Desoriëntatie: Oorzaken en behandeling gedesoriënteerd zijn

Desoriëntatie is een symptoom waarbij een patiënt kortstondig verward is. Hij weet niet meer wat de tijd of datum is, waar hij is en wie hij is. De meeste mensen ervaren dit beangstigende symptoom wel eens, bijvoorbeeld wanneer ze ontwaken uit een lange slaap, wanneer ze ziek zijn, of wanneer ze dronken zijn. Maar langdurige desoriëntatie is mogelijk het resultaat van een medisch probleem, het gebruik van bepaalde medicijnen en psychische stoornissen. Als een patiënt plotseling verward en gedesoriënteerd raakt, is snel medisch advies nodig. De behandeling voor desoriëntatie varieert sterk. Korte momenten van desoriëntatie behoeven doorgaans geen behandeling, maar patiënten met chronische gevoelens van desoriëntatie hebben een grondig medisch onderzoek, psychologische behandeling of beiden nodig.

• Aandoeningen en desoriëntatie
• Omgevingsfactoren en gedesoriënteerd gedrag
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Behandeling van gedesoriënteerd zijn

Aandoeningen en desoriëntatie

Gedesoriënteerd gedrag kent meerdere oorzaken. Aandoeningen veroorzaken namelijk soms dit symptoom:

• acute hoogteziekte (te snel naar grote hoogte begeven)
• een infectie, bijvoorbeeld in de hersenen, de longen of de urinewegen (vaak bij ouderen) zoals:
• pyelonefritis (ontsteking van de nier(en) en het nierbekken)
• ziekte van Whipple (infectie met symptomen aan maag en darmen)
• een shock
• een vergiftiging, zoals koolstofmonoxidevergiftiging
• elektrolytenstoornissen zoals:
• hypocalciëmie (zeer lage hoeveelheden calcium in het bloed) (soms)
• hyponatriëmie (zeer lage hoeveelheden natrium (soms)
• hartaandoeningen zoals een aortadissectie (scheur in wand van aorta met pijn op de borst)
• hyperglykemie (verhoogde bloedsuikerspiegel)
• hypoglykemie (te lage bloedsuikerspiegel)
• kanker
• leveraandoeningen zoals leverfalen (soms)
• longaandoeningen
• neurologische aandoeningen:
• de ziekte van Alzheimer
• de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen)
• dementie
• een beroerte en een TIA (miniberoerte: tijdelijke functie-uitval)
• een epileptische aanval
• een hersenschudding na een hoofdletsel
• een ontsteking van de hersenen (encefalitis) of het omringende membraan (meningitis) (soms)
• ziekte van Creutzfeldt-Jakob (progressieve hersenaandoening)
• nierproblemen
• niet genoeg zuurstof in het bloed, zoals bij bloedarmoede
• pijn
• psychische stoornissen
• schildklieraandoeningen
• sepsis (bloedvergiftiging) (soms)
• slaapwandelen
• slapeloosheid
• uitdroging

Dementie

Een veel voorkomende oorzaak van desoriëntatie is dementie, een aandoening die problemen veroorzaakt inzake de manier van denken, het gedrag en het vermogen om dagelijkse taken uit te voeren. Patiënten met dementie ontwikkelen vaker dan andere mensen een delirium, waarbij er een plotselinge verstoring is in de gemoedstoestand van een patiënt. Dit is vaak het gevolg van een infectie of medicatiegebruik.

Omgevingsfactoren en gedesoriënteerd gedrag

Gedesoriënteerd zijn is soms ook het resultaat van een omgevingsfactor zoals:

• alcoholmisbruik
• bijwerkingen van medicatie zoals waaronder pijnstillers, slaapmedicatie, anti-angstmedicatie, antidepressiva, medicatie voor de behandeling van allergieën en astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• drugsmisbruik (vaak door marihuana)

Drugs- en alcoholmisbruik

Het gebruik van drugs leidt soms tot desoriëntatie, zowel tijdens als nadat een middel in het lichaam aanwezig is. Langdurig middelenmisbruik veroorzaakt soms hersenbeschadiging die leidt tot chronische gevoelens van desoriëntatie en een verminderd cognitief functioneren.

Symptomen

Bij een patiënt die gedesoriënteerd is, is de mentale toestand veranderd. Hij weet dan niet meer waar hij is, wie hij is of wat de tijd of datum is. Ook volgende symptomen komen voor:

• agitatie (rusteloosheid, opgewonden en van streek zijn)
• bekende personen niet herkennen
• concentratieproblemen / geen aandacht kunnen richten op iets of iemand
• delirium
• hallucinaties (dingen zien die er niet echt zijn of dingen horen die er niet echt zijn)
• mompelen / onzinnige dingen vertellen
• niet wakker lijken te zijn
• rondlopen (en de weg naar huis niet meer weten)
• traag en onzeker gedrag
• verwardheid
• wanen

Bij sommige patiënten, zoals patiënten met dementie, ontwikkelen deze symptomen zich geleidelijk. Bij plotselinge desoriëntatie is dringende medische hulp nodig omdat dit mogelijk wijst op een onderliggend probleem. Dit geldt voor zowel jongere als oudere patiënten.

Alarmsymptomen

Een patiënt die plotseling gedesoriënteerd raakt, moet altijd een arts bezoeken zodra hij daartoe in staat is, of anders gaat een begeleider met de patiënt zo snel mogelijk naar de arts.

Behandeling van gedesoriënteerd zijn

De behandeling van desoriëntatie hangt af van de oorzaak. Vaak verdwijnt dit beangstigend symptoom zodra de onderliggende oorzaak is behandeld. Een begeleider die merkt dat een patiënt plotseling gedesoriënteerd is, blijft kalm en bezoekt onmiddellijk met de patiënt een arts. Verder is het belangrijk om voor vertrouwde dingen te zorgen bij de zorg voor demente patiënten. Daarnaast is het essentieel om het huis op orde te houden en op een manier in te richten waarop de patiënt zijn weg kan vinden. Patiënten met dementie raken soms plotseling gedesoriënteerd, zelfs in een vertrouwde omgeving. Als ze naar buiten gaan, moeten ze steeds een identificatie bij zich dragen, inclusief hun naam, adres en een noodnummer. De patiënt moet voorts de instructies van de arts volgen als hij geneesmiddelen gebruikt om de oorzaak van de desoriëntatie te behandelen. Als de oorzaak niet gemakkelijk te behandelen is, praat de patiënt best met de arts over het vinden van manieren om om te gaan met desoriëntatie. Het is bijvoorbeeld om familie, vrienden en de naast omgeving te informeren over de desoriëntatie.

Lees verder

• Verwardheid: Desoriëntatie in tijd, plaats en persoon