Stijve nek (nekstijfheid): Oorzaken stijf aanvoelende nek

Stijve nek (nekstijfheid): Oorzaken stijf aanvoelende nek De nek heeft een hoge mate van beweeglijkheid. Dit lichaamsdeel beschermt tegelijkertijd het ruggenmerg. Een stijve nek is een heel vervelend symptoom, maar in de meeste gevallen is dit geen reden van paniek. Spierspanning in de nek in de meest voorkomende oorzaak van een nek die stijf aanvoelt. In zeldzame gevallen duidt nekstijfheid echter op een ernstigere aandoening zoals meningitis, en dan is een snel medisch onderzoek vereist om complicaties te voorkomen. Een combinatie van koude en/of warmtetherapie, oefeningen, rust en vrij verkrijgbare medicijnen verhelpt in de meeste gevallen de stijf aanvoelende nek.

Oorzaken van nek die stijf aanvoelt

Infectie

Meningitis
Meningitis is een gevaarlijke bacteriële infectie waarbij de beschermende membranen van de hersenen en het ruggenmerg ontstoken zijn (hersenvliesontsteking). Koorts, hoofdpijn en stijve nek (onvermogen om de nek naar voren te buigen) zijn typische vroege symptomen van bacteriële meningitis. Andere mogelijk aanwezige symptomen van meningitis zijn misselijkheid, een verhoogde gevoeligheid voor licht (fotofobie) of harde geluiden (fonofobie) en verwardheid. Als twee van deze symptomen samen voorkomen, is een onmiddellijk bezoek aan de arts vereist.. Bij de meeste patiënten ontwikkelen de symptomen zich binnen een paar dagen na blootstelling. De ziektetoestand van de patiënt kent een geleidelijk of snel verloop. Een vroegtijdige behandeling van meningitis is van cruciaal belang voor het bekomen van een goed resultaat. Een uitgestelde behandeling resulteert in een slechtere prognose, waarbij complicaties optreden zoals gehoorverlies, hersenbeschadiging of zelfs de dood. De meeste patiënten met meningitis lijden aan een stijf aanvoelende nek, maar bij een aantal patiënten is dit symptoom niet aanwezig.

Andere infecties
Tal van andere infecties resulteren ook in een pijnlijke, stijve nek zoals bijvoorbeeld osteomyelitis (botinfectie), het West-Nijlvirus, klierkoorts, meningokokkenziekte (sepsis en meningitis) en een spinale infectie (van het ruggenmerg).

Nekaandoeningen

Stijfheid in de nek ontstaat als gevolg van aandoeningen en ziekten van elke structuur in de nek. De nek bevat zeven halswervels die de benige bouwstenen zijn van de wervelkolom in de nek. Deze wervels omringen het ruggenmerg en het wervelkanaal. Tussen deze wervels bevinden zich schijven, en in de buurt passeren de zenuwen van de nek. Andere nekstructuren omvatten de nekspieren, de slagaders, de aders, de lymfeklieren, de schildklier, de bijschildklieren, de slokdarm, het strottenhoofd en de luchtpijp. Heel wat nekaandoeningen (cervicale wervelkolomaandoeningen) veroorzaken nekpijn en een stijf aanvoelende nek zoals bijvoorbeeld:
  • cervicale artrose
  • cervicale degeneratieve schijfziekte
  • cervicale dystonie (abnormale bewegingen van hoofd en nek)
  • cervicale hernia
  • myalgia cervicalis (pijnlijke, stijve nek door aandoening van de nek- of halsspieren)
  • spinale stenose (vernauwing van wervelkolom met spierpijn en zwakte)

Spierspanning

Wanneer druk ontstaat op de nekspieren, zorgt dit vaak voor nekstijfheid. Spierspanning is de meest voorkomende oorzaak van nekklachten. De stijve nek is het resultaat verschillende algemene activiteiten die de nekanatomie belasten. Dit gebeurt door het langdurig aannemen van een ongemakkelijke positie. Voorbeelden hiervan zijn over een stuurwiel buigen tijdens het rijden, naar voren buigen om een computerscherm te bekijken, het plaatsen van de mobiele telefoon tegen het oor en de schouder, … Ook slapen in een positie die de nek uitrekt, zoals met een kussen dat te hoog of te stevig is, legt druk op de natuurlijke positie van de wervelkolom wat dan leidt tot een stijve nek. Het dragen van een zware koffer of andere zware voorwerpen aan één kant is een ander voorbeeld dat zorgt voor een nek die stijf aanvoelt. Elke vorm van nektrauma zoals bijvoorbeeld door een whiplashletsel bij een auto-ongeluk, leidt tot slot mogelijk tot een nekletsel met een stijve nek.

Tumor

Vooral wanneer zich in de kleine hersenen (cerebellum) een hersentumor bevindt, ontstaat mogelijk een stijve nek. Bovendien veroorzaakt een tumor in de cervicale wervelkolom een pijnlijke en/of stijve nek.

Symptomen

Een stijve nek varieert in intensiteit van mild tot extreem pijnlijk, scherp en beperkend. Verder is ook de duur van de nekstijfheid variabel. Ook de frequentie van de pijn is verschillend, want soms ervaren patiënten tijdelijk of enkel op bepaalde momenten een stijve nek terwijl anderen constant kampen met een stijf aanvoelende nek. De patiënt heeft meestal pijn en moeite om de nek te bewegen, vooral wanneer hij tracht om het hoofd opzij te draaien. Een stijve nek gaat mogelijk gepaard met hoofdpijn, schouderpijn of armpijn. De patiënt met de stijf aanvoelende nek gaat hierdoor zijn hele lichaam draaien om naar de zijkant te kijken. Het is hierdoor bijvoorbeeld niet verstandig om met een auto te rijden.

Alarmsymptomen die gepaard gaan met een stijve nek

Wanneer een stijve nek optreedt als gevolg van een ernstigere aandoening, gaat dit vaak gepaard met één of meer andere symptomen. Wanneer één of meer van deze tekenen tot uiting komen in combinatie met nekstijfheid, is het raadzaam om onmiddellijk de arts te raadplegen. Niet altijd is dan sprake van een ernstige aandoening of een medisch noodgeval, maar het is wel verstandig om een oorzaak te vinden van deze klachten: Volgende alarmtekens begeleiden mogelijk een stijve nek:

De nekstijfheid moet in principe verbeteren na één week. Is dit niet het geval, dan moet de arts dit controleren.

Thuisbehandeling van nekstijfheid

De meeste patiënten krijgen te maken met eenvoudige spierspanning of een verrekking, en dan geneest de stijve nek na enkele dagen spontaan. Het is wel mogelijk dat de pijn terug opflakkert na enkele weken of maanden. Afhankelijk van de oorzaak en de ernst hiervan zijn enkele thuisbehandelingen mogelijk. Soms zijn verschillende combinaties van deze behandelingen nodig.

Koude en/of warmtetherapie

Koudetherapie / ijspakken (coldpacks) verminderen de meeste soorten nekstijfheid, omdat ze de lokale ontsteking verminderen. Het aanbrengen van ijs tijdens de eerste 24 tot 48 uur van een pijnlijke opflakkering biedt meestal het meeste voordeel om een ontsteking te verminderen. Het toepassen van warmte op de hals stimuleert de bloedstroom, waardoor de patiënt beter geneest. Zowel koude als warmte mag de patiënt afwisselen.

Oefeningen

Lopen is goed bij patiënten met een stijve nek / Bron: Skeeze, PixabayLopen is goed bij patiënten met een stijve nek / Bron: Skeeze, Pixabay
Lopen
Bij sommige vormen van lichaamsbeweging ontstaat geen druk op de nek, zoals bij het lopen. Hierdoor gaat zuurstof door de wervelkolom naar de zachte weefsels van de nek, wat de genezing bevordert.

Zachte stretching
Rekoefeningen verminderen de stijfheid en herstellen de mindere beweeglijkheid van de nek. Een fysiotherapeut leert deze oefeningen aan zodat de patiënt wel een goede nekhouding aanneemt.

Rust

Het is verstandig om bij een stijf aanvoelende nek circa twee dagen rust te nemen. Hierdoor krijgt het gewonde weefsel de tijd om te helen, waardoor de spierkrampen en stijfheid verminderen. Zwemmen mag, maar dan mag de patiënt bijvoorbeeld bepaalde zwemslagen niet uitvoeren of niet te veel met het hoofd draaien. Rust nemen is goed, maar na twee dagen is het wel weer aangewezen om de dagelijkse activiteiten te hervatten omdat anders de spieren verzwakken en zwakke spieren hebben moeite om de nek en het hoofd voldoende te ondersteunen. Bij aanzienlijke pijn neemt de patiënt vrij verkrijgbare pijnstillers en/of past hij koude/warmtetherapie toe. Het dragen van een neksteun om de stijve nek te immobiliseren is afgeraden tenzij dit volgens de arts geïndiceerd is.

Vrij verkrijgbare pijnstillers verlichten de nekstijfheid / Bron: Stevepb, PixabayVrij verkrijgbare pijnstillers verlichten de nekstijfheid / Bron: Stevepb, Pixabay

Vrij verkrijgbare medicijnen

Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) zoals ibuprofen en naproxen verminderen de ontsteking. Ook vrij verkrijgbare medicijnen brengen echter mogelijk risico’s en mogelijke bijwerkingen met zich mee, of anders interageren ze met andere geneesmiddelen en/of voedingsmiddelen. De patiënt bespreekt het medicatiegebruik dan ook best eerst met een apotheker of arts.

Preventie van stijf aanvoelende nek

Een goede houding is nodig om pijn en stijfheid te voorkomen. Een ergonomisch vriendelijke werkplek creëren, zware voorwerpen met de benen in plaats van de rug opheffen, of op de rug of zijkant slapen met een ergonomisch kussen zijn enkele voorbeelden om een goede houding voor de nek te creëren. Hierdoor ontstaat zo weinig mogelijk druk op de nek. Een patiënt die reeds nekklachten gehad heeft in het verleden, heeft mogelijk speciale rek- en nekoefeningen nodig van een fysiotherapeut. Eens de patiënt de oefeningen kent, kan hij deze thuis inoefenen.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Last van een stijve nek? Oorzaken, behandeling & tipsLast van een stijve nek? Oorzaken, behandeling & tipsWie al eens last heeft gehad van een stijve nek, weet dat je hoofd dan erg zwaar kan aanvoelen. Het draaien van de nek w…
Stijve nek: oorzaak en verhelpen van stijve nek en schoudersStijve nek: oorzaak en verhelpen van stijve nek en schoudersEen stijve nek (en schouders) is een vervelende klacht. Een stijve nek wordt gekenmerkt door stijfheid, pijn en moeite m…
Stijve nek: oorzaken en hoe kom je hier vanaf?Stijve nek: oorzaken en hoe kom je hier vanaf?Iedereen heeft wel eens last van een stijve nek. Vastzittende spieren kunnen ontstaan als gevolg van een verkeerde houdi…
Stijve nek, oorzaken en tipsIedereen kent het fenomeen van de stijve nek. Soms schiet het er zomaar in na een werkdag of een lange reis. De medische…

Hypertrichose: Beharingsaandoening met overmatige haargroeiHypertrichose: Beharingsaandoening met overmatige haargroeiHypertrichose is een zeldzame aandoening waarbij een patiënt overal op het lichaam een overmatige haargroei heeft. De ov…
Projectielbraken: Explosief (heftig) brakenProjectielbraken: Explosief (heftig) brakenBraken is een vervelende ervaring. Zowel kinderen, volwassen als ouderen lijden echter mogelijk aan projectielbraken (ex…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 13 januari 2018:
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Neck pain and headaches cause and treatment with 4 exercises, https://www.alwaysfysio.nl/en/neck-pain-exercises/
  • Stiff Neck Causes, Symptoms, and Treatment, https://www.spine-health.com/conditions/neck-pain/stiff-neck-causes-symptoms-and-treatment
  • Stiff Neck: Causes And Remedies For Cervical Stiffness, https://www.theayurvedaexperience.com/blog/stiff-neck-cervical-stiffness/
  • Stiff Neck: Causes, Symptoms and Treatment, http://simpleposture.org/stiff-neck-causes-symptoms-treatment/
  • Stiff Neck: Symptoms & Signs, https://www.medicinenet.com/stiff_neck/symptoms.htm
  • Video: What causes a stiff neck?, https://www.spine-health.com/video/video-what-causes-a-stiff-neck
  • When Is a Stiff Neck Serious?, https://www.spine-health.com/conditions/neck-pain/when-stiff-neck-serious
  • Afbeelding bron 1: Skeeze, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Stevepb, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 06-04-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 11
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.