Gehoorverlies bij kinderen: Symptomen bij slechthorend kind

Dankzij een goed gehoorvermogen kunnen mensen effectief communiceren, leren en zich ontwikkelen. Goed kunnen horen is daarom essentieel, vooral voor kinderen. Sommige baby’s worden met een gehoorprobleem geboren, terwijl andere kinderen pas later in hun ontwikkeling problemen aan één of beide oren ervaren. Zelfs mild gehoorverlies kan al problemen veroorzaken op het gebied van spreken, horen en begrijpen. Slechthorende kinderen vertonen vaak afwijkend gedrag of hebben specifieke gedragskenmerken. Het is cruciaal om symptomen van gehoorproblemen tijdig te herkennen, zodat de arts de oorzaak kan diagnosticeren en behandelen.

• Andere symptomen van gehoorverlies
• De bron van geluiden niet kunnen vinden
• Enkel reageren bij oogcontact
• Niet reageren bij achtergrondgeluiden
• Niet reageren op zachte geluiden
• Niet schrikken bij harde geluiden
• Taal- en spraakproblemen bij slechthorende kinderen
• Gedrag bij kinderen met gehoorverlies
• Naar de arts met een slechthorend kind
• Epidemiologie
• Prevalentie
• Oorzaken
• Mechanisme
• Problemen met het buitenoor
• Problemen met het binnenoor
• Risicofactoren
• Preterme geboorte
• Infecties en ziekten
• Risicogroepen
• Familiaire geschiedenis
• Oudere kinderen met langdurige blootstelling aan lawaai
• Alarmsymptomen
• Traag reageren op geluiden
• Problemen met spraakontwikkeling
• Prognose
• Vroege diagnose en behandeling
• Onbehandeld gehoorverlies
• Preventie
• Vaccinaties
• Vroegtijdige screening
• Praktische tips voor het omgaan met gehoorverlies bij kinderen
• Vroege diagnose en behandeling
• Gebruik van hoortoestellen of implantaten
• Gebarentaal en alternatieve communicatie
• Stimuleer taal- en spraakontwikkeling
• Ondersteuning van het sociale welzijn van het kind
• Educatie en begeleiding voor ouders
• Gezonde gewoonten en bescherming tegen verder gehoorverlies
• Mentaal welzijn en ondersteuning bij gehoorverlies
• Misvattingen rond gehoorverlies bij kinderen
• Gehoorverlies bij kinderen is altijd aangeboren
• Als een kind niet reageert op geluid, heeft het altijd gehoorverlies
• Oorinfecties veroorzaken geen blijvend gehoorverlies bij kinderen
• Een kind met gehoorverlies zal altijd slecht spreken
• Gehoorverlies bij kinderen kan niet behandeld worden
• Als een kind gehoorverlies heeft, merkt de omgeving dat altijd meteen
• Een gehoortest is pas nodig als een kind duidelijk tekenen van gehoorverlies vertoont

Andere symptomen van gehoorverlies

In sommige gevallen is gehoorverlies het gevolg van een verkoudheid, griep, sinusitis (neusbijholteontsteking), een middenoorontsteking of andere gezondheidsproblemen. Bij dergelijke aandoeningen kan een kind andere symptomen vertonen, zoals trekken aan de oren, hoesten, niezen, keelpijn, prikkelbaarheid, een verstopte neus, een neusafscheiding, of een oorafscheiding. Wanneer deze tekenen aanwezig zijn, bestaat de kans dat het kind tijdelijk slechter hoort.

De bron van geluiden niet kunnen vinden

Kinderen wenden zich normaal gesproken automatisch naar de bron van een geluid. Dit is een reflex waarbij ze binnen enkele seconden hun hoofd in de richting van het geluid draaien. Bij gehoorverlies kan het echter voorkomen dat een kind niet weet waar het geluid vandaan komt, en daardoor zijn hoofd niet draait naar de geluidsbron, of dat het hoofd in verschillende richtingen draait omdat de bron niet goed gelokaliseerd kan worden.

Enkel reageren bij oogcontact

Basiscommunicatievaardigheden zoals ja of nee zeggen, of het hoofd omhoog of omlaag knikken, bezitten de meeste peuters al. Wanneer een kind echter lijdt aan gehoorverlies of plotselinge doofheid, kan het mogelijk niet reageren op communicatie van een ouder tenzij deze hen aankijkt. Sommige ouders merken op dat hun slechthorende kind sterk naar hun gezicht kijkt om te kunnen begrijpen dat er gesproken wordt.

Niet reageren bij achtergrondgeluiden

Slechthorende kinderen horen soms niet goed bij achtergrondgeluiden of andere afleidingen in hun omgeving. Dit kan ertoe leiden dat ze worden gezien als slecht luisterend, terwijl ze in werkelijkheid moeite hebben om geluiden te onderscheiden door afleiding.

Niet reageren op zachte geluiden

Zachte geluiden, zoals fluisteren of een lage stem, zijn vaak moeilijk te horen voor kinderen met gehoorverlies. Dit kan hun vermogen om subtiele communicatie of aanwijzingen op te vangen beïnvloeden.

Niet schrikken bij harde geluiden

Normaal gesproken zullen kinderen schrikken van harde, plotselinge geluiden door te springen, huilen of wegrennen. Slechthorende kinderen kunnen echter niet reageren op deze harde geluiden omdat ze deze niet goed horen.

Taal- en spraakproblemen bij slechthorende kinderen

Slechthorende kinderen kunnen op school problemen ondervinden, zoals moeilijkheden met het begrijpen van wat onderwijzers zeggen. Ze kunnen sneller een taal- of spraakachterstand ontwikkelen ten opzichte van hun leeftijdsgenoten. Dit kan zich uiten in problemen met articulatie, een monotoon of afwijkend stemgeluid, en problemen met het begrijpen en uitspreken van woorden. Kinderen die slecht horen, hebben vaak de neiging om luid te praten. Het begrijpen van telefoongesprekken kan moeilijk zijn. Slechthorende kinderen kijken vaak aandachtig naar de mond van de spreker, omdat ze veelvuldig gebruik maken van lipreading.

Gedrag bij kinderen met gehoorverlies

Bij slechthorende kinderen kunnen veranderingen in gedrag optreden:

• Boos en gefrustreerd: Gehoor- of communicatieproblemen kunnen leiden tot boosheid en frustratie.
• Gedragsproblemen: Frustratie door gehoorverlies kan resulteren in gedragsproblemen, die de slechthorendheid kunnen maskeren.
• Laag zelfbeeld: Als leeftijdsgenoten en omgeving denken dat het kind een cognitieve beperking heeft vanwege gemiste informatie, kan het kind zelf ook een laag zelfbeeld ontwikkelen.
• Rustig en teruggetrokken op school: Slechthorende kinderen kunnen teruggetrokken en rustig zijn op school omdat ze de leraar niet goed begrijpen en instructies niet kunnen volgen.
• Uitgeput: Horen kost veel energie; kinderen met gehoorverlies kunnen uitgeput raken aan het eind van de dag.
• Verdrietig: Kinderen met slechthorendheid begrijpen mogelijk niet waarom mensen tegen hen luid beginnen te praten of te schreeuwen.
• Verlegen: Het kan lastig zijn voor slechthorende kinderen om met onbekenden om te gaan vanwege communicatieproblemen, wat leidt tot verlegenheid.

Naar de arts met een slechthorend kind

Als ouders of verzorgers merken dat een kind niet goed hoort, is een bezoek aan een arts of audioloog noodzakelijk voor een volledig gehooronderzoek. Dit bezoek is ook nodig wanneer oudere kinderen klagen over oorpijn, een piepend geluid in de oren (tinnitus aurium), ongepast antwoorden op vragen waardoor misverstanden ontstaan, imitatiegedrag vertonen, het volume van de televisie erg hoog zetten of dicht bij het tv-scherm gaan staan om goed te horen, of voortdurend ‘wat’ of ‘uhm’ zeggen of vragen om herhalingen. De audioloog voert verschillende onderzoeken uit om te bepalen of er sprake is van gehoorverlies en, indien van toepassing, de ernst ervan. Met een juiste diagnose kan de arts een individueel behandelplan opstellen. De behandeling kan bestaan uit een combinatie van adviezen, begeleidingstechnieken, aanpassingen en hulpmiddelen (hoortoestellen, cochleaire implantaten, ondersteunde luisterapparatuur), medicatie, chirurgie en logopedie.

Epidemiologie

Gehoorverlies bij kinderen is een veelvoorkomende aandoening die variëert van mild tot ernstig. Het kan congenitaal zijn of ontstaan door infecties, genetische aandoeningen of omgevingsfactoren.

Prevalentie

Ongeveer 1 op de 1000 pasgeborenen heeft gehoorverlies, wat het belang van vroege screening en diagnose benadrukt.

Oorzaken

Gehoorverlies kan veroorzaakt worden door genetische factoren, infecties zoals meningitis of door schade aan het gehoororgaan door omgevingsfactoren (bijv. blootstelling aan hard geluid).

Mechanisme

Gehoorverlies bij kinderen kan het gevolg zijn van problemen in het buiten-, midden- of binnenoor. In sommige gevallen is de beschadiging aangeboren, terwijl het in andere gevallen kan ontstaan door ziekte of letsel.

Problemen met het buitenoor

Afwijkingen in het buitenoor, zoals ooraandoeningen of een vernauwing van de gehoorgang, kunnen de geluidsoverdracht belemmeren, wat leidt tot geleidingsgehoorverlies.

Problemen met het binnenoor

In het binnenoor kunnen beschadigingen aan de haarcellen of de gehoorzenuw leiden tot perceptief gehoorverlies, wat moeilijker te behandelen is.

Risicofactoren

Kinderen die geboren worden met een laag geboortegewicht, een familiaire voorgeschiedenis van gehoorverlies of blootstelling aan bepaalde infecties lopen een verhoogd risico.

Preterme geboorte

Kinderen die te vroeg geboren worden, hebben een verhoogd risico op gehoorverlies vanwege onvolgroeide structuren in het oor.

Infecties en ziekten

Infecties zoals rodehond, meningitis of cytomegalovirus kunnen gehoorverlies veroorzaken, vooral als ze zich tijdens de zwangerschap of vroege kindertijd voordoen.

Risicogroepen

Baby's met een familiegeschiedenis van gehoorverlies of kinderen die zijn blootgesteld aan ototoxische medicijnen lopen een verhoogd risico.

Familiaire geschiedenis

Gehoorverlies kan genetisch worden overgedragen, en kinderen van ouders met gehoorverlies hebben een hogere kans om de aandoening te ontwikkelen.

Oudere kinderen met langdurige blootstelling aan lawaai

Kinderen die herhaaldelijk worden blootgesteld aan harde geluiden (bijvoorbeeld door muziek of machines) lopen een verhoogd risico op gehoorverlies.

Alarmsymptomen

Symptomen van gehoorverlies bij kinderen kunnen variëren van traag spreken of reageren op geluiden tot het niet reageren op gesprekken.

Traag reageren op geluiden

Baby's en jonge kinderen met gehoorverlies reageren vaak niet op omgevingsgeluiden of het roepen van hun naam.

Problemen met spraakontwikkeling

Een vertraagde of onduidelijke spraakontwikkeling kan een aanwijzing zijn voor gehoorverlies. Kinderen die niet goed reageren op stemgeluiden kunnen ook moeite hebben met het leren spreken.

Prognose

De prognose hangt sterk af van de aard en de ernst van het gehoorverlies. Vroegtijdige detectie en behandeling kunnen de communicatievaardigheden en de ontwikkeling van het kind verbeteren.

Vroege diagnose en behandeling

Met vroege diagnose kan gehoorverlies effectief worden behandeld met hulpmiddelen zoals hoortoestellen of cochleaire implantaten, waardoor de spraak- en taalontwikkeling wordt ondersteund.

Onbehandeld gehoorverlies

Onbehandeld gehoorverlies kan leiden tot aanzienlijke vertragingen in de taalontwikkeling en sociale interactie, en kan het cognitieve functioneren van een kind beïnvloeden.

Preventie

Het voorkomen van gehoorverlies bij kinderen kan door vaccinaties, het vermijden van schadelijke geluiden en het vroegtijdig screenen van kinderen op gehoorproblemen.

Vaccinaties

Vaccinaties kunnen helpen om infecties zoals rubella en meningitis, die gehoorverlies kunnen veroorzaken, te voorkomen.

Vroegtijdige screening

Screening bij pasgeborenen kan vroegtijdige gehoorproblemen identificeren, zodat behandelingen snel kunnen worden gestart.

Praktische tips voor het omgaan met gehoorverlies bij kinderen

Gehoorverlies bij kinderen kan een grote invloed hebben op hun communicatie en ontwikkeling. Het is belangrijk om snel in actie te komen wanneer gehoorproblemen worden vermoed, zodat er passende ondersteuning en behandelingen kunnen worden ingezet. Hieronder vind je praktische tips om om te gaan met gehoorverlies bij kinderen, zodat ze optimaal kunnen ontwikkelen en zich kunnen aanpassen aan hun omgeving.

Vroege diagnose en behandeling

Gehoorverlies bij kinderen wordt vaak pas later opgemerkt, vooral bij jonge kinderen die nog niet goed kunnen communiceren. Het is cruciaal om een oogonderzoek en gehoortests te laten uitvoeren zodra er tekenen zijn van gehoorproblemen, zoals vertraagde spraakontwikkeling of niet reageren op geluiden. Hoe eerder het gehoorverlies wordt vastgesteld, hoe sneller er passende behandelingen kunnen worden ingezet, zoals het gebruik van hoortoestellen of andere hulpmiddelen. Regelmatig medische controles kunnen ervoor zorgen dat het gehoorverlies goed wordt gemonitord.

Gebruik van hoortoestellen of implantaten

Afhankelijk van de ernst van het gehoorverlies kunnen hoortoestellen of cochleaire implantaten noodzakelijk zijn om het gehoor te verbeteren. Het is belangrijk om je kind te ondersteunen bij het wennen aan het gebruik van deze hulpmiddelen. Zorg ervoor dat je kind zich comfortabel voelt met het dragen van een hoortoestel, en betrek het bij de keuze van een geschikt hulpmiddel. Regelmatige controle van de werking van de apparaten is essentieel, zodat ze goed blijven functioneren.

Gebarentaal en alternatieve communicatie

Voor kinderen met ernstig gehoorverlies kan gebarentaal een nuttige manier zijn om te communiceren. Het leren van gebarentaal kan het kind helpen om zich beter uit te drukken, vooral als ze nog niet in staat zijn om te praten of als het gehoorverlies niet volledig kan worden gecorrigeerd. Het is ook belangrijk om alternatieve vormen van communicatie te verkennen, zoals visuele hulpmiddelen of tekst, om ervoor te zorgen dat je kind zich gehoord voelt en effectief met anderen kan communiceren.

Stimuleer taal- en spraakontwikkeling

Gehoorverlies kan de ontwikkeling van taal en spraak beïnvloeden. Het is belangrijk om vroegtijdig te beginnen met spraak- en taaltherapie, zodat je kind de vaardigheden ontwikkelt die nodig zijn voor effectieve communicatie. Praat duidelijk en langzaam tegen je kind, zodat ze lipbewegingen kunnen zien, en gebruik visuele ondersteuning zoals gebaren. Samenwerken met een logopedist kan helpen om specifieke technieken en oefeningen te ontwikkelen die de taalontwikkeling bevorderen.

Ondersteuning van het sociale welzijn van het kind

Gehoorverlies kan sociaal isolerend werken voor kinderen, vooral als ze moeite hebben met communiceren met andere kinderen. Het is belangrijk om een omgeving te creëren waarin je kind zich begrepen en geaccepteerd voelt. Moedig je kind aan om deel te nemen aan sociale activiteiten en zorg ervoor dat het zich op zijn gemak voelt, zowel thuis als op school. Het kan helpen om met leerkrachten en begeleiders samen te werken, zodat ze extra ondersteuning kunnen bieden tijdens de schooldag.

Educatie en begeleiding voor ouders

Als ouder kun je best wat extra begeleiding en educatie krijgen over gehoorverlies en de behandelingsmogelijkheden. Dit kan door middel van steungroepen, informatie van specialisten en andere ouders die in een vergelijkbare situatie verkeren. Het begrijpen van de impact van gehoorverlies en de manieren waarop je als ouder kunt helpen, maakt het gemakkelijker om je kind te ondersteunen en gerust te stellen.

Gezonde gewoonten en bescherming tegen verder gehoorverlies

Het is belangrijk om je kind te beschermen tegen verdere schade aan het gehoor. Vermijd langdurige blootstelling aan harde geluiden, zoals luide muziek of machines. Als je kind deelneemt aan activiteiten waarbij harde geluiden aanwezig zijn, zorg dan dat het gehoorbescherming draagt. Het aanmoedigen van gezonde gewoonten, zoals het vermijden van oorinfecties en het vroegtijdig behandelen van oorproblemen, kan bijdragen aan het behoud van het gehoor.

Mentaal welzijn en ondersteuning bij gehoorverlies

Gehoorverlies kan mentale en emotionele uitdagingen veroorzaken voor kinderen, zoals gevoelens van frustratie of onzekerheid. Het is belangrijk om je kind emotioneel te ondersteunen en het gevoel te geven dat het in staat is om zijn of haar uitdagingen te overwinnen. Het werken met een psycholoog of therapeut kan helpen om de emotionele effecten van gehoorverlies aan te pakken. Het leren omgaan met gehoorverlies is een belangrijk onderdeel van het welzijn van je kind, en het vinden van ondersteuning kan helpen om deze reis makkelijker te maken.

Misvattingen rond gehoorverlies bij kinderen

Gehoorverlies bij kinderen is altijd aangeboren

Hoewel sommige kinderen geboren worden met gehoorproblemen, kan gehoorverlies zich ook later ontwikkelen door infecties, trauma of langdurige blootstelling aan lawaai. Een middenoorontsteking, een veelvoorkomend probleem bij jonge kinderen, kan tijdelijke of blijvende schade veroorzaken. Daarnaast kunnen bepaalde geneesmiddelen en aandoeningen zoals een huidaandoening of neurologische problemen het gehoor beïnvloeden.

Als een kind niet reageert op geluid, heeft het altijd gehoorverlies

Een kind dat niet reageert op geluid hoeft niet per se gehoorverlies te hebben. Concentratieproblemen, vermoeidheid of een psychische stoornis zoals autisme kunnen er ook voor zorgen dat een kind minder alert lijkt op geluiden. Daarom is een uitgebreide gehoortest belangrijk om te bepalen of er daadwerkelijk sprake is van gehoorproblemen.

Oorinfecties veroorzaken geen blijvend gehoorverlies bij kinderen

Hoewel veel oorinfecties vanzelf genezen, kunnen herhaalde infecties leiden tot littekenweefsel op het trommelvlies of schade aan de gehoorbeentjes. Dit kan resulteren in blijvend gehoorverlies. Een niet goed behandelde huidinfectie in of rond het oor kan ook bijdragen aan complicaties. Vroegtijdige diagnose en behandeling zijn daarom cruciaal.

Een kind met gehoorverlies zal altijd slecht spreken

Hoewel gehoorverlies de spraakontwikkeling kan beïnvloeden, hangt dit af van de ernst en of er vroegtijdige ondersteuning wordt geboden. Met logopedie en gehoorhulpmiddelen kunnen veel kinderen een normale taalontwikkeling doormaken. Bovendien zijn sommige kinderen in staat om via liplezen of andere strategieën toch goed te communiceren.

Gehoorverlies bij kinderen kan niet behandeld worden

In veel gevallen zijn er behandelingsopties beschikbaar. Hoortoestellen, cochleaire implantaten en therapieën kunnen het gehoor verbeteren of compenseren. Bij sommige oorzaken, zoals een vochtophoping achter het trommelvlies, kunnen medische ingrepen of tijdelijke buisjes helpen. Moderne technologieën en therapieën bieden steeds meer mogelijkheden om gehoorverlies te verhelpen of te ondersteunen.

Als een kind gehoorverlies heeft, merkt de omgeving dat altijd meteen

Mild of eenzijdig gehoorverlies wordt vaak pas laat opgemerkt, omdat het kind nog steeds op bepaalde geluiden kan reageren. Dit kan leiden tot misverstanden, zoals de aanname dat het kind gewoon niet luistert of zich slecht concentreert. Regelmatige gehoortesten zijn essentieel om gehoorproblemen tijdig op te sporen.

Een gehoortest is pas nodig als een kind duidelijk tekenen van gehoorverlies vertoont

Preventieve gehoortests kunnen gehoorproblemen vroegtijdig detecteren, nog voordat ze merkbare gevolgen hebben. Sommige vormen van gehoorverlies ontwikkelen zich geleidelijk, en zonder regelmatige screening kunnen ze pas in een laat stadium worden vastgesteld. Dit kan invloed hebben op de taalontwikkeling en leerprestaties van het kind.

Lees verder

• Perceptief en geleidend gehoorverlies: Oorzaken en symptomen
• Oorpijn: Pijn in oor door probleem in oren of lichaam
• Hoortoestellen: Problemen door dragen van hoorapparaat
• Sensorineuraal gehoorverlies: Schade aan gehoorzenuw
• Plotsdoofheid: Plotseling gehoorverlies (sudden deafness)