Otosclerose: Verharding gehoorbeentjes door botgroei

Otosclerose: Verharding gehoorbeentjes door botgroei Otosclerose staat voor een verharding van de gehoorbeentjes door een abnormale botgroei. Dit vindt meestal plaats bij het middenoor, maar af en toe is ook het binnenoor aangetast. De ziekte kent een progressief verloop waardoor de meestal jongvolwassen patiënt zonder behandeling volledig doof wordt. Een chirurgische behandeling evenals een hoorapparaat of cochleair apparaat zijn de behandelingsmethoden voor deze ongeneeslijke gehooraandoening waarvan de oorzaak onbekend is.

Synoniemen otosclerose

Otosclerose is eveneens gekend onder deze synoniemen:
  • Otosclerosis
  • Otospongiose
  • Otospongiosis

Epidemiologie gehooraandoening

Otosclerose is de meest voorkomende oorzaak van middenoorgehoorverlies bij jongvolwassenen. De abnormale botvorming start meestal al op jonge leeftijd, maar de symptomen verschijnen veelal pas tussen het tweede en vierde decennium. De ziekte komt voorts dubbel zo vaak voor bij vrouwen dan bij mannen. De ziekte komt verder meer voor bij zwangere vrouwen. Ook hebben Kaukasiërs meer kans op het ontwikkelen van deze aandoening dan mensen van andere rassen. Bij de blanke bevolking bedraagt de prevalentie 0,3 tot 0,4%. Bij de niet-blanke bevolking komt de ziekte het minst voor, maar de precieze reden hiervoor is niet gekend. In Nederland presenteren zich jaarlijks tussen de 1.000 tot 1.500 patiënten met klachten van otosclerose (cijfers KNO-vereniging 2019).

Anatomie gehoorvermorgen

Voor een optimaal gehoorvermogen, moeten de gehoorbeentjes in het middenoor vrijuit bewegen om geluidstrillingen door te geven naar het binnenoor. Otosclerose is een abnormale botgroei in het middenoor (meestal bij de stijgbeugel) waardoor kalk zich afzet op deze beentjes. Op deze manier zijn ze niet meer goed in staat om vrij te bewegen. De geluidstrillingen gaan hierdoor minder goed naar het slakkenhuis, wat eenzijdig gehoorverlies of gehoorverlies aan beide oren veroorzaakt.

Oorzaken: Verharding van gehoorbeentjes

Het is anno oktober 2020 niet goed geweten hoe otosclerose tot stand komt. De gehooraandoening is wel erfelijk in bepaalde families. Hierbij zijn er dan veranderingen in het SERPINF1-gen. Patiënten met otosclerose hebben een afwijkende sponsachtige botgroei in meestal het middenoor. Deze groei voorkomt dat de gehoorbeentjes trillen in reactie op geluidsgolven. Deze trillingen zijn nodig voor de normale gehoorfunctie. De blootstelling aan het mazelenvirus speelt mogelijk een belangrijke rol bij het activeren van een gen dat verantwoordelijk is voor otosclerose. De exacte rol van mazelen bij de ontwikkeling en progressie van otosclerose is nog niet duidelijk anno oktober 2020. Stressfracturen van botten in het oor en het botweefsel rond het binnenoor worden ook als risicofactor beschouwd voor otosclerose. Sommige onderzoeken suggereren tot slot dat een auto-immuunrespons in het lichaam, mogelijk gerelateerd aan omgevings- of genetische factoren, verband houdt met otosclerose.

Symptomen en soorten

Meestal is enkel de stijgbeugel bij het middenoor aangetast, wat leidt tot geleidingsverlies. Af en toe is otosclerose enkel in het binnenoor te vinden, wat resulteert in perceptieverlies. Ook is een gecombineerde vorm mogelijk. Bij deze gemengde vorm start de abnormale botgroei in het middenoor, maar gaat hij vanaf de voetplaat van de stijgbeugel verder naar het binnenoor.

Middenoor

De pijnloze aandoening beschadigt bij 70% van de patiënten beide oren. Bij de andere patiënten is slechts één oor getroffen. De patiënt kampt door het vastzitten van de stijgbeugel met gehoorverlies dat aanvankelijk langzaam achteruit gaat, maar dat wel verergert in de loop van de tijd. Alle geluiden lijken zachter te klinken. Otosclerose beperkt zich veelal tot het middenoor, waardoor sprake is van geleidingsslechthorendheid of geleidingsverlies. Wanneer de stijgbeugel vastzit, bedraagt het maximale gehoorverlies 50 tot 60 dB, hetgeen een redelijk ernstig gehoorverlies is.

Binnenoor

Soms tast otosclerose het slakkenhuis in het binnenoor aan. Dan is sprake van perceptieslechthorendheid of perceptieverlies. De patiënt hoort geluiden zachter, en ook is het voor hem steeds moeilijker om andere mensen goed te verstaan, ook al spreken ze luider. De progressieve aandoening leidt mogelijk tot groot gehoorverlies wat resulteert in functionele doofheid.

Bijkomende symptomen

Bijkomende symptomen van deze vormen omvatten oorsuizen (tinnitus aurium). vertigo (duizeligheid) en evenwichtsklachten zijn andere kenmerken van de gehooraandoening. Niet alle patiënten lijden aan al deze symptomen.

Diagnose en onderzoeken

De arts voert eerst een uitwendige oorinspectie uit. Daarna zijn diverse gehooronderzoeken nodig. Zo bepaalt de arts met een audiometrie (gehooronderzoek) het gehoorverlies. Ook een inwendig kijkonderzoek van de oren (otoscopie) is nuttig. Daarnaast krijgt de patiënt een speciaal beeldvormend onderzoek van het hoofd, met name een CT-scan. Dit onderzoek is nodig om eventuele botvorming bij de stijgbeugel te visualiseren.

Behandeling slechthorendheid via operatie

Otosclerose is langzaam progressief. De aandoening valt niet te genezen. Medicijnen zoals fluoride, calcium of vitamine D vertragen de progressie van het gehoorverlies. Een hoorapparaat bestrijdt ook de symptomen van het gehoorverlies. Dit geneest de aandoening niet en voorkomt ook niet dat het gehoorverlies verergert. Daarnaast is een chirurgische ingreep mogelijk waarbij de arts een deel van het oor (stijgbeugel) verwijdert en vervangt door een kunststof prothese die het geleidende gehoorverlies geneest. Een totale vervanging van de stijgbeugel is in medische termen gekend als een “stapedectomie”. Soms verwijdert de arts slechts een deel van de stijgbeugel en maakt hij hierin een klein gaatje in de bodem (voetplaat). Deze operatietechniek is gekend als een stapedotomie (chirurgische opening van de stijgbeugel). Soms helpt een lasertoestel bij de operatie. Volgende activiteiten zijn af te raden na de complicatie. Houdt de patiënt hiermee geen rekening, dan verhogen deze de kans op complicaties.
  • Buigen, tillen, of overbelasting (dit leidt mogelijk tot duizeligheid)
  • Contact met patiënten met luchtweg- of andere infecties
  • Harde geluiden of plotselinge drukveranderingen, zoals duiken, vliegen, of rijden in de bergen
  • In de neus blazen tot twee à drie weken na de operatie

Prognose: Gehoorverlies

Otosclerose verergert zonder behandeling. Chirurgie herstelt ten minste een deel van het gehoor. Bij de meeste patiënten verdwijnen de pijn en duizeligheid binnen een paar weken na de operatie. Is een operatie niet mogelijk, dan draagt de patiënt een hoortoestel. Bij sommige patiënten is de operatie niet effectief en dan ervaart de patiënt na verloop van tijd een volledig gehoorverlies. De patiënt krijg dan een cochleair apparaat maar leert ook vaardigheden om om te gaan met deze doofheid.

Complicaties van abnormale botgroei in middenoor en/of binnenoor

Mogelijke complicaties omvatten:
  • een infectie, duizeligheid, pijn, of een bloedstolsel in het oor na de operatie
  • een vreemde smaak in de mond
  • volledige doofheid
  • zenuwschade

Bij koorts, gehoorverlies, duizeligheid of andere symptomen na de operatie neemt de patiënt steeds contact op met de arts omdat dit mogelijk wijst op een complicatie.

Lees verder

© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Otosclerose, afwijking van het binnenoorOtosclerose, afwijking van het binnenoorOtosclerose is een afwijking van het binnenoor. Met name op de stijgbeugel vindt er kalkafzetting plaats. na enkele jare…
Operatie bij otosclerose, een stapedectomie of stapedotomieOperatie bij otosclerose, een stapedectomie of stapedotomieOtosclerose is overmatige botgroei rondom de stijgbeugel in het middenoor met slechthorendheid tot gevolg. Soms is bij o…
Perceptief en geleidend gehoorverlies: Oorzaken en symptomenPerceptief en geleidend gehoorverlies: Oorzaken en symptomenGehoorverlies bestaat in twee hoofdtypen met name geleidend of perceptief gehoorverlies. Bij geleidend gehoorverlies bev…
Akoestisch trauma: Gehoorschade door te hard lawaai bij oorAkoestisch trauma: Gehoorschade door te hard lawaai bij oorEen akoestisch trauma is een letsel aan het gehoor door onherstelbare beschadiging van de haarcellen in het binnenoor. E…

Hoe ontstaan blaren en hoe verzorg je ze?Hoe ontstaan blaren en hoe verzorg je ze?Een blaar kan op verschillende manieren ontstaan, bijvoorbeeld vanwege het gebruik van de verkeerde (hand)schoenen. Tijd…
Achterste glasvochtloslating in oog: Vlekken & drijvers zienAchterste glasvochtloslating in oog: Vlekken & drijvers zienEen achterste glasvochtloslating treedt vaak op bij oudere patiënten. Het glasachtig lichaam, dat normaal via verschille…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: OpenIcons, Pixabay
  • Geraadpleegd op 4 oktober 2020:
  • Otosclerosis, https://balanceanddizziness.org/disorders/vestibular-disorders/otosclerosis/#causes
  • 101 Vragen over oorsuizen en andere hoorproblemen, Auteur: Nic van Son, Uitgever: Kosmos Uitgevers, 9789021551401, april 2012, blz. 83-95, geraadpleegd op 13 augustus 2016
  • Otosclerosis, https://medlineplus.gov/ency/article/001036.htm, geraadpleegd op 13 augustus 2016
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 04-10-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 5
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.