Psittacose: Infectie (ziekte) door besmetting vogels

Bij psittacose heeft een patiënt een infectie opgelopen met Chlamydophila psittaci, een soort bacterie die te vinden is in de uitwerpselen van vogels. Vogels verspreiden de infectie naar de mens, al gebeurt dit zelden. De patiënt met psittacose vertoont vaak veel algemene symptomen of zelfs geen symptomen, waardoor de ziekte moeilijk te diagnosticeren valt. De ziekte werd voor het eerst gemeld in Europa in 1879. In 1894 werd de naam psittacose - de Griekse term voor “papegaai” - voor het eerst gebruikt.

• Synoniemen psittacose
• Epidemiologie ziekte
• Oorzaken: Infectie door besmetting vogels
• Symptomen van atypische longontsteking
• Diagnose en onderzoeken
• Behandelingen met antibiotica
• Prognose vaak zeer goed
• Complicaties
• Preventie van psittacose

Synoniemen psittacose

Psittacose is eveneens bekend onder deze synoniemen:

• Chlamydia psittaci (dit is de naam van de bacterie)
• Ornithose
• Papegaaienziekte
• Parrot fever
• Psittacosis

Epidemiologie ziekte

Psittacose is een zeldzame aandoening die wereldwijd voorkomt. De incidentie neemt toe in de ontwikkelde landen waar mensen steeds meer exotische vogels importeren. Gemiddeld krijgen jaarlijks veertig tot tachtig mensen deze ziekte in Nederland. In België worden jaarlijks ongeveer vijftien personen getroffen. Wellicht lijden meer patiënten aan de aandoening, maar wordt de diagnose niet gesteld omdat het vaak gaat om milde gevallen met weinig of geen symptomen. Af en toe gebeurt er een kleine uitbraak in Nederland of België, maar er zijn dan niet veel bijkomende patiënten getroffen. De ziekte vertoont geen seksuele of raciale voorkeur en komt voor in alle leeftijdsgroepen, ook bij kinderen. De infectie komt echter vaker voor bij patiënten van middelbare leeftijd.

Oorzaken: Infectie door besmetting vogels

Vogeleigenaren, dierenwinkelwerknemers, werknemers in een dierentuin, personen die in pluimveeslachterijen werken en dierenartsen hebben een verhoogd risico op deze infectie. Deze gevallen komen voornamelijk voor bij patiënten met een verlaagd immuunsysteem. Vooral papegaaien, parkieten en grasparkieten veroorzaken de infectie, maar deze kan ook worden overgedragen door andere vogels, zoals kalkoenen, duiven en eenden.

Symptomen van atypische longontsteking

De incubatietijd (de tijd tussen besmetting en het optreden van symptomen) bedraagt één tot twee weken. De patiënt vertoont meestal griepachtige symptomen die vergelijkbaar zijn met die van atypische pneumonie. De patiënt kan bloederig sputum (slijm), een droge hoest, gewrichtspijn, hoofdpijn, koorts, koude rillingen en spierpijn (vooral in het hoofd en de nek) hebben. Tevens kan hij vermoeid zijn en lijden aan kortademigheid. In ernstigere gevallen kan hij een longontsteking (= pneumonie: ontsteking van de onderste luchtwegen) of bloedvergiftiging ontwikkelen, wat een ziekenhuisopname vereist. Het is ook mogelijk dat de patiënt asymptomatisch is. Door de grote variëteit in het ziektebeeld is psittacose erg moeilijk te diagnosticeren.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Een arts vraagt de patiënt of hij recent in contact is geweest met vogels. Vervolgens krijgt de patiënt een uitgebreid lichamelijk onderzoek. De arts plaatst zijn stethoscoop op de borst van de patiënt om naar de ademgeluiden te luisteren (auscultatie). Hierbij kan de arts abnormale, krakende longgeluiden (reutels) en verminderde ademgeluiden horen.

Diagnostisch onderzoek

Diagnostische onderzoeken omvatten een volledig bloedonderzoek, een radiografisch onderzoek van de borstkas (thoraxfoto), een CT-scan van de borstkas en een sputumkweek.

Differentiële diagnose

De differentiële diagnoses omvatten:

• een atypische longontsteking door Mycoplasma-pneumonie
• Legionella: veteranenziekte (ernstige longaandoening door bacteriën in water)
• Q-koorts (bacteriële infectie met milde griepachtige of ernstige symptomen aan de longen en/of lever)
• een bacteriële longontsteking
• brucellose
• buiktyfus (bacteriële infectie met koorts en buikpijn)
• chlamydia pneumonieën
• een fungale longontsteking
• infectieuze endocarditis (ontsteking van de binnenkant van het hart)
• mycoplasma-infecties
• tuberculose
• tularemie
• een virale longontsteking

Behandelingen met antibiotica

De arts behandelt de infectie met een drie weken durende antibioticakuur.

Prognose vaak zeer goed

Wanneer een patiënt geen andere aandoening heeft, is de prognose van psittacose zeer goed. De patiënt herstelt meestal volledig. Het sterftecijfer is minder dan 1% bij gebruik van de juiste antibiotica.

Complicaties

Complicaties kunnen omvatten:

Neurologische complicaties

Encefalitis: In zeldzame gevallen kan psittacose leiden tot ontsteking van de hersenen, wat neurologische symptomen zoals verwardheid, coördinatieproblemen en zelfs aanvallen kan veroorzaken.

Cardiovasculaire complicaties

Hartklepinfectie: De infectie kan zich uitbreiden naar de hartkleppen, wat kan leiden tot endocarditis (ontsteking van de binnenkant van het hart), met ernstige gevolgen voor de hartfunctie.

Hepatische complicaties

Leverontsteking (hepatitis): Psittacose kan in sommige gevallen leiden tot ontsteking van de lever, resulterend in symptomen zoals geelzucht, buikpijn en vermoeidheid.

Longcomplicaties

Chronische longschade: Onbehandelde psittacose kan leiden tot blijvende schade aan de longen, wat resulteert in verminderde longfunctie en aanhoudende ademhalingsproblemen.

Algemene complicaties

Sepsis: In ernstige gevallen kan de infectie zich door het lichaam verspreiden, wat kan leiden tot sepsis, een levensbedreigende aandoening die onmiddellijke medische behandeling vereist.

Preventie van psittacose

Hoewel psittacose niet altijd kan worden voorkomen, kunnen de volgende maatregelen helpen om het risico op infectie te verminderen:

Hygiënische maatregelen

• Handen wassen: Regelmatig en grondig handen wassen, vooral na contact met vogels of hun uitwerpselen, kan helpen de verspreiding van de bacterie te voorkomen.
• Reiniging en desinfectie: Het regelmatig reinigen en desinfecteren van kooien en andere vogelgerelateerde uitrusting kan helpen om de aanwezigheid van Chlamydophila psittaci te verminderen.

Veiligheid bij vogelcontact

• Gebruik van beschermende uitrusting: Mensen die regelmatig in contact komen met vogels, zoals vogelhouders en dierenverzorgers, moeten beschermende uitrusting dragen, zoals handschoenen en mondmaskers, om blootstelling te minimaliseren.
• Regelmatige veterinaire controles: Vogels moeten regelmatig worden gecontroleerd door een dierenarts om tekenen van infectie vroegtijdig op te sporen en te behandelen.

Educatie en bewustwording

• Opleiding over psittacose: Voor mensen die met vogels werken of vogels houden, kan educatie over de symptomen en preventie van psittacose helpen om vroege detectie en behandeling te bevorderen.
• Bewustwording van symptomen: Bewustzijn van de symptomen van psittacose kan ervoor zorgen dat patiënten sneller medische hulp zoeken als ze vermoeden dat ze besmet zijn.

Lees verder

• Soorten infecties bij mensen overgedragen door vogels