Leverfalen: Lever stopt plots of geleidelijk met werken
Bij leverfalen zijn grote delen van de lever onherstelbaar beschadigd en werkt de lever niet meer goed. Deze ernstige aandoening ontwikkelt zich meestal geleidelijk, maar soms ook acuut. Dit is het gevolg van infecties, medicatiegebruik of andere omgevingsfactoren. Bij leverfalen treden onder andere geelzucht, braken, misselijkheid, slaperigheid en verwardheid op. De symptomen blijven zonder behandeling verergeren, waardoor tal van levensbedreigende complicaties mogelijk zijn. De prognose is afhankelijk van de oorzaak, de ernst van de symptomen en de snelheid van het inzetten van een behandeling. Niettemin is bij een aantal patiënten een levertransplantatie mogelijk, waardoor ze genezen van de aandoening.
Anatomie van de lever en relatie tot leverfalen
De lever is een van de grootste en meest vitale organen in het menselijk lichaam. Gelegen in de rechterbovenhoek van de buik, speelt de lever een cruciale rol in tal van fysiologische processen, waaronder metabolisme, detoxificatie en de productie van belangrijke eiwitten zoals stollingsfactoren.
Structuur van de lever
De lever is verdeeld in twee hoofdlobben, de rechterlob en de linkerlob, die verder zijn onderverdeeld in lobuli. Deze lobuli zijn de functionele eenheden van de lever en bevatten hepatocyten, de belangrijkste cellen die verantwoordelijk zijn voor de leverfunctie. De lever is ook rijk aan bloedvaten, waaronder de poortader en de leverarterie, die samen het bloed naar de lever brengen voor verwerking.
Functies van de lever
De lever vervult een breed scala aan functies, waaronder de opslag van glycogeen, het metabolisme van lipiden en eiwitten, en de afbraak van giftige stoffen. Daarnaast speelt de lever een essentiële rol in de spijsvertering door de productie van gal, wat nodig is voor de vetvertering. Leverfalen ontstaat wanneer deze functies worden aangetast, vaak door schade aan de hepatocyten.
Relatie tussen leverstructuur en leverfalen
Leverfalen kan voortkomen uit verschillende oorzaken, waaronder virale infecties, alcoholmisbruik, en metabole aandoeningen. Wanneer de levercellen beschadigd zijn, kunnen ze hun functies niet meer adequaat uitvoeren, wat leidt tot symptomen zoals geelzucht, ascites en encefalopathie. Het begrijpen van de anatomie van de lever en zijn functies is cruciaal voor het diagnosticeren en behandelen van leverfalen.
Epidemiologie
Leverfalen is een significant gezondheidsprobleem dat wereldwijd voorkomt en verschillende vormen kan aannemen, zoals acuut leverfalen en chronisch leverfalen. De epidemiologie van leverfalen biedt inzicht in de prevalentie, incidentie en de verschillende risicofactoren die bijdragen aan deze aandoening.
Prevalentie en incidentie
De prevalentie van leverfalen varieert wereldwijd, afhankelijk van risicofactoren zoals infectieziekten, alcoholgebruik en obesitas. Schattingen suggereren dat jaarlijks miljoenen mensen wereldwijd lijden aan leverziekten, waarvan een aanzienlijk percentage uiteindelijk leidt tot leverfalen. In ontwikkelde landen is alcoholgebruik een van de belangrijkste oorzaken, terwijl in ontwikkelingslanden virale hepatitis een dominante rol speelt.
Demografische factoren
Leverfalen komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, en de incidentie neemt toe met de leeftijd. Ouderen zijn bijzonder kwetsbaar, vaak als gevolg van de accumulatie van comorbiditeiten en verminderde leverfunctie. Bovendien kunnen sociaaleconomische factoren en toegang tot gezondheidszorg de incidentie en uitkomsten van leverfalen beïnvloeden.
Microbiële infecties en leverfalen
Infecties, zoals hepatitis B en C, zijn belangrijke risicofactoren voor leverfalen. De prevalentie van deze virale infecties varieert per regio en kan sterk worden beïnvloed door vaccinatieprogramma's en toegang tot medische zorg. Het is essentieel om de epidemiologie van deze infecties te begrijpen om effectief te kunnen interveniëren en de incidentie van leverfalen te verminderen.
Mechanisme
Leverfalen kan ontstaan door verschillende pathologische mechanismen die leiden tot beschadiging van levercellen. Dit proces kan acuut of chronisch zijn en is vaak multifactorieel.
Acute leverfalen
Acute leverfalen is een plotselinge en ernstige afname van de leverfunctie, meestal als gevolg van vergiftiging, virale infecties, of ischemie. Bij acute leverfalen kunnen levercellen snel afsterven, wat leidt tot een dramatische verstoring van de metabolische functies van de lever.
Chronische leverziekte
Chronische leverziekten, zoals cirrose, leiden geleidelijk tot leverfalen. De lange termijn schade aan de lever resulteert in een progressieve afname van de functionele capaciteit, waardoor symptomen zoals ascites, bloedingen, en encefalopathie zich kunnen ontwikkelen.
Metabole stoornissen
Metabole aandoeningen, zoals non-alcoholische leververvetting (NAFLD), kunnen ook bijdragen aan leverfalen. Deze aandoeningen beïnvloeden de manier waarop de lever vetten en suikers verwerkt, wat kan leiden tot ontsteking en uiteindelijk tot schade aan levercellen.
Oorzaken van leverfalen
Acuut leverfalen
Een patiënt die te veel
paracetamol (een
pijnstiller) inneemt, heeft een hoog risico op het ontwikkelen van acuut leverfalen. Maar tal van andere risicofactoren leiden mogelijk tot acuut leverfalen:

Langdurig alcoholgebruik vormt een risicofactor voor leverfalen /
Bron: Jarmoluk, Pixabay Chronisch leverfalen
Chronisch leverfalen is het gevolg van:
- cirrose
- hemochromatose (een erfelijke aandoening waardoor een opbouw van ijzer in het lichaam plaatsvindt waardoor orgaanschade ontstaat)
- hepatitis B
- hepatitis C
- langdurig alcoholgebruik
- ondervoeding
In sommige gevallen is de oorzaak onbekend.
Risicofactoren
Verschillende risicofactoren kunnen de kans op het ontwikkelen van leverfalen verhogen. Het identificeren van deze factoren is essentieel voor het preventief beheren van levergezondheid.
Alcoholmisbruik
Chronisch alcoholgebruik is een belangrijke risicofactor voor leverfalen. Het leidt tot een scala aan leverziekten, waaronder alcoholische hepatitis en cirrose. De mate van risico hangt af van de hoeveelheid en duur van alcoholconsumptie, evenals genetische aanleg.
Virale hepatitis
Virale infecties zoals hepatitis B en C zijn belangrijke oorzaken van leverfalen. Mensen met een chronische infectie lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van levercirrose en leverkanker, wat de kans op leverfalen verder vergroot.
Metabole aandoeningen
Obesitas en metabole syndroom zijn toenemende risicofactoren voor leverfalen. Deze aandoeningen kunnen leiden tot niet-alcoholische leververvetting (NAFLD), wat kan evolueren naar ernstige leverziekten en uiteindelijk leverfalen.
Risicogroepen
Bepaalde bevolkingsgroepen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van leverfalen. Dit kan te maken hebben met genetische predisposities, leefstijlfactoren, en onderliggende gezondheidsproblemen.
Ouderen
Ouderen zijn een kwetsbare groep als het gaat om leverfalen, vanwege de cumulatieve effecten van jarenlange blootstelling aan risicofactoren, evenals de afname van leverfunctie naarmate men ouder wordt. Dit maakt hen gevoeliger voor leverziekten.
Mensen met chronische ziekten
Patiënten met chronische ziekten zoals diabetes en hart- en vaatziekten hebben een hoger risico op leverfalen. Deze aandoeningen kunnen de leverfunctie beïnvloeden en de ontwikkeling van leverziekten bevorderen.
Onbehandelde infecties
Mensen met onbehandelde hepatitis-infecties lopen een significant risico op leverfalen. Het is van cruciaal belang om tijdig screening en behandeling te bieden aan risicogroepen om de kans op ernstige complicaties te verminderen.
Symptomen: Slaperigheid, verwardheid en geelzucht
Acuut leverfalen
De symptomen van acuut leverfalen treden snel op, namelijk binnen de 48 uur.
Vermoeidheid,
misselijkheid, een
verlies van eetlust,
pijn in de rechterbovenhoek van de buik (net onder de ribben), en
diarree zijn de eerste symptomen van acuut leverfalen. De symptomen blijven verergeren en daardoor treedt
verwardheid en extreme
slaperigheid (lethargie) op. In een gevorderd stadium zijn dit
epileptische aanvallen,
nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie), grote hoeveelheden plassen (
polyurie),
oranje urine,
desoriëntatie, agressief gedrag,
spierstijfheid en
coma. Andere symptomen zijn onder meer
blauwe plekken of gemakkelijk bloeden (coagulopathie),
bloed braken (hemoptoe of hemoptysie),
bevingen aan handen (handtremoren) en een ophoping van vocht in de buik (
ascites).
Chronisch leverfalen
De eerste symptomen van chronisch leverfalen zijn vrij algemeen en zijn daarom mogelijk toe te wijzen aan diverse aandoeningen. Hierdoor vormt het diagnosticeren van leverfalen een klinische uitdaging. Vroege symptomen zijn onder meer:
- diarree
- een verlies van eetlust
- misselijkheid
- vermoeidheid
Naarmate de ziekte vordert, ontstaan meer ernstige symptomen zoals:
- coma
- desoriëntatie of verwardheid, bekend als hepatische encefalopathie (hersenaandoening door leverziekte)
- een gezwollen buik (ascites)
- geelzucht
- gemakkelijk bloeden
- slaperigheid
Nachtelijk plassen (
nycturie) komt ook voor bij leverfalen.
Alarmsymptomen
Het herkennen van alarmsymptomen is cruciaal voor een tijdige diagnose en behandeling van leverfalen. Patiënten moeten worden aangemoedigd om onmiddellijk medische hulp te zoeken wanneer zij deze symptomen ervaren.
Geelzucht
Geelzucht, of een gele verkleuring van de huid en ogen, is een van de meest voorkomende symptomen van leverfalen. Dit ontstaat door de ophoping van bilirubine in het bloed en wijst op een verminderde leverfunctie.
Ascites
Ascites, of de ophoping van vocht in de buikholte, is een ander belangrijk symptoom. Dit kan leiden tot een opgeblazen gevoel en ongemak. Ascites kan het gevolg zijn van verhoogde druk in de poortader door levercirrose.
Encefalopathie
Leverencefalopathie, een aandoening die ontstaat door de ophoping van giftige stoffen in het bloed, kan leiden tot neurologische symptomen zoals verwarring, veranderingen in gedrag en zelfs coma. Dit is een ernstige complicatie van leverfalen en vereist onmiddellijke medische aandacht.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De patiënt zoekt best zo snel mogelijk contact met de arts van zodra de eerste symptomen verschijnen. Leverfalen is namelijk een ernstige aandoening die mogelijk levensbedreigend is. De arts bevraagt vooreerst de patiënt inzake
drugsgebruik en de blootstelling aan giftige stoffen om aanwijzingen voor hepatitis te zoeken. De patiënt heeft bij hepatitis geelzucht (icterus), vermoeidheid en
buikpijn. De arts bemerkt bij de patiënt voorts een muffe, zoete ademgeur. Verder identificeert de arts een vergrote lever, wat in medische termen gekend is als “
hepatomegalie”. De galblaaswand is tevens verdikt. De buik zit voorts vol met vocht (ascites). De patiënt krijgt naast een lichamelijk ook een
neurologisch onderzoek.
Diagnostisch onderzoek
De arts voert soms een
bloedonderzoek uit om de diagnose te bevestigen. Een
leverbiopsie is nodig wanneer de arts geen oorzaak vindt van leverfalen. Dit is eveneens nuttig voor het maken van een behandelplan voor de patiënt. Andere onderzoeken omvatten een
Doppler-echografie (beeldvormend onderzoek van bloedvaten) van de lever, een
elektro-encefalografie (EEG: hersenfilmpje), een CT-scan van het hoofd, een abdominale CT-scan (=
CT-scan van de buik) en een
abdominale MRI-scan (zonder contrastmiddel).
Differentiële diagnose
Acute decompensatie van
cirrose,
alcoholische hepatitis met onderliggende cirrose,
auto-immune hepatitis (leverontsteking veroorzaakt door eigen lichaam),
convulsies (stuipen: oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn),
pre-eclampsie (ernstige zwangerschapscomplicatie met eiwit in urine en hoge bloeddruk) en
sepsis (bloedvergiftiging: overdreven reactie van het immuunsysteem op ziektekiemen) met multipel orgaanfalen zijn aandoeningen waarbij de symptomen lijken op de symptomen van acuut leverfalen.
Behandeling
De arts bekijkt eerst wat de oorzaak is van acuut of chronisch leverfalen. Dit is belangrijk om een zo effectief mogelijke behandeling toe te passen bij de patiënt.
Overdosis paracetamol
Actieve kool is nuttig bij een overdosis paracetamol. Hierdoor komt minder medicatie terecht in het maag-darmkanaal. N-acetylcysteïne, een bepaald soort medicijn, helpt eveneens bij een paracetamoloverdosis. De arts bekijkt hoe de patiënt dit medicijn neemt, want het is mogelijk via een ader (intraveneus) of via de mond (oraal). N-acetylcysteïne is ook nuttig bij patiënten bij wie acuut leverfalen niet door een
paracetamoloverdosis is veroorzaakt.
Hepatitis
Bij virale hepatitis schrijft de arts het geneesmiddel “lamivudine” voor. Het virus repliceert (vermenigvuldigt) zich hierdoor niet meer.
Steroïden helpen bij acuut leverfalen, veroorzaakt door auto-immune hepatitis.
Levertransplantatie
Werken alle behandelingen niet, dan is een
levertransplantatie nodig. Hiervoor moet de patiënt wel sterk genoeg zijn. Hij mag met andere woorden geen onderliggende cardiovasculaire ziekte (hart- of vaataandoening), een ernstige infectie of een andere aandoening zoals
aids hebben. Patiënten met een
verzwakt immuunsysteem zijn met andere woorden niet opgewassen tegen deze zware operatie. De patiënt krijgt een donorlever en daarom komt hij op een wachtlijst terecht. Patiënten die zeer dringend een lever nodig hebben, komen bovenaan de wachtlijst terecht. In de tussentijd neemt de patiënt een voeding met weinig dierlijke eiwitten en verder behandelt de arts zo goed mogelijk de symptomen.
Prognose
Vooral bij kinderen onder de tien jaar en volwassenen boven de veertig jaar is de prognose relatief somber. De overlevingskans bedraagt gemiddeld 60%. Patiënten met een paracetamoloverdosis hebben wel een betere prognose dan patiënten bij wie de oorzaak onbekend is. Het risico op sterfte neemt toe met de ontwikkeling van één van de complicaties (
hersenoedeem of hersenzwelling, nierfalen,
ademhalingsfalen (ernstige ziekte met langzame ademhaling), coagulopathie en een infectie). Indien de patiënt geen behandeling krijgt voor acuut leverfalen, komt hij te overlijden.
Leverkanker, nierfalen en
ademhalingsproblemen zijn de meest voorkomende doodsoorzaken bij acuut leverfalen.
Complicaties
Portale hypertensie (bloeddruk in de aderen die bloed brengen van de darmen naar de lever is abnormaal hoog), bacteriële infecties, schimmelinfecties, nierfalen, bloedingsstoornissen of overmatig bloeden, een laag kaliumgehalte in het bloed (
hypokaliëmie) en een lage bloedsuikerspiegel (
hypoglykemie) komen voor als complicatie. Een andere ernstige bijwerking van (acuut) leverfalen omvat een zwelling van de hersenen (hersenoedeem).
Preventie van acuut leverfalen
Een paracetamoloverdosis vermijdt de patiënt door goed de bijsluiter van dit medicijn te lezen. Eventueel wint hij hiervoor bijkomende inlichtingen in bij de arts of apotheker. Wilde paddenstoelen eten is verder niet aanbevolen. Te veel alcohol drinken is verder ook niet aan te raden. Het risico op virale hepatitis verminderen gebeurt door het vermijden van contact met het bloed of de ontlasting van een besmette patiënt. Voorts gebruikt de patiënt vooral in ontwikkelingslanden geen lokaal kraanwater. Voor hepatitis A en B zijn tot slot vaccins beschikbaar.
Praktische tips voor het omgaan met leverfalen: lever stopt plots of geleidelijk met werken
Leverfalen is een ernstige aandoening waarbij de lever plotseling of geleidelijk zijn functies verliest. De lever is cruciaal voor het verwerken van voedingsstoffen, het verwijderen van afvalstoffen en het produceren van belangrijke eiwitten. Bij leverfalen kunnen verschillende symptomen optreden, van vermoeidheid en geelzucht tot ernstige complicaties zoals bloedingen en hersenbeschadiging. Het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen en nauw samen te werken met je arts om de symptomen te beheersen en verdere schade aan de lever te voorkomen. Hier zijn enkele praktische tips voor het omgaan met leverfalen.
Volg de voorgeschreven medicatie strikt op
Bij leverfalen is het essentieel om de medicatie die je arts heeft voorgeschreven, strikt op te volgen. Dit kan onder andere medicijnen omvatten die de werking van de lever ondersteunen of de ophoping van schadelijke stoffen in je lichaam verminderen. Het is belangrijk om geen medicijnen te nemen zonder voorafgaand advies van je arts, omdat sommige stoffen de lever kunnen beschadigen of de werking kunnen verstoren.
Als je last hebt van bijwerkingen van medicijnen, bespreek dit dan altijd met je arts, zodat de behandeling kan worden aangepast. Het volgen van een behandelplan kan je helpen om de symptomen van leverfalen te beheersen en je kwaliteit van leven te verbeteren.
Houd een gezonde en evenwichtige voeding aan
Een gezond voedingspatroon is cruciaal voor mensen met leverfalen. Je lever heeft een belangrijke rol in de verwerking van voedingsstoffen, dus het is belangrijk om een evenwichtig voedingspatroon te volgen dat je lever zo min mogelijk belast. Vermijd vette, zware maaltijden en kies voor lichte, voedzame gerechten.
Het eten van kleinere maaltijden verspreid over de dag kan helpen om je spijsvertering te ondersteunen zonder de lever te overbelasten. Zorg ervoor dat je voldoende eiwitten binnenkrijgt om spierverlies te voorkomen, maar beperk de inname van zout, omdat te veel zout kan leiden tot vochtretentie en oedeem. Het drinken van voldoende water is ook essentieel om je lichaam goed gehydrateerd te houden.
Beperk alcoholgebruik tot nul
Alcohol heeft een schadelijk effect op de lever en kan leverfalen verergeren. Als je leverfalen hebt, is het van cruciaal belang om het gebruik van alcohol volledig te vermijden. Zelfs kleine hoeveelheden alcohol kunnen de lever verder beschadigen en de ernst van de aandoening verergeren. Bespreek met je arts of er andere manieren zijn om met eventuele sociale druk of gewoontes rondom alcohol om te gaan.
Als je moeite hebt om alcohol te vermijden, kan het nuttig zijn om steun te zoeken bij een therapeut of supportgroep die je kan helpen bij het maken van gezonde keuzes en het omgaan met de emotionele uitdagingen van leverfalen.
Zorg voor voldoende rust en slaap
Vermoeidheid is een veelvoorkomend symptoom bij leverfalen, omdat de lever niet goed in staat is om afvalstoffen te verwerken en energie goed te reguleren. Het is belangrijk om voldoende rust en slaap te krijgen om je lichaam te helpen herstellen en de energie te herstellen die je nodig hebt voor de dagelijkse activiteiten.
Probeer elke nacht minstens zeven tot acht uur slaap te krijgen. Als je moeite hebt met slapen, bespreek dan met je arts of er behandelingsopties beschikbaar zijn om je slaapkwaliteit te verbeteren. Vermijd het gebruik van stimulerende middelen zoals cafeïne of zware maaltijden vlak voor het slapen.
Monitor je symptomen regelmatig
Het is belangrijk om je symptomen van leverfalen regelmatig te monitoren en veranderingen onmiddellijk aan je arts door te geven. Dit kan het bijhouden van symptomen zoals geelzucht (gele huid of ogen), veranderingen in urine of ontlasting, vermoeidheid, of mentale helderheid zijn. Door goed op je lichaam te letten, kun je vroegtijdig mogelijke complicaties signaleren en tijdig medische hulp zoeken.
Als je merkt dat je symptomen plotseling verergeren of als je nieuwe, verontrustende symptomen ervaart, zoals misselijkheid, overgeven, verwarring of hevige buikpijn, zoek dan onmiddellijk medische hulp.
Pas je activiteiten aan en vermijd overbelasting
Bij leverfalen is het belangrijk om je activiteiten aan te passen en te zorgen voor een balans tussen rust en activiteit. Overbelasting kan je lichaam verder uitputten en leiden tot complicaties. Luister naar je lichaam en neem pauzes wanneer dat nodig is.
Lichte lichaamsbeweging kan helpen om je energie op peil te houden, maar vermijd zware lichamelijke inspanning die je lichaam zou kunnen overbelasten. Als je twijfelt over welke soorten activiteit geschikt voor je zijn, bespreek dit dan met je arts.
Raadpleeg regelmatig je arts voor opvolging
Regelmatige controleafspraken met je arts zijn essentieel bij het beheren van leverfalen. Je arts kan je helpen om de voortgang van je leverfunctie te monitoren en de behandeling indien nodig aan te passen. Het is belangrijk om alle aanbevelingen van je arts op te volgen, inclusief het laten uitvoeren van bloedonderzoek en beeldvorming om je levergezondheid te beoordelen.
Een arts kan ook aanvullende behandelingen of therapieën aanbevelen om je symptomen te verlichten of de ziekteprogressie te vertragen. Dit kan onder andere medicatie zijn, maar ook leefstijlaanpassingen die je helpen om beter om te gaan met leverfalen.
Wees alert op mogelijke complicaties
Leverfalen kan leiden tot ernstige complicaties, zoals ascites (vochtophoping in de buik), bloedingen, of encefalopathie (hersenschade door ophoping van giftige stoffen). Het is belangrijk om op de hoogte te blijven van deze potentiële complicaties en vroegtijdig medische hulp in te schakelen als je symptomen ervaart die op complicaties kunnen wijzen.
Symptomen zoals zwelling van de buik, verwardheid, bloed in de ontlasting of een bleke huid kunnen wijzen op ernstige complicaties die onmiddellijke aandacht vereisen. Door snel te reageren op veranderingen in je gezondheid, kun je verdere schade voorkomen en je kwaliteit van leven verbeteren.
Door deze praktische tips te volgen en goed voor je gezondheid te zorgen, kun je de effecten van leverfalen beter beheersen en de kwaliteit van je leven zo hoog mogelijk houden. Werk nauw samen met je zorgteam om de beste aanpak voor jouw situatie te vinden en zoek steun bij familie, vrienden of ondersteunende groepen.
Lees verder