Hypertrichose: Beharingsaandoening met overmatige haargroei

Hypertrichose is een zeldzame aandoening waarbij een patiënt overmatige haargroei op het lichaam vertoont. Deze extra haren zijn meer dan normaal op basis van leeftijd, ras en geslacht. Hypertrichose kan zowel aangeboren als verworven zijn en kan voorkomen bij zowel mannen als vrouwen, op verschillende lichaamsgebieden en in diverse patronen. De vaak cosmetisch storende aandoening kan behandeld worden door het identificeren en behandelen van een eventueel onderliggend probleem. Daarnaast zijn er verschillende technieken beschikbaar om overtollige haren tijdelijk of langdurig te verwijderen.

• Terminologie: Hypertrichose versus hirsutisme
• Synoniemen van hypertrichose
• Epidemiologie
• Vormen en oorzaken van beharingsaandoening
• Aangeboren
• Verworven
• Symptomen
• Lanugohaar
• Vellushaar
• Ontwikkeld haar
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van overmatige haargroei
• Kortetermijnoplossingen
• Langetermijnoplossingen
• Prognose van overmatige lichaamsbeharing
• Complicaties
• Preventie

Terminologie: Hypertrichose versus hirsutisme

Sommige mensen verwarren de term hypertrichose met ‘hirsutisme’. Hirsutisme is een meer algemene aandoening die ervoor zorgt dat vrouwen meer haar hebben op plekken waar normaal ook haar groeit, zoals op de kin. Vrouwen ontwikkelen vaak hirsutisme als gevolg van een hormonale onbalans.

Synoniemen van hypertrichose

Synoniemen voor hypertrichose zijn:

• Ambras-syndroom
• hypertrichosis
• polytrichia
• polytrichie
• polytrichose
• polytrichosis
• trichauxesis
• trichauxis
• weerwolfsyndroom

Epidemiologie

Hypertrichose is een zeldzame aandoening en komt bij minder dan 1 op de 10.000 mensen voor. De aandoening kan zowel aangeboren als verworven zijn. De prevalentie varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de populatie die wordt bestudeerd. Aangeboren hypertrichose kan erfelijk zijn en in sommige gevallen kan de aandoening binnen een familie voorkomen. Verworven hypertrichose kan ontstaan door diverse externe factoren, zoals medicatiegebruik en hormonale veranderingen.

Vormen en oorzaken van beharingsaandoening

Aangeboren

Wanneer hypertrichose aangeboren is, kan dit erfelijk zijn, waarbij meerdere familieleden aan de aandoening lijden. Genen die de haargroei stimuleren, zijn hierbij vaak overmatig actief. Bij de meeste mensen zijn de genen die uitgebreide haargroei veroorzaakten in de vroege voorouders nu inactief, omdat deze functie niet langer nodig is om warm te blijven. In de baarmoeder van patiënten met de aangeboren vorm worden de genen geactiveerd, hoewel de oorzaak hiervan onbekend is.

Congenitale hypertrichosis lanuginosa

De fijne lanugoharen verschijnen reeds in de foetus, maar vervagen niet na de geboorte. Ze groeien dan tijdens het leven overmatig op bepaalde lichaamsdelen.

Congenitale hypertrichosis terminalis

De baby wordt geboren met terminaal haar dat gedurende het hele leven blijft groeien. Getroffen patiënten hebben vaak dik, volledig gepigmenteerd haar dat het lichaam bedekt, inclusief het gezicht.

Naevoïde hypertrichose

Een andere mogelijke vorm van aangeboren hypertrichose is ‘naevoïde hypertrichose’. Hierbij ontstaat overmatige haargroei op één of meer plekken op de huid. Een typisch voorbeeld is een zeer solide en behaarde unibrow (samengegroeide, doorlopende wenkbrauwen).

Genetische aandoeningen

De overmatige lichaamsbeharing komt voor als onderdeel van enkele genetische afwijkingen, zoals:

• het Barber Say-syndroom (aandoening met afwijkingen aan beharing, mond en ogen)
• het Cantú-syndroom (aandoening met afwijkingen aan hart, haar en gezicht)
• het Winchester-syndroom (aandoening met afwijkingen aan bot en huid)

Verworven

In sommige gevallen ontwikkelt hypertrichose zich later in het leven. Dit volgt meestal dezelfde patronen en haarsoorten als bij aangeboren hypertrichose. Bekende oorzaken zijn:

• auto-immuunziekten en infectieziekten die de huid aantasten
• bepaalde chronische huidaandoeningen zoals lichen simplex (herhaalde huiduitslag, jeuk en krassen op een bepaald huidgebied); de symptomen verschijnen dan aan dat specifieke lichaamsdeel
• bepaalde medicijnen zoals medicijnen tegen haargroei, bepaalde immunosuppressiva (geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken) en androgene steroïden
• een verhoogde bloedtoevoer (vasculariteit) in een specifiek lichaamsdeel
• het dragen van een gipsverband (de symptomen verschijnen dan aan dat gebied)
• kanker en celmutaties (wijzigingen aan genen)
• ondervoeding
• porfyria cutanea tarda (extreem gevoelige huid voor UV-licht)
• slechte voeding of bepaalde eetstoornissen, zoals anorexia nervosa

Symptomen

De patiënt vertoont overmatige haargroei op gebieden waar normaal haar groeit, maar ook op ongebruikelijke plekken. Er kunnen verschillende soorten haar aanwezig zijn:

Lanugohaar

Lanugohaar is lang, dun en zeer zacht. Het lijkt op het haar van een pasgeboren baby. Lanugohaar heeft meestal geen pigment en valt gewoonlijk een paar weken na de geboorte uit. Bij patiënten met hypertrichose blijft dit lanugohaar aanwezig totdat het behandeld wordt.

Vellushaar

Vellushaar is meestal kort, zacht en zwak gepigmenteerd. Dit soort haar kan overal op het lichaam voorkomen, behalve op plaatsen zonder haarzakjes, zoals de slijmvliezen, de voetzolen en de handpalmen.

Ontwikkeld haar

Ontwikkeld haar (terminale haren) is het donkerste haartype van de drie. Deze haren zijn doorgaans dik, grof en lang. Ontwikkeld haar is vaak gerelateerd aan hormonale invloeden en bevindt zich veelal op het gezicht, de oksels en de lies. Vrouwen ontwikkelen vaak terminaal haar op het gezicht, de rug, de armen en de borst. De ernst van de symptomen van hypertrichose kan toenemen of afnemen met de leeftijd.

Diagnose en onderzoeken

De arts stelt de diagnose hypertrichose op basis van de aanwezigheid van overmatige haargroei. Indien er een onderliggend probleem wordt vermoed, kan de arts de patiënt doorverwijzen naar een specialist zoals een internist, kinderarts of geneticus voor verdere evaluatie en behandeling.

Behandeling van overmatige haargroei

Sommige patiënten ontwikkelen hypertrichose door medicatiegebruik. Het verminderen of vermijden van bepaalde immunosuppressiva, androgene steroïden en haargroeimiddelen kan de overmatige haargroei stoppen. Voor aangeboren hypertrichose bestaat geen definitieve remedie; de behandeling richt zich voornamelijk op het verwijderen van de haren uit het getroffen gebied.

Kortetermijnoplossingen

Tijdelijke methoden voor het verwijderen van overtollige haren zijn bleken, chemische epilatie, harsen, ontharen, plukken en scheren. Het haar groeit uiteindelijk terug, en deze kortetermijnoplossingen kunnen leiden tot huidirritatie, huiduitslag of ingegroeide haren. Deze behandelingen zijn ook niet altijd geschikt voor alle lichaamsdelen.

Langetermijnoplossingen

Sommige patiënten kiezen voor behandelingen die langdurige resultaten opleveren, zoals laserepilatie of elektrolyse. Elektrolyse vernietigt de individuele haarzakjes met behulp van elektrische ladingen, terwijl laserepilatie dit doet met laserlicht. Laserepilatie is doorgaans minder pijnlijk dan elektrolyse. Voor sommige patiënten kan deze behandeling leiden tot permanent haarverlies, hoewel vaak meerdere sessies nodig zijn om het gewenste resultaat te bereiken.

Prognose van overmatige lichaamsbeharing

De prognose van hypertrichose hangt af van het type en of er sprake is van een onderliggende aandoening. Het behandelen van de oorzaak en het beheersen van de symptomen zijn essentieel. Onbehandeld blijft de overmatige lichaamsbeharing meestal aanwezig.

Complicaties

Mogelijke complicaties van hypertrichose zijn huidirritatie door frequente ontharingsmethoden, huidinfecties door ingegroeide haren, en psychologische impact zoals schaamte of sociale angst door de cosmetische gevolgen van de aandoening.

Preventie

Er is geen specifieke manier om hypertrichose te voorkomen, vooral niet wanneer de aandoening erfelijk is. Voor verworven hypertrichose kunnen preventieve maatregelen worden genomen door het vermijden van risicofactoren zoals bepaalde medicijnen of schadelijke stoffen. Regelmatige controle en het tijdig behandelen van aandoeningen die hypertrichose kunnen veroorzaken, kunnen ook helpen om de symptomen te beheersen of te voorkomen.

Lees verder

• Hirsutisme: Overtollige lichaamsbeharing bij vrouwen