Vogelgriep: Griepachtige en longgerelateerde symptomen

Vogelgriep is een zeer zeldzame besmettelijke vogelziekte bij de mens die vooral voorkomt in Aziatische landen. De ziekte is het gevolg van een virus dat mogelijk diverse vogels overbrengen op de mens. Griepachtige verschijnselen zijn kenmerkend aan de virale infectie, al zijn ook oog- en longgerelateerde symptomen mogelijk. De kenmerken van de vogelgriep variëren in ernst, maar bepaalde varianten van het virus zijn in veel gevallen dodelijk voor de mens. De behandeling is ondersteunend en symptomatisch gericht en bestaat voornamelijk uit antivirale geneesmiddelen en mogelijk nog andere nodige behandelingen. Dankzij enkele maatregelen kunnen mensen het risico verminderen op een besmetting met het vogelgriepvirus.

• Synoniemen vogelgriep
• Epidemiologie en risicofactoren
• Oorzaken: Vogelgriepvirus overgebracht door vogels
• Griepachtige en oog- en longgerelateerde symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Preventie ziekte

Synoniemen vogelgriep

Vogelgriep is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• aviaire influenza
• vogelpest

Epidemiologie en risicofactoren

De ziekte komt erg weinig voor, en is vooral te vinden in Aziatische landen. Mensen die in contact komen met zieke dieren hebben meer kans op het krijgen van het virus zoals landbouwers, pluimveehouders en dierenartsen. Hitte doodt het virus, dus het eten van volledig gekookte vogels vormt geen risicofactor.

Oorzaken: Vogelgriepvirus overgebracht door vogels

Soorten influenzavirussen

Er zijn drie soorten influenzavirussen: types A, B en C. Influenza-A-virussen infecteren mensen en vele dieren. Influenza B-virussen infecteren enkel mensen en veroorzaken seizoensgebonden epidemieën. Influenza C-virussen infecteren zowel mensen als varkens, maar de infecties zijn over het algemeen mild.

Aviair influenza A-virus

Een aviair (vogel) influenza A (griep) virus bevindt zich van nature bij wilde vogels. Wilde vogels infecteren vervolgens gekweekte vogels met dit virus. Op die manier zijn nel en gemakkelijk honderden of duizenden vogels getroffen. Vooral hoenderachtige vogels en watervogels brengen vervolgens het virus over op de mens. Enkele voorbeelden van deze vogels zijn:

• duiven
• eenden
• fazanten
• ganzen
• kalkoenen
• kippen
• kwartels
• parelhoenders
• patrijzen
• pauwen
• zwanen

De bekende ziekmakende subtypes van het virus zijn subtypes A (H5N1, H5N8, H7N7, H7N9, H9N2) en varkens influenzavirussubtypes A (H1N1) en (H3N2).

Overdracht

Het vogelgriepvirus bevindt zich in het speeksel, het slijm en de ontlasting van besmette vogels. In principe infecteren de virussen geen mensen, maar sporadisch zijn menselijke besmettingen mogelijk. Menselijke besmettingen met vogelgriepvirussen gebeuren wanneer het virus terechtkomt in de ogen, de neus of de mond van een persoon, of wanneer een persoon het virus inademt (overdrachtmogelijkheden van het organisme). Zeldzame menselijke besmettingen met vogelgriepvirussen gebeuren vaak na onbeschermd contact met besmette vogels of oppervlakken besmet met vogelgriepvirussen zoals kooien, landbouwmachines, kledij, schoenen enzovoort. De ziekte is niet besmettelijk tussen mensen.

Griepachtige en oog- en longgerelateerde symptomen

Griepachtige symptomen

Ongeveer tien dagen nadat de patiënt de besmetting heeft opgelopen, ontstaan de symptomen van vogelgriep. Aanvankelijk heeft de patiënt milde griepachtige symptomen zoals braken, diarree, een opgezette keel en keelpijn, hoesten, hoofdpijn zoals ochtendhoofdpijn, koorts, spierpijn en sufheid

Ogen
Conjunctivitis, een oogbindvliesontsteking, komt ook voor. Deze oogontsteking gaat gepaard met waterige ogen, branderige ogen, jeukende ogen, pijnlijke ogen (oogpijn), lichtschuwheid, een oogafscheiding en rode ogen.

Longen

Soms blijven de symptomen beperkt, maar bij sommige varianten van de ziekte ontwikkelt de vogelgriep zich snel tot een longontsteking (pneumonie) en het acute respiratory distress syndroom (kortademigheid, ademhalingsproblemen, acute ademnood), een ernstig longprobleem dat in meer dan de helft van de gevallen dodelijk is.

Andere symptomen

Af en toe zijn ook de hersenen aangetast en dan ontstaan neurologische afwijkingen zoals epileptische aanvallen en gedragswijzigingen. Daarnaast lijden patiënten met ernstige symptomen aan orgaanfalen (organen vallen uit).

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over zijn symptomen en de voorgeschiedenis van medische aandoeningen. Vervolgens informeert hij of de patiënt mogelijk woont in of gereisd is naar een risicovol gebied of werkt met risicovolle vogels. Daarna voert hij een bloedonderzoek uit, neemt hij uitstrijkjes van het neusslijmvlies of voert hij beeldvormende onderzoeken (zoals een röntgenfoto) uit om de oorzaak te achterhalen van de aanwezige symptomen.

Behandeling

De behandeling van de vogelgriep gebeurt vooral door middel van antivirale geneesmiddelen, al reageren bepaalde patiënten niet (goed) op de medicijnen die virussen bestrijden. De behandeling gebeurt in een isolatiekamer in het ziekenhuis om de kans op verspreiding van het virus aan anderen te verminderen. Sommige patiënten krijgen ademhalingsondersteuning, of nierdialyse (om de nierfunctie te verbeteren).

Prognose

Heeft de patiënt milde symptomen, dan is de ziekte goed te behandelen met medicijnen. Bij ernstige longcomplicaties komt een patiënt in meer dan de helft van de gevallen te overlijden binnen negen tot tien dagen nadat de symptomen zijn opgetreden.

Preventie ziekte

Niet besmette vogels komen best niet in contact met wilde vogels; daarom moeten pluimveehouders hun dieren ophokken. Daarnaast gebeurt een controle van alle dieren voordat ze worden verkocht. Besmette vogels worden gedood om de verspreiding van de ziekte tegen te gaan. Verder krijgen alle mensen die werken in of rond risicovolle vogels het griepvaccin.

Lees verder

• Soorten infecties bij mensen overgedragen door vogels