Virale hepatitis B-infectie: Leverontsteking door virus

Virale hepatitis B is een infectieziekte waarbij de lever geïrriteerd en gezwollen is door een virus, meer bepaald het hepatitis B-virus. Dit virus bevindt zich in bloed en lichaamsvloeistoffen en is dan ook op vele manieren te verspreiden, zelfs van een moeder op haar kind. De ziekte is bij de meeste patiënten acuut en verdwijnt spontaan. Hierbij ontstaan meestal milde klachten zoals koorts, gewichtsverlies, buikpijn en geelzucht. Sommige patiënten ervaren echter chronische klachten, waardoor ze te maken krijgen met levercirrose of leverkanker. De behandeling van de infectie zelf verloopt ondersteunend. Voor hepatitis B is een vaccin voorhanden waardoor mensen beschermd zijn tegen de ziekte.

• Synoniemen hepatitis B-infectie
• Epidemiologie virale infectieziekte
• Oorzaken HBV: Infectie door virus
• Symptomen: Algemene klachten en geelzucht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Complicaties van ontsteking van lever
• Prognose ziekte
• Preventie hepatitis B

Synoniemen hepatitis B-infectie

Een ander gebruikte term om een hepatitis B-infectie aan te duiden, is serumhepatitis. De gebruikte afkorting is 'HBV-infectie' (hepatitis B-virusinfectie).

Epidemiologie virale infectieziekte

Het hepatitis B virus (HBV) is wereldwijd aanwezig met een geschatte 360 miljoen dragers. In ontwikkelde landen is de prevalentie laag 0,5-2%), maar deze stijgt wel tot 10-20% in delen van Afrika, het Midden- en Verre Oosten. Een infectie met hepatitis B komt zowel bij kinderen (aangeboren) als bij volwassenen (verworven) voor. Jaarlijks komen circa 786.000 mensen te overlijden als gevolg van een HBV-infectie.

Oorzaken HBV: Infectie door virus

Virussen

Het hepatitis B-virus (HBV), vroeger gekend als ‘dane-partikel’, is de oorzaak van hepatitis B. Dit is een kubusvormig DNA-virus met een diameter van ongeveer 42 nm. Het virus bestaat uit een omhulsel (mantel) en een kern (core). Behalve hepatitis B is HBV ook in staat om een levercarcinoom (leverkanker) en immuuncomplexziekten te veroorzaken. Niet enkel het hepatitis B-virus veroorzaakt hepatitis B. Ook andere virussen leiden mogelijk tot deze infectie met name:

• het coxsackievirus
• het cytomegalovirus
• het Epstein-barrvirus (veroorzaakt klierkoorts)
• het herpes simplex-virus
• andere arbovirussen, die bijvoorbeeld influenza (griep) of gele koorts veroorzaken

Overdracht
Het hepatitis B-virus bevindt zich in bloed en lichaamsvloeistoffen zoals sperma. De besmetting met HBV vindt plaats door naaldinfectie (transfusies, intraveneus druggebruik, tatoeages), hemodialyse, insectenbeten of slijmvliescontact (seksueel contact). Een verticale overdracht van moeder naar kind in de uterus (baarmoeder), tijdens de bevalling of kort na de geboorte, is een andere gebruikelijke manier van overbrengen over de hele wereld. De overdracht van HBV gebeurt evenwel niet door borstvoeding. HBV overleeft gedurende één tot zeven dagen op huishoudelijke artikelen zoals bijvoorbeeld speelgoed en tandenborstels, zodat een overdracht op deze manier ook mogelijk is bij een persoon die niet gevaccineerd is tegen het virus. Het bloed is infectieus een tot twee weken vóór het optreden van klinische symptomen. In deze periode is de patiënt met andere woorden in staat om de infectie door te geven.

Symptomen: Algemene klachten en geelzucht

De incubatietijd van HBV varieert van vier tot zes weken tot zes maanden. De leverontsteking is acuut, subacuut of chronisch. De tekenen van de infectie zijn echter meestal niet merkbaar. Wanneer een zuigeling een HBV-infectie perinataal (rond de geboorte) verwerft, komt een acute hepatitis gewoonlijk niet voor, aangezien er een hoog niveau van immunologische tolerantie is. Bij een acute infectie verdwijnt het virus bij ongeveer 99% van de patiënten, aangezien het afweersysteem dit virus goed verwijdert uit het lichaam. De symptomenreeks is gelijkaardig aan deze van een HAV-infectie, hoewel de ziektesymptomen soms ernstiger zijn. Deze omvatten:

• koorts (is gebruikelijk)
• gewrichtspijn
• vermoeidheid
• misselijkheid
• braken
• verlies van eetlust
• buikpijn
• donkere urine
• een kleigekleurde ontlasting
• geelzucht (een vergeling van de huid, de slijmvliezen, de lichaamsvloeistoffen en het witte gedeelte van de ogen)

Daarnaast ervaren sommige patiënten een huiduitslag (zoals netelroos of een maculopapulaire uitslag (huiduitslag met vlekken en bultjes) en polyartritis (ontsteking van meerdere gewrichten) die meerdere kleine gewrichten aantast. Deze bijkomende symptomen verschijnen bij maximaal 25% van de patiënten in de prodromale periode (voortekenen van de eigenlijke infectieziekte). Af en toe zijn ook andere afwijkingen mogelijk bij een hepatitis B-infectie, zoals arteritis of glomerulonefritis (nierfilterontsteking: ontsteking van de vaatkluwens in de nierschors, vorm van een nierontsteking).

Diagnose en onderzoeken

Een specifiek bloedonderzoek is nodig om een acute en chronische HBV-infectie op de sporen. In de mantel van het virus komt onder andere een manteleiwit voor dat bekend staat als het hepatitis B surface (oppervlakte) antigeen, (HBsAg) (voorheen bekend onder de naam ‘Australië-antigeen’). In het bloed van geïnfecteerde patiënten is HBsAg aantoonbaar als een deeltje met een diameter van 22 nm. Om de kern van het virus bevat het hepatitis B core (kern) antigeen (HBcAg). In het bloed van geïnfecteerde patiënten is geen vrij HBcAg aantoonbaar, maar wel het antigeen HBeAg, een antigeen dat afgeleid is van het antigeen HBcAg. Bij HBV-geïnfecteerde patienten zijn dus twee virale eiwitten (antigenen) aantoonbaar namelijk HBsAg en HBeAg. Wellicht is enkel een compleet HBV infectieus, dus HBsAg afzonderlijk niet.

Behandeling

De behandeling voor acute hepatitis is vooral symptomatisch gericht. Antivirale geneesmiddelen, zoals lamivudine, zijn inzetbaar bij zeer zieke patiënten, al zijn deze niet altijd even effectief. De ondersteunende zorg is vooral afhankelijk van de soort klachten waaraan de patiënt lijdt.

Vermoedelijke blootstelling

Mensen die onbeschermd contact gehad hebben met een potentieel besmette bloed- of lichaamsvloeistof van een andere persoon, moet zich liefst binnen de week na de blootstelling laten vaccineren. Dit voorkomt de infectie niet, maar door het vaccin vermindert de snelheid van een acute infectie wel.

Chronische HBV-infectie

Patiënten die aan een chronische HBV-infectie lijden, krijgen best antivirale geneesmiddelen. Hierdoor vermenigvuldigen de virussen zich niet meer en komen complicaties minder snel voor. Deze patiënten moeten elke zes maanden grondig gescreend worden door een arts. Naast een bloedonderzoek, voert de arts bij deze patiënten een echografie van de lever uit zodat hij mogelijke tekenen van leverschade of een achteruitgang van de ziekte tijdig opspoort.

Complicaties van ontsteking van lever

Voor de meeste volwassenen is HBV een ziekte waarvan ze snel herstellen, maar 2 tot 6 procent van de geïnfecteerde volwassenen ontwikkelt een chronische infectie die meestal snel en zonder waarschuwingstekens mogelijk leidt tot levercirrose en leverkanker. Ongeveer 90 procent van de zuigelingen met het virus ontwikkelt chronische infectie. Buikpijn, gewrichtspijn en aanhoudende vermoeidheid zijn klachten die toe te schrijven zijn aan een chronische hepatitis B-infectie.

Prognose ziekte

Het klinisch verloop van hepatitis B is zeer variabel. De meerderheid van de patiënten herstelt echter volledig binnen enkele weken tot zes maanden. In ongeveer 1% van de patiënten ontstaat fulminante hepatitis. Sommige patiënten ontwikkelen dan chronische hepatitis, cirrose en hepatocellulair carcinoom (kanker op huid, in slijmvliezen en in organen) (leverkanker) of hebben een inactieve chronische HBV-infectie. Patiënten met levercirrose hebben vaak een slechte prognose. Het resultaat is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de virulentie van het virus en de algemene gezondheid en leeftijd van de patiënt.

Preventie hepatitis B

Een bescherming tegen hepatitis B is mogelijk door middel van een universeel verkrijgbaar vaccin dat voorhanden is sinds 1982. Dit bestaat uit een reeks van drie injecties. De eerste injectie geeft de arts kort na de geboorte. De tweede injectie volgt minimaal één maand na de eerste injectie. Minimaal acht weken na de tweede injectie volgt tot slot de laatste injectie. Daarnaast moeten mensen de risicofactoren vermijden. Zo mogen mensen naalden niet delen en moeten ze veilig geslachtsgemeenschap uitoefenen. Verder zijn strenge veiligheidsmaatregelen in laboratoria en ziekenhuizen nodig om een besmette naaldprik en contact met besmette lichaamsvloeistoffen te voorkomen.

Lees verder

• Icterus (geelzucht) en hepatitis (leverontsteking)
• Geelzucht (icterus): Soorten, oorzaken en symptomen
• Levercirrose (cirrose) door hepatitis of alcoholmisbruik
• Leverkanker: Kanker in lever met geelzucht en buikpijn
• Levergezondheid: Tips voor goede leverfunctie