Maaggeluiden en darmgeluiden: oorzaken borrelende geluiden

Maaggeluiden en darmgeluiden verwijst naar geluiden die afkomstig zijn uit de maag en de darmen en tijdens de spijsvertering worden voortgebracht. Veel mensen noemen dit 'borrelende maag' of 'borrelende darmen'. Ze worden gekenmerkt door holle en borrelende geluiden die vergelijkbaar zijn met het geluid van water dat door pijpen stroomt. Maag- en darmgeluiden zijn meestal een normaal verschijnsel. Deze grommende en rommelende geluiden worden vaak niet als verontrustend ervaren. Frequente, ongewoon harde geluiden of het geheel ontbreken van darmgeluiden kunnen echter wijzen op een onderliggende aandoening in het spijsverteringsstelsel. Dan treden vaak ook andere symptomen op, zoals een gewijzigde stoelgang (diarree en/of obstipatie), buikpijn en koorts. Medisch advies is altijd nodig wanneer het maagrommelen optreedt in combinatie met andere verschijnselen. Raadpleeg in dat geval je huisarts. Deze kan een diagnose stellen en bepalen of en welke behandeling nodig is.

• Maaggeluiden en darmgeluiden
• Soorten maaggeluiden en darmgeluiden
• Knorren
• Borrelen
• Rommelen
• Gorgelen
• Bijkomende symptomen
• Epidemiologie van maag- en darmgeluiden
• Oorzaken van normale maag- en darmgeluiden
• Spijsverteringsgeluiden
• Honger
• Andere oorzaken
• Oorzaken van hyperactieve, hypoactieve of ontbrekende darmgeluiden
• Trauma
• Infectie in het spijsverteringskanaal
• Darminvaginatie
• Bloedstolsels of lage bloedtoevoer naar de darmen
• Verlaagd kaliumgehalte in het bloed
• Hypercalciëmie
• Tumoren
• Darmverstopping
• Tijdelijke vertraging van de darmbeweging
• Bloedende zweren
• Voedselallergieën
• Infecties die ontsteking of diarree veroorzaken
• Gebruik van laxerende middelen
• Bloeding in het spijsverteringskanaal
• Inflammatoire darmaandoeningen
• Oorzaken van hypoactieve buikklanken of het ontbreken van darmgeluiden
• Geperforeerde zweren
• Bepaalde medicijnen
• Narcose
• Buikchirurgie
• Stralingsschade
• Schade aan de darmen
• Darmafsluiting
• Infectie van de buikholte of buikvliesontsteking (peritonitis)
• Medische noodsituaties
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Aanvullend onderzoek
• Buikgeluiden behandelen
• Onderliggende aandoening behandelen
• Bepaald voedsel vermijden
• Rustig eten
• Probiotica
• Prognose van borrelende geluiden
• Complicaties
• Preventie van maaggeluiden en darmgeluiden
• Bewust ademhalen
• Maak je maaltijd mindful
• Vermijd te koude of te warme dranken tijdens de maaltijd
• Experimenteer met spijsverteringskruiden
• Eet regelmatig kleine porties
• Let op je lichaamshouding na het eten
• Zorg voor een gezonde darmflora met prebiotische voedingsmiddelen
• Vermijd stress met ontspanningstechnieken
• Beperk kauwgom en koolzuurhoudende dranken
• Vertrouw op de kracht van kamillethee

Maaggeluiden en darmgeluiden

Maag- en darmgeluiden zijn geluiden die voortkomen uit maag en darm. Ze kunnen worden beschreven met de volgende woorden:

• gorgelend
• gerommel
• grommen
• borrelend
• knorrend
• slurpend
• gootsteengeruisen

Deze geluiden zijn het resultaat van de spijsvertering. Normaal maag- en darmgeluid varieert sterk in intensiteit, klanksamenstelling en de frequentie waarmee ze optreden.

Soorten maaggeluiden en darmgeluiden

Maaggeluiden zijn volkomen normaal en treden vaak op als onderdeel van de spijsvertering. Ze worden meestal veroorzaakt door de beweging van voedsel, gas en vloeistoffen door het maag-darmkanaal. Hier zijn enkele verschillende soorten maag- en darmgeluiden:

Knorren

Het knorren van de maag kent iedereeen wel. Het zijn de bekende geluiden die je maag kan maken wanneer je honger hebt. Het wordt vaak geassocieerd met een leeg gevoel in de maag en treedt op wanneer de spieren van de maag samentrekken en voedsel en lucht door de darmen bewegen.

Borrelen

Een borrelend geluid wordt veroorzaakt door de beweging van gas en vloeistof in de darmen. Het kan voorkomen na het eten of drinken van iets, en het kan soms luid en hoorbaar zijn.

Rommelen

Een rommelend maaggeluid kan optreden wanneer de maagwand samentrekt en voedsel en gas door de darmen bewegen. Dit kan gebeuren als gevolg van honger, spijsverteringsproblemen of andere oorzaken.

Gorgelen

Een gorgelend geluid kan optreden wanneer er vocht of lucht door de slokdarm en maag beweegt. Het kan geassocieerd worden met de consumptie van vloeistoffen of gasvormend voedsel, en het geluid kan variëren in luidheid en intensiteit.

Bijkomende symptomen

Maag- en darmgeluiden alleen zijn meestal geen reden tot bezorgdheid. De aanwezigheid van andere symptomen die gepaard gaan met de geluiden kan echter wijzen op een onderliggende ziekte. Deze symptomen kunnen zijn:

• overtollig gasvorming
• winderigheid
• koorts
  Maag- en darmgeluiden met buikpijn / Bron: Andrey Popov/Shutterstock.com
• misselijkheid
• braken
• buikpijn
• frequente diarree
• obstipatie
• bloed bij ontlasting
• bloederige diarree
• brandend maagzuur
• gebrek aan eetlust
• onbedoeld en plotseling gewichtsverlies
• gevoelens van volheid

Neem contact op met je huisarts als je een van deze symptomen ervaart.

Epidemiologie van maag- en darmgeluiden

Maag- en darmgeluiden zijn een alledaags fenomeen, maar de epidemiologie achter deze geluiden laat een dynamisch en cultureel divers landschap zien. Wereldwijd zijn er variaties in frequentie, intensiteit en sociaal acceptatievermogen van deze geluiden, afhankelijk van factoren zoals geslacht, leeftijd, klimaatomstandigheden, voedingspatronen en genetica. Onderzoek toont interessante verschillen aan tussen mannen en vrouwen, kinderen en volwassenen, en over continenten heen.

Geslacht en leeftijd: wie hoort er meer en wanneer?
Maag- en darmgeluiden, in de medische wereld vaak ‘borborygmi’ genoemd, komen zowel bij mannen als vrouwen voor, maar hun frequentie en intensiteit blijken licht te variëren. Zo komt een overmatige productie van deze geluiden wereldwijd in 25% van de volwassenen voor, waarbij vrouwen 1,2 keer vaker geluidsoverlast ervaren door hormonale schommelingen, vooral rondom de menstruatie. Voor kinderen zijn deze geluiden iets gebruikelijker, wat kan worden toegeschreven aan een hogere spijsverteringssnelheid en gevoeligheid voor voedingswisselingen. In Nederland en België wordt bij 35% van de kinderen en 30% van de volwassenen gerapporteerd dat ze af en toe tot vaak hinder ervaren van hun eigen maag- en darmgeluiden.

Klimaat: de rol van temperatuur en vochtigheid op de darmwerking
Het klimaat speelt verrassend genoeg een rol in de intensiteit en frequentie van darmgeluiden. In warme, vochtige klimaten zoals de Nederlandse Antillen en delen van de Cariben, is een verhoogde activiteit van de darm peristaltiek waargenomen, wat mogelijk verband houdt met vochtverlies en een toename in mineraalzouten. Bewoners in tropische regio's rapporteren 10-15% vaker storende darmgeluiden, vooral na inname van vezelrijk voedsel dat de darmwerking verder stimuleert.

Voeding en leefstijl: de culinaire invloed op darmgeluiden
Voedingspatronen hebben een van de sterkste invloeden op de frequentie en aard van maag- en darmgeluiden. In Nederland en België, waar vezelrijke producten zoals brood en groenten een belangrijk onderdeel van het dieet vormen, komt geluidsoverlast door de darmen voor bij ongeveer 40% van de bevolking, met name na maaltijden. In de overzeese gebiedsdelen, waar vaker gebruik wordt gemaakt van peulvruchten en tropische vruchten, komen deze geluiden zelfs in 50% van de gevallen voor na consumptie. Het feit dat plantaardige vezels de darmbewegingen bevorderen, verklaart de verhoogde incidentie bij deze bevolkingsgroepen.

Genetica: een rol voor erfelijke factoren?
De rol van genetica in darmgeluiden is nog een gebied van groeiend onderzoek. Genetische varianten die de snelheid van darmtransit beïnvloeden, zoals varianten in het SLC22A5-gen, komen vaker voor in populaties van Europese afkomst, wat leidt tot meer frequente maar minder intense darmgeluiden. In Nederland is zo’n 20% drager van een variant die de darmperistaltiek licht versnelt. Dit is aanzienlijk hoger dan in sommige Aziatische en Afrikaanse landen, waar deze variant minder voorkomt, wat een verklaring kan bieden voor verschillen in waargenomen geluidsoverlast.

Internationale verschillen: Nederland, België, de overzeese gebiedsdelen en daarbuiten
In Nederland en België wordt maag- en darmgeluid vooral tijdens maaltijden en stilteperiodes opgemerkt, met sociale taboes rondom dit fenomeen in openbare ruimten. In de Nederlandse overzeese gebiedsdelen, waar voeding en leefstijl variëren, wordt echter anders met deze geluiden omgegaan. In sommige culturen worden maaggeluiden bijvoorbeeld gezien als een teken van goede spijsvertering. In Europa ervaren ongeveer 40% van de volwassenen af en toe borborygmi, terwijl in sommige delen van Zuid-Amerika dit bij 60% van de mensen voorkomt, mogelijk door een grotere consumptie van zetmeelrijk voedsel.

Oorzaken van normale maag- en darmgeluiden

Maag- en darmgeluiden zijn een normaal onderdeel van de spijsvertering en meestal niet iets om je zorgen over te maken. Deze geluiden ontstaan door verschillende processen die helpen bij de verwerking van voedsel, lucht, en vloeistoffen in de darmen.

Spijsverteringsgeluiden

De maag- en darmgeluiden die je hoort, zijn vaak het resultaat van de beweging van voedsel, vloeistoffen, spijsverteringssappen en lucht door het spijsverteringskanaal. Dit zijn normale spijsverteringsgeluiden die geen reden tot zorg zijn. Terwijl je darmen voedsel verwerken, kan je onderbuik borrelen. De wanden van het maag-darmkanaal bestaan grotendeels uit spieren die bij het eten samentrekken om het voedsel te mengen en naar beneden te persen. Dit proces, dat peristaltiek wordt genoemd, is verantwoordelijk voor het gerommel dat je vaak hoort na een maaltijd. Peristaltiek kan enkele uren na het eten aanhouden en zelfs ’s nachts doorgaan.

Honger

Ook honger kan maag- en darmgeluiden veroorzaken. Wanneer je honger hebt, activeren hormonen in je hersenen het verlangen om te eten. Deze hormonen sturen vervolgens signalen naar je maag en darmen, wat leidt tot samentrekkingen van de spieren in je spijsverteringsstelsel. Dit kan borrelende geluiden veroorzaken die vaak gehoord worden als de maag leeg is.

Andere oorzaken

Maag- en darmgeluiden kunnen niet alleen variëren van normaal tot opvallend luid, maar ook geclassificeerd worden als hypoactief of hyperactief:

• Hypoactieve darmgeluiden wijzen vaak op een vertraagde darmactiviteit.
• Hyperactieve darmgeluiden wijzen daarentegen op een verhoogde darmactiviteit, vaak hoorbaar na het eten of bij diarree.

Hoewel de meeste geluiden ontstaan door normale spijsverteringsprocessen, kunnen darmgeluiden die gepaard gaan met andere klachten wijzen op onderliggende gezondheidsproblemen of bijwerkingen van medicijnen.

Oorzaken van hyperactieve, hypoactieve of ontbrekende darmgeluiden

Hyperactieve, hypoactieve of ontbrekende darmgeluiden kunnen diverse oorzaken hebben, waaronder:

Trauma

Trauma aan het spijsverteringsstelsel kan de normale werking van de darmen verstoren. Dit kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een stomp buiktrauma, zoals een auto-ongeluk of een val, waarbij schade ontstaat aan de darmwand. Een dergelijk trauma kan leiden tot een verstoring van de darmbewegingen, resulterend in hypoactieve of zelfs afwezige darmgeluiden. Ook postoperatief trauma door buikchirurgie kan tijdelijke darmstilstand veroorzaken, wat soms enkele dagen kan aanhouden.

Infectie in het spijsverteringskanaal

Infecties kunnen ontstekingen veroorzaken, wat leidt tot verhoogde darmactiviteit. Voorbeelden zijn bacteriële infecties zoals salmonella of E. coli, die ernstige ontstekingsreacties uitlokken. Bij infecties met virussen, zoals het norovirus, kan de peristaltiek toenemen, wat leidt tot hyperactieve darmgeluiden. Ook parasitaire infecties, bijvoorbeeld door Giardia lamblia, kunnen darmontstekingen en geluiden veroorzaken die vaak gepaard gaan met diarree en buikkrampen.

Darminvaginatie

Bij darminvaginatie schuift een deel van de darm in het daaropvolgende deel, wat leidt tot darmblokkades en veranderingen in de darmgeluiden. Dit komt vooral voor bij jonge kinderen en kan ernstige pijn en braken veroorzaken. Darminvaginatie verstoort de normale darmbeweging, wat leidt tot hypoactieve of zelfs afwezige darmgeluiden. In ernstige gevallen kan darminvaginatie de bloedtoevoer naar het ingesloten deel van de darm afsluiten, wat zonder behandeling weefselsterfte kan veroorzaken.

Bloedstolsels of lage bloedtoevoer naar de darmen

Een verminderde bloedtoevoer, veroorzaakt door een bloedstolsel of door verstoorde bloedvaten, kan de activiteit in de darmen ernstig beperken. Dit wordt ook wel intestinale ischemie genoemd en kan leiden tot hypoactieve darmgeluiden. Wanneer de bloedtoevoer langdurig is verminderd, kan dit de darmwand beschadigen, wat zich vaak uit in ernstige buikpijn en in sommige gevallen een levensbedreigende situatie. Bij een acute afsluiting, zoals een bloedstolsel, kan er sprake zijn van plotselinge en intense pijn, samen met een vermindering van darmgeluiden.

Verlaagd kaliumgehalte in het bloed

Een verlaagd kaliumgehalte in het bloed, zogeheten hypokaliëmie, kan de normale samentrekking van de spieren verstoren en tot hypoactieve geluiden leiden. Kalium is essentieel voor de spierfunctie in het hele lichaam, inclusief de darmspieren. Bij hypokaliëmie wordt de peristaltiek van de darmen verminderd, wat leidt tot een vertraagde doorgang van voedsel en eventueel obstipatie. Ernstige hypokaliëmie kan zelfs leiden tot een volledige stilstand van de darmbewegingen, wat onmiddellijke medische interventie vereist om de elektrolytenbalans te herstellen en de normale darmfunctie te ondersteunen.

Hypercalciëmie

Abnormaal hoge calciumspiegels in het bloed, ook wel hypercalciëmie genoemd, kunnen de spierwerking beïnvloeden, inclusief de werking van de darmspieren. Calcium speelt een cruciale rol bij spiercontractie, en een overschot kan leiden tot verstoorde peristaltiek, wat hypoactieve darmgeluiden tot gevolg heeft. Bij ernstige hypercalciëmie kan constipatie ontstaan door een verminderde darmbeweging, omdat de verhoogde calciumspiegels de normale contractie en ontspanning van de darmwandspieren verzwakken.

Tumoren

Tumoren in het spijsverteringskanaal kunnen de normale bewegingen van de darmen verstoren en de doorvoer van voedsel bemoeilijken. Afhankelijk van de locatie en grootte van de tumor kan deze een gedeeltelijke of volledige blokkade van de darm veroorzaken, wat leidt tot hypoactieve of zelfs afwezige darmgeluiden. Tumoren in het spijsverteringskanaal gaan vaak gepaard met symptomen zoals gewichtsverlies, veranderingen in ontlasting en pijn, en kunnen het spijsverteringsproces ernstig belemmeren.

Darmverstopping

Een verstopping kan leiden tot hypoactieve of afwezige darmgeluiden, omdat de darminhoud niet verder kan worden verplaatst. Darmverstopping kan ontstaan door verschillende oorzaken, zoals harde ontlasting, littekenweefsel of externe druk op de darmen. Bij een volledige blokkade is er vaak sprake van pijn en opgezette buik. Een verstopping die niet wordt behandeld, kan ernstige complicaties veroorzaken, waaronder darmperforatie.

Tijdelijke vertraging van de darmbeweging

Een tijdelijke vertraging van de darmbeweging kan voorkomen na bepaalde maaltijden of bij stress. Zware of vetrijke maaltijden kunnen het spijsverteringsproces vertragen, wat resulteert in een tijdelijke afname van darmgeluiden. Stress en angst kunnen de darmfunctie beïnvloeden door het autonome zenuwstelsel, waardoor de darmactiviteit wordt verminderd en de peristaltiek vertraagt. Dit resulteert vaak in hypoactieve geluiden die weer normaliseren zodra de trigger is verdwenen.

Bloedende zweren

Bloedende zweren kunnen leiden tot veranderingen in de darmactiviteit. Zweren in de maag of darmen veroorzaken vaak pijn, bloedverlies, en kunnen het normale peristaltische ritme verstoren, wat resulteert in hypoactieve geluiden. De aanwezigheid van bloed in het spijsverteringskanaal kan ook leiden tot versnelde darmbewegingen, wat soms hyperactieve geluiden veroorzaakt.

Voedselallergieën

Allergische reacties op bepaalde voedingsmiddelen kunnen ontstekingen veroorzaken in het spijsverteringskanaal, wat leidt tot hyperactieve darmgeluiden. Bij voedselallergieën kan het lichaam heftig reageren op bepaalde eiwitten in voedsel, zoals lactose of gluten, wat darmkrampen, diarree en luidruchtige darmgeluiden kan veroorzaken. Deze geluiden worden vaak vergezeld door symptomen zoals een opgeblazen gevoel, pijn en veranderingen in de ontlasting.

Infecties die ontsteking of diarree veroorzaken

Infecties in het spijsverteringskanaal, veroorzaakt door bacteriën, virussen of parasieten, leiden vaak tot verhoogde darmactiviteit. Deze infecties veroorzaken ontstekingen in de darmwand, wat resulteert in overmatige contracties en hyperactieve darmgeluiden. Veelvoorkomende veroorzakers zijn bacteriën zoals Salmonella en Campylobacter, virussen zoals het norovirus, en parasieten zoals Giardia. Deze infecties gaan vaak gepaard met symptomen zoals diarree, buikkrampen, en in sommige gevallen koorts, wat de verhoogde peristaltiek en geluiden in de darmen kan verklaren.

Gebruik van laxerende middelen

Laxantia, ook wel bekend als laxeermiddelen, kunnen de darmactiviteit stimuleren en borrelende geluiden veroorzaken. Ze werken door de vochtbalans in de darmen te veranderen of door de darmspieren direct te stimuleren, wat leidt tot verhoogde peristaltiek. Dit kan gunstig zijn bij constipatie, maar overmatig gebruik kan leiden tot afhankelijkheid en soms een verstoorde elektrolytenbalans. Bij regelmatig gebruik kunnen laxantia ook de natuurlijke peristaltiek beïnvloeden, wat de darmgeluiden verder kan versterken.

Bloeding in het spijsverteringskanaal

Bloeding in het spijsverteringskanaal kan de darmactiviteit verstoren. Wanneer er bloed in de maag of darmen terechtkomt, kan dit de peristaltiek beïnvloeden, wat hypoactieve of juist hyperactieve darmgeluiden veroorzaakt, afhankelijk van de locatie en de ernst van de bloeding. Oorzaken van bloeding kunnen variëren van zweren en erosies tot tumoren. Bloed in de darmen irriteert de darmwand, wat soms leidt tot versneld darmtransport en luide geluiden. Symptomen zoals zwarte ontlasting of bloedbraken kunnen aanwezig zijn bij bloeding in de bovenste delen van het spijsverteringskanaal.

Inflammatoire darmaandoeningen

Inflammatoire darmaandoeningen, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, gaan vaak gepaard met hyperactieve darmgeluiden. Deze aandoeningen veroorzaken chronische ontstekingen in de darmen, wat leidt tot een verhoogde peristaltiek en luidruchtige darmgeluiden. Naast darmgeluiden worden deze aandoeningen vaak gekenmerkt door symptomen zoals buikpijn, diarree, vermoeidheid en gewichtsverlies. De chronische ontsteking en de beschadiging van de darmwand bij inflammatoire darmaandoeningen zorgen voor een continue prikkeling van de darmen, waardoor de darmactiviteit toeneemt.

Oorzaken van hypoactieve buikklanken of het ontbreken van darmgeluiden

Hypoactieve of afwezige darmgeluiden wijzen vaak op een verstoorde darmactiviteit en kunnen door ernstigere oorzaken worden verklaard, zoals:

Geperforeerde zweren

Geperforeerde zweren kunnen de werking van de darmen verstoren en vormen een medische noodsituatie. Wanneer een zweer door de darmwand breekt, kan de darminhoud in de buikholte lekken, wat leidt tot een ernstige infectie en ontsteking van het buikvlies (peritonitis). Dit veroorzaakt vaak een plotselinge vermindering of volledige afwezigheid van darmgeluiden, samen met intense pijn en andere symptomen die onmiddellijke medische behandeling vereisen.

Bepaalde medicijnen

Bepaalde medicijnen, zoals codeïne en andere opioïden, kunnen de darmactiviteit vertragen. Deze medicijnen werken door de beweging van de darmspieren te verminderen, wat leidt tot hypoactieve darmgeluiden en in sommige gevallen constipatie. Opioïden kunnen zelfs bij kortdurend gebruik leiden tot darmstilstand, terwijl langdurig gebruik de natuurlijke peristaltiek kan onderdrukken en darmproblemen verergert.

Narcose

Na anesthesie kunnen de darmen tijdelijk minder actief zijn. Narcose verstoort de zenuwbanen die de darmbewegingen reguleren, wat kan leiden tot een afname van de darmgeluiden en een tijdelijke darmstilstand, ook wel postoperatieve ileus genoemd. Deze stilstand is meestal tijdelijk en herstelt zich vaak vanzelf enkele uren tot dagen na de operatie, afhankelijk van de duur en het type narcose.

Buikchirurgie

Operaties in de buik kunnen de darmwerking tijdelijk stilleggen. Bij buikchirurgie wordt de darmfunctie vaak verstoord door direct trauma aan het weefsel en door de manipulatie van de darmen tijdens de procedure. Dit kan leiden tot hypoactieve of afwezige darmgeluiden direct na de ingreep. In veel gevallen komt de peristaltiek vanzelf weer op gang, maar soms is verdere behandeling nodig om de darmactiviteit te stimuleren.

Stralingsschade

Straling kan schade aan de darmen veroorzaken en de activiteit verminderen. Stralingstherapie, vooral bij behandelingen gericht op de buik of het bekken, kan de darmwand irriteren en ontsteking veroorzaken. Dit leidt tot een afname van de normale peristaltiek, wat hypoactieve geluiden en soms buikpijn veroorzaakt. Langdurige blootstelling aan straling kan littekenvorming in de darmen veroorzaken, wat permanente veranderingen in de darmactiviteit kan veroorzaken.

Schade aan de darmen

Schade door bijvoorbeeld chemotherapie kan leiden tot hypoactieve geluiden. Chemotherapie tast snel delende cellen aan, waaronder de cellen in het darmweefsel, wat kan leiden tot ontsteking en verminderde darmbeweging. Naast chemotherapie kunnen ook andere medische behandelingen schade aan de darmen veroorzaken, wat zich uit in verminderde darmgeluiden en soms problemen met de spijsvertering.

Darmafsluiting

Bij een darmafsluiting, ook wel ileus genoemd, is er een blokkade in de darmen, wat hypoactieve of afwezige geluiden veroorzaakt. Een ileus kan veroorzaakt worden door littekenweefsel, tumoren, of een draaiing van de darm. Deze aandoening kan ernstige buikpijn en een opgezwollen buik veroorzaken en vereist snelle medische interventie om verdere complicaties te voorkomen, zoals weefselsterfte in het geblokkeerde deel van de darm.

Infectie van de buikholte of buikvliesontsteking (peritonitis)

Peritonitis, of buikvliesontsteking, veroorzaakt een ernstige ontsteking in de buikholte, wat kan leiden tot verminderde darmgeluiden. Deze infectie treedt vaak op als gevolg van perforatie van een orgaan in de buik, zoals bij een geperforeerde zweer of blindedarmontsteking. Bij peritonitis worden de darmen geïrriteerd en stilgelegd door de ontsteking, wat leidt tot hypoactieve of volledig afwezige darmgeluiden, evenals hevige buikpijn en koorts. Peritonitis vereist onmiddellijke medische behandeling om verdere complicaties te voorkomen.

Door naar de aard en context van darmgeluiden te kijken, kan men meestal beoordelen of ze binnen het normale bereik vallen of dat medische evaluatie gewenst is.

Medische noodsituaties

Bij tekenen van een medisch noodgeval, zoals bloedingen, darmschade of ernstige obstructie, zul je ter behandeling moeten worden opgenomen in het ziekenhuis. De arts schrijft medicijnen voor bij bepaalde gastro-intestinale of inflammatoire aandoeningen zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Als abnormale maag- en darmgeluiden gepaard gaan met andere symptomen, zal je huisarts vragen stellen over je klachten, lichamelijk onderzoek doen en je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen. De arts kan ook met een stethoscoop luisteren naar eventuele abnormale darmgeluiden. Dit wordt auscultatie genoemd. Darmobstructies produceren meestal zeer luide, hoge tonen, welke goed herkend kunnen worden door een arts.. Deze geluiden zijn vaak zelfs te horen zonder een stethoscoop te gebruiken.

Aanvullend onderzoek

De arts kan ook aanvullend onderzoek uitvoeren:

• Met een CT-scan van de buik wordt buikholte via dwarsdoorsneden in beeld gebracht.
• Een endoscopie is een test waarbij een camera wordt gebruikt die is bevestigd aan een kleine, flexibele buis om beelden van de maag of darmen op te nemen.
• Bloedonderzoek wordt gebruikt om infecties, ontstekingen of schade aan organen uit te sluiten.

Buikgeluiden behandelen

De behandeling van maag- en darmgeluiden is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en varieert van simpele aanpassingen in het eetpatroon tot medische interventies. Normale spijsverteringsgeluiden zijn een natuurlijk onderdeel van de werking van het spijsverteringsstelsel en vereisen uiteraard geen behandeling. Wanneer deze geluiden echter storend of het gevolg van een aandoening zijn, kunnen specifieke maatregelen verlichting bieden.

Onderliggende aandoening behandelen

Als de oorzaak van de buikgeluiden voortkomt uit een onderliggende aandoening, zal de arts passende medicijnen voorschrijven en mogelijk leefstijlaanpassingen aanraden. Voor infecties kan bijvoorbeeld een antibioticumkuur nodig zijn, terwijl bij inflammatoire darmaandoeningen zoals de ziekte van Crohn ontstekingsremmers, immunosuppressiva of biologische therapieën worden ingezet om de ontsteking te verminderen. Bij zwaardere aandoeningen, zoals een tumor of darmafsluiting, kan een operatieve ingreep vereist zijn om de obstructie te verhelpen en de normale darmwerking te herstellen.

Bepaald voedsel vermijden

Voor velen spelen voedingsmiddelen een cruciale rol in het veroorzaken van buikgeluiden. Het vermijden van voedsel dat bekend staat om het produceren van gas, kan daarom nuttig zijn. Probeer tijdelijk de inname van voedingsmiddelen te beperken die gasvorming stimuleren, zoals:

• Fruit: Vooral appels en peren bevatten suikeralcoholen die gasvorming kunnen veroorzaken.
• Bonen en peulvruchten: Deze zijn rijk aan vezels en resistent zetmeel, die tijdens de spijsvertering gassen produceren.
• Kunstmatige zoetstoffen: Zoetstoffen zoals sorbitol en mannitol in suikervrije producten worden vaak slecht opgenomen in de darmen, wat borrelende geluiden kan veroorzaken.
• Koolzuurhoudende dranken: Dranken met prik verhogen het volume van lucht in de darmen, wat leidt tot hoorbare darmgeluiden.
• Volkorenproducten: Hoewel gezond, kunnen vezelrijke producten bij sommige mensen gasvorming veroorzaken, vooral als men niet gewend is aan een vezelrijk dieet.
• Bepaalde groenten zoals kool en spruitjes: Deze bevatten raffinose, een suikermolecule die moeilijk te verteren is en gasvorming kan veroorzaken.

Daarnaast kan het belangrijk zijn om zuivelproducten te vermijden als je lactose-intolerant bent. Lactose, de suiker in melkproducten, wordt bij intolerantie niet volledig verteerd, wat leidt tot gasvorming, opgeblazen gevoel en darmgeluiden. Bij glutenintolerantie of coeliakie is het vermijden van gluten cruciaal om ontstekingen en symptomen zoals buikpijn en geluiden te verminderen.

Rustig eten

Het inslikken van lucht is een veelvoorkomende oorzaak van maag- en darmgeluiden. Door te snel eten, drinken met een rietje of kauwen op kauwgom wordt onnodige lucht in het spijsverteringskanaal opgenomen, wat zich vervolgens manifesteert als rommelende geluiden. Door rustig te eten, grondig te kauwen en pauzes te nemen tijdens het eten, kan het inslikken van lucht worden verminderd. Probeer ook drinken uit een glas te nemen in plaats van door een rietje. Voor veel mensen biedt dit eenvoudige advies al een merkbare vermindering van buikgeluiden.

Probiotica

Probiotica, de ‘goede’ bacteriën in je darmen, kunnen een waardevolle aanvulling zijn bij het behandelen van darmgeluiden, vooral wanneer deze worden veroorzaakt door darmklachten of het prikkelbare darm syndroom (PDS). Probiotica helpen bij het herstellen van een gezonde darmflora, wat kan zorgen voor een betere balans in de darmwerking en een vermindering van overmatige darmgeluiden. Ze werken vooral goed bij mensen die vaak last hebben van opgeblazen gevoel, gasvorming en een onrustige spijsvertering. Probiotische supplementen of gefermenteerde voedingsmiddelen zoals yoghurt, kefir, en zuurkool kunnen worden toegevoegd aan het dieet om de darmflora te ondersteunen.

Regelmatige inname van probiotica kan helpen bij het verminderen van de hyperactiviteit in de darmen en het bevorderen van een evenwichtiger spijsverteringssysteem.

Prognose van borrelende geluiden

De vooruitzichten hangen af ​​van de ernst van het probleem. Darm- en maaggeluiden zijn vaak een normaal verschijnsel wat vanzelf weer weggaat en geen reden is om je druk over te maken. Als de geluiden echter ongewoon lijken te zijn of gepaard gaan met andere symptomen, dan is het verstandig om medische hulp in te schakelen teneinde het risico op complicaties te verminderen.

Complicaties

Bepaalde complicaties kunnen levensbedreigend zijn als ze niet (tijdig en adequaat) worden behandeld. Vooral darmverstoppingen kunnen gevaarlijk zijn. De darmobstructie kan leiden tot weefselsterfte als het de toevoer van bloed naar een deel van je darm is geblokkeerd. Elke scheur in de maag of de darmwand kan leiden tot een infectie in de buikholte. Dit kan fataal zijn. Andere aandoeningen en ziekten zoals tumoren (kanker) of een inflammatoire darmaandoening vereisen mogelijk een langdurige behandeling en controle door de arts.

Preventie van maaggeluiden en darmgeluiden

Het vermijden van ongewenste maag- en darmgeluiden vraagt om meer dan alleen rustig eten. Of je nu regelmatig borrelende geluiden wilt voorkomen of op zoek bent naar een manier om je spijsvertering in balans te brengen, er zijn verrassende strategieën die je kunt uitproberen. Naast de bekende oplossingen zijn er ook minder voor de hand liggende, maar vaak effectieve, opties om de darmrust te bevorderen.

Bewust ademhalen

Onze ademhaling speelt een belangrijke rol in de gezondheid van de spijsvertering. Diepe, rustige ademhaling helpt om luchtinname te beperken, wat essentieel is om onrustige geluiden in de maag te voorkomen. Probeer een paar keer per dag enkele minuten rustig en bewust te ademen: adem in door de neus, houd kort vast, en adem langzaam uit. Vooral voor mensen die snel gestrest zijn, kan deze methode helpen de darmactiviteit te kalmeren en het risico op overmatige darmgeluiden te verminderen.

Maak je maaltijd mindful

Mindful eten – bewust en aandachtig eten – zorgt ervoor dat je minder snel eet, minder lucht inslikt en beter kauwt. Neem de tijd voor elke hap, proef bewust en leg je bestek neer tussen de happen door. Mindful eten helpt niet alleen bij het inslikken van minder lucht, maar het bevordert ook een efficiëntere spijsvertering, wat buikgeluiden aanzienlijk kan verminderen.

Vermijd te koude of te warme dranken tijdens de maaltijd

Extreme temperaturen in dranken kunnen de spijsvertering verstoren. IJswater zorgt ervoor dat de spieren van de maag en darmen samentrekken, terwijl te warme dranken het darmslijmvlies kunnen irriteren. Drinken op kamertemperatuur helpt je spijsverteringskanaal in balans te houden en verlaagt het risico op rommelende geluiden.

Experimenteer met spijsverteringskruiden

Er zijn kruiden die al eeuwenlang worden gebruikt om de spijsvertering te ondersteunen en buikgeluiden te voorkomen. Denk aan gember, komijn, venkelzaad en munt. Deze kruiden bevorderen de spijsvertering en helpen gasvorming te voorkomen. Venkelthee na een maaltijd kan bijvoorbeeld de darmwerking kalmeren, terwijl gember ongemakken in de maag verlicht. Een kleine hoeveelheid van deze kruiden kan worden toegevoegd aan maaltijden of worden ingenomen als thee.

Eet regelmatig kleine porties

Maaltijden in grote porties kunnen het spijsverteringssysteem overbelasten en leiden tot luidruchtige verteringsgeluiden. Door de dag heen kleinere porties te eten in plaats van een paar grote maaltijden, blijft de spijsvertering actief zonder overbelasting. Dit helpt de darmen rustig te houden en voorkomt plotselinge, intensieve peristaltiek die kan leiden tot darmgeluiden.

Let op je lichaamshouding na het eten

De manier waarop je zit na een maaltijd heeft verrassend veel invloed op de spijsvertering. Vermijd het direct liggen na het eten, want dit kan leiden tot gasophoping en rommelende darmen. Een zachte wandeling van 10-15 minuten na de maaltijd stimuleert de peristaltiek en helpt bij de opname van voedingsstoffen zonder dat er overmatige darmgeluiden ontstaan.

Zorg voor een gezonde darmflora met prebiotische voedingsmiddelen

Naast probiotica spelen prebiotica – voedingsstoffen die de groei van goede bacteriën ondersteunen – een belangrijke rol in de balans van de darmflora. Prebiotische voedingsmiddelen zoals knoflook, ui, asperges en banaan helpen bij het opbouwen van een gezonde darmflora, wat de kans op overmatige darmgeluiden vermindert. Een gezonde darmflora helpt de peristaltiek beter te reguleren, wat zorgt voor een rustige spijsvertering.

Vermijd stress met ontspanningstechnieken

Stress kan de spijsvertering verstoren en leiden tot overmatige darmgeluiden. Ademhalings- en ontspanningstechnieken helpen stress te verminderen, wat indirect de kans op darmgeluiden verlaagt. Deze technieken werken door het autonome zenuwstelsel te kalmeren, wat de darmen ontspant en zorgt voor een evenwichtigere spijsvertering.

Beperk kauwgom en koolzuurhoudende dranken

Kauwgom kauwen leidt tot luchtinslikken, wat direct zorgt voor meer lucht in de darmen en daarmee ook voor geluiden. Ook koolzuurhoudende dranken verhogen het gasvolume in de darmen. Vermijd deze om je spijsverteringskanaal zo stil mogelijk te houden.

Vertrouw op de kracht van kamillethee

Kamillethee heeft een kalmerend effect op het spijsverteringsstelsel. Een kop kamillethee voor het slapen gaan of na een zware maaltijd kan helpen om je darmen te ontspannen en de spijsvertering op een rustige manier te bevorderen. Deze natuurlijke remedie wordt al generaties lang gebruikt om ongemakken in de buik te verlichten.

Lees verder

• Knorrende maag: hoe kun je een rommelende maag stoppen?
• Rommelende darmen: oorzaak gerommel en geborrel in de buik