Psittacose: Infectie (ziekte) door besmetting vogels

Bij psittacose heeft een patiënt een infectie opgelopen met Chlamydophila psittaci, een soort bacterie die te vinden is in de uitwerpselen van vogels. Vogels verspreiden de infectie naar de mens, al gebeurt dit zelden. De patiënt met psittacose vertoont vaak veel algemene symptomen of zelfs geen symptomen, waardoor de ziekte moeilijk te diagnosticeren valt. De ziekte werd voor het eerst gemeld in Europa in 1879. In 1894 werd de naam psittacose - de Griekse term voor “papegaai” - voor het eerst gebruikt.

• Synoniemen psittacose
• Epidemiologie ziekte
• Prevalentie van Psittacose
• Oorzaken van Psittacose
• Mechanisme
• Verspreiding via ademhaling en contact
• Bacteriële invasie van de luchtwegen
• Oorzaken: Infectie door besmetting vogels
• Risicogroepen
• Kinderen met een familiegeschiedenis
• Zeldzame genetische aandoeningen
• Symptomen van atypische longontsteking
• Diagnose en onderzoeken
• Behandelingen met antibiotica
• Prognose vaak zeer goed
• Complicaties
• Preventie van psittacose
• Praktische tips voor het leven met psittacose
• Zoek medische zorg bij symptomen
• Bescherm jezelf tegen besmetting
• Zorg voor je longen na herstel
• Misvattingen rond psittacose
• Psittacose komt alleen voor bij mensen die papegaaien houden
• Psittacose is altijd ernstig en levensbedreigend
• Je kunt psittacose alleen oplopen door in direct contact met vogels te komen
• Antibiotica kunnen psittacose onmiddellijk genezen
• Je kunt psittacose alleen oplopen in tropische gebieden
• Psittacose is gemakkelijk te verhelpen zonder medische hulp

Synoniemen psittacose

Psittacose is eveneens bekend onder deze synoniemen:

• Chlamydia psittaci (dit is de naam van de bacterie)
• Ornithose
• Papegaaienziekte
• Parrot fever
• Psittacosis

Epidemiologie ziekte

Psittacose is een zeldzame aandoening die wereldwijd voorkomt. De incidentie neemt toe in de ontwikkelde landen waar mensen steeds meer exotische vogels importeren. Gemiddeld krijgen jaarlijks veertig tot tachtig mensen deze ziekte in Nederland. In België worden jaarlijks ongeveer vijftien personen getroffen. Wellicht lijden meer patiënten aan de aandoening, maar wordt de diagnose niet gesteld omdat het vaak gaat om milde gevallen met weinig of geen symptomen. Af en toe gebeurt er een kleine uitbraak in Nederland of België, maar er zijn dan niet veel bijkomende patiënten getroffen. De ziekte vertoont geen seksuele of raciale voorkeur en komt voor in alle leeftijdsgroepen, ook bij kinderen. De infectie komt echter vaker voor bij patiënten van middelbare leeftijd.

Prevalentie van Psittacose

Psittacose, ook wel papegaaienziekte genoemd, is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Chlamydia psittaci, vaak overgedragen door vogels, met name papegaaien. De ziekte komt wereldwijd voor, hoewel de prevalentie varieert.

Oorzaken van Psittacose

De ziekte wordt veroorzaakt door de bacterie Chlamydia psittaci, die voorkomt in de uitwerpselen of lichaamsvloeistoffen van geïnfecteerde vogels.

Mechanisme

Verspreiding via ademhaling en contact

De infectie wordt meestal overgedragen via ingeademde lucht of via direct contact met geïnfecteerde vogels, zoals papegaaien, duiven of andere siervogels.

Bacteriële invasie van de luchtwegen

Chlamydia psittaci infecteert de luchtwegen, met name de longen, en kan leiden tot pneumonie en andere ernstige ademhalingsproblemen bij mensen.

Oorzaken: Infectie door besmetting vogels

Vogeleigenaren, dierenwinkelwerknemers, werknemers in een dierentuin, personen die in pluimveeslachterijen werken en dierenartsen hebben een verhoogd risico op deze infectie. Deze gevallen komen voornamelijk voor bij patiënten met een verlaagd immuunsysteem. Vooral papegaaien, parkieten en grasparkieten veroorzaken de infectie, maar deze kan ook worden overgedragen door andere vogels, zoals kalkoenen, duiven en eenden.

Risicogroepen

Kinderen met een familiegeschiedenis

Gezinnen met een voorgeschiedenis van Galloway-Mowat-syndroom hebben een verhoogd risico op het krijgen van een kind met dezelfde aandoening.

Zeldzame genetische aandoeningen

Personen die andere zeldzame genetische aandoeningen vertonen, kunnen een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van Galloway-Mowat-syndroom, aangezien genetische factoren vaak bijdragen aan de aandoening.

Symptomen van atypische longontsteking

De incubatietijd (de tijd tussen besmetting en het optreden van symptomen) bedraagt één tot twee weken. De patiënt vertoont meestal griepachtige symptomen die vergelijkbaar zijn met die van atypische pneumonie. De patiënt kan bloederig sputum (slijm), een droge hoest, gewrichtspijn, hoofdpijn, koorts, koude rillingen en spierpijn (vooral in het hoofd en de nek) hebben. Tevens kan hij vermoeid zijn en lijden aan kortademigheid. In ernstigere gevallen kan hij een longontsteking (= pneumonie: ontsteking van de onderste luchtwegen) of bloedvergiftiging ontwikkelen, wat een ziekenhuisopname vereist. Het is ook mogelijk dat de patiënt asymptomatisch is. Door de grote variëteit in het ziektebeeld is psittacose erg moeilijk te diagnosticeren.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Een arts vraagt de patiënt of hij recent in contact is geweest met vogels. Vervolgens krijgt de patiënt een uitgebreid lichamelijk onderzoek. De arts plaatst zijn stethoscoop op de borst van de patiënt om naar de ademgeluiden te luisteren (auscultatie). Hierbij kan de arts abnormale, krakende longgeluiden (reutels) en verminderde ademgeluiden horen.

Diagnostisch onderzoek

Diagnostische onderzoeken omvatten een volledig bloedonderzoek, een radiografisch onderzoek van de borstkas (thoraxfoto), een CT-scan van de borstkas en een sputumkweek.

Differentiële diagnose
De differentiële diagnoses omvatten:

• een atypische longontsteking door Mycoplasma-pneumonie
• Legionella: veteranenziekte (ernstige longaandoening door bacteriën in water)
• Q-koorts (bacteriële infectie met milde griepachtige of ernstige symptomen aan de longen en/of lever)
• een bacteriële longontsteking
• brucellose
• buiktyfus (bacteriële infectie met koorts en buikpijn)
• chlamydia pneumonieën
• een fungale longontsteking
• infectieuze endocarditis (ontsteking van de binnenkant van het hart)
• mycoplasma-infecties
• tuberculose
• tularemie
• een virale longontsteking

Behandelingen met antibiotica

De arts behandelt de infectie met een drie weken durende antibioticakuur.

Prognose vaak zeer goed

Wanneer een patiënt geen andere aandoening heeft, is de prognose van psittacose zeer goed. De patiënt herstelt meestal volledig. Het sterftecijfer is minder dan 1% bij gebruik van de juiste antibiotica.

Complicaties

Complicaties kunnen omvatten:

Neurologische complicaties
Encefalitis: In zeldzame gevallen kan psittacose leiden tot ontsteking van de hersenen, wat neurologische symptomen zoals verwardheid, coördinatieproblemen en zelfs aanvallen kan veroorzaken.

Cardiovasculaire complicaties
Hartklepinfectie: De infectie kan zich uitbreiden naar de hartkleppen, wat kan leiden tot endocarditis (ontsteking van de binnenkant van het hart), met ernstige gevolgen voor de hartfunctie.

Hepatische complicaties
Leverontsteking (hepatitis): Psittacose kan in sommige gevallen leiden tot ontsteking van de lever, resulterend in symptomen zoals geelzucht, buikpijn en vermoeidheid.

Longcomplicaties
Chronische longschade: Onbehandelde psittacose kan leiden tot blijvende schade aan de longen, wat resulteert in verminderde longfunctie en aanhoudende ademhalingsproblemen.

Algemene complicaties
Sepsis: In ernstige gevallen kan de infectie zich door het lichaam verspreiden, wat kan leiden tot sepsis, een levensbedreigende aandoening die onmiddellijke medische behandeling vereist.

Preventie van psittacose

Hoewel psittacose niet altijd kan worden voorkomen, kunnen de volgende maatregelen helpen om het risico op infectie te verminderen:

Hygiënische maatregelen

• Handen wassen: Regelmatig en grondig handen wassen, vooral na contact met vogels of hun uitwerpselen, kan helpen de verspreiding van de bacterie te voorkomen.
• Reiniging en desinfectie: Het regelmatig reinigen en desinfecteren van kooien en andere vogelgerelateerde uitrusting kan helpen om de aanwezigheid van Chlamydophila psittaci te verminderen.

Veiligheid bij vogelcontact

• Gebruik van beschermende uitrusting: Mensen die regelmatig in contact komen met vogels, zoals vogelhouders en dierenverzorgers, moeten beschermende uitrusting dragen, zoals handschoenen en mondmaskers, om blootstelling te minimaliseren.
• Regelmatige veterinaire controles: Vogels moeten regelmatig worden gecontroleerd door een dierenarts om tekenen van infectie vroegtijdig op te sporen en te behandelen.

Educatie en bewustwording

• Opleiding over psittacose: Voor mensen die met vogels werken of vogels houden, kan educatie over de symptomen en preventie van psittacose helpen om vroege detectie en behandeling te bevorderen.
• Bewustwording van symptomen: Bewustzijn van de symptomen van psittacose kan ervoor zorgen dat patiënten sneller medische hulp zoeken als ze vermoeden dat ze besmet zijn.

Praktische tips voor het leven met psittacose

Psittacose, ook wel papegaaienziekte genoemd, is een infectie die veroorzaakt wordt door de bacterie Chlamydia psittaci. Het wordt meestal overgedragen van vogels op mensen en kan leiden tot longproblemen en andere symptomen. Hier volgen enkele praktische tips die je kunnen helpen om met deze aandoening om te gaan en je gezondheid te bevorderen.

Zoek medische zorg bij symptomen

Wanneer je denkt dat je psittacose hebt, is het belangrijk om snel medische hulp in te schakelen. Psittacose kan leiden tot ernstige luchtwegaandoeningen zoals longontsteking, dus het is cruciaal om longen te laten controleren en snel met een behandeling te beginnen. Een arts kan antibiotica voorschrijven die effectief zijn tegen de infectie. Het is ook belangrijk om je bloedonderzoeken te laten doen om je algemene gezondheid te monitoren en te zien of er complicaties optreden.

Bescherm jezelf tegen besmetting

Om te voorkomen dat je opnieuw besmet raakt met psittacose, is het belangrijk om voorzorgsmaatregelen te nemen als je in contact komt met vogels, vooral als je vogels houdt of werkt met dieren. Draag altijd een masker en handschoenen om je huidinfectie of luchtwegaandoeningen te voorkomen wanneer je met vogels omgaat. Zorg er ook voor dat de omgeving waar je vogels zich bevinden schoon is en goed geventileerd, zodat je het risico op besmetting minimaliseert.

Zorg voor je longen na herstel

Zelfs nadat je de infectie hebt overwonnen, kunnen de effecten op je longen nog enige tijd merkbaar zijn. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn met activiteiten die je ademhaling kunnen belasten, vooral als je nog herstellende bent. Dit kan inhouden dat je rustig aan doet met fysieke activiteit en voldoende rust neemt om je lichaam de kans te geven om volledig te herstellen. Als je ademhalingsproblemen aanhoudend zijn, neem dan contact op met een arts om te kijken of verdere behandeling nodig is.

Misvattingen rond psittacose

Psittacose, ook wel bekend als papegaaienziekte, is een infectie die meestal wordt overgedragen van vogels op mensen. Hoewel het een zeldzame ziekte is, zijn er verschillende misvattingen die rond psittacose bestaan, wat kan leiden tot verwarring over de oorzaken, symptomen en behandeling van de ziekte.

Psittacose komt alleen voor bij mensen die papegaaien houden

Veel mensen denken dat psittacose alleen een risico vormt voor degenen die papegaaien of andere exotische vogels als huisdier hebben. Hoewel het waar is dat papegaaien vaak worden geassocieerd met de ziekte, kunnen ook andere vogels zoals duiven, parkieten en kanaries de infectie overdragen. Het is dus niet noodzakelijk om papegaaien te bezitten om het risico op infectie te lopen.

Psittacose is altijd ernstig en levensbedreigend

Hoewel psittacose een ernstige infectie kan zijn, is het niet altijd levensbedreigend. Veel mensen die psittacose oplopen, ervaren milde tot matige symptomen, vergelijkbaar met een verkoudheid of griep. In zeldzame gevallen kan de infectie ernstiger worden, vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals ouderen of mensen met onderliggende mentale gezondheidaandoeningen. Een tijdige behandeling met antibiotica kan de meeste gevallen effectief verhelpen.

Je kunt psittacose alleen oplopen door in direct contact met vogels te komen

Hoewel direct contact met vogels een manier is om psittacose op te lopen, kan de infectie ook via vogeluitwerpselen, stofdeeltjes of besmette materialen worden overgedragen. Het inademen van stof van vogelkooi-uitwerpselen of het schoonmaken van de omgeving van de vogels kan ook de bacterie overdragen. Dit betekent dat je niet per se een vogel zelf hoeft aan te raken om de infectie op te lopen.

Antibiotica kunnen psittacose onmiddellijk genezen

Hoewel antibiotica over het algemeen effectief zijn in het behandelen van psittacose, is het belangrijk te begrijpen dat het enige tijd kan duren voordat de symptomen verdwijnen. De behandeling moet vaak enkele weken duren, en in sommige gevallen kunnen patiënten langdurige vermoeidheid of andere na-effecten ervaren. Het is belangrijk om de volledige kuur antibiotica af te maken, zelfs als de symptomen verbeteren.

Je kunt psittacose alleen oplopen in tropische gebieden

Een andere misvatting is dat psittacose alleen voorkomt in tropische gebieden, maar de ziekte komt wereldwijd voor. Vogels die in gevangenschap worden gehouden, zoals in dierenwinkels of kwekerijen, kunnen de bacterie dragen en overdragen op mensen, ongeacht de geografische locatie. In gebieden waar vogelpopulaties dichtbevolkt zijn, is er een groter risico op blootstelling aan de bacterie.

Psittacose is gemakkelijk te verhelpen zonder medische hulp

Sommige mensen denken dat psittacose een aandoening is die vanzelf geneest, maar dat is niet het geval. Omdat de ziekte door bacteriën wordt veroorzaakt, is medische behandeling noodzakelijk. Het stellen van een juiste diagnose en het starten van de juiste antibiotica op tijd is cruciaal om complicaties te voorkomen. Bij verwaarlozing kan psittacose leiden tot ernstigere aandoeningen, zoals longontsteking of herseneninfecties.

Lees verder

• Soorten infecties bij mensen overgedragen door vogels