Levergezondheid: Tips voor goede leverfunctie

De lever is ongeveer zo groot als een voetbal en bevindt zich onder de onderste ribbenkast aan de rechterkant. Het heeft een aantal belangrijke functies. Het helpt het bloed te reinigen door schadelijke chemicaliën te verwijderen. Het maakt bovendien gal aan wat helpt om vet uit voedsel af te breken. Verder slaat de lever ook suiker (glucose) op en dat geeft een snelle energieboost wanneer je het nodig hebt. De lever is daarnaast een belangrijk orgaan in het spijsverteringsstelsel van het lichaam. Alles wat een persoon eet of drinkt, inclusief medicijnen, passeert de lever. Een goede zorg voor de lever is nodig, zodat de leverfunctie niet aangetast wordt. De meeste leverproblemen zijn gemakkelijk te voorkomen door het volgen van een gezonde levensstijl.

• Alcoholinname beperken ter preventie van leverschade
• Bloed laten onderzoeken op leverproblemen
• Gewicht onder controle houden
• Gezonde voeding eten voor verbeteren van leverfunctie
• Slechte voedingsbronnen
• Goede voedingsbronnen
• Koffie drinken
• Water drinken
• Gifstoffen niet aanraken of inademen
• Virale hepatitis en goede levergezondheid
• Preventie van leverontsteking
• Zich laten testen op virale hepatitis
• Voorzichtig zijn met kruiden en voedingssupplementen
• Voorzichtig zijn met medicijnen
• Epidemiologie van leveraandoeningen
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Alcoholinname beperken ter preventie van leverschade

Mensen mogen niet te veel alcohol consumeren. Dit tast namelijk de levercellen aan en leidt tot een zwelling of littekens in de lever, wat in medische termen bekend staat als levercirrose. Levercirrose veroorzaakt tal van complicaties en leidt soms ook tot de dood. Mannen mogen niet meer dan twee glazen alcohol per dag drinken en vrouwen slechts één.

Bloed laten onderzoeken op leverproblemen

Leverfunctietesten onthullen een aanzienlijke hoeveelheid informatie over de gezondheid van de lever. Een eenvoudig bloedonderzoek biedt bijgevolg veel informatie over de leverfunctie.

Gewicht onder controle houden

Een gezonde, gevarieerde en evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging zorgen voor het behoud van een goed gewicht. Overgewicht leidt tot tal van gezondheidscomplicaties, zoals niet-alcoholische leververvetting. Deze aandoening - waarbij vet zich ophoopt in de lever - leidt tot cirrose.

Gezonde voeding eten voor verbeteren van leverfunctie

Slechte voedingsbronnen

Bijna elke cel in het lichaam kan glucose metaboliseren, maar alleen de levercellen kunnen fructose verwerken. Als mensen na verloop van tijd te veel fructose consumeren, geraakt de lever overweldigd en ontstaat onherstelbare leverschade. Daarom is het nuttig om voedsel te beperken dat rijk is aan geraffineerde suikers en hoge-fructose-glucosestroop, zoals frisdrank, gebak en snoep. Hoog-kilojoule-maaltijden, verzadigd vet en geraffineerde koolhydraten (zoals wit brood, witte rijst en gewone pasta) vermijden mensen ook het beste.

Goede voedingsbronnen

Natuurlijke bronnen van suiker (fruit bijvoorbeeld) zijn wel goede voedingsbronnen voor de lever. Verder moeten mensen voldoende vezels consumeren die afkomstig zijn van vers fruit, groenten, volkoren brood, rijst en ontbijtgranen.

Koffie drinken

Het risico op het krijgen van een leveraandoening verlaagt door het drinken van koffie. Anno september 2024 weten wetenschappers niet waarom dit zo is.

Water drinken

Het lichaam moet gehydrateerd blijven. Toxines (gifstoffen) hopen zich op in de nieren en tasten de lever- en darmfunctie aan indien mensen uitgedroogd raken. Uitdroging heeft een direct effect op het vermogen van de lever om het lichaam goed te ontgiften. Als de lever onvoldoende bevochtigd is, verliest de lever ook de reserve die nodig is om voor de rest van het lichaam te zorgen. Water helpt ook om het vochtgehalte van het bloed te handhaven. Wanneer mensen uitgedroogd raken, verdikt het bloed. De lever is verantwoordelijk voor het filteren van bloed en door dik bloed is het ontgiftingsproces bemoeilijkt.

Gifstoffen niet aanraken of inademen

Sommige reinigingsproducten, aerosolproducten en insecticiden bevatten chemicaliën die de lever kunnen beschadigen. Daarom is direct contact met deze middelen afgeraden. Additieven in sigaretten leiden ook tot leverschade, dus het is belangrijk om niet te roken.

Virale hepatitis en goede levergezondheid

Preventie van leverontsteking

Virale hepatitis is een ernstige ziekte die schadelijk is voor de lever. Er zijn verschillende typen. Virale hepatitis A ontstaat als gevolg van het eten of drinken van besmet water. Mensen kunnen zich laten vaccineren als ze naar een werelddeel reizen waar uitbraken zijn. De verspreiding van virale hepatitis B en virale hepatitis C gebeurt door bloed en lichaamsvloeistoffen. Om risico's te beperken, is het belangrijk om geen persoonlijke voorwerpen te delen zoals tandenborstels, scheermessen of naalden. Ook beperken mensen het aantal sekspartners en gebruiken ze altijd latexcondooms. Er is anno september 2024 nog geen vaccin voor virale hepatitis C, maar er is er wel één voorhanden voor hepatitis B.

Zich laten testen op virale hepatitis

Omdat virale hepatitis vaak geen symptomen veroorzaakt, lijden mensen vaak jarenlang aan de ziekte zonder dit zelf te weten. Als iemand denkt dat hij contact heeft gehad met het virus, raadpleegt hij best een arts die dan bepaalt of een bloedonderzoek aangewezen is.

Voorzichtig zijn met kruiden en voedingssupplementen

Sommige zijn schadelijk voor de lever. Enkelen kruidensupplementen die leverproblemen veroorzaken, zijn cascara, chaparral, smeerwortel, kava en ephedra. Melkdistelzaad, borotutuberschors en chanca piedra beweren leverschade te kunnen herstellen. Het is echter belangrijk om op de hoede te zijn voor deze beweringen die meestal niet wetenschappelijk ondersteund zijn. Sommige kruiden kunnen zelfs schade aanrichten. Het is daarom belangrijk om altijd eerst een arts te raadplegen alvorens kruiden, supplementen of andere thuisremedies te proberen.

Voorzichtig zijn met medicijnen

Sommige cholesterolverlagende geneesmiddelen (statines) veroorzaken mogelijk bijwerkingen aan de lever. De pijnstiller paracetamol (Tylenol) beschadigt de lever eveneens bij een te grote inname (paracetamoloverdosis). Mogelijk neemt de patiënt meer paracetamol in dan hij denkt. Paracetamol bevindt zich namelijk in honderden medicijnen, zoals vrij verkrijgbare medicijnen voor de behandeling van een verkoudheid en voorgeschreven medicijnen. Sommige geneesmiddelen zorgen voor leverbeschadiging wanneer de patiënt eveneens alcohol drinkt. Bepaalde medicijnen zijn bovendien schadelijk voor de lever in combinatie met andere medicijnen. De arts geeft de juiste adviezen en zorgt voor een optimale levergezondheid.

Epidemiologie van leveraandoeningen

De epidemiologie van leverziekten varieert wereldwijd, afhankelijk van de prevalentie van risicofactoren zoals alcoholgebruik, virale infecties en genetische aanleg. Leverziekten zoals hepatitis en levercirrose komen vaak voor in gebieden met beperkte medische toegang of waar risicofactoren zoals hoge alcoholconsumptie en besmet water veel voorkomen. Wereldwijd wordt hepatitis B en C als belangrijke oorzaak van leverziekten beschouwd, vooral in ontwikkelingslanden. In westerse landen worden leveraandoeningen vaak in verband gebracht met obesitas en alcoholgebruik.

Oorzaken

Leverziekten kunnen veroorzaakt worden door een verscheidenheid aan factoren, waaronder virale infecties (zoals hepatitis B en C), chronisch alcoholgebruik, obesitas en vetlever. Auto-immuunziekten waarbij het immuunsysteem de lever aanvalt, kunnen ook bijdragen aan leverproblemen. Genetische aandoeningen zoals hemachromatose en Wilson's ziekte kunnen eveneens leiden tot leverdisfunctie.

Risicofactoren

Belangrijke risicofactoren voor leverziekten zijn onder andere:

• Overmatig alcoholgebruik
• Chronische virale hepatitis (B en C)
• Obesitas en metabool syndroom
• Gebruik van bepaalde medicijnen en kruiden
• Auto-immuunziekten
• Genetische aandoeningen

Symptomen

De symptomen van leverziekten kunnen variëren afhankelijk van de aard en ernst van de aandoening. Veel voorkomende symptomen zijn:

• Vermoeidheid en zwakte
• Geelzucht (gele verkleuring van de huid en ogen)
• Donkere urine en lichte ontlasting
• Jeuk en huiduitslag
• Pijn of ongemak in de rechterbovenbuik
• Ongewone bloedingen of blauwe plekken
• Gewichtsverlies en verlies van eetlust

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die onmiddellijke medische aandacht vereisen, zijn onder andere:

• Plotselinge ernstige pijn in de buik
• Onverklaarbare ernstige vermoeidheid of zwakte
• Sterke geelzucht of veranderde huidkleur
• Bloedingen of blauwe plekken zonder duidelijke oorzaak
• Verwardheid of veranderingen in mentale toestand

Diagnose en onderzoeken

Diagnose van leverziekten begint vaak met een gedetailleerde medische anamnese en lichamelijk onderzoek. Dit kan gevolgd worden door diverse diagnostische onderzoeken zoals:

• Bloedonderzoek (leverfunctie-testen, virale hepatitis testen)
• Beeldvormende onderzoeken (echografie, CT-scan, MRI)
• Leverbiopsie om leverweefsel te onderzoeken
• Endoscopie voor het beoordelen van de slokdarm en maag

Behandeling

Behandeling van leverziekten varieert afhankelijk van de oorzaak en ernst van de aandoening. Algemene behandelingen omvatten:

• Aanpassing van dieet en levensstijl (zoals vermijding van alcohol en vetten)
• Medicamenteuze behandeling (antivirale middelen, ontstekingsremmers)
• Chirurgische ingrepen indien nodig (bijvoorbeeld levertransplantatie)
• Regelmatige controle en monitoring van de leverfunctie

Prognose

De prognose van leverziekten hangt af van de vroege opsporing en behandeling. Bij tijdige diagnose en behandeling kunnen veel leveraandoeningen effectief beheerd worden en kan de leverfunctie worden hersteld. Onbehandelde leverziekten kunnen echter leiden tot ernstige complicaties zoals levercirrose, leverfalen en een verhoogd risico op leverkanker.

Complicaties

Complicaties van leverziekten kunnen onder andere zijn:

• Levercirrose en leverfalen
• Ascites (vochtophoping in de buik)
• Hepatische encefalopathie (mentale veranderingen door leverdisfunctie)
• Hepatocellulair carcinoom (leverkanker)

Preventie

Preventie van leverziekten omvat:

• Het vermijden van overmatig alcoholgebruik
• Vaccinatie tegen hepatitis B
• Het handhaven van een gezond gewicht en voeding
• Het vermijden van risicovolle gedragingen zoals onveilig seksueel gedrag en het delen van naalden
• Regelmatige medische controles en leverfunctie-onderzoeken

Lees verder

• Levercirrose (cirrose) door hepatitis of alcoholmisbruik
• Lever ontgiften door voedingsmiddelen en dranken
• Virale hepatitis C-infectie: Ontsteking van lever door virus
• Virale hepatitis B-infectie: Leverontsteking door virus
• Virale hepatitis A-infectie: Ontsteking van lever door virus