Verwardheid: Desoriëntatie in tijd, plaats en persoon
Bij verwardheid is een patiënt niet in staat om helder en snel te denken. Hierbij treedt een lichte desoriëntatie in tijd, plaats en persoon soms op, wat mogelijk gepaard gaat met een lichte bewustzijnsdaling. Verwardheid, heeft hierdoor enkele gevolgen voor de patiënt. Verwardheid is mogelijk een symptoom van een (ernstige) medisch probleem. De begeleider stelt de patiënt het beste op zijn gemak en bezoekt in een aantal gevallen snel de dokter of het ziekenhuis.
Synoniemen verwardheid
Verwardheid is ook gekend onder deze synoniemen
- confusie
- geestelijke verwarring
- verwarde toestand
Epidemiologie verwarde toestand
Verwardheid komt vaker voor bij ouderen die zijn opgenomen in het ziekenhuis.
Oorzaken aandoening
Verschillende gezondheidsproblemen veroorzaken mogelijk verwardheid. Volgende lange lijst geeft een aantal van deze gezondheidsproblemen weer:
- acute hoogteziekte (te snel naar grote hoogte begeven)
- alkalose
- anemie
- angst
- beriberi (vitamine B1: thiaminetekort) met hart- of zenuwschade)
- bloedvergiftiging
- chronische respiratoire insufficiëntie
- de ziekte van Creutzfeldt-Jakob (progressieve hersenaandoening) en de gekkekoeienziekte
- de gele koorts (tropische virale infectieziekte met griepachtige symptomen en geelzucht)
- de ziekte van Huntington (progressieve neurologische aandoening met symptomen rond gedrag, beweging en geheugen)
- de ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet met symptomen aan huid en hart, hersenen, spieren en/of gewrichten)
- de ziekte van Whipple
- diabetes insipidus (aandoening met symptomen van veel dorst, vaak plassen en grote hoeveelheden plassen)
- een Addison-crisis (complicatie van ziekte van Addison: onvoldoende productie van hormonen door bijnieren)
- een atypische longontsteking
- een blaasontsteking (cystitis)
- een cafeïneoverdosis
- een cardiogene shock (onvoldoende bloed door hartschade)
- een cerebraal lymfoom
- een chronische nieraandoening
- een depressie
- een epiduraal hematoom
- een gebrek aan slaap (slaapgebrek) door bijvoorbeeld slaapapneu (slaapstoornis met tijdelijk gestopte ademhaling), nachtmerries of slaapwandelen
- een hersenabces (verzameling van pus in de hersenen)
- een hersenbeschadiging
- een hersenschudding (mild hersenletsel door stoot tegen schedel met symptomen aan geheugen en gedrag)
- een hersentumor
- een hersenvliesontsteking (encefalitis)
- een hoge bloeddruk (hypertensie)
- een hoofdwonde
- een hypovolemische shock
- een jetlag (tijdelijke slaapstoornis door reizen door tijdzones)
- een laag kaliumgehalte in het bloed (hypokaliëmie)
- een laag natriumgehalte in het bloed (hyponatriëmie)
- een laag zuurstofgehalte (bijvoorbeeld bij chronische longaandoeningen) (dit is op te sporen met een pulsoximetrie, een onderzoek waarbij de arts een clipje op de vinger van de patiënt plaatst)
- een lage bloedsuikerspiegel (de medische term hiervoor is hypoglykemie)
- een ontsteking van de nier en het nierbekken (pyelonefritis)
- een paniekstoornis met agorafobie (pleinvrees)
- een plotseling lage bloeddruk wanneer de patiënt rechtstaat (orthostatische hypotensie)
- een plotselinge daling van de lichaamstemperatuur (hypothyreoïdie)
- een postpartum depressie (depressie na de bevalling)
- een psychose (verlies van realiteit met wanen en hallucinaties)
- een septische shock (complicatie van sepsis met lage bloeddruk)
- een slangenbeet
- een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)
- een ziekte bij een oudere patiënt, zoals een verminderde hersenfunctie (dementie of de ziekte van Alzheimer (vorm van dementie met uiteindelijk ernstig geheugenverlies)
- een ziekte bij een patiënt met bestaande neurologische ziekte, zoals een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
- een zonnesteek (oververhitting van het lichaam door een defect in het koelsysteem)
- epileptische aanvallen
- het chronisch vermoeidheidssyndroom (aanhoudende en diepe vermoeidheid)
- het Reye-syndroom
- het toxisch shock syndroom (ernstige bacteriële infectie met koorts en schade aan organen)
- het Wernicke Korsakov-syndroom (schade aan hersenen met afwijkingen aan ogen, lopen en cognitie)
- het West-Nijlvirus (infectie, meestal zonder tekenen, soms met neurologische problemen)
- hyperventilatie
- infecties
- intoxicatie (vergiftiging) van alcohol of drugs
- koolstofmonoxidevergftiging
- koorts
- Lassa-koorts (virale infectieziekte met koorts en bloedingen)
- Listeria
- littekenweefselvorming in de lever (cirrose)
- medicijnen (bijvoorbeeld chemotherapie) of ontwenningsverschijnselen bij het stoppen met medicijnen)
- nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie)
- onbalans van vochthuishouding en verstoring van de elektrolytenbalans (elektrolytafwijkingen)
- ontsteking van de vaatkluwens in de nierschors (glomerulonefritis)
- sarcoïdose
- SARS
- schedelfracturen (breuken in schedel door hoofdtrauma)
- schizofrenie (aandoening met o.a. waanideeën en hallucinaties)
- SOA’s bij mannen
- uitdroging (dehydratatie)
- vermoeidheid
- veteranenziekte (ernstige longaandoening door bacteriën in water)
- voedingstekorten, vooral niacine, thiamine of vitamine B12
Symptomen verwardheid: Desoriëntatie in tijd, plaats en persoon
Verwardheid bestaat in veel verschillende vormen. Soms komt dit bij een patiënt plots op, maar bij anderen ontstaat verwardheid geleidelijk aan. In de meeste gevallen ontwikkelt verwardheid zich snel en kent dit slechts een korte duurtijd alvorens weer te verdwijnen. Maar bij andere patiënten is de verwardheid permanent en valt dit niet meer te genezen, bijvoorbeeld bij
delirium (acute verwardheid met wijzigingen in hersenfunctie) of dementie. De snelheid waarmee de symptomen optreden en de totale tijdsduur van de symptomen zijn afhankelijk van de oorzaak. Verwardheid gaat mogelijk gepaard met ongewone, vreemde of zelfs agressieve gedragingen van de patiënt. Hij is daarnaast
gedesoriënteerd in tijd, plaats en persoon, heeft aandachtsproblemen, heeft een licht bewustzijnsverlies en ook is hij niet in staat om beslissingen te nemen.
Diagnose en onderzoeken
Contact opnemen met de arts
Soms is verwardheid een symptoom van een onderliggende aandoening of een (ernstig) medisch probleem. Bij volgende symptomen is het bijgevolg raadzaam om meteen contact op te nemen met de arts of het ziekenhuis:
bewusteloosheid,
duizeligheid of
flauwvallen, een koude huid of
een klamme huid, een langzame ademhaling (bradypneu) of een snelle ademhaling (
tachypneu), een snelle pols,
hoofdpijn, koorts, ongecontroleerde
rillingen, plotselinge verwardheid bij een patiënt met
diabetes mellitus en verwardheid na een hoofdletsel. Ook als de patiënt normaal gezien niet verward is en plots toch verward blijkt te zijn, is het nuttig om de arts op te zoeken. Het bezoeken van de arts is ook nodig wanneer een patiënt met een verlaagde bloedsuikerspiegel een zoete snack of zoete drank heeft ingenomen maar na tien minuten nog steeds verward is.
Lichamelijk onderzoek
De arts voert een lichamelijk, neurologisch en neuropsychologisch onderzoek uit en stelt vragen aan de patiënt en/of begeleider over de verwardheid. De arts bevraagt de patiënt naar de datum, de tijd en de locatie. Alle informatie met betrekking tot de
medische geschiedenis en huidige gezondheidstoestand van de patiënt geeft de patiënt of begeleider door in dit gesprek.
Diagnostisch onderzoek
Begeleider
Een begeleider is in staat om op een eenvoudige manier de patiënt met verwardheid te bevragen. Hij vraagt de persoon naar zijn naam, leeftijd en datum. Geeft de patiënt een fout antwoord of weet hij het antwoord niet, dan is hij in de war.
Arts
Een volledig
bloedonderzoek en
urineonderzoek zijn nodig bij een patiënt met verwardheid. Beeldvormende onderzoeken zoals een
CT-scan en een elektro-encefalogram (EEG) (=
radiografisch onderzoek) van het hoofd zijn eveneens nuttige diagnose-instrumenten.
Behandeling verwardheid
Zelfzorg
Het is belangrijk om een verwarde patiënt niet alleen te laten. Een begeleider zoekt met de patiënt best een veilige en rustige omgeving op. De begeleider stelt de patiënt gerust door zichzelf voor te stellen, zelfs al kent de patiënt normaal gezien de begeleider goed. Hij meldt de patiënt bovendien waar hij zich bevindt. Ook is het nuttig om een kalender en/of klok in de buurt van de patiënt te plaatsen. De begeleider praat bijvoorbeeld ook over actuele gebeurtenissen en de plannen voor de dag. Bij plotselinge verwardheid als gevolg van een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie), moet de patiënt een zoete drank drinken of een zoete snack eten.
Professionele medische zorg
De behandeling van de patiënt is afhankelijk van de eventueel onderliggende oorzaak van de verwardheid. Bij een infectie bestrijdt de arts dit met medicatie. Zoete dranken of snacks helpen bij een lage bloedsuikerspiegel. Een evenwichtig samengestelde voeding voorkomt een
tekort van vitaminen waardoor verwardheid ontstaat. Voldoende slaap is verder belangrijk.
Lees verder