Maculopapulaire uitslag: Huiduitslag met vlekken en bultjes

Een macule is een klein, plat en verkleurd gebied op de huid. Een papel is een klein verheven bultje op de huid. Een maculopapulaire huiduitslag is een huidaandoening waarbij macules en papels verschijnen. De patiënt heeft kleine, rode vlekken en bultjes op de huid die vlak of verheven zijn. Deze uitslag ontstaat als gevolg van verschillende medische milde tot ernstige aandoeningen en infecties zoals bijvoorbeeld mazelen, schurft en syfilis. Meestal zijn de onderliggende oorzaken goed te behandelen waardoor de uitslag en de eventueel andere aanwezige symptomen ook weer snel verdwijnen.

• Epidemiologie van huidaandoening
• Oorzaken van maculopapulaire huiduitslag
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van maculopapulaire uitslag

Epidemiologie van huidaandoening

Een maculopapulaire huiduitslag komt veel voor in alle leeftijdsgroepen. Volwassenen lijden meestal aan de bijwerkingen van bepaalde medicijnen en allergische reacties. Kinderen zijn vaker vatbaar voor virale infecties.

Oorzaken van maculopapulaire huiduitslag

Aandoeningen

Een maculopapulaire huiduitslag treedt op gevolg van verschillende besmettelijke en niet-besmettelijke aandoeningen of infecties

Infecties
Volgende virale of bacteriële infecties leiden tot de typerende uitslag:

• adenovirussen (symptomen aan luchtwegen en ogen)
• chikungunya: Een maculopapulaire huiduitslag waarbij hoge koorts en gewrichtspijn optreedt, is mogelijk het gevolg van chikungunya.
• dengue: Patiënten die lijden aan dengue als gevolg van een besmette muggenbeet, krijgen te maken met koorts, een huiduitslag, gewrichtspijn en zelfs een daling van het aantal bloedplaatjes (trombocytopenie).
• ebola (infectieziekte met bloedingen)
• een cytomegalie-infectie
• ehrlichiose (bacteriële infectie door tekenbeet)
• enterovirussen (virale infecties met griepachtige symptomen)
• erythema infectiosum (ziekte met huiduitslag en gewrichtspijn)
• hepatitis B
• hepatitis C
• herpes
• hiv / aids
• klierkoorts (infectie door Epstein-Barr-virus met keelpijn)
• leptospirose (infectieziekte met koorts en spierproblemen)
• mazelen (virale infectieziekte met symptomen aan ogen en huid)
• psittacose (infectie door besmetting van vogels)
• Rocky Mountain Spotted Fever (tekenziekte met koorts)
• rodehond (infectie met huiduitslag aan gezicht, romp, armen en benen)
• roodvonk (bacteriële infectie met keelpijn en een huiduitslag)
• schurft: Schurft is een besmettelijke huidaandoening veroorzaakt door een mijt. De infectie veroorzaakt ernstige jeuk over mogelijk het gehele lichaam.
• syfilis: Mensen die besmet zijn met syfilis, een seksueel overdraagbare aandoening, ontwikkelen de maculopapulaire huiduitslag op de geslachtsorganen, wat gepaard gaat met jeuk en pijn.
• ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet)
• zika-virus: Dit is een milde virale infectie die tot stand is gekomen door een besmette muggenbeet. Een zwangere vrouw die milde symptomen van het zika-virus heeft gehad (waaronder een maculopapulaire huiduitslag), geeft het virus mogelijk door aan de baby. Dit leidt tot microcefalie (onderontwikkeld hoofd).

Systemische en reumatologische ziekten
Acute graft-versus-hostziekte (complicatie die optreedt na een stamcel- of beenmergtransplantatie), de ziekte van Kawasaki (mucocutaan lymfeklier syndroom: ontstoken bloedvaten in de slagaders) en de ziekte van Still (juveniele reumatoïde artritis: koorts en symptomen aan gewrichten en huid) presenteren zich met een maculopapulaire uitslag.

Andere aandoeningen
Ook andere aandoeningen leiden tot een maculopapulaire huiduitslag:

• een allergische reactie
• een systemische ontsteking van het lichaam
• lagere cholesterolwaarden in het bloed

Omgevingsfactoren

Enkele omgevingsfactoren veroorzaken eveneens een maculopapulaire huiduitslag zoals:

• een ongebruikelijk hoge blootstelling aan zonlicht
• een reactie op geneesmiddelen: Een inname van verschillende geneesmiddelen zoals antibiotica, anticonvulsiva, Cefobid. Cefoperazon-natrium veroorzaakt mogelijk een allergische reactie. Meestal verschijnen de klachten vier tot twaalf dagen na het opstarten van de medicatie. Milde koorts en spierpijn vergezellen deze huiduitslag maar meestal verdwijnt de huiduitslag na één à twee weken. Ouderen, vrouwen en patiënten met een zwak immuunsysteem lijden sneller aan dit typische allergie.
• insectenbeten

Symptomen

De symptomen van een maculopapulaire uitslag zijn acuut (minder dan één maand aanwezig), subacuut (één tot twee maanden aanwezig) of chronisch (langer dan twee maanden aanwezig). In de beginfase ontstaat een rode huiduitslag die gepaard gaat met rode, kleine platte of verheven bultjes die vaak geleidelijk verkleuren. Macules groter dan één centimeter beschouwen artsen als ‘vlekken’. Samengevoegde papels zijn gekend als ‘plaques’. In de meeste gevallen zijn de huidletsels op de handen en voeten aanwezig, maar in principe zijn de letsels overal op de huid mogelijk. De uitslag verspreidt voorts soms verder naar andere lichaamsdelen. De huiduitslag gaat vaak gepaard met één of meer van volgende symptomen:

• ademhalingsproblemen
• braken
• een gewrichtszwelling
• een ruwe en droge huid
• gewrichtspijn
• hoge koorts
• hoofdpijn
• huid: jeukende huid, pijn en/of irritatie
• keelpijn
• spierpijn
• vermoeidheid

Diagnose en onderzoeken

Het diagnosticeren van de oorzaak van de huiduitslag neemt vaak enige tijd in beslag. De arts beoordeelt de medische geschiedenis van de patiënt over de recente aandoeningen en eventuele andere symptomen. Vervolgens inspecteert hij zorgvuldig de huiduitslag en het getroffen gebied door middel van een dermatoscopie (kijkonderzoek met een toestelletje dat de huid vergroot). Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak, zet de arts meerdere onderzoeken in zoals een bloedonderzoek, een urineonderzoek, een lumbale punctie (ruggenprik: onderzoek van het hersenvocht) en een onderzoek van de longen, de geslachtsorganen, de spiergewrichten en de zenuwen kunnen ook worden uitgevoerd. Een huidbiopsie is soms ook nodig.

Behandeling

De arts behandelt de onderliggende ziekte van de maculopapulaire uitslag. Medicijnen, zalven, een bloedtransfusie, voldoende vocht innemen en het dragen van losse kledij zijn mogelijke behandelingsmethoden voor het verwijderen of verminderen van de huiduitslag en de andere symptomen. Verder moet de patiënt de medicatie stopzetten als deze de oorzaak zijn van de maculopapulaire uitslag.

Prognose van maculopapulaire uitslag

De prognose van een maculopapulaire huiduitslag is afhankelijk van de oorzaak. De vooruitzichten zijn veelal goed wanneer sprake is van een allergische reacties of kleine reacties op medicatiegebruik. Ook verdwijnt de uitslag vaak wanneer een infectie aanwezig is.

Lees verder

• Huiduitslag: Veel voorkomende oorzaken van uitslag op huid