de gehoororganen zelf, neemt geleidelijk toe met de leeftijd. Ongeveer een derde van de mensen boven de 65 jaar heeft enige vorm van gehoorverlies, waarvan een aanzienlijk deel perceptief gehoorverlies betreft. De incidentie van perceptief gehoorverlies neemt verder toe bij mensen boven de 75 jaar.

Geleidend gehoorverlies bij jonge mensen

Geleidend gehoorverlies komt vaak voor bij kinderen en jongere volwassenen, meestal als gevolg van verstopte gehoorgangen, oorinfecties of middenoorproblemen zoals otitis media. Het kan ook worden veroorzaakt door anatomische afwijkingen of trauma aan het oor. Het is vaak behandelbaar met medicatie of chirurgische ingrepen.

Regionale variaties

In sommige delen van de wereld is gehoorverlies wijdverbreid vanwege omgevingsfactoren zoals blootstelling aan lawaai, infectieziekten, en slechte toegang tot gezondheidszorg. In ontwikkelingslanden, waar infecties zoals otitis media vaker voorkomen en de toegang tot medische zorg beperkt kan zijn, is de prevalentie van gehoorverlies vaak hoger dan in ontwikkelde landen.

Mechanisme

Het mechanisme van perceptief en geleidend gehoorverlies verschilt afhankelijk van de aard van de aandoening die het verlies veroorzaakt. Gehoorverlies kan het gevolg zijn van een verscheidenheid aan pathofysiologische processen, die zowel de geleiding van geluid als de perceptie van geluid in de hersenen beïnvloeden.

Perceptief gehoorverlies: schade aan de gehoorzenuw of het binnenoor

Perceptief gehoorverlies ontstaat door schade aan het binnenoor (cochlea) of de gehoorzenuw (nervus cochlearis), die de geluidstrillingen naar de hersenen doorgeeft. Het meest voorkomende mechanisme is schade aan de haarcellen in de cochlea, die verantwoordelijk zijn voor het omzetten van geluidsgolven in elektrische signalen die naar de hersenen worden gestuurd. Deze schade kan ontstaan door veroudering (presbyacusis), blootstelling aan luid geluid, of bepaalde genetische aandoeningen.

Geleidend gehoorverlies: problemen in het buiten- of middenoor

Geleidend gehoorverlies ontstaat wanneer geluid niet effectief het binnenoor bereikt. Dit kan veroorzaakt worden door blokkades in het buitenoor, zoals oorsmeer, of problemen in het middenoor, zoals een perforatie van het trommelvlies, otitis media (middenoorontsteking), of tumoren die de gehoorgang vernauwen. Het geluid kan hierdoor niet goed worden geleid naar de cochlea, waardoor het gehoor vermindert.

Combinatie van perceptief en geleidend gehoorverlies

Sommige patiënten hebben zowel perceptief als geleidend gehoorverlies, wat kan leiden tot een complexer beeld van gehoorverlies. Deze combinatie kan optreden bij aandoeningen zoals otosclerose, waarbij er zowel problemen zijn in de gehoorbeentjes in het middenoor als schade aan de cochlea.

Oorzaken van gehoorverlies

Perceptief gehoorverlies

Perceptief gehoorverlies ontstaat doorgaans door schade aan het binnenoor of de zenuwbanen tussen het oor en de hersenen. De oorzaken van perceptief gehoorverlies zijn talrijk en kunnen variëren van genetische aandoeningen tot milieufactoren. In sommige gevallen blijft de oorzaak onbekend.

Mogelijke oorzaken van perceptief gehoorverlies zijn onder andere:

• Afwezigheid of onderontwikkeling van de gehoorzenuw
• Auto-immuunziekten zoals multiple sclerose
• Bof (virale infectie met gezwollen oorspeekselklieren)
• Griep
• Ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet met symptomen aan huid, hart, hersenen, spieren en/of gewrichten)
• Ziekte van Ménière (duizeligheid, oorsuizen, gehoorverlies)
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Tumoren of abnormale groei in het binnenoor, zoals een vestibulair schannoom (acusticus neurinoom) of meningeoom (tumor op hersen- en ruggenmergsvliezen)
• Hersenvliesontsteking (meningitis)
• Hoofdletsel of trauma
• Misvormingen van het binnenoor
• Verminderde nierfunctie
• Geluidsoverlast of chronische blootstelling aan lawaai
• Genetische afwijkingen
• Toxische effecten van slangenbeten
• Gebruik van mp3-spelers met hoge geluidsniveaus
• Ototoxische medicatie (medicijnen die schadelijk zijn voor het gehoor)
• Presbyacusis (ouderdomsgerelateerd gehoorverlies)
• Vaatziekten (aandoeningen van bloedvaten zoals verstopping of vernauwing)
• Vergiftiging door giftige stoffen of medicijnen
• Veroudering
• Virusinfecties zoals cytomegalovirus (CMV)
• Zuurstoftekort bij de bevalling
• Zwangerschapsvergiftiging

Geleidend gehoorverlies

Geleidend gehoorverlies ontstaat wanneer het geluid niet goed door het middenoor wordt geleid. Dit type gehoorverlies kan worden veroorzaakt door:

• Afwezigheid of misvorming van de gehoorgang
• Cholesteatoom (tumor in het middenoor achter het trommelvlies)
• Gaatje in het trommelvlies
• Hoofdtrauma
• Lijmoor: vochtophoping in het middenoor waardoor het trommelvlies niet goed kan bewegen
• Ooroperaties
• Ophoping van oorsmeer (oorprop)
• Osteoom (goedaardig gezwel van botweefsel)
• Schwannoom (tumor in het labyrint van het binnenoor)
• Vreemde voorwerpen in het oor
• Erfelijk gehoorverlies
• Exostose (benig aangroeisel in de gehoorgang)
• Onderdruk in het middenoor
• Oorontstekingen zoals otitis media (ontsteking van het middenoor, vooral bij kinderen)
• Otosclerose (verharding van de gehoorbeentjes door botgroei)
• Problemen met de kleine botten in het oor
• Verkalking in het trommelvlies en middenoor, zoals tympanosclerose

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die het ontstaan van zowel perceptief als geleidend gehoorverlies kunnen bevorderen. Deze factoren kunnen genetisch, omgevingsgerelateerd of het gevolg zijn van ziekteprocessen.

Leeftijd

Leeftijd is een belangrijke risicofactor voor perceptief gehoorverlies, vooral bij ouderen. De geleidelijke afname van haarcellen in de cochlea en het verouderingsproces van de gehoorzenuw dragen bij aan het verlies van gehoor. Dit fenomeen staat bekend als presbyacusis en is een van de meest voorkomende oorzaken van gehoorverlies bij ouderen.

Blootstelling aan lawaai

Chronische blootstelling aan hoge geluidsniveaus, zoals in industriële omgevingen of door langdurig gebruik van hoofdtelefoons op hoge volumes, is een belangrijke risicofactor voor zowel perceptief als geleidend gehoorverlies. Lawaai veroorzaakt schade aan de haarcellen in de cochlea, wat leidt tot perceptief gehoorverlies. Daarnaast kunnen geluidsschade en trillingen ook het middenoor aantasten, wat geleidend gehoorverlies veroorzaakt.

Genetische factoren

Erfelijkheid speelt een rol in de aanleg voor gehoorverlies. Genetische aandoeningen zoals otosclerose kunnen leiden tot geleidend gehoorverlies, terwijl andere erfelijke aandoeningen zoals de ziekte van Usher of Waardenburg-syndroom geassocieerd zijn met perceptief gehoorverlies.

Infecties en ziekten

Infecties van het oor, zoals otitis media, kunnen leiden tot tijdelijk geleidend gehoorverlies, terwijl virale infecties zoals mazelen, de bof, of de ziekte van Menière kunnen bijdragen aan perceptief gehoorverlies. Langdurige of onbehandelde infecties kunnen blijvende schade veroorzaken aan het middenoor of de cochlea.

Toxische stoffen en medicijnen

Bepaalde medicijnen, zoals ototoxische antibiotica en chemotherapeutische middelen, kunnen zowel perceptief als geleidend gehoorverlies veroorzaken. Deze stoffen hebben een schadelijk effect op de gehoorcellen in de cochlea of het middenoor.

Risicogroepen

Hoewel gehoorverlies op elke leeftijd kan optreden, zijn er specifieke risicogroepen die vatbaarder zijn voor perceptief en geleidend gehoorverlies. Het identificeren van deze risicogroepen is belangrijk voor vroege detectie en preventie.

Ouderen

Ouderen vormen een risicogroep voor perceptief gehoorverlies, vooral vanwege presbyacusis, de leeftijdsgerelateerde afname van het gehoor. Bij ouderen kan gehoorverlies het gevolg zijn van het natuurlijke verouderingsproces van de gehoorzenuw en de haarcellen in de cochlea. Gehoorverlies kan ernstige gevolgen hebben voor de levenskwaliteit en wordt vaak in verband gebracht met een verhoogd risico op cognitieve achteruitgang en sociale isolatie.

Kinderen en jongvolwassenen

Kinderen en jongvolwassenen lopen een verhoogd risico op geleidend gehoorverlies, vaak door oorinfecties zoals otitis media. In sommige gevallen kan dit ook leiden tot permanente schade aan het middenoor en blijvend gehoorverlies. Daarnaast kan gehoorverlies ontstaan door genetische aandoeningen, zoals otosclerose of aangeboren gehoorstoornissen.

Mensen met een familiale geschiedenis van gehoorverlies

Patiënten met een familiegeschiedenis van gehoorverlies hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van zowel perceptief als geleidend gehoorverlies. Erfelijke aandoeningen kunnen de aanleg voor gehoorverlies vergroten, vooral bij aandoeningen zoals de ziekte van Usher, die zowel gehoorverlies als visuele problemen veroorzaakt.

Symptomen

Perceptief gehoorverlies

De symptomen van perceptief gehoorverlies kunnen zich in één of beide oren voordoen en kunnen variëren van mild tot ernstig. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Geleidelijke of plotselinge vermindering van het gehoor
• Duizeligheid of evenwichtsproblemen
• Dof geluid bij het horen van stemmen
• Moeite met het horen van zachte geluiden en achtergrondgeluiden
• Moeilijkheden om gesprekken in groepen te volgen
• Problemen met het horen van hoge frequentiegeluiden
• Tinnitus (oorsuizen)

Geleidend gehoorverlies

Bij geleidend gehoorverlies worden de symptomen vaak als volgt ervaren:

• Minder goed horen van geluiden, vooral zachte geluiden
• Problemen met het horen door een verstopte gehoorgang of ophoping van oorsmeer
• Problemen door een verminderde werking van het trommelvlies of gehoorbeentjes
• Bij kinderen kan het leiden tot frequentere oorontstekingen en problemen met spraakontwikkeling

Alarmsymptomen

Er zijn verschillende alarmsymptomen die duiden op perceptief of geleidend gehoorverlies. Het tijdig herkennen van deze symptomen is essentieel voor een vroege diagnose en passende behandeling.

Moeite met verstaan van spraak

Patiënten met gehoorverlies kunnen moeite hebben met het verstaan van spraak, vooral in drukke omgevingen. Dit kan een teken zijn van perceptief gehoorverlies, vooral als het probleem zich voordoet bij hogere frequenties, zoals spraakklanken.

Oorsuizen (tinnitus)

Oorsuizen of tinnitus is een veelvoorkomend symptoom bij zowel perceptief als geleidend gehoorverlies. Patiënten kunnen een constante of intermitterende piep horen in hun oren, wat kan wijzen op schade aan de gehoorzenuw of het middenoor.

Verlies van gevoeligheid voor geluiden

Patiënten met gehoorverlies kunnen merken dat ze minder gevoelig zijn voor geluiden, vooral in de hogere frequenties. Dit kan wijzen op perceptief gehoorverlies, dat vaak het gevolg is van beschadigde haarcellen in de cochlea.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van gehoorverlies begint met een uitgebreid lichamelijk onderzoek en een analyse van de medische geschiedenis van de patiënt. Een gehooronderzoek zoals audiometrie kan helpen bij het identificeren van het type gehoorverlies. Indien nodig kan een MRI-scan worden uitgevoerd om tumoren of andere afwijkingen in het binnenoor of het gehoorpad te identificeren. In sommige gevallen kunnen aanvullende onderzoeken zoals CT-scans, otoakoestische emissies of elektrofysiologische testen vereist zijn om de oorzaak van het gehoorverlies vast te stellen.

Behandeling van perceptief en geleidend gehoorverlies

De behandeling van gehoorverlies hangt af van de onderliggende oorzaak. Voor perceptief gehoorverlies kunnen behandelingen variëren van medicatie tot chirurgische ingrepen. Corticosteroïden kunnen worden voorgeschreven om ontsteking en zwelling te verminderen. Bij infecties kunnen antibiotica effectief zijn. Cochleaire implantaten kunnen helpen bij ernstige gevallen van perceptief gehoorverlies door geluid direct naar de gehoorzenuw te sturen. Voor geleidend gehoorverlies kan een chirurgische ingreep zoals het plaatsen van oorbuisjes, herstel van het trommelvlies, of andere reconstructieve chirurgie noodzakelijk zijn. Hoorapparaten zijn een veelgebruikte oplossing voor zowel geleidend als perceptief gehoorverlies.

Prognose van gehoorverlies

Perceptief gehoorverlies

De prognose bij perceptief gehoorverlies varieert. Een klein aantal patiënten herstelt volledig, terwijl anderen slechts gedeeltelijk herstel ervaren. Bij ongeveer 15% van de patiënten kan perceptief gehoorverlies progressief zijn. Hoorapparaten of cochleaire implantaten kunnen noodzakelijk zijn, hoewel deze niet effectief zijn bij neuraal gehoorverlies door beschadiging of afwezigheid van de gehoorzenuw. In veel gevallen is de schade aan het gehoor permanent ondanks de behandeling.

Geleidend gehoorverlies

De prognose voor geleidend gehoorverlies is over het algemeen gunstiger dan voor perceptief gehoorverlies. Veel oorzaken van geleidend gehoorverlies zijn effectief te behandelen. Wanneer de oorzaak wordt aangepakt, kunnen patiënten vaak volledig herstellen. Echter, sommige patiënten kunnen blijvende gehoorproblemen ervaren, vooral als de oorzaak niet tijdig of adequaat behandeld is.

Complicaties

Gehoorverlies, of het nu perceptief of geleidend is, kan leiden tot verschillende complicaties, die niet alleen het gehoor zelf aantasten, maar ook andere aspecten van het leven van de patiënt beïnvloeden. De complicaties variëren afhankelijk van de ernst van het gehoorverlies, de oorzaak, en de effectiviteit van de behandeling. Zowel lichamelijke als psychologische gevolgen kunnen optreden, die verdere gezondheidsproblemen met zich meebrengen.

Sociale en psychologische gevolgen

Een van de meest voorkomende complicaties van gehoorverlies is de invloed op sociale interacties. Patiënten met gehoorverlies hebben vaak moeite met communicatie, wat kan leiden tot sociale isolatie, frustratie, en een verminderde levenskwaliteit. Dit kan vooral ernstig zijn bij ouderen, die mogelijk al een verminderde sociale kring hebben. Het kan leiden tot gevoelens van depressie, angst, en stress, wat verdere impact heeft op het algemeen welzijn van de patiënt. Er kan ook sprake zijn van een verminderd zelfvertrouwen, omdat patiënten moeite hebben met het deelnemen aan gesprekken of sociale evenementen.

Cognitieve achteruitgang

Gehoorverlies kan indirect bijdragen aan cognitieve achteruitgang, vooral bij ouderen. De isolatie die gepaard gaat met moeilijkheden in communicatie kan de hersenfunctie beïnvloeden, wat mogelijk leidt tot geheugenverlies en andere cognitieve problemen. Studies hebben aangetoond dat mensen met ongebehandeld gehoorverlies een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van dementie. Dit komt doordat de hersenen minder gestimuleerd worden door geluid en communicatie, wat belangrijk is voor het behoud van cognitieve functies.

Verlies van werkvermogen

Patiënten met ernstig gehoorverlies kunnen belemmerd worden in hun werkcapaciteiten, vooral in beroepen die afhankelijk zijn van communicatie. Dit kan leiden tot verlies van werk of verminderde productiviteit op het werk. In sommige gevallen kan het gehoorverlies een verandering in beroep vereisen of kan de patiënt afhankelijk worden van ondersteunende technologieën zoals gehoorapparaten, spraakherkenning software, of andere hulpmiddelen om de werkplek toegankelijker te maken.

Moeilijkheden in leren en onderwijs

Bij kinderen kan gehoorverlies, vooral perceptief gehoorverlies, leiden tot vertraging in taalontwikkeling en leerproblemen. Dit heeft niet alleen invloed op het vermogen van een kind om zich op school te concentreren, maar kan ook hun sociale ontwikkeling beïnvloeden. Onbehandeld gehoorverlies kan een langdurig effect hebben op de academische prestaties en de algemene ontwikkeling van een kind. Vroegtijdige detectie en behandeling zijn essentieel om de impact van gehoorverlies op het leervermogen van kinderen te verminderen.

Lichamelijke complicaties door onbehandeld geleidend gehoorverlies

In sommige gevallen kan onbehandeld geleidend gehoorverlies leiden tot permanente schade aan de gehoorgang, het trommelvlies, of de gehoorbeentjes. Wanneer infecties of blokkades niet tijdig worden aangepakt, kunnen deze complicaties het gehoor verder beschadigen en de noodzaak voor chirurgische ingrepen verhogen. Dit kan resulteren in blijvend gehoorverlies of de noodzaak voor dure behandelingen zoals implantaten of gehoorapparaten.

Medische complicaties bij cochleaire implantaten

Hoewel cochleaire implantaten vaak effectief zijn in het verbeteren van gehoor bij perceptief gehoorverlies, kunnen ze in sommige gevallen leiden tot complicaties. Deze kunnen variëren van infecties op de implantatieplaats tot schade aan de gehoorzenuw of problemen met de werking van het implantaat. Het is belangrijk dat patiënten na de plaatsing van een cochleair implantaat regelmatige medische controles ondergaan om dergelijke complicaties tijdig te detecteren en te behandelen.

Impact van andere medische aandoeningen op gehoorverlies

Bepaalde medische aandoeningen, zoals diabetes, cardiovasculaire ziekten, en hoge bloeddruk, kunnen een negatieve invloed hebben op het gehoor. De bloedcirculatie naar de oren kan worden aangetast door deze aandoeningen, wat kan leiden tot verslechtering van het gehoor. Het beheersen van deze onderliggende aandoeningen kan helpen om verdere gehoorproblemen te voorkomen en complicaties te verminderen.

Preventie

Hoewel gehoorverlies in sommige gevallen niet te voorkomen is, kunnen bepaalde preventieve maatregelen helpen om het risico op zowel perceptief als geleidend gehoorverlies te verminderen. Preventie richt zich vaak op het verminderen van risicofactoren zoals lawaai, infecties en genetische predisposities.

Bescherming tegen lawaai

Een van de meest effectieve manieren om gehoorverlies te voorkomen, is door overmatige blootstelling aan lawaai te vermijden. Het dragen van gehoorbescherming, zoals oordopjes of gehoorkappen, kan het risico op gehoorschade door lawaai aanzienlijk verlagen. Mensen die werken in lawaaierige omgevingen of die regelmatig aan luide muziek worden blootgesteld, moeten deze voorzorgsmaatregelen altijd nemen.

Behandeling van oorinfecties

Vroege en effectieve behandeling van oorinfecties, zoals otitis media, kan helpen om gehoorverlies te voorkomen. Bij kinderen, die vaker aan oorinfecties lijden, is het belangrijk om tijdig medische hulp te zoeken om complicaties die kunnen leiden tot blijvend gehoorverlies te vermijden. Het behandelen van oorinfecties kan helpen om geleidend gehoorverlies te verminderen en het risico op verdere schade te minimaliseren.

Gezondheidszorg en vroege detectie

Regelmatige controles van het gehoor, vooral voor risicogroepen zoals ouderen en mensen met een familiegeschiedenis van gehoorverlies, kunnen bijdragen aan vroege opsporing en behandeling van gehoorverlies. Vroege detectie maakt het mogelijk om gehoorapparaten of andere interventies sneller in te zetten, wat de prognose kan verbeteren en verdere achteruitgang van het gehoor kan voorkomen.

Geneeskundige innovaties

Nieuw onderzoek naar regeneratieve behandelingen voor gehoorverlies, zoals stamceltherapie en cochleaire implantaten, biedt veelbelovende vooruitzichten voor de toekomst. In de toekomst kunnen dergelijke behandelingen een effectievere manier bieden om gehoorverlies te behandelen of zelfs om beschadigde gehoorcellen te herstellen.

[B]Levensstijl en gezondheid</B]
Het onderhouden van een gezonde levensstijl kan ook bijdragen aan het behoud van goed gehoor. Dit omvat het vermijden van schadelijke stoffen zoals roken en alcohol, het handhaven van een evenwichtig voedingspatroon en het voorkomen van chronische ziekten zoals diabetes en hypertensie, die een negatieve invloed kunnen hebben op het gehoor.

Lees verder

• Gescheurd trommelvlies in oor: Gehoorverlies bij patiënt
• Presbyacusis: Leeftijdsgebonden gehoorverlies bij ouderen
• Eenzijdig (unilateraal) gehoorverlies: Oorzaken
• Gehoorverlies bij kinderen: Symptomen bij slechthorend kind
• Sensorineuraal gehoorverlies: Schade aan gehoorzenuw