Audiometrie (gehooronderzoek): Soorten testen aan oor/oren

Een audiometrie is een onderzoek waarbij een audioloog kan vaststellen hoe goed een patiënt geluiden kan horen, zowel wat betreft luidheid (intensiteit) als toonhoogte (frequentie). Dit pijnloze gehooronderzoek wordt uitgevoerd om gehoorverlies op te sporen of om het gehoor van de patiënt te controleren. De duur van het onderzoek varieert. Een eerste gehoortest kan slechts vijf à tien minuten duren, terwijl een meer gedetailleerd gehooronderzoek tot één uur kan vergen. Er zijn verschillende soorten gehooronderzoeken, afhankelijk van de leeftijd van de patiënt en de specifieke klacht. Anno augustus 2024 zijn er geen significante complicaties verbonden aan deze procedure.

• Gehoorvermogen
• Intensiteit van geluid
• Toon
• Epidemiologie
• Prevalentie van gehoorverlies
• Leeftijdsgebonden gehoorverlies
• Gehoorverlies bij kinderen
• Regionale variaties in prevalentie
• Mechanisme
• Sensorineuraal gehoorverlies
• Conductief gehoorverlies
• Gemengd gehoorverlies
• Vraaggesprek voor audiometrie
• Eerste ooronderzoeken
• Doel van gehoortesten: Gehoorverlies opsporen
• Soorten en procedure van audiometrie
• Stemvorktest
• Toonaudiometrie (tonale audiometrie)
• Spraakaudiometrie
• Impedantie audiometrie (tympanometrie)
• Gedragsaudiometrie
• Visuele versterking audiometrie
• Geconditioneerd spelen audiometrie
• Hersenstam auditieve respons
• Resultaten van het gehooronderzoek
• Nieuwe ontwikkelingen in audiometrie
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met audiometrie
• Bereid je voor op de audiometrie
• Begrijp de testresultaten
• Maak gebruik van hoortoestellen of andere hulpmiddelen
• Zorg voor regelmatige opvolging
• Bescherm je gehoor tegen verdere schade
• Beheer je gehoor met spraak- en luistertraining
• Zoek emotionele ondersteuning en advies
• Creëer een gehoor-vriendelijke omgeving thuis
• Vermijd overmatig gebruik van medicijnen die het gehoor kunnen beïnvloeden
• Zorg voor je algemene gezondheid om je gehoor te ondersteunen
• Neem de tijd om je emoties te verwerken

Gehoorvermogen

Een patiënt hoort geluid wanneer geluidsgolven de zenuwen van het binnenoor stimuleren. Deze geluidsgolven verplaatsen zich naar het binnenoor via de gehoorgang, het trommelvlies en de gehoorbeentjes van het middenoor (luchtgeleiding). Geluidsgolven kunnen ook via de botten rond en achter het oor (beengeleiding) worden geleid. Vanuit het binnenoor worden de signalen via de gehoorzenuw naar de hersenen gestuurd, waar ze als geluid worden waargenomen.

Intensiteit van geluid

De intensiteit van geluid wordt gemeten in decibel (dB). Voorbeelden van geluiden met hun bijbehorende intensiteit zijn:

• Een fluistering: ongeveer 20 dB
• Luide muziek (zoals op concerten): ongeveer 80 tot 120 dB
• Een straalmotor: ongeveer 140 tot 180 dB

Geluiden van meer dan 85 dB kunnen na enkele uren al gehoorverlies veroorzaken. Zeer luide geluiden kunnen onmiddellijk pijn veroorzaken en in korte tijd gehoorverlies teweegbrengen.

Toon

De toonhoogte (frequentie) van geluid wordt gemeten in Hertz (Hz), wat het aantal trillingen per seconde aangeeft:

• Lage bastonen: ongeveer 50 tot 60 Hz
• Scherpe, hoge tonen: rond 10.000 Hz of hoger

Het normale bereik van het menselijk gehoor ligt tussen 20 en 20.000 Hz. Spraakgeluiden bevinden zich meestal tussen 500 en 3.000 Hz.

Epidemiologie

Audiometrie is een veelvoorkomend onderzoek dat wereldwijd wordt toegepast om gehoorproblemen te detecteren en te evalueren. Het is van cruciaal belang in de klinische praktijk en wordt uitgevoerd bij patiënten van alle leeftijden, van pasgeborenen tot ouderen.

Prevalentie van gehoorverlies

Gehoorverlies is wereldwijd een van de meest voorkomende gezondheidsproblemen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft wereldwijd ongeveer 5% van de bevolking (ongeveer 430 miljoen mensen) gehoorverlies, en dit aantal neemt toe naarmate de wereldbevolking veroudert. In Nederland wordt ongeveer 1 op de 6 mensen getroffen door gehoorverlies, variërend van mild tot ernstig, en het aantal mensen met gehoorproblemen stijgt met de leeftijd.

Leeftijdsgebonden gehoorverlies

Leeftijdsgebonden gehoorverlies (presbyacusis) is een van de meest voorkomende oorzaken van gehoorverlies bij ouderen. Naarmate de leeftijd vordert, neemt het vermogen om hoge frequenties te horen af, wat vaak kan worden opgespoord met audiometrie. Dit type gehoorverlies wordt vaak ontdekt bij ouderen tijdens routinematige gehoortests, wat aangeeft dat audiometrie essentieel is voor vroegtijdige opsporing en monitoring van de progressie van gehoorverlies.

Gehoorverlies bij kinderen

Gehoorverlies bij kinderen, zowel aangeboren als verworven, wordt steeds vaker gediagnosticeerd dankzij vroege gehoortests. In veel landen worden pasgeboren kinderen gescreend op gehoorproblemen, zodat eventuele gehoorverliesproblemen in een vroeg stadium kunnen worden opgespoord en behandeld. Audiometrie speelt hierbij een sleutelrol in het vervolgonderzoek.

Regionale variaties in prevalentie

Er zijn aanzienlijke regionale verschillen in de prevalentie van gehoorverlies, afhankelijk van factoren zoals toegang tot gezondheidszorg, blootstelling aan lawaai, genetische factoren en infecties. In ontwikkelingslanden is gehoorverlies vaak gerelateerd aan infecties zoals otitis media en gehoorbeschadiging door onvoldoende toegang tot medische zorg. In ontwikkelde landen zijn factoren zoals ouderdom, werkgerelateerde lawaaiblootstelling en genetische aanleg de belangrijkste oorzaken van gehoorverlies.

Mechanisme

Audiometrie meet hoe goed de oren van een patiënt in staat zijn om geluiden van verschillende frequenties en intensiteiten waar te nemen. Het mechanisme van gehoorverlies kan worden verdeeld in drie hoofdcategorieën: sensorineuraal, conductief en gemengd.

Sensorineuraal gehoorverlies

Dit type gehoorverlies wordt veroorzaakt door schade aan de haarcellen in het binnenoor (cochlea) of de gehoorzenuw. Sensorineuraal gehoorverlies kan aangeboren zijn of het gevolg van veroudering, lawaai-expositie, ziekten of medicatie. Het is vaak moeilijker te behandelen dan conductief gehoorverlies en wordt meestal vastgesteld bij audiometrische tests die hoge frequenties niet goed kunnen detecteren.

Conductief gehoorverlies

Conductief gehoorverlies ontstaat wanneer er een probleem is in het externe oor of middenoor, wat de geluidstransmissie naar het binnenoor belemmert. Oorzaken van dit type gehoorverlies kunnen onder meer oorsmeer, infecties, trommelvliesperforaties of afwijkingen van de gehoorbeentjes zijn. Audiometrie kan hierbij helpen om de locatie van het probleem te identificeren, aangezien dit gehoorverlies vaak wordt gedetecteerd door een verminderde geluidsoverdracht in de lage frequenties.

Gemengd gehoorverlies

In sommige gevallen kunnen beide mechanismen van gehoorverlies tegelijkertijd optreden, wat leidt tot gemengd gehoorverlies. Dit kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een chronische middenoorinfectie gecombineerd met beschadiging van de haarcellen in het binnenoor. Audiometrie kan een duidelijk onderscheid maken tussen sensorineuraal en conductief gehoorverlies, wat belangrijk is voor het bepalen van de juiste behandeling.

Vraaggesprek voor audiometrie

Alvorens de audioloog het gehooronderzoek uitvoert, verzamelt hij belangrijke informatie van de patiënt. Dit gebeurt door middel van een vraaggesprek, waarin de patiënt zijn symptomen beschrijft. Hierbij kunnen klachten aan bod komen zoals gehoorverlies in één of beide oren, het horen van een piepend geluid (oorsuizen), oorafscheiding, duizeligheid, en moeite met het verstaan van gesprekken of televisie. Voor kinderen met gehoorverlies zijn problemen met schoolprestaties, spraakontwikkeling en het niet reageren op geluiden belangrijke aanwijzingen.

Daarnaast vraagt de audioloog naar mogelijke oorzaken van gehoorverlies, zoals blootstelling aan lawaai (bijvoorbeeld op het werk), oorinfecties, oorletsels, ooroperaties of een familiegeschiedenis van gehoorproblemen.

Eerste ooronderzoeken

Op basis van het vraaggesprek kan de audioloog besluiten om het buitenoor te onderzoeken op misvormingen of afwijkingen. Vervolgens voert hij een otoscopie uit, een inwendig kijkonderzoek waarbij de gehoorgang en het trommelvlies worden geïnspecteerd. Hiervoor wordt een otoscoop gebruikt, een handinstrument met een lampje en vergrootglas.

Doel van gehoortesten: Gehoorverlies opsporen

De oren zijn onderverdeeld in drie delen: het buitenoor, het middenoor en het binnenoor. Een audiometrie helpt bij het detecteren van gehoorverlies en kan onderscheid maken tussen perceptief gehoorverlies (schade aan de zenuw of het slakkenhuis) en geleidend gehoorverlies (schade aan het trommelvlies of de gehoorbeentjes).

Soorten en procedure van audiometrie

Tijdens een gehooronderzoek kunnen verschillende testen worden uitgevoerd, afhankelijk van de leeftijd van de patiënt en de klachten.

Stemvorktest

Een stemvorktest helpt bij het bepalen van het type gehoorverlies. De stemvork wordt aangetikt en in de lucht gehouden naast elk oor om het gehoor via luchtgeleiding te testen. Vervolgens wordt de stemvork tegen het bot achter elk oor geplaatst om de beengeleiding te testen.

Toonaudiometrie (tonale audiometrie)

Bij volwassenen en oudere kinderen wordt vaak toonaudiometrie gebruikt. Deze test wordt uitgevoerd in een geluiddichte cabine, waar de patiënt een hoofdtelefoon draagt die is aangesloten op een audiometer. Dit apparaat zendt geluiden van verschillende volumes en toonhoogtes naar één oor tegelijk. De patiënt moet aangeven wanneer hij een geluid hoort, meestal door een hand op te steken. Soms wordt ook een botoscillator gebruikt, die trillingen rechtstreeks naar het binnenoor stuurt. Het minimale volume waarbij de patiënt elk geluid hoort, wordt grafisch weergegeven.

Spraakaudiometrie

Bij spraakaudiometrie draagt de patiënt een hoofdtelefoon en hoort hij eenvoudige woorden die op verschillende volumes worden uitgesproken. De patiënt moet deze woorden herhalen. Deze test helpt bij het beoordelen van het vermogen om spraak te verstaan.

Impedantie audiometrie (tympanometrie)

Bij tympanometrie brengt de audioloog een sonde in elk oor aan die de luchtdruk in het oor verandert en geluiden laat horen. Een tympanometrie meet hoe het trommelvlies reageert op deze veranderingen. Dit onderzoek helpt bij het beoordelen van de functie van het middenoor en het opsporen van eventuele vloeistofophopingen.

Gedragsaudiometrie

Bij baby’s en peuters wordt de reactie op geluiden geobserveerd om hun gehoor te beoordelen.

Visuele versterking audiometrie

Bij kinderen wordt visuele versterking audiometrie toegepast, waarbij ze worden geleerd om naar een geluidsbron te kijken wanneer ze een geluid horen.

Geconditioneerd spelen audiometrie

Oudere kinderen kunnen deelnemen aan een speelse versie van de toonaudiometrie. Ze moeten een spel uitvoeren, zoals een blok in een emmer laten vallen, telkens wanneer ze een geluid horen.

Hersenstam auditieve respons

Bij pasgeborenen en jonge zuigelingen wordt de hersenstam auditieve respons (BERA-test) gebruikt. Hierbij worden geluiden via een hoofdtelefoon naar elk oor gestuurd, terwijl elektro-encefalografie (EEG) wordt gebruikt om de reacties van de auditieve cortex te meten.

Resultaten van het gehooronderzoek

De resultaten van de gehoortesten worden weergegeven op een audiogram, een grafiek die de zachtste geluiden toont die de patiënt kan horen. De audioloog bespreekt de resultaten met de patiënt en legt eventuele afwijkingen uit.

Dankzij audiometrie kunnen diverse aandoeningen en problemen met het gehoor worden opgespoord, zoals:

• Aangeboren afwijkingen
• Chronische oorinfecties
• Ziekte van Ménière (aandoening met duizeligheid, oorsuizen en gehoorverlies)
• Akoestisch neuroma (goedaardige tumor in de gehoorzenuw)
• Akoestisch trauma door blootstelling aan zeer luid of intens geluid
• Auto-immuunziekte die het binnenoor aantast
• Gescheurd of geperforeerd trommelvlies
• Alport-syndroom (symptomen aan nieren, urine, oren en ogen)
• Labyrintitis (Ontsteking van het labyrint in het binnenoor)
• Leeftijdsgebonden gehoorverlies
• Otosclerose (abnormale botgroei in het middenoor)
• Voortdurende blootstelling aan hard geluid, bijvoorbeeld op het werk of door muziek

Nieuwe ontwikkelingen in audiometrie

Anno augustus 2024 zijn er diverse nieuwe technologieën en methoden ontwikkeld om gehoorverlies sneller en nauwkeuriger te diagnosticeren. Zo wordt er steeds meer gebruikgemaakt van digitale audiometrie, waarbij tests worden uitgevoerd met behulp van geavanceerde software en kunstmatige intelligentie. Deze technologieën maken het mogelijk om nauwkeurigere metingen te verrichten en sneller behandelingsopties te bepalen. Daarnaast wordt er onderzoek gedaan naar genetische oorzaken van gehoorverlies, wat nieuwe perspectieven biedt voor preventie en behandeling.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met audiometrie

Audiometrie is een belangrijke diagnostische test die inzicht biedt in je gehoorstatus. Als je een audiometrie ondergaat, zijn er verschillende manieren om je voor te bereiden en goed om te gaan met de resultaten, zowel fysiek als emotioneel. Hier zijn uitgebreide praktische tips voor het omgaan met deze test en het beheren van gehoorproblemen.

Bereid je voor op de audiometrie

Het is essentieel om je goed voor te bereiden op de audiometrie, zodat de test zo nauwkeurig mogelijk is. Zorg ervoor dat je op de dag van de test geen gehoorbeschadigende omgevingen hebt bezocht, zoals lawaaierige plaatsen, omdat dit de resultaten kan beïnvloeden. Het is ook belangrijk om geen medicijnen te gebruiken die invloed kunnen hebben op je gehoor.

Je kunt ook vragen stellen aan je arts of audioloog over de procedure. Het is normaal om je af te vragen hoe de test zal verlopen, dus informeer je van tevoren over de stappen die worden ondernomen, zodat je je op je gemak voelt.

Begrijp de testresultaten

Na de audiometrie zal je arts de resultaten met je bespreken. Het is belangrijk om te begrijpen wat de resultaten betekenen, zodat je de juiste stappen kunt ondernemen voor je gehoorgezondheid. Als er tekenen van gehoorverlies zijn, kan de arts de mate van verlies aanduiden en bespreken wat de beste opties zijn voor behandeling, zoals hoortoestellen of andere gehoorhulpmiddelen.

Als je onzeker bent over de resultaten, aarzel dan niet om door te vragen en verduidelijking te vragen over de bevindingen. Je hebt recht om volledig te begrijpen hoe je gehoor functioneert.

Maak gebruik van hoortoestellen of andere hulpmiddelen

Als uit de audiometrie blijkt dat je gehoor is verslechterd, kunnen hoortoestellen een belangrijke rol spelen in het verbeteren van je gehoor. Hoortoestellen kunnen helpen om gesprekken beter te horen en om te gaan met achtergrondgeluid. Het is belangrijk om samen met je arts of audioloog te overleggen welk type hoortoestel het beste bij je behoeften past.

Er zijn ook andere hulpmiddelen beschikbaar, zoals apps voor smartphones die het geluid voor je versterken, of vibrerende alarmen en telefoons die je kunnen helpen bij het herkennen van geluiden.

Zorg voor regelmatige opvolging

Het is belangrijk om na de audiometrie controleafspraken te maken om je gehoor in de gaten te houden. Het gehoor kan in de loop der tijd veranderen, en regelmatige opvolging helpt om eventuele achteruitgang vroegtijdig te detecteren. Je arts kan je adviseren hoe vaak je een audiometrie moet ondergaan en of er andere testen nodig zijn om je gehoor in de gaten te houden.

Deze controleafspraken kunnen je helpen om je gehoor op de lange termijn te behouden en indien nodig tijdig in te grijpen.

Bescherm je gehoor tegen verdere schade

Een van de belangrijkste tips is om je gehoor te beschermen tegen verdere schade. Dit kan door het vermijden van langdurige blootstelling aan harde geluiden. Als je in een lawaaierige omgeving werkt, zorg dan dat je gehoorbescherming draagt, zoals oordoppen of koptelefoons die speciaal zijn ontworpen om schadelijke geluiden te blokkeren.

Daarnaast is het belangrijk om geluidsniveaus van apparaten zoals koptelefoons en muziekspelers te beperken, zodat je gehoor niet verder wordt beschadigd.

Beheer je gehoor met spraak- en luistertraining

Naast het gebruik van hoortoestellen kan het volgen van spraak- en luistertraining helpen bij het verbeteren van je communicatievaardigheden. Spraaktherapie kan je helpen om beter te verstaan, zelfs als je gehoor niet volledig hersteld kan worden. Ook kan het oefenen van liplezen een nuttige vaardigheid zijn als je moeite hebt met het verstaan van mensen in bepaalde situaties.

Sommige audiologische centra bieden cursussen voor luistertraining, die jou kunnen ondersteunen bij het aanpassen aan je gehoorveranderingen en het verbeteren van je algehele luisterervaring.

Zoek emotionele ondersteuning en advies

Gehoorverlies kan emotioneel belastend zijn, vooral als het je dagelijkse leven beïnvloedt. Het kan helpen om ondersteuning te zoeken bij vrienden, familie of een therapeute die kan helpen om met de emotionele aspecten om te gaan. Het verliezen van gehoor kan gevoelens van isolatie veroorzaken, maar met de juiste hulp kun je leren omgaan met de veranderingen en een bevredigend leven leiden.

Sommige patiënten ervaren dat praten met anderen die met vergelijkbare gehoorproblemen omgaan hen helpt om zich minder alleen te voelen en praktische tips te delen.

Creëer een gehoor-vriendelijke omgeving thuis

Een rustige en goed georganiseerde omgeving thuis kan het makkelijker maken om gesprekken te voeren en geluiden beter waar te nemen. Vermijd rommelige ruimtes en zorg voor goede verlichting zodat je anderen kunt zien praten, vooral als je liplezen gebruikt.

Daarnaast kunnen hulpmiddelen zoals draadloze luidsprekers, geluidversterkers of visuele alarmen (zoals flitsende lichten) je helpen om meldingen of gesprekken beter te volgen. Zorg ervoor dat je omgeving is aangepast aan jouw specifieke behoeften.

Vermijd overmatig gebruik van medicijnen die het gehoor kunnen beïnvloeden

Bepaalde medicijnen kunnen het gehoor nadelig beïnvloeden, zoals sommige antibiotica of chemotherapie. Als je medicijnen gebruikt, bespreek dan altijd met je arts of ze een effect kunnen hebben op je gehoor en of er alternatieven beschikbaar zijn.

Je arts kan je ook adviseren over het verminderen van het risico op gehoorschade door het gebruik van deze medicijnen te beperken of door regelmatig gehoortests uit te voeren om eventuele veranderingen vroegtijdig op te merken.

Zorg voor je algemene gezondheid om je gehoor te ondersteunen

Gezonde gewoontes kunnen ook bijdragen aan het behoud van je gehoor. Een evenwichtig voedingspatroon dat rijk is aan vitamines en mineralen, vooral vitamine B12 en magnesium, kan bijdragen aan het behoud van gezonde zenuwen en bloedvaten, wat essentieel is voor een goed gehoor.

Regelmatige lichaamsbeweging verbetert de bloedcirculatie, wat ook gunstig is voor je gehoorgang en gehoorzenuwen. Een gezonde levensstijl helpt om je gehoor te behouden en kan de algehele gezondheid van je oren ondersteunen.

Neem de tijd om je emoties te verwerken

Het ontvangen van de diagnose van gehoorverlies kan verwarrend en ontmoedigend zijn. Het is normaal om tijd nodig te hebben om deze verandering in je leven te verwerken. Neem de tijd om je gevoelens te begrijpen en zoek steun bij anderen die in hetzelfde schuitje zitten. Er zijn veel steungroepen en online gemeenschappen waar je ervaringen kunt delen en van anderen kunt leren hoe zij omgaan met gehoorproblemen.

Het is belangrijk om te begrijpen dat het accepteren van gehoorverlies een proces is en dat het volledig normaal is om tijd te nemen voor aanpassing.

Lees verder

• Otoscopie: Inwendig gehooronderzoek van het oor of de oren
• Tympanometrie: Onderzoek van het middenoor
• BERA-test: Onderzoek voor opsporen zenuw- of gehoorschade
• Perceptief en geleidend gehoorverlies: Oorzaken en symptomen
• Gehoorverlies bij kinderen: Symptomen bij slechthorend kind