Soorten infecties bij mensen overgedragen door vogels
Diverse vogels kunnen bacteriële infecties, schimmelinfecties of virale infecties veroorzaken. Dit gebeurt door het aanraken, eten, drinken, of inademen van (bepaalde sporen) van besmette vogels. Het is ook mogelijk dat mensen besmet raken door een insect dat een aandoening van vogels overbrengt. De belangrijkste vogelsoorten die verantwoordelijk zijn voor de verspreiding van ziekten zijn duiven, meeuwen, mussen en spreeuwen. Er zijn verschillende preventietechnieken beschikbaar om het risico op het oplopen van een infectie door vogels te verminderen.
Mechanisme van infectieoverdracht door vogels
Direct contact met vogels en besmette materialen
Direct contact met besmette vogels of materialen vormt een van de meest voorkomende mechanismen voor infectieoverdracht. Wanneer mensen vogels aanraken of in direct contact komen met hun veren, nesten of feces, kunnen bacteriën, virussen of schimmels worden overgebracht. Dit gebeurt vaak onbewust, bijvoorbeeld bij het opruimen van vogelnesten of het hanteren van een gewonde vogel zonder de juiste bescherming. De ziektekiemen kunnen via kleine huidwondjes, de mond of de ogen het menselijk lichaam binnendringen.
Inademen van besmette deeltjes en sporen
Naast direct contact kunnen mensen ook geïnfecteerd raken door het inademen van microscopische deeltjes of schimmelsporen afkomstig van besmette vogeluitwerpselen of nestmateriaal. Dit risico is vooral groot op plaatsen waar grote groepen vogels samenkomen, zoals parken, zolders, balkons of openbare pleinen. Deeltjes kunnen door de wind worden verspreid en zich over grote afstanden verplaatsen, wat de kans op blootstelling verhoogt.
Indirecte overdracht via insecten en vectoren
Infectieoverdracht door vogels kan ook indirect plaatsvinden via insecten zoals muggen, teken of mijten die zich voeden met geïnfecteerde vogels. Deze insecten kunnen ziekteverwekkers oppikken en vervolgens overdragen op mensen door een beet. Dit mechanisme speelt een belangrijke rol bij de verspreiding van virale infecties zoals het West-Nijlvirus, waarbij muggen optreden als tussengastheren.
Verspreiding van infecties door vogels
De belangrijkste bronnen van infecties door vogels zijn uitwerpselen (feces), nesten en veren.
Feces (ontlasting)
De uitwerpselen van duiven, meeuwen, spreeuwen en huismussen zijn een belangrijke bron van ziekteverspreiding. Vogelfeces kunnen ziekteverwekkers zoals bacteriën, schimmels en virussen bevatten. Wanneer uitwerpselen zich ophopen, ontstaat een verhoogd risico op blootstelling aan deze ziekteverwekkers.
Vogelnesten
Vogelnesten kunnen ook infecties verspreiden, omdat ze een ideale broedplaats zijn voor bepaalde schimmels en parasieten. Deze kunnen via vuil en afval in de lucht komen. Nesten kunnen ook worden bevolkt door parasieten die ziekten overdragen op mensen.
Vogelveren
Veren kunnen ziekten verspreiden, vooral als ze afkomstig zijn van dode vogels. Ze kunnen parasieten, bacteriën en virussen bevatten. De kans op infectie door vogelveren is echter relatief klein, maar blijft een potentiële risico.
Blootstelling aan ziektekiemen
Mensen kunnen op verschillende manieren blootgesteld worden aan infecties die door vogels worden verspreid:
- Aanraken: Contact met dode vogels kan leiden tot blootstelling aan schadelijke bacteriën, schimmels en virussen.
- Drinken: Het consumeren van besmet water of andere drankproducten kan infecties veroorzaken.
- Eten: Het eten van voedsel dat besmet is door vogelfeces kan leiden tot infecties.
- Inhaleren (inademen): Gedroogde vogelfeces kunnen ziekteverwekkers in de lucht verspreiden die ingeademd kunnen worden.
- Insectenbeten: Insecten die besmet zijn door vogels kunnen de ziekte overdragen aan mensen via beten of steken.
Risicogroepen voor vogelovergedragen infecties
Mensen met een verzwakt immuunsysteem
Patiënten met een verzwakt immuunsysteem lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van ernstige infecties die door vogels worden overgedragen. Dit omvat mensen die chemotherapie ondergaan, hiv-patiënten, transplantatiepatiënten en patiënten met auto-immuunziekten. Door hun verminderde weerstand kunnen zelfs geringe blootstellingen leiden tot ernstige en soms levensbedreigende infecties.
Ouderen en jonge kinderen
Zowel ouderen als jonge kinderen behoren tot de meest kwetsbare groepen voor vogelovergedragen infecties. Bij ouderen kan het immuunsysteem minder effectief zijn, terwijl bij jonge kinderen het immuunsysteem nog in ontwikkeling is. Bovendien hebben kinderen vaak minder inzicht in hygiëne, wat het risico op besmetting verhoogt door bijvoorbeeld het aanraken van vogelveren of nesten.
Beroepsgroepen met verhoogde blootstelling
Bepaalde beroepsgroepen lopen een hoger risico op blootstelling aan ziekten afkomstig van vogels. Dit geldt onder meer voor vogelverzorgers, dierenartsen, landbouwmedewerkers, medewerkers in de ongediertebestrijding en bouwvakkers die werken op locaties met veel vogelactiviteit. Langdurige blootstelling aan vogelmaterialen, zoals feces of nesten, kan leiden tot chronische infecties en ademhalingsproblemen.
Bacteriële infecties verspreid door vogels

Hoofdpijn is één van de mogelijke symptomen van psittacose. /
Bron: Geralt, PixabayPsittacose
De bacterie
Chlamydophila psittaci veroorzaakt
psittacose (psittacosis). Deze infectie kan optreden door het inademen van luchtdeeltjes die aanwezig zijn in de ademhalingssecreties, uitwerpselen en veren van geïnfecteerde vogels. Symptomen verschijnen meestal vijf tot negentien dagen na blootstelling en kunnen lijken op
buiktyfus, met klachten zoals
buikpijn,
hoofdpijn,
diarree, koorts en spierpijn.
Salmonellose
De bacterie
Salmonella sp. veroorzaakt
salmonellose. Deze infectie ontstaat door het consumeren van voedsel of drinken dat besmet is met vogelfeces. Symptomen verschijnen meestal twaalf tot tweeënzeventig uur na blootstelling en kunnen bestaan uit diarree,
koorts,
braken, en
misselijkheid. De meeste patiënten herstellen zonder specifieke medische behandeling.
Schimmelinfecties overgedragen door vogels
Cryptokokkose (cryptokokkenziekte)
Cryptokokkose wordt veroorzaakt door de systemische pathogene gisten
Cryptococcus neoformans en
Cryptococcus gattii. Deze schimmels worden vaak aangetroffen in de uitwerpselen van vogels en kunnen in de lucht terechtkomen wanneer verstoorde bodem- of nestmaterialen worden verstoord. Inademing van de schimmelsporen kan leiden tot infectie van de longen en het centrale zenuwstelsel.
Histoplasmose
De
Histoplasma sp.-schimmel veroorzaakt
histoplasmose. De infectie verspreidt zich door inademing van lucht die besmet is met schimmelsporen, vooral wanneer geïnfecteerde bodem wordt verstoord. Symptomen kunnen milde koorts,
pijn op de borst,
rillingen,
hoesten,
gewrichtspijn,
gewrichtsstijfheid,
spierpijn,
spierstijfheid, huiduitslag (meestal kleine
zweertjes in de onderbenen), en/of
kortademigheid omvatten.
Virale infecties veroorzaakt door vogels
Vogelgriep (aviaire influenza)
De influenza A-stam van het
influenzavirus veroorzaakt
vogelgriep. Hoewel menselijke infecties zeldzaam zijn, kunnen ze optreden door direct contact met geïnfecteerde vogels of door blootstelling aan vervuilde omgevingen. Mensen kunnen in uitzonderlijke gevallen ook besmet raken door het consumeren van besmet voedsel, zoals rauw verontreinigd bloed van pluimvee.
West-Nijlvirus
De
West-Nijlvirusinfectie wordt overgedragen door
muggen die besmet zijn door vogels. Het West-Nijlvirus behoort tot dezelfde familie als
dengue en
zika. Vogels fungeren als reservoir voor het virus. Muggen raken besmet door het bijten van geïnfecteerde vogels en kunnen de ziekte overdragen aan mensen via hun beten.

De ziekte van Newcastle kan oogbindvliesontsteking veroorzaken. /
Bron: Marco Mayer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Ziekte van Newcastle
De ziekte van Newcastle is een ernstige aandoening voor de pluimveesector. Het virus dat deze infectie veroorzaakt behoort tot het geslacht Avulavirus van de vogelparamyxovirussen. Bij mensen kunnen milde symptomen zoals conjunctivitis (
oogbindvliesontsteking) en griepachtige symptomen optreden.
Langetermijneffecten van vogelovergedragen infecties
Chronische luchtwegaandoeningen
Infecties die door vogels worden verspreid, kunnen bij sommige patiënten leiden tot chronische ademhalingsproblemen. Schimmelziekten zoals histoplasmose en cryptokokkose kunnen bijvoorbeeld littekens veroorzaken in de longen, wat resulteert in een verminderde longfunctie. Patiënten ervaren vaak symptomen zoals kortademigheid, aanhoudend hoesten en vermoeidheid, zelfs jaren na de initiële infectie.
Systemische infecties en complicaties
Sommige bacteriële en virale infecties, zoals psittacose en het West-Nijlvirus, kunnen zich verspreiden naar andere organen in het lichaam. Dit kan leiden tot ernstige complicaties, waaronder meningitis, encefalitis en hartproblemen. Deze systemische infecties vereisen vaak langdurige medische behandeling en kunnen blijvende gezondheidsschade veroorzaken.
Impact op de geestelijke gezondheid
Langdurige infecties of complicaties door vogelovergedragen ziekten kunnen ook een aanzienlijke invloed hebben op de geestelijke gezondheid van patiënten. Chronische vermoeidheid, pijn en ademhalingsproblemen kunnen leiden tot gevoelens van frustratie, angst en depressie. Een goede opvolging en ondersteuning door het medische team zijn essentieel om de mentale en fysieke gezondheid van patiënten te bevorderen.
Preventie van vogelziekten
Professionele ongediertebestrijding
Een van de effectiefste manieren om het risico op vogelgerelateerde infecties te verminderen is door een professionele ongediertebestrijdingsdienst in te schakelen. Deze experts kunnen maatregelen nemen om vogels af te schrikken en besmetting te voorkomen.
Toegang tot nestlocaties verwijderen
Vogels bouwen vaak nesten op moeilijk bereikbare plekken zoals dakranden, vensterbanken en gaten in de dakbedekking. Het afsluiten van deze toegangspunten en het herstellen van schade aan eigendommen kan helpen om vogels op afstand te houden en de kans op infectie te verminderen. Het plaatsen van obstakels en afschrikmiddelen kan ook effectief zijn.
Voedselbronnen verborgen houden
Vogels zoals duiven en meeuwen zijn vaak op zoek naar voedsel in stedelijke gebieden. Het is belangrijk om voedsel op de juiste manier op te bergen en voedselbronnen goed af te dekken om te voorkomen dat vogels aangetrokken worden.
Vuil opruimen
Vogels worden vaak aangetrokken door vuil en afval, die ze gebruiken om hun nesten te bouwen. Door het terrein rond uw eigendom schoon te houden en vrij van afval, kunt u het risico op vogelziekten verminderen en voorkomen dat vogels een nestplek vinden.
Regelmatige schoonmaak en desinfectie
Het regelmatig schoonmaken en desinfecteren van gebieden waar vogels kunnen komen, zoals terrassen, daken en buitenruimtes, kan helpen om de ophoping van ziekteverwekkers te voorkomen.
Educatie en bewustwording
Educatie over de risico's van vogelziekten en hoe te handelen bij contact met vogels kan helpen bij het voorkomen van infecties. Het is belangrijk om bewustzijn te creëren over de juiste veiligheidsmaatregelen en hygiënische praktijken.
Gebruik van vogelafschrikmiddelen
Het inzetten van visuele afschrikmiddelen, zoals nepvalken of reflecterende materialen, kan effectief zijn om vogels af te schrikken en hun aanwezigheid in risicovolle gebieden te verminderen.
Specifieke maatregelen voor hoogrisicogebieden
Controle van vogelpopulaties in stedelijke gebieden
In stedelijke gebieden waar grote aantallen vogels aanwezig zijn, is het belangrijk om maatregelen te nemen om de vogelpopulaties onder controle te houden. Dit kan onder meer door het beperken van voedselbronnen, het afschermen van nestlocaties en het plaatsen van vogelwerende systemen zoals netten of geluidssystemen. Dergelijke maatregelen verminderen de kans op blootstelling aan ziekteverwekkers.
Bescherming van publieke ruimtes en woonomgevingen
Publieke ruimtes zoals parken, pleinen en speeltuinen moeten regelmatig worden schoongemaakt en gecontroleerd op vogelnesten en uitwerpselen. Eigenaren van gebouwen en woningen kunnen preventieve maatregelen treffen door toegang tot zolders en andere nestlocaties af te sluiten. Het gebruik van beschermende coatings op gebouwen kan helpen om vogels weg te houden en de verspreiding van infecties te voorkomen.
Monitoring en vroegtijdige detectie van infectie-uitbraken
In gebieden met een hoog risico op vogelovergedragen ziekten is monitoring van de vogelpopulatie en het vroegtijdig opsporen van infecties van cruciaal belang. Gezondheidsdiensten kunnen systematische controles uitvoeren en waarschuwen voor uitbraken van ziektes zoals vogelgriep of het West-Nijlvirus. Deze informatie stelt mensen in staat om voorzorgsmaatregelen te nemen en het risico op infectie te minimaliseren.
Educatie en bewustwording rond vogelgerelateerde infecties
Belang van publieke voorlichting
Publieke voorlichting speelt een sleutelrol bij het verminderen van het risico op vogelovergedragen infecties. Mensen moeten zich bewust zijn van de risico’s die vogels met zich meebrengen en hoe ze veilig kunnen omgaan met vogeluitwerpselen en nestmaterialen. Voorlichting kan plaatsvinden via campagnes, brochures en educatieve programma’s gericht op risicogroepen.
Veilig gedrag bij contact met vogels
Het aanleren van veilige gewoonten is essentieel voor het voorkomen van infecties. Mensen moeten bijvoorbeeld vermijden om vogels direct aan te raken en altijd beschermende handschoenen dragen bij het opruimen van vogelnesten of feces. Na contact met vogels of besmette materialen is grondige handhygiëne noodzakelijk om blootstelling aan ziektekiemen te voorkomen.
Training voor risicoberoepen en zorgverleners
Beroepsgroepen die regelmatig in contact komen met vogels hebben baat bij gerichte training over infectiepreventie. Dit omvat het correct gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, het herkennen van symptomen van vogelziekten en het rapporteren van verdachte gevallen. Ook zorgverleners moeten op de hoogte zijn van de risico’s, zodat zij snel en adequaat kunnen handelen bij patiënten met symptomen die wijzen op een vogelgerelateerde infectie.
Praktische tips voor het omgaan met infecties bij mensen overgedragen door vogels
Infecties die door vogels worden overgedragen, kunnen variëren van milde tot ernstige ziekten. Deze infecties ontstaan meestal door direct contact met vogels of hun uitwerpselen, maar kunnen ook via de lucht worden verspreid. Als je in contact komt met vogels of vogels in een omgeving houdt, is het belangrijk om te weten hoe je jezelf kunt beschermen tegen mogelijke infecties en hoe je ermee om kunt gaan mocht je besmet raken. Hier zijn enkele praktische tips.
Wees voorzichtig met vogels en hun uitwerpselen
Vogels, vooral duiven, kunnen ziekteverwekkers verspreiden via hun uitwerpselen. Het is belangrijk om altijd handschoenen te dragen wanneer je met vogeluitwerpselen in contact komt, of het nu om het schoonmaken van een vogelkooi gaat of het opruimen van uitwerpselen buiten. Zorg ervoor dat je je handen goed wast met water en zeep na het aanraken van vogels of hun uitwerpselen. In sommige gevallen kunnen infecties zoals de
huidinfectie optreden als gevolg van contact met besmette oppervlakken.
Houd je omgeving schoon en goed geventileerd
Het is belangrijk om de leefruimte van vogels schoon en goed geventileerd te houden om de kans op infecties te verkleinen. Zorg ervoor dat de ruimte waarin je vogels verblijven regelmatig wordt schoongemaakt en dat er voldoende luchtcirculatie is. Dit vermindert het risico dat ziekteverwekkers zich ophopen en via de lucht worden verspreid. Infecties zoals de
insectenbeet kunnen ook door vogels worden verspreid, dus het is belangrijk om hun omgeving regelmatig te controleren op insecten en ongedierte.
Wees alert op symptomen van infecties
Als je symptomen ontwikkelt zoals koorts, hoesten, ademhalingsproblemen, of vermoeidheid na contact met vogels, neem dan onmiddellijk contact op met je arts. Infecties zoals de
ziekenhuisinfecties kunnen ernstiger worden als ze niet tijdig worden behandeld. Ook kunnen sommige van deze infecties leiden tot complicaties in je longen, zoals bij de
longen, wat leidt tot ernstige ademhalingsproblemen.
Gebruik beschermende maatregelen
Wanneer je met vogels werkt, vooral in een omgeving met veel vogels zoals een vogelopvang, is het belangrijk om beschermende maatregelen te nemen. Draag een masker om jezelf te beschermen tegen inademing van verontreinigde lucht en draag beschermende kleding en handschoenen. Het gebruik van deze beschermende maatregelen helpt je om in contact met ziekteverwekkers te minimaliseren, wat de kans op infecties verkleint.
Als je vogels ziek ziet, zoals bij veranderingen in hun gedrag of uiterlijk, bijvoorbeeld
beharing die uitvalt of zwakte, vermijd dan contact. Zieke vogels kunnen ziekteverwekkers verspreiden die je kunnen infecteren. Het is belangrijk om vogels die tekenen van ziekte vertonen apart te houden van andere vogels en onmiddellijk een dierenarts te raadplegen om verdere verspreiding van de infectie te voorkomen.
Volg je vaccinaties en medische controles
Als je in een omgeving werkt waar je regelmatig in contact komt met vogels, kan het nuttig zijn om je te laten vaccineren tegen bepaalde ziektes die via vogels kunnen worden overgedragen, zoals de
kanker. Daarnaast is het raadzaam om regelmatig medische controles uit te voeren, zodat eventuele infecties snel kunnen worden opgespoord en behandeld. Dit is vooral belangrijk voor mensen met een verzwakt immuunsysteem, omdat zij een groter risico lopen op ernstige complicaties.
Raadpleeg een arts bij infecties van de luchtwegen
Infecties die via de lucht worden overgedragen, zoals de
hoofdpijn of ademhalingsproblemen, kunnen optreden na blootstelling aan vogelziekten. Als je symptomen ervaart zoals hoesten, koorts of ademhalingsmoeilijkheden, is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp in te schakelen. Je arts kan je adviseren over de juiste behandeling en je helpen de infectie onder controle te krijgen.
Wees voorzichtig met het hanteren van dode vogels
Als je te maken hebt met een dode vogel, wees dan extra voorzichtig. Dode vogels kunnen nog steeds ziekteverwekkers bevatten die gevaarlijk kunnen zijn voor de gezondheid. Gebruik handschoenen en een masker bij het hanteren van dode vogels en was je handen grondig na contact. In sommige gevallen kan de
borstkanker door besmetting van vogels worden bevorderd als gevolg van langdurige blootstelling aan ziekteverwekkers.
Misvattingen rond infecties bij mensen overgedragen door vogels
Vogels kunnen verschillende infecties overdragen die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid van mensen. Deze infecties kunnen via direct contact met de vogels, hun uitwerpselen of de omgeving waarin ze zich bevinden, worden overgedragen. Veel misvattingen bestaan over de soorten infecties die vogels kunnen overdragen en hoe mensen zich kunnen beschermen tegen deze ziekten. In dit artikel worden enkele van deze misvattingen besproken.
Veel mensen denken dat vogels alleen ziektes kunnen overdragen wanneer ze direct contact hebben met de vogel, zoals door het aanraken van een vogel of het inademen van hun veren. Dit is echter niet altijd het geval. Infecties kunnen ook worden overgedragen via vogeluitwerpselen of via besmette oppervlakken, zoals voederbakken en kooien. Mensen die in een omgeving werken met vogels, zoals vogelopvangcentra of boerderijen, lopen een verhoogd risico op besmetting, zelfs zonder direct contact met de vogels.
Infecties overgedragen door vogels zijn zeldzaam
Er bestaat een misverstand dat infecties overgedragen door vogels zeldzaam zijn, maar dit is niet het geval. Sommige infecties, zoals de
ziekenhuisinfecties, kunnen zich snel verspreiden in gemeenschappen of verzorgingsinstellingen. Vogelgriep (H5N1) en psittacose (ook wel papegaaienziekte genoemd) zijn voorbeelden van ziektes die wel degelijk een serieus gezondheidsrisico vormen, vooral voor mensen met een zwakker immuunsysteem.
Infecties overgedragen door vogels zijn altijd ernstig
Niet alle infecties die van vogels op mensen worden overgedragen, leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. Veel mensen die besmet raken met een ziekte zoals psittacose, ervaren slechts milde symptomen, zoals
hoofdpijn, koorts en spierpijn. Er zijn echter gevallen waarbij de infectie ernstigere complicaties kan veroorzaken, zoals longontsteking of andere ademhalingsproblemen. De ernst van de ziekte hangt af van verschillende factoren, waaronder de gezondheid van de persoon en de vroege diagnose van de infectie.
Alle vogels dragen ziekten die mensen kunnen infecteren
Niet alle vogels dragen ziekten die schadelijk kunnen zijn voor mensen. Hoewel het waar is dat bepaalde vogelsoorten, zoals papegaaien, duiven en kraaien, vaker ziektes overdragen, betekent dit niet dat elke vogel automatisch gevaarlijk is. In de meeste gevallen zullen mensen die met vogels werken, alleen worden blootgesteld aan infecties als de vogels besmet zijn met specifieke virussen of bacteriën.
Vaccinatie is de enige manier om infecties overgedragen door vogels te voorkomen
Hoewel vaccinatie voor bepaalde ziekten, zoals vogelgriep, beschikbaar is, is het niet de enige manier om infecties overgedragen door vogels te voorkomen. Het dragen van beschermende kleding, het regelmatig wassen van de handen na contact met vogels en het vermijden van gebieden met besmette vogels zijn ook belangrijke voorzorgsmaatregelen. Mensen die werken met vogels, zoals in de vogelverzorging, moeten ervoor zorgen dat ze de juiste hygiënemaatregelen volgen.
Infecties overgedragen door vogels komen alleen voor in tropische gebieden
Veel mensen denken dat infecties overgedragen door vogels alleen voorkomen in tropische of subtropische gebieden, maar dit is niet het geval. Vogelgriep en andere vogelgerelateerde infecties kunnen wereldwijd voorkomen, ook in gematigde klimaten. De verspreiding van deze ziektes wordt vaak vergemakkelijkt door migratiepatronen van vogels, wat betekent dat deze infecties zich naar verschillende delen van de wereld kunnen verspreiden.
Als je ooit een infectie van een vogel hebt gehad, ben je immuun voor herinfectie
Er bestaat een misverstand dat mensen die eerder een infectie van een vogel hebben gehad, immuun zijn voor toekomstige infecties. Dit is echter niet altijd waar. In sommige gevallen kunnen mensen opnieuw geïnfecteerd raken met een andere stam van het virus of bacterie, of zelfs met dezelfde stam als hun eerdere infectie. Het is belangrijk om altijd voorzorgsmaatregelen te blijven nemen, zelfs als je eerder ziek bent geweest door contact met vogels.
Lees verder