Hypertrichose: Beharingsaandoening met overmatige haargroei

Hypertrichose is een zeldzame aandoening waarbij een patiënt overal op het lichaam een overmatige haargroei heeft. De overtollige haren op het lichaam zijn meer dan verwacht op basis van de leeftijd, het ras en het geslacht. Deze aangeboren of verworven beharingsaandoening verschijnt bij zowel mannen als vrouwen en is mogelijk op elk lichaamsgebied in verschillende patronen. De vaak cosmetisch storende aandoening behandelt de arts door het eventueel onderliggend probleem te identificeren en behandelen. Verder zijn diverse technieken mogelijk om de overtollige haren tijdelijk of langdurig te verwijderen.

• Terminologie: Hypertrichose versus hirsutisme
• Synoniemen van hypertrichose
• Vormen en oorzaken van beharingsaandoening
• Aangeboren
• Verworven
• Symptomen
• Lanugohaar
• Vellushaar
• Ontwikkeld haar
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van overmatige haargroei
• Kortetermijnoplossingen
• Langetermijnoplossingen
• Prognose van overmatige lichaamsbeharing

Terminologie: Hypertrichose versus hirsutisme

Sommige mensen verwarren de term hypertrichose met ‘hirsutisme’. Hirsutisme is een meer algemene aandoening die ervoor zorgt dat vrouwen meer haar hebben op plaatsen waar normaal gezien ook haar groeit, bijvoorbeeld op de kin. Vrouwen ontwikkelen vaak hirsutisme als gevolg van een hormonale onbalans.

Synoniemen van hypertrichose

Synoniemen voor hypertrichose zijn:

• Ambras-syndroom
• hypertrichosis
• polytrichia
• polytrichie
• polytrichose
• polytrichosis
• trichauxesis
• trichauxis
• weerwolfsyndroom

Vormen en oorzaken van beharingsaandoening

Aangeboren

Wanneer hypertrichose aangeboren is, is dit mogelijk erfelijk en lijden meerdere familieleden aan de aandoening. Genen die de haargroei stimuleren, zijn hierbij dan overmatig actief. Bij de meeste personen zijn de genen die uitgebreide haargroei veroorzaakten in de zeer vroege voorouders van de mensheid nu inactief omdat personen niet bedekt hoeven te zijn om warm te blijven. In de baarmoeder van patiënten met de aangeboren vorm worden de genen geactiveerd, maar de oorzaak hiervan is onbekend.

Congenitale hypertrichosis lanuginosa
De fijne lanugoharen verschijnen reeds in een foetus, maar vervagen niet na de geboorte. Ze groeien dan tijdens het leven overmatig op bepaalde lichaamsdelen.

Congenitale hypertrichosis terminalis
De baby komt ter wereld met terminaal haar dat gedurende het hele leven groeit. Getroffen patiënten hebben vaak dik, volledig gepigmenteerd haar dat het lichaam bedekt, inclusief het gezicht.

Naevoïde hypertrichose
Een andere mogelijke vorm van aangeboren hypertrichose is ‘naevoïde hypertrichose’. Hierbij ontstaat een overmatige haargroei op één of meer plekken op de huid. Een typisch voorbeeld is een zeer solide en behaarde unibrow (samengegroeide, doorlopende wenkbrauwen).

Genetische aandoeningen
De overmatige lichaamsbeharing komt voor als onderdeel van enkele genetische afwijkingen zoals:

• het Barber Say-syndroom (aandoening met afwijkingen aan beharing, mond en ogen)
• het Cantú-syndroom (aandoening met afwijkingen aan hart, haar en gezicht)
• het Winchester-syndroom (aandoening met afwijkingen aan bot en huid)

Verworven

In een aantal gevallen krijgen patiënten pas later in het leven te maken met hypertrichose. Dit volgt vrijwel dezelfde patronen en haarsoorten als aangeboren hypertrichose. Volgende oorzaken zijn bekend:

• auto-immuunziekten en infectieziekten die de huid aantasten
• bepaalde chronische huidaandoeningen zoals lichen simplex (herhaalde huiduitslag, jeuk en krassen op een bepaald huidgebied); de symptomen verschijnen dan aan dat specifiek lichaamsdeel
• bepaalde medicijnen zoals medicijnen tegen haargroei, bepaalde immunosuppressiva (geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken) en androgene steroïden
• een verhoogde bloedtoevoer (vasculariteit) in een specifiek lichaamsdeel
• het dragen van een gipsverband (de symptomen verschijnen dan aan dat gebied)
• kanker en celmutaties (wijzigingen aan genen)
• ondervoeding
• porfyria cutanea tarda (extreem gevoelige huid voor UV-licht)
• slechte voeding of bepaalde eetstoornissen, zoals anorexia nervosa

Symptomen

De patiënt heeft overmatig veel haar op gebieden waar normaal haar verschijnt, maar ook komt de overmatige haargroei voor op ongebruikelijke gebieden. Verschillende soorten haar zijn mogelijk op het lichaam.

Lanugohaar

Lanugohaar is lang, dun en erg zacht. Het is vergelijkbaar met het haar op het lichaam van een pasgeboren baby. Lanugohaar heeft meestal geen pigment en valt meestal een paar weken na de geboorte uit. Bij patiënten met hypertrichose blijft dit lanugohaar achter totdat het behandeld is.

Vellushaar

Vellushaar is meestal kort, zacht en zwak gepigmenteerd. Deze haren zijn overal op het lichaam mogelijk, behalve in gebieden waar zich geen haarzakjes bevinden, zoals de slijmvliezen, de voetzolen en de handpalmen.

Ontwikkeld haar

Ontwikkeld haar (terminale haren) is het donkerste haartype van de drie soorten haar. Deze haren zijn meestal dik, grof en lang. Dit soort haar is vaak geassocieerd met hormonen en bevindt zich veelal het gezicht, de oksels en de lies. Vrouwen ontwikkelen vaak terminaal haar op het gezicht, de rug, de armen en de borst. De ernst van de symptomen van hypertrichose neemt toe of af met de leeftijd.

Diagnose en onderzoeken

De arts stelt de diagnose van hypertrichose op basis van de aanwezige overmatige haargroei. In sommige gevallen vermoedt de arts dat sprake is van een onderliggend probleem en dan verwijst hij de patiënt mogelijk door naar een internist, een kinderarts, een geneticus, …

Behandeling van overmatige haargroei

Sommige patiënten krijgen hypertrichose door medicatiegebruik. Het verminderen of vermijden van bepaalde immunosuppressiva, androgene steroïden en haargroeimiddelen stopt de overmatige haargroei. Voor aangeboren hypertrichose bestaat geen remedie. De arts concentreert zich bijgevolg op het verwijderen van de haren uit het getroffen gebied.

Kortetermijnoplossingen

Tijdelijke manieren voor het verwijderen van de overmatige haren zijn bleken, chemische epilatie, harsen, ontharen, plukken en scheren. Het haar groeit uiteindelijk wel terug. Daarnaast krijgt een patiënt sneller te maken met huidirritatie, een huiduitslag of ingegroeide haren. Deze kortetermijnoplossing is tevens niet inzetbaar op alle lichaamsdelen.

Langetermijnoplossingen

Sommige patiënten opteren voor behandelingen die zorgen voor een langdurig resultaat, zoals laserepilatie of elektrolyse. Elektrolyse vernietigt de individuele haarzakjes met behulp van elektrische ladingen. Laserepilatie doet hetzelfde met laserlicht en is meestal minder pijnlijk dan elektrolyse. Voor sommige patiënten resulteert de behandeling in permanent haarverlies, hoewel vaak meerdere sessies nodig zijn om het gewenste resultaat te bereiken.

Prognose van overmatige lichaamsbeharing

Afhankelijk van het type gaat hypertrichose gepaard met andere symptomen en is mogelijk sprake van een onderliggende aandoening. Het behandelen van de onderliggende oorzaak en het beheersen van de symptomen is de enige noodzakelijke en direct beschikbare behandeling voor hypertrichose. Onbehandeld blijft de overmatige lichaamsbeharing meestal aanwezig.

Lees verder

• Hirsutisme: Overtollige lichaamsbeharing bij vrouwen