Presbyacusis: Leeftijdsgebonden gehoorverlies bij ouderen

Bij presbyacusis verliest de patiënt geleidelijk de gevoeligheid voor geluidsprikkels naarmate de leeftijd stijgt. De aandoening is langzaam progressief, waardoor de patiënt steeds slechter gaat horen. Deze vorm van slechthorendheid is een van de meest voorkomende aandoeningen bij ouderen wereldwijd. Bijna de helft van de 65-plussers ervaart een zekere mate van gehoorverlies. Hoewel de aandoening niet levensbedreigend is, veroorzaakt ze vaak snel sociaal isolement voor de patiënt. Gelukkig zijn er enkele hulpmiddelen en aanpassingen beschikbaar, waardoor het leven met gehoorverlies aanzienlijk aangenamer kan worden.

• Oorzaken: Schade aan kleine haarcellen
• Risicofactoren leeftijdsgebonden gehoorverlies
• Symptomen: Langzaam slechter horen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose slechter horen bij ouderen
• Complicaties door het slechter horen
• Preventie van gehoorverlies

Oorzaken: Schade aan kleine haarcellen

De exacte oorzaak van leeftijdsgebonden gehoorverlies is niet bekend, maar er zijn wel verschillende risicofactoren. Schade aan de haarcellen in het binnenoor leidt vaak tot presbyacusis. Deze haarcellen spelen een cruciale rol bij het horen, aangezien ze geluidsgolven oppikken en omzetten in zenuwsignalen die de hersenen interpreteren als geluid. Wanneer deze haarcellen beschadigd raken of afsterven, ontstaat gehoorverlies. Aangezien haarcellen niet opnieuw groeien, is het gehoorverlies veroorzaakt door haarcelschade blijvend. Bij presbyacusis treden bij het ouder worden veranderingen op in de structuren van het binnenoor. Ook veranderingen in de bloedtoevoer naar het oor kunnen een rol spelen.

Risicofactoren leeftijdsgebonden gehoorverlies

Er zijn verschillende risicofactoren die het risico op presbyacusis verhogen:

• Chemotherapie en andere geneesmiddelen voor kanker
• Bepaalde medische aandoeningen zoals diabetes mellitus (suikerziekte) en een slechte bloedsomloop
• Erfelijke factoren
• Herhaalde blootstelling aan harde geluiden (akoestisch trauma)
• Gebruik van bepaalde medicijnen
• Roken verhoogt het risico op leeftijdsgebonden gehoorverlies

Symptomen: Langzaam slechter horen

De symptomen van presbyacusis ontstaan meestal langzaam en treffen vaak beide oren in gelijke mate. Aanvankelijk merkt de patiënt misschien niet dat zijn gehoor geleidelijk achteruitgaat. De patiënt hoort bepaalde geluiden overdreven luid en moet meer moeite doen om mensen met hogere stemmen te verstaan, waardoor hij mannenstemmen beter begrijpt dan vrouwenstemmen. Het horen van bepaalde geluiden, zoals de "s" of "th", wordt moeilijker. De patiënt heeft ook moeite om mensen om zich heen te verstaan, vooral in lawaaierige omgevingen. Daarom vraagt hij regelmatig om iets te herhalen. Bovendien heeft de patiënt vaak last van tinnitus aurium, beter bekend als "oorsuizen". Dit kan frustrerend zijn, vooral omdat hij dagelijkse geluiden zoals de deurbel, het brandalarm of de telefoon niet goed kan horen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Bij symptomen van gehoorverlies is het belangrijk dat de patiënt een arts bezoekt. De arts voert een volledig lichamelijk onderzoek uit om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten. Via otoscopie, een inwendig kijkonderzoek van het buitenoor, bekijkt hij de oren. Overtollig oorsmeer kan de gehoorgang verstoppen en leiden tot gehoorverlies. De arts moet dan de oorprop verwijderen.

Diagnostisch onderzoek

De arts kan de patiënt doorverwijzen naar een keel-, neus- en oorarts. Deze specialist voert een gehooronderzoek uit om de mate van gehoorverlies vast te stellen.

Differentiële diagnose

Wikidoc biedt een uitgebreide lijst van differentiële diagnoses, vertaald en hieronder overgenomen.

Binnenoor
Mogelijke aandoeningen van het binnenoor die lijken op leeftijdsgebonden gehoorverlies omvatten:

• de ziekte van Ménière
• akoestisch neuroom (acusticusneurinoom)
• auto-immuunaandoeningen
• barotrauma (ooraandoening door snelle drukverandering)
• meningeoom (tumor op hersen- en ruggenmergsvliezen)
• Perilymfatische of labyrintische fistel
• Gehoorverlies door ototoxische medicatie
• Lawaai-geïnduceerde gehoorverlies
• multiple sclerose (chronische neurologische auto-immuunaandoening)
• Virale cochleïtis

Middenoor
Mogelijke aandoeningen van het middenoor die lijken op presbyacusis zijn:

• Perforatie van het trommelvlies (gescheurd trommelvlies)
• Glomus tumoren
• Granulomateuze aandoeningen
• otitis media (middenoorontsteking)
• otosclerose (verharding van de gehoorbeentjes door abnormale botgroei)

Buitenoor
Mogelijke aandoeningen van het buitenoor die lijken op leeftijdsgebonden gehoorverlies zijn:

• Otitis externa (zwemmersoor: ooraandoening met afscheiding uit oor en oorpijn)
• Exostose
• Cerumen (oorsmeer)
• plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker)

Behandeling

Leeftijdsgebonden gehoorverlies is niet te genezen, maar verschillende behandelingsmethoden kunnen de dagelijkse functie en communicatie verbeteren.

Zelfzorg

Dankzij hoorapparaten kan de patiënt beter horen. Telefoonversterkers, verlichtingsmelders (deurbel, brandalarm, wekker, enzovoort) en andere hulpmiddelen zijn beschikbaar bij gespecialiseerde leveranciers. Ook kan de patiënt spraakafzien aanleren, waarbij hij leert liplezen en visuele aanwijzingen gebruiken om communicatie te verbeteren. Voor mensen met ernstig gehoorverlies is gebarentaal een optie. Deze hulpmiddelen verbeteren de communicatie van de patiënt aanzienlijk.

Professionele medische zorg

Bij ernstig gehoorverlies kan een chirurgische ingreep een cochleair implantaat plaatsen. Dit implantaat herstelt het normale gehoor niet volledig, maar helpt de patiënt geluiden te herkennen en spraak te begrijpen. Het vereist echter meerdere trainingen om hiermee te leren omgaan.

Prognose slechter horen bij ouderen

Presbyacusis is meestal langzaam progressief, wat betekent dat de symptomen in de loop van de tijd verergeren. Het gehoorverlies is permanent en kan soms leiden tot doofheid. Het is belangrijk dat de patiënt tijdig hulp zoekt bij de arts en steun krijgt van familie en vrienden om sociaal isolement te voorkomen. Dankzij hulpmiddelen kan de patiënt een kwaliteitsvol en actief leven blijven leiden.

Complicaties door het slechter horen

Gehoorverlies door presbyacusis kan leiden tot psychologische problemen, zoals depressie en angst, omdat de patiënt zich geïsoleerd voelt. Dit sociale isolement kan verder bijdragen aan een vermindering van de levenskwaliteit. Leeftijdsgebonden gehoorverlies kan ook leiden tot veiligheidsrisico's, zoals het niet horen van waarschuwingssignalen of alarmsignalen, wat de patiënt kwetsbaar maakt voor ongelukken.

Preventie van gehoorverlies

Hoewel leeftijdsgebonden gehoorverlies niet volledig te voorkomen is, kunnen enkele maatregelen helpen om het risico te verminderen of de progressie te vertragen:

• Het beschermen van de oren tegen harde geluiden door het dragen van oorbeschermers.
• Het vermijden van langdurige blootstelling aan lawaai.
• Het regelmatig laten controleren van het gehoor, vooral bij een familiaire voorgeschiedenis van gehoorverlies.
• Het beheren van chronische aandoeningen zoals diabetes en hoge bloeddruk.
• Het stoppen met roken, omdat roken het risico op gehoorverlies verhoogt.

Door deze preventieve maatregelen te nemen en tijdig medische hulp te zoeken, kunnen ouderen hun gehoor zo goed mogelijk behouden en de impact van presbyacusis op hun leven verminderen.

Lees verder

• Perceptief en geleidend gehoorverlies: Oorzaken en symptomen
• Gezonde oren: Tips voor bescherming van gehoorvermogen
• Hoortoestellen: Problemen door dragen van hoorapparaat