Schedelfractuur: Breuk in schedel door hoofdtrauma

Door een valpartij of auto-ongeluk ontstaat mogelijk een breuk in de schedel. De onderliggende oorzaak van een schedelbreuk (schedelfractuur) is een hoofdtrauma waarbij ten minste één bot in de schedel gebroken is. Schedelfracturen bestaan in diverse types. Hoofdpijn, een stijve nek en ademhalingsproblemen zijn slechts enkele van de vele mogelijke symptomen van een schedelbreuk. Patiënten met een schedelfractuur hebben een snelle behandeling nodig.

• Oorzaken van schedelfractuur
• Indeling van schedelbreuken
• Types
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van een schedelbreuk
• Prognose van schedelfracturen
• Preventie van hoofdletsels

Oorzaken van schedelfractuur

Een schedelbreuk is altijd het gevolg van een hoofdtrauma. Typische verwondingen die schedelbreuken veroorzaken zijn:

• een auto-ongeluk
• een fysieke aanval
• een sportletsel
• een zware valpartij

Indeling van schedelbreuken

Schedelfracturen zijn ofwel lineair (schedelbarst: een enkele breuklijn hebben) of verbrijzeld (meerdere breuklijnen zijn aanwezig). Het is ook mogelijk om fracturen als open of gesloten in te delen. Bij een open fractuur (samengestelde breuk) is er een breuk in de huid of anders is er een open wonde vlakbij de breuk. Bij een gesloten fractuur dringt het bot de huid niet binnen.

Types

De verschillende soorten schedelbreuken omvatten:

• Simpele fractuur: De schedel breekt zonder de huid te beschadigen.
• Lineaire fractuur: De breuk bestaat uit een dunne lijn zonder aanvullende lijnen die eraf splinteren en er is geen compressie (samendrukking) of vervorming van de botten.
• Depressieve fractuur: De breuk veroorzaakt een verplaatsing van het bot naar de hersenen.
• Samengestelde fractuur: Er is een breuk in de huid en een versplintering van het schedelbot.

Symptomen

Schedelfracturen variëren in ernst en omvang. De ernst hangt af van:

• de diepte van de breuk
• de eventuele aantasting van de huid, de bloedvaten, de sinussen en de slijmvliezen
• het aangetaste bot of de aangetaste botten

Sommige schedelfracturen veroorzaken bijvoorbeeld bloedingen of zwellingen in de hersenen, waardoor het onderliggende hersenweefsel wordt samengedrukt en hersenbeschadiging optreedt.

Volgende symptomen treden mogelijk op bij een schedelfractuur:

• ademhalingsproblemen
• bewusteloosheid
• blauwe plekken achter de oren of onder de ogen
• bloedingen uit de oren, de neus of de ogen
• bloedingen uit een wonde
• braken
• een bult
• een heldere vloeistof lekt uit de oren of neus
• een langzame pols
• een stijve nek
• een verlies van darmcontrole (fecale incontinentie) of een verlies van blaascontrole (urine-incontinentie)
• een verlies van evenwicht
• een verminderd gezichtsvermogen (oogproblemen door hersentrauma)
• een zwakke plek in het gezicht
• een zwelling
• gevoelloosheid of verlamming
• hoofdpijn
• krampen
• misselijkheid
• oorsuizen of gehoorproblemen
• slaperigheid, verwardheid of prikkelbaarheid
• slikproblemen
• spraakverlies of een onduidelijke spraak
• veranderingen in de pupillen, zoals verwijde pupillen (mydriasis) of niet reageren op licht
• zich ziek voelen of overgeven

Diagnose en onderzoeken

Aangezien schedelbreuken optreden als gevolg van een ernstig hoofdtrauma, vindt de diagnose meestal plaats in een ziekenhuisomgeving. Een arts controleert eerst de hart- en longfunctie van de patiënt voordat hij een grondig lichamelijk onderzoek en vervolgens een neurologisch onderzoek uitvoert. De arts gebruikt de Glasgow Coma Scale (GCS) om uit te rekenen hoe ernstig de blessure is. Deze vorm van beoordeling houdt in dat de arts het bewustzijn van een patiënt bepaalt. Dit is nodig om vast te stellen of hersenschade waarschijnlijk is of niet. De arts controleert ook de pupillen door hierin een fel lichtje te laten schijnen. Normaal gesproken moeten de pupillen namelijk krimpen wanneer de arts hierin licht schijnt. Een verwijde pupil wijst mogelijk op een groot letsel. Andere testen om de ernst van een schedelfractuur te diagnosticeren en te beoordelen, omvatten een CT-scan, een röntgenfoto of een MRI-scan.

Behandeling van een schedelbreuk

EHBO-tips voor een patiënt met een vermoedelijke schedelbreuk zijn:

• de noodhulp bellen
• de ademhaling van de patiënt controleren en eventueel reanimatie starten
• de patiënt niet verplaatsen tenzij het onvermijdelijk is
• het hoofd en de nek niet bewegen wanneer de patiënt omwille van veiligheidsredenen verplaatst moet worden
• de plaats van de verwonding controleren en stevige druk op de het letsel aanbrengen met een schone doek als er sprake is van een bloeding
• de originele doek op zijn plaats houden als het de doek doorweekt is met bloed en een nieuwe doek bij aanbrengen terwijl de hulpverlener de doorbloede doek stevig blijft doordrukken
• geen uitstekende voorwerpen uit de plaats van verwonding verwijderen
• verstikking voorkomen als de patiënt overgeeft door de patiënt op de zij te draaien terwijl het hoofd en de nek stabiel blijven

Als de patiënt bij bewustzijn is maar een schedelfractuur of ernstig hoofdletsel heeft, moet hij onmiddellijk naar de eerste hulp worden gebracht. Het is ook van vitaal belang om hem niet alleen te laten of medicijnen te geven zonder eerst een arts te raadplegen.

De arts controleert de ernst van het hersenletsel en beslist dan welke behandeling nodig is. In sommige gevallen herstelt de patiënt vanzelf van een schedelfractuur zonder behandeling. Ernstigere schedelfracturen vereisen echter een operatie. Elke patiënt met een schedelbreuk moet tot slot goed worden opgevolgd.

Prognose van schedelfracturen

De vooruitzichten voor een patiënt met een schedelbreuk hangen af van het type fractuur en de ernst hiervan. Patiënten met een licht hoofdletsel herstellen vaak volledig en hebben wellicht geen behandeling nodig voor de schedelbreuk. Bij een matig of ernstig hoofdletsel zijn de vooruitzichten minder gunstig. Naar schatting 25 procent van de patiënten met een matig hoofdletsel behoudt een zekere mate van invaliditeit. Tussen 7 en 10 procent van de patiënten met een matige hoofdwonde blijft in een permanente vegetatieve toestand of sterft als gevolg van de verwondingen. Ongeveer 33 procent van de patiënten met ernstig hoofdletsel overleeft dit niet.

Preventie van hoofdletsels

Het is niet mogelijk om alle hoofdletsels te vermijden. Via diverse maatregelen is het echter mogelijk om de kans op het krijgen van een hoofdtrauma te verminderen:

• alcohol vermijden en een veiligheidsgordel dragen tijdens het rijden
• een helm dragen tijdens het rijden op een motorfiets of fiets
• passende veiligheidsuitrusting dragen tijdens het sporten

Lees verder

• Hersentrauma: Hoofdletsel door trauma met veel symptomen
• Hoofdletsels bij kinderen voorkomen: Tips en adviezen
• Oogproblemen door hoofdtrauma en hersenschudding
• Valongelukken voorkomen: Preventie van valpartijen in huis
• Hersengezondheid: Tips voor goede hersenfunctie