Agitatie: Rusteloosheid door medische of psychische oorzaken

Agitatie: Rusteloosheid door medische of psychische oorzaken Bij agitatie is een patiënt extreem opgewonden, wat een bijzonder onaangename toestand is. Een geagiteerde patiënt kan zich aangewakkerd, gespannen, opgewonden, prikkelbaar of verward voelen. Agitatie kan zowel medische als psychische oorzaken hebben, maar komt ook vaak voor door dagelijkse stressfactoren zoals werkdruk, verdriet, ziekte, groepsdruk, burn-out of spanning op school. Verschillende maatregelen kunnen helpen om de situatie voor zowel de patiënt als de omgeving beter beheersbaar te maken. Medische hulp is beschikbaar om deze toestand te verbeteren en te behandelen.

Synoniemen van agitatie

Agitatie staat ook bekend onder de volgende synoniemen:
  • agitatio
  • onrust
  • opwinding
  • rusteloosheid
  • woelen

Oorzaken van agitatie: Medische en psychische factoren

Agitatie kan spontaan ontstaan zonder duidelijke onderliggende aandoening, bijvoorbeeld door intense stress. Daarnaast kunnen zowel medische als psychische oorzaken bijdragen aan agitatie.

Alcoholmisbruik is een mogelijke risicofactor voor agitatie / Bron: Jarmoluk, PixabayAlcoholmisbruik is een mogelijke risicofactor voor agitatie / Bron: Jarmoluk, Pixabay
Medische oorzaken
Er zijn vele medische en lichamelijke aandoeningen die agitatie kunnen veroorzaken. De belangrijkste omvatten:

Psychische oorzaken

Agitatie kan ook voortkomen uit psychische stoornissen en problemen die gerelateerd zijn aan de hersenen, zoals angststoornissen, agorafobie (pleinvrees), een aanpassingsstoornis, bipolaire stoornis (psychische aandoening met afwisselend (hypo)manische en depressieve episodes), dementie, depressie (ook postnataal = postnatale depressie), posttraumatische stressstoornis (PTSS) (angststoornis als reactie op trauma), manie (extreme energie door een bipolaire stoornis of andere stemmingsstoornis) en schizofrenie (stoornis gekenmerkt door waanideeën en hallucinaties). Bij ouderen met dementie kan het een grote uitdaging zijn om hiermee om te gaan.

Symptomen van extreme opwinding

Agitatie kan plotseling of geleidelijk ontstaan, en de duur kan variëren van enkele minuten tot maanden. Symptomen kunnen worden verergerd door pijn, stress of koorts. Agitatie op zichzelf is meestal geen teken van een ernstig gezondheidsprobleem. Echter, als er bijkomende symptomen optreden, kan agitatie wijzen op een onderliggende aandoening. Delirium is bijvoorbeeld een medische noodsituatie waarbij de patiënt acute verwardheid en agitatie vertoont. Dit kan veroorzaakt worden door vergiftiging of middelenonthouding. Symptomen van delirium zijn onder andere (visuele) hallucinaties, waandenkbeelden, verminderde aandacht, onsamenhangende spraak, bewustzijnsstoornissen, angst, chaotisch denken, een verstoorde slaap-waakcyclus, desoriëntatie en geheugenproblemen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Wanneer agitatie langdurig aanhoudt, ernstig is, gepaard gaat met andere onverklaarde klachten of gedachten en handelingen vertoont die gevaarlijk kunnen zijn, is medische hulp noodzakelijk. De arts zal de patiënt grondig onderzoeken, inclusief het meten van vitale functies zoals hartslag, bloeddruk, temperatuur en ademhaling. Een uitgebreid neurologisch onderzoek kan worden uitgevoerd om de oorzaak te achterhalen. Bij vermoeden van psychische problemen kan een doorverwijzing naar een psycholoog of psychiater nodig zijn.

Ruggenprik / Bron: Brainhell, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Ruggenprik / Bron: Brainhell, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Diagnostisch onderzoek
Afhankelijk van de symptomen die tijdens het lichamelijk onderzoek zijn opgemerkt, kunnen aanvullende diagnostische onderzoeken nodig zijn. Deze onderzoeken kunnen variëren op basis van de ernst en uitgebreidheid van de symptomen. Mogelijke diagnostische onderzoeken zijn onder andere een bloedonderzoek, urineonderzoek, een lumbale punctie (ruggenprik: onderzoek van hersenvocht), en een CT-scan of MRI-scan van het hoofd.

Behandeling van patiënten met agitatie

Agitatie kan doorgaans effectief worden behandeld. Het is cruciaal om de onderliggende oorzaak van de agitatie vast te stellen, aangezien agitatie kan leiden tot een verhoogd risico op zelfmoord en andere gewelddadige gedragingen. Bij patiënten met hormonale veranderingen zoals tijdens de menopauze of bij een overactieve schildklier kan langdurige medicatie nodig zijn om de symptomen te verlichten. Een hersentumor kan door een arts operatief worden verwijderd, en chemotherapie kan als aanvullende behandelingsoptie worden overwogen. De patiënt kan medicatie zoals benzodiazepinen en, indien nodig, antipsychotica ontvangen. Patiënten met psychische problemen worden vaak doorverwezen naar een psycholoog of psychiater voor verdere behandeling en begeleiding.

Tips voor geagiteerde patiënten en hun omgeving

Na behandeling van de oorzaak of onderliggende aandoening zijn er enkele belangrijke tips voor het omgaan met agitatie:
  • Zorg voor een rustige en veilige omgeving voor de patiënt.
  • Vermijd fysiek ingrijpen tenzij absoluut noodzakelijk; dit kan de agitatie verergeren.
  • Beperk de interventie tot situaties waarin de veiligheid van de patiënt of de omgeving in gevaar is.
  • Zorg voor voldoende slaap en een goed gereguleerde dag- en nachtritme.
  • Ontspanningstechnieken zoals diepe ademhalingsoefeningen, yoga en andere stressverminderende activiteiten kunnen nuttig zijn.
  • Medicatie en therapieën kunnen worden ingezet volgens de aanwijzingen van medische professionals.
© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Rusteloosheid of innerlijke onrust: oorzaken en behandelingRusteloosheid of innerlijke onrust: oorzaken en behandelingRusteloosheid of innerlijke onrust kan zich op verschillende manieren uiten en is vaak ook lichamelijk merkbaar. Iederee…
Psychomotorische agitatie: Doelloze bewegingen door angstPsychomotorische agitatie: Doelloze bewegingen door angstPsychomotorische agitatie is een symptoom waarbij een patiënt rusteloze, vaak betekenisloze bewegingen maakt in een toes…
Zenuwinzinking: Geestelijke gezondheidscrisisZenuwinzinking: Geestelijke gezondheidscrisisEen zenuwinzinking, ook wel bekend als mentale instorting, is een verouderde term die verwijst naar een extreme reactie…
Psychische seksuele problemen bij de vrouwPsychische seksuele problemen bij de vrouwSeksuele problemen bij vrouwen heeft vaak een psychische oorzaak. Ook lichamelijk oorzaken, zoals de beïnvloeding van de…

Albinisme: Afwijkingen aan ogen, huid en haarAlbinisme: Afwijkingen aan ogen, huid en haarAlbinisme is een bekende aandoening waarbij mensen vaak een beeld voor zich hebben van een persoon met bleek haar en fel…
Presbyacusis: Leeftijdsgebonden gehoorverlies bij ouderenPresbyacusis: Leeftijdsgebonden gehoorverlies bij ouderenBij presbyacusis verliest de patiënt geleidelijk de gevoeligheid voor geluidsprikkels naarmate de leeftijd stijgt. De aa…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Nickelbabe, Pixabay
  • Agitation, https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003212.htm, geraadpleegd op 18 mei 2016
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010, geraadpleegd op 18 mei 2016
  • Dealing with Anxiety and Restlessness, http://www.calmclinic.com/anxiety/symptoms/constant-restlessness, geraadpleegd op 18 mei 2016
  • Het verminderen van agitatie bij dementerende ouderen, https://www.inholland.nl/onderzoek/lectoraten/ggz-verpleegkunde/richtlijnen-en-interventieprotocollen/verminderen-agitatie-bij-dementerende-ouderen/, 18 mei 2016
  • What causes agitation ?, http://www.healthline.com/symptom/agitation, geraadpleegd op 18 mei 2016
  • Afbeelding bron 1: Jarmoluk, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Brainhell, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 15-08-2024
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.