Oogproblemen door hoofdtrauma en hersenschudding
Een hersenschudding of ander traumatisch hersenletsel (hoofdtrauma) veroorzaakt mogelijk lichamelijke symptomen zoals vermoeidheid, braken en hoofdpijn. Ook mentale symptomen komen voor, zoals verwardheid, prikkelbaarheid, desoriëntatie, geheugenverlies en een black-out. Sommige patiënten met een hoofdtrauma kampen bovendien met problemen met het gezichtsvermogen. Wazig zien, dubbelzien, abnormale oogbewegingen en oogpijn zijn enkele ooggerelateerde symptomen die mogelijk optreden na een hersentrauma. Een grondig oogonderzoek is nodig waarna een individueel behandelplan wordt opgesteld. Meestal zijn de visuele vooruitzichten goed na een hersentrauma, al moet de patiënt zeker voldoende rust nemen.
Terminologie traumatisch hersenletsel versus hersenschudding
Traumatisch hersenletsel
Een
traumatisch hersenletsel of hoofdtrauma is een verstoring van de normale werking van de
hersenen, veroorzaakt door een slag, klap of schok in het hoofd. Een hoofdtrauma is ‘mild’ (een korte verandering in het bewustzijn of de mentale toestand na het letsel, inclusief verwardheid, desoriëntatie of geheugenverlies) tot ‘ernstig’ (een langere periode van
bewusteloosheid of geheugenverlies na het letsel).
Hersenschudding
Een
hersenschudding is een term die vaak wordt gebruikt om een mild hoofdtrauma te beschrijven. Het is als het ware een soort ‘kneuzing’ van de hersenen waarbij de functie mogelijk getroffen is zonder enige structurele schade. De belangrijkste oorzaken van een hersenschudding zijn vallen, ongevallen met motorvoertuigen en contactsporten, maar ook andere sporten zoals voetbal. Een slag tegen het hoofd hoeft niet ernstig te zijn om een hersenschudding te veroorzaken. Zelfs een lichte slag veroorzaakt mogelijk
verwardheid,
desoriëntatie en geheugenverlies die soms op lange termijn gevolgen heeft.
Epidemiologie
Oogproblemen als gevolg van hoofdtrauma of hersenschudding komen wereldwijd voor, maar de frequentie varieert afhankelijk van factoren zoals leeftijd, geslacht, en de mate van blootstelling aan risicovolle situaties. In gevallen van hersenschudding kunnen de ogen worden aangetast door zowel directe als indirecte mechanismen, wat de prevalentie van oogproblemen bij patiënten met traumatisch hersenletsel verhoogt.
Incidentie van oogproblemen na hersenschudding
Onderzoeken wijzen erop dat oogproblemen zoals wazig zicht, diplopie (dubbelzien), en fotofobie (lichtgevoeligheid) frequent voorkomen bij patiënten met een hersenschudding. De incidentie van deze symptomen varieert, maar het is aangetoond dat tussen de 20% en 30% van de patiënten na een hersenschudding oogklachten ervaart. Deze klachten kunnen optreden als gevolg van de impact op de hersenen die de visuele verwerkingscentra beïnvloedt, evenals het effect van verhoogde intracraniale druk op de oogzenuwen.
Seizoensgebonden variatie en risicogroepen
Oogproblemen door hoofdtrauma worden vaak gezien bij sporters, met een piek in de incidentie tijdens bepaalde seizoenen waarin contact sport populair is, zoals in de herfst- en wintermaanden. Het risico is ook verhoogd bij ouderen, die vaker vallen en dus een grotere kans hebben op hersenschuddingen.
Mechanisme
Oogproblemen na een hoofdtrauma of hersenschudding kunnen verschillende mechanismen omvatten, variërend van direct letsel aan de ogen zelf tot invloeden op de hersenen die het visuele systeem verstoren. Dit mechanisme is complex en kan leiden tot zowel acute als chronische visuele symptomen.
Direct letsel aan de ogen
Bij hoofdtrauma kan er direct letsel aan de ogen optreden, zoals beschadiging van het oogweefsel, de oogzenuw, of het netvlies. Dit kan leiden tot wazig zicht, verlies van gezichtsvermogen, of zelfs blindheid in ernstige gevallen. Het letsel kan optreden door een klap of door de impact van een object tegen de ogen, zoals in gevallen van sportblessures of verkeersongevallen.
Indirecte effecten van hersenschudding op het visuele systeem
Een hersenschudding kan de hersenen tijdelijk verstoren, wat effect heeft op de visuele verwerkingscentra in de hersenen. De hersenen verwerken visuele informatie, en een hersenschudding kan deze functie verminderen, wat resulteert in symptomen zoals dubbelzien, duizeligheid, en moeite met focussen. Deze verstoring kan zich weken of zelfs maanden na de oorspronkelijke blessure voortzetten, vooral als er sprake is van postcommotioneel syndroom.
Oorzaken
De belangrijkste oorzaken van hersenschuddingen zijn vallen, verkeersongevallen en sportblessures. Daarnaast kunnen hersenschuddingen ook ontstaan door geweld of mishandeling. Zelfs een lichte impact kan leiden tot een verstoring van de hersenfunctie zonder zichtbare schade op hersenscans.
Risicofactoren
Enkele risicofactoren voor het ontwikkelen van een hersenschudding of ander traumatisch hersenletsel zijn:
- deelname aan contactsporten (bijv. voetbal, rugby, boksen)
- ongevallen met motorvoertuigen
- fysiek geweld
- eerdere hersenschuddingen
- jongeren en ouderen zijn kwetsbaarder
- gebruik van alcohol of drugs (verhoogt het risico op ongevallen)
Risicogroepen
Er zijn verschillende risicogroepen die een verhoogde kans hebben op het ontwikkelen van oogproblemen door hoofdtrauma of hersenschudding. Deze groepen omvatten mensen die betrokken zijn bij risicovolle activiteiten, oudere volwassenen, en patiënten met bepaalde medische aandoeningen die de hersenen of ogen beïnvloeden.
Sporters en mensen met hoge fysieke risico's
Sporters die deelnemen aan contact- of balsporten, zoals voetbal, rugby, en boksen, lopen een verhoogd risico op hersenschudding en daarbij behorende oogproblemen. In deze risicogroep komen oogproblemen vaker voor door de directe impact van een blessure, zoals een val of een slag tegen het hoofd. Speciale aandacht moet worden besteed aan het herstel en de opvolging van deze patiënten om blijvende schade aan de ogen te voorkomen.
Ouderen en mensen met een verhoogd valrisico
Ouderen hebben een verhoogd risico op hoofdtrauma door vallen. Door de verzwakking van botten en spieren kunnen ouderen gemakkelijker vallen, wat leidt tot een verhoogde kans op hersenschuddingen en oogproblemen. De symptomen kunnen moeilijk te diagnosticeren zijn bij ouderen, aangezien de visuele veranderingen vaak subtieler zijn en mogelijk niet onmiddellijk worden herkend.
Patiënten met pre-existente oog- of hersenaandoeningen
Mensen die al lijden aan oogziekten zoals glaucoom of maculaire degeneratie, of hersenaandoeningen zoals epilepsie of eerdere hersenletsel, lopen een verhoogd risico op ernstige oogproblemen na een hersenschudding. Het herstel kan langer duren en de symptomen kunnen ernstiger zijn bij deze patiënten.
Symptomen
Een hoofdtrauma- en hersenschudding veroorzaakt cognitieve problemen zoals
hoofdpijn, moeite met denken,
geheugenproblemen,
concentratieproblemen,
stemmingswisselingen en frustratie.
Na een hoofdtrauma is er vaak een onderbreking in de communicatie tussen de ogen en de hersenen. Circa negentig procent van de patiënten met een hoofdtrauma heeft last heeft van het gezichtsvermogen na de blessure. Bij sommige
oogproblemen is de oogfunctie rechtstreeks getroffen. Bij andere visuele problemen is mogelijk sprake van een stoornis aan vestibulaire of neurologische systemen die uiteindelijk oogklachten of problemen met het gezichtsvermogen veroorzaken. Zo heeft een patiënt bijvoorbeeld hoofdpijn na een hersenschudding die bijvoorbeeld ook leidt tot oogpijn en lichtgevoeligheid.
Volgende oogproblemen komen tot uiting
- abnormale oogbewegingen dubbelzien en wazig zien een overgevoeligheid voor licht (fotofobie) een verlies van (een deel van) het gezichtsvermogen hoofdpijn bij het uitvoeren van visuele taken leesproblemen oogpijn verticale heteroforie vertraagde visuele verwerking visuele bewegingsgevoeligheid en desoriëntatie
Abnormale oogbewegingen
Verzwakte, vertraagde of andere abnormale oogbewegingen zijn vaak aanwezig voor patiënten en zijn vooral merkbaar bij het aanhoudend post-hersenschuddingssyndroom. De mogelijkheid om bewegende objecten te volgen en te focussen (volgen van oogbewegingen) of de visuele focus te verschuiven, is lastig voor sommige patiënten.
Dubbelzien of wazig zien
Wazig zien of dubbelzien (diplopie) is een veel voorkomende klacht na een hoofdtrauma. Dit is mogelijk het gevolg van schade aan de spieren en/of zenuwen rond het oog, hetgeen optreedt door
convergentie-insufficiëntie. De positie van de ogen wijkt namelijk af bij het proberen scherpstellen op objecten vlakbij. Dubbelzien of wazig zien na een hoofdletsel wijst soms ook op een ernstigere
neurologische aandoening, zoals
migraine met een aura of migraine-geassocieerde vertigo. Bovendien leidt dubbelzien of wazig zien tot andere fysiologische of cognitieve complicaties zoals
duizeligheid, een slechte balans,
vermoeide ogen, moeite met lezen of concentratieproblemen.
Lichtgevoeligheid en fotofobie
Fotofobie (overgevoeligheid voor licht) is ook een resteffect van een hersenschudding en verergert mogelijk door specifieke lichtbronnen, zoals fel
zonlicht, TL-verlichting en LCD-schermen (zoals van computers of smartphoneapparaten). De kracht van het trauma veroorzaakt mogelijk een verplaatsing, irritatie of letsel in verschillende pijngevoelige hersenstructuren. Hoofdpijn komt bijgevolg vaker voor, hetgeen bijdraagt aan iemands sensorische gevoeligheden zoals overgevoelig zijn voor fel licht.
Oogpijn
Soms ontstaat stekende of doffe
pijn in of rond het oog. Ook
rode ogen,
brandende ogen of
jeukende ogen komen soms tot stand. Door het trauma dat de hersenschudding veroorzaakte, ontstaat mogelijk een langdurige samentrekking in één van de spieren rond het oog. De blootstelling aan licht (bij patiënten met fotofobie) leidt ook tot oogpijn na een traumatisch hersenletsel.
Verlies van gezichtsvermogen
Een gedeeltelijk of volledig verlies van gezichtsvermogen is ook mogelijk na een trauma van het hoofd. De patiënt ervaart bijvoorbeeld blinde vlekken (
scotomen) in de periferie (zicht aan de zijkant) of heeft een verminderd gezichtsvermogen in de helft van het gezichtsveld (
hemianopsie). Dit is het gevolg van diverse mogelijke oorzaken. Directe oogbeschadiging met
snijwonden,
blauwe plekken, gebroken bloedvaten en
zwelling in het gebied leidt mogelijk tot deze oogsymptomen. Ook ontstaat soms neurologische schade waardoor een verlies van gezichtsvermogen plaatsvindt. Tevens ontstaat mogelijk schade aan de
optische zenuw zelf, de hersenen of de gebieden van de hersenen die de beelden van de ogen interpreteren.
Hoofdpijn bij visuele taken
Hoofdpijn is een veel voorkomend symptoom na een hersenschudding en wordt vaak verergerd door visuele inspanningen. Activiteiten zoals lezen, schermgebruik of het volgen van bewegende objecten kunnen de druk op de ogen vergroten, wat leidt tot hoofdpijn. Dit kan samenhangen met visuele stoornissen zoals convergentie-insufficiëntie, waarbij de ogen moeite hebben om samen te werken bij het scherpstellen op objecten dichtbij.
Leesproblemen
Veel patiënten met een hersenschudding ervaren moeite met lezen. Dit kan te wijten zijn aan dubbelzien, wazig zien, of moeilijkheden bij het snel verplaatsen van de blik van het ene naar het andere woord. Dit maakt lezen vermoeiend en kan hoofdpijn of andere cognitieve klachten veroorzaken.
Verticale heteroforie
Verticale heteroforie is een visuele aandoening waarbij de ogen niet goed uitgelijnd zijn in de verticale richting, waardoor dubbelzien ontstaat. Na een hersenschudding kunnen de spieren rondom het oog worden verstoord, wat leidt tot deze aandoening. Dit veroorzaakt vaak hoofdpijn, duizeligheid en visuele verwarring.
Vertraagde visuele verwerking
Een hersenschudding kan de hersenen vertragen in het verwerken van visuele informatie. Dit betekent dat patiënten moeite kunnen hebben met het interpreteren van snelle bewegingen, of dat ze langer nodig hebben om visuele stimuli te verwerken, zoals verkeersborden of bewegende objecten in hun omgeving.
Visuele bewegingsgevoeligheid en desoriëntatie
Veel patiënten ervaren overgevoeligheid voor visuele bewegingen. Dit betekent dat snelle bewegingen in de omgeving, zoals het voorbijrijden van auto's, hen duizelig of desoriënterend kunnen laten voelen. Dit symptoom kan leiden tot misselijkheid en desoriëntatie, vooral in drukke of visueel stimulerende omgevingen.
Alarmsymptomen
In sommige gevallen kunnen de symptomen van een hersenschudding wijzen op ernstigere onderliggende problemen, zoals bloedingen of zwellingen in de hersenen. Enkele alarmsymptomen zijn:
- ernstige hoofdpijn die niet afneemt
- herhaaldelijk braken
- verlies van bewustzijn (zelfs kort)
- convulsies of epileptische aanvallen
- problemen met spreken of bewegen
- dubbelzien dat aanhoudt of verergert
- toenemende verwarring of desoriëntatie
Als één van deze symptomen zich voordoet, is onmiddellijke medische hulp noodzakelijk.
Diagnose en onderzoeken
Een hersenschudding wordt meestal gediagnosticeerd op basis van de medische geschiedenis en een lichamelijk onderzoek. De arts beoordeelt de ernst van de symptomen, zoals geheugenverlies, verwardheid, en hoofdpijn. In sommige gevallen kan beeldvorming, zoals een CT-scan of MRI, worden uitgevoerd om ernstigere problemen, zoals hersenbloedingen of zwellingen, uit te sluiten. Oogonderzoeken kunnen worden ingezet om de visuele klachten verder te evalueren, met name bij symptomen zoals wazig zien, dubbelzien, of oogpijn.
Behandeling
De behandeling van een hersenschudding richt zich vooral op rust en herstel. Dit omvat zowel fysieke als mentale rust om de hersenen de tijd te geven om te genezen. Patiënten wordt geadviseerd om activiteiten die hun symptomen verergeren, zoals schermtijd of intensief lezen, tijdelijk te vermijden. Daarnaast kunnen visuele therapieën worden ingezet om oogproblemen zoals convergentie-insufficiëntie aan te pakken.
- Rust en herstel (mentale en fysieke rust)
- Visuele therapieën voor oogproblemen
- Medicatie tegen hoofdpijn of misselijkheid
- Progressieve terugkeer naar normale activiteiten onder begeleiding van een arts
In sommige gevallen, vooral bij herhaaldelijke hersenschuddingen, kan langdurige of gespecialiseerde zorg nodig zijn, zoals cognitieve therapie of fysiotherapie.
Prognose
De meeste patiënten met een hersenschudding herstellen binnen enkele weken tot maanden, afhankelijk van de ernst van het trauma. Visuele klachten, zoals wazig zien of dubbelzien, verdwijnen meestal na verloop van tijd, vooral met de juiste therapieën. Bij sommige patiënten, vooral degenen met herhaalde hersenschuddingen, kunnen de symptomen echter langdurig aanhouden en invloed hebben op het dagelijks leven. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn bij het hervatten van activiteiten, vooral bij sporters, om herhaling te voorkomen.
Complicaties
Zonder adequate rust en behandeling kan een hersenschudding leiden tot complicaties, zoals:
- Postcommotioneel syndroom: een aandoening waarbij symptomen zoals hoofdpijn, duizeligheid en concentratieproblemen maanden of zelfs jaren na de hersenschudding blijven aanhouden.
- Second-impact syndrome: wanneer een persoon een tweede hersenschudding oploopt voordat de eerste volledig genezen is, wat kan leiden tot ernstige hersenschade of zelfs de dood.
- Chronische traumatische encefalopathie (CTE): een degeneratieve hersenziekte die vaak wordt geassocieerd met herhaaldelijk hoofdtrauma, met symptomen zoals geheugenverlies, gedragsveranderingen en dementie.
Preventie
Het voorkomen van hersenschuddingen begint met het nemen van voorzorgsmaatregelen om hoofdtrauma te vermijden. Enkele belangrijke preventieve maatregelen zijn:
- Het dragen van een helm tijdens risicovolle activiteiten zoals fietsen, skiën, of contactsporten.
- Het dragen van veiligheidsgordels in auto's. Vermijden van fysiek geweld en agressief gedrag.
- Verhoogde aandacht voor veiligheid in huis om vallen te voorkomen, vooral bij ouderen.
- Het creëren van bewustzijn over de risico's van herhaalde hersenschuddingen bij sporters en het nemen van voldoende herstelperiodes.
Praktische tips voor het omgaan met oogproblemen door hoofdtrauma en hersenschudding
Hoofdtrauma en hersenschuddingen kunnen verschillende oogproblemen veroorzaken, zoals wazig zicht, dubbelzien, lichtgevoeligheid, moeite met focussen en problemen met de oogbewegingen. Deze klachten kunnen het dagelijks leven sterk beïnvloeden. Hier lees je hoe je met deze uitdagingen kunt omgaan en je herstel kunt ondersteunen.
Het belang van medische opvolging
Bij oogproblemen na een hoofdtrauma of hersenschudding is een snelle medische evaluatie essentieel. Maak een afspraak bij een neuroloog, oogarts of neuro-optometrist. Zij kunnen onderzoeken of je klachten veroorzaakt worden door schade aan de ogen, de oogzenuwen of de hersenen.
Houd een dagboek bij van je symptomen, zoals wanneer je problemen hebt met je zicht, of bepaalde activiteiten je klachten verergeren. Deze informatie kan artsen helpen bij het stellen van een diagnose en het opstellen van een behandelplan.
Omgaan met visuele symptomen
Bij wazig zicht of dubbelzien kan het lastig zijn om dagelijkse taken uit te voeren. Probeer tijdelijk grotere letters of contrastrijke achtergronden te gebruiken op je apparaten. Vermijd langdurig schermgebruik en geef je ogen regelmatig rust door de 20-20-20-regel toe te passen.
Lichtgevoeligheid kan erg vervelend zijn. Draag een zonnebril, zelfs binnenshuis als kunstlicht te fel is. Gebruik dimbare lampen of installeer gordijnen om de hoeveelheid licht in je omgeving te reguleren. Overweeg blauwlichtfilters voor je schermen om extra belasting van je ogen te voorkomen.
Aanpassen van je dagelijkse routine
Het is belangrijk om je dagelijkse activiteiten aan te passen aan je klachten. Vermijd drukke en chaotische omgevingen waar veel visuele prikkels zijn, zoals winkelcentra of grote bijeenkomsten. Plan rustmomenten in en luister naar je lichaam als je merkt dat je ogen vermoeid raken.
Als je moeite hebt met lezen, schrijven of werken op een computer, vraag dan om aanpassingen op je werkplek of overweeg hulpmiddelen zoals spraakgestuurde technologie. Dit kan de belasting op je ogen verminderen terwijl je toch productief blijft.
Hulpmiddelen bij visuele beperkingen
Overweeg het gebruik van speciale hulpmiddelen, zoals prismabrillen of filters, die dubbelzien of andere visuele klachten kunnen corrigeren. Deze worden vaak voorgeschreven door een specialist na een nauwkeurige evaluatie.
Ergotherapeuten of visuele therapeuten kunnen je ook technieken aanleren om je visuele functies te verbeteren of te compenseren. Dit kan variëren van specifieke oefeningen voor oogbewegingen tot strategieën om om te gaan met visuele overprikkeling.
Oefeningen voor herstel van de ogen
Na een hersenschudding of hoofdtrauma kan visuele therapie een belangrijk onderdeel zijn van je herstel. Onder begeleiding van een professional kun je oefeningen doen om je oogspieren te versterken, je coördinatie te verbeteren en je hersenen te helpen bij het verwerken van visuele informatie.
Oefeningen kunnen bestaan uit het volgen van bewegende objecten met je ogen, focussen op verschillende afstanden, of eenvoudige activiteiten zoals het verbinden van stippen op papier. Probeer geen oefeningen te forceren; stop als je klachten verergeren en bespreek dit met je therapeut.
Omgaan met emotionele uitdagingen
Langdurige visuele problemen na een hoofdtrauma kunnen frustrerend zijn en je stemming beïnvloeden. Wees geduldig met jezelf en zoek steun bij familie en vrienden. Het kan ook helpen om contact te zoeken met anderen die een vergelijkbare ervaring hebben gehad, bijvoorbeeld via online forums of lotgenotengroepen.
Als je merkt dat de emotionele impact groot is, overweeg dan om te praten met een therapeut. Zij kunnen je helpen omgaan met de onzekerheid en stress die gepaard gaan met je herstelproces.
Veiligheid en mobiliteit
Bij visuele beperkingen kan je mobiliteit worden beïnvloed. Vermijd autorijden totdat je zicht volledig hersteld is en overleg met je arts of specialist of het veilig is om dit weer op te pakken. Maak gebruik van openbaar vervoer, vraag hulp van anderen, of overweeg een taxi als je ergens naartoe moet.
Als je last hebt van evenwichtsproblemen door visuele klachten, wees dan extra voorzichtig bij het lopen op trappen of in drukke omgevingen. Zorg ervoor dat je huis veilig is ingericht met goede verlichting en zonder obstakels op de vloer.
Langetermijnzorg en herstel
Het herstel van oogproblemen door hoofdtrauma of een hersenschudding kan tijd kosten. Wees consistent met je medische opvolging en volg de aanbevelingen van je behandelaars nauwgezet op.
Herstel kan geleidelijk verlopen, dus focus op kleine verbeteringen en geef jezelf de tijd om te genezen. Blijf je arts informeren over eventuele veranderingen in je symptomen, zodat je behandeling indien nodig kan worden aangepast.
Misvattingen rond oogproblemen door hoofdtrauma en hersenschudding
Hoofdtrauma en hersenschuddingen kunnen verschillende oogproblemen veroorzaken, maar deze klachten worden vaak onderschat of verkeerd begrepen. Het zicht kan tijdelijk of langdurig beïnvloed worden, en een juiste opvolging is essentieel. Hieronder bespreken we veelvoorkomende misvattingen over oogproblemen na een hoofdletsel.
Hoofdtrauma heeft geen invloed op het zicht
Hoofdletsels kunnen de functie van de
hersenen en oogzenuwen beïnvloeden, wat kan leiden tot wazig zien, dubbelzien of lichtgevoeligheid. Zelfs zonder directe schade aan de ogen zelf kunnen visuele klachten ontstaan door de impact op de hersenen.
Oogproblemen na een hersenschudding zijn altijd tijdelijk
Hoewel veel visuele klachten binnen enkele weken verbeteren, kunnen sommige patiënten blijvende problemen ondervinden. Problemen met focussen, oogbewegingen en contrastwaarneming kunnen aanhouden als de visuele verwerking in de hersenen verstoord blijft.
Een oogonderzoek is niet nodig na een hersenschudding
Een hersenschudding kan subtiele veranderingen in het zicht veroorzaken die niet altijd direct merkbaar zijn. Een
oogonderzoek kan helpen bij het opsporen van onderliggende problemen, vooral als de klachten na enkele weken niet verdwijnen.
Dubbelzien na een hoofdtrauma betekent dat de ogen zelf beschadigd zijn
Dubbelzien kan optreden door een verstoring in de coördinatie van de oogspieren, zonder dat de ogen zelf beschadigd zijn. De zenuwen die de oogbewegingen aansturen, kunnen door het trauma tijdelijk of blijvend aangetast zijn.
Lichtgevoeligheid na een hersenschudding komt door de ogen zelf
Lichtgevoeligheid is een veelvoorkomende klacht na een hoofdtrauma en wordt meestal veroorzaakt door verstoringen in de hersenen, niet door de ogen zelf. De manier waarop de hersenen lichtprikkels verwerken, kan tijdelijk of langdurig veranderen.
Oogproblemen na een hoofdtrauma genezen vanzelf zonder therapie
Sommige visuele klachten verdwijnen spontaan, maar anderen kunnen baat hebben bij specifieke behandelingen zoals visuele therapie. Een specialist in
oogaandoeningen kan helpen bij het opstellen van een aangepast behandelplan.
Lees verder