Longontsteking (pneumonie): Ontsteking onderste luchtwegen
Bij een longontsteking (medische term: pneumonie) is het longweefsel in de onderste luchtwegen geïnfecteerd. Ook de bronchiën (luchtpijpvertakkingen en bronchioli (de kleinste vertakkingen van de luchtpijpvertakking)) zijn hierbij ontstoken. Eén van de vele mogelijke ziekteverwekkers veroorzaakt een pneumonie. Hoesten, koorts en ademhalingsproblemen zijn enkele typische kenmerken van een pneumonie. De behandeling bestaat vooral uit medicatie en rust. Door een gezonde levensstijl vermindert de kans op een longontsteking. De vooruitzichten zijn bij de meeste patiënten tot slot goed.
Oorzaken pneumonie: Ziekteverwekkers
Ziekteverwekkers
De longontsteking is het gevolg van het inademen van een virus, een bacterie of een ander micro-organisme wanneer het afweersysteem slecht functioneert. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de patiënt lijdt aan een
verkoudheid (milde infectie met symptomen aan neus en keel),
griep of een chronische aandoening. Bij patiënten met een zwak immuunsysteem zoals aidspatiënten, ouderen en patiënten die herstellen van een flinke griep, komt een longontsteking sneller tot stand. Bij hen zijn de longen namelijk verzwakt waardoor een
ontsteking zich sneller ontwikkelt. De bacillen dringen vervolgens de longblaasjes in de longen binnen. Hierdoor ontstaat een longontsteking waardoor de longblaasjes zich vullen zich met
sputum (slijm). Maar ook het inslikken van braaksel (
aspiratiepneumonie) leidt mogelijk tot een pneumonie.
Voorbeelden
Een
virale longontsteking ontstaat het vaakst bij
kinderen, zoals door
het respiratoir syncytieel virus) (RSV: virale infectie met symptomen aan de luchtwegen) of het
para-influenzavirus (virale infectie met symptomen aan luchtwegen).
Een bacteriële longontsteking zoals de pneumokok (de meest voorkomende oorzaak), de
Streptococcus pneumoniae en de
Haemophilus influenzae zijn vaker bij volwassenen te vinden. Ook een atypische longontsteking is mogelijk, waarbij de patiënt niet reageert op de verkregen behandeling via antibiotica. Voorbeelden van organismen die de atypische longontsteking veroorzaken zijn de
Mycoplasma-pneumonie,
Legionella pneumophila (
veteranenziekte: ernstige longaandoening door bacteriën in water) en
Chlamydia pneumoniae. Een ontsteking die de patiënt oploopt in het ziekenhuis is gekend als een nosocomiale infectie of een ziekenhuisinfectie. De bacteriën
Klebsiella pneumoniae (ziekenhuisinfectie door bacteriën) en
tuberculose veroorzaken het vaakst een
ziekenhuisinfectie.
pneumocystis jiroveci-pneumonie, veroorzaakt door een schimmel, is het vaakst de oorzaak van een
longontsteking bij aidspatiënten.
Tot slot ontstaat soms een longontsteking als gevolg van radiotherapie (
radiatiepneumonitis)

Pijn op de borst komt voor bij een longontsteking /
Bron: Pexels, PixabaySymptomen: Hoesten, koorts en ademhalingsproblemen
De symptomen zijn wel afhankelijk van de oorzaak van de infectie.
Bacteriën
Bacteriën veroorzaken plotse symptomen zoals
koorts
Virussen en Mycoplasma
Een minder ernstige longontsteking met
hoofdpijn, een milde koorts, een droge kuchhoest en een algemeen ziek gevoel (malaise) zijn symptomen van een longontsteking veroorzaakt door virussen en organismen met de naam
Mycoplasma (heeft in tegenstelling tot bacteriën geen celwand maar wel een dun vlies). Vooral bij een
Mycoplasma pneumonie heeft de patiënt vaak in het begin veel hoofdpijn in plaats van ademhalingsproblemen.
Andere symptomen
Bij een longontsteking komt mogelijk
een acute buik (plots ernstige
buikpijn) tot stand. Af en toe presenteert de patiënt zich met aanhoudend
hikken.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De arts bevraagt eerst de patiënt over de symptomen, en
medische geschiedenis. Daarna voert hij een
auscultatie uit van de longen. Hij neemt met andere woorden zijn stethoscoop om hiermee te luisteren naar de
ademgeluiden. Hierbij hoort hij een ruis of
reutels, wat te verklaren is door het vocht dat zich in de longblaasjes bevindt.
Diagnostisch onderzoek
De arts neemt een
thoraxfoto (
röntgenfoto van de
borstkas). Op de foto identificeert de arts een schaduw te zien op de long. Voor het bepalen van de oorzaak van een longontsteking, neemt de arts neemt een
sputumcultuur (een kweek van opgehoest slijm) en voert hij een
bloedonderzoek uit. Aan de hand van de verkregen resultaten, is de arts in staat de meest geschikte behandeling in te zetten.
Differentiële diagnose
De lijst met aandoeningen die de arts wel eens verwart met een longontsteking, is erg lang. De symptomenreeks van volgende ziektes heeft vaak gelijkenissen met de symptomenreeks van een longontsteking, al is dit ook variabel per type longontsteking.
Behandeling longontsteking
Zelfzorg
Bedrust is nodig totdat de koorts gezakt is. Bovendien neemt de patiënt voldoende vocht in om
uitdroging (dehydratie) te voorkomen. Dit maakt ook het slijm los. Een andere tip is om stoom te inhaleren waardoor de patiënt vlotter het geïnfecteerd sputum (slijm) ophoest. Warme kruikenzakken verlichten tot slot de pijn op de borst.
Professionele medische zorg
Tal van behandelingsopties zijn beschikbaar. Deze zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak.
Antibiotica bestrijden een bacteriële of
Mycoplasma longontsteking. Bij een virale longontsteking schrijft de arts
antivirale geneesmiddelen voor.
Antimycotica zijn in te zetten wanneer een schimmel de oorzaak is van de pneumonie. Daarnaast is hoestmedicatie nuttig omdat deze het slijm verdunnen en de hoestprikkel dempen. Bij koorts en
pijn (door het hoesten) zijn
pijnstillers nuttig. Een griepvaccin biedt daarnaast bescherming tegen veroorzakers van de ontsteking. Zelden is nog extra zuurstoftherapie nodig.
Prognose is meestal goed
De patiënt herstelt meestal na enkele dagen. Maar bij patiënten die erg veel
roken, chronisch ziek zijn of een
verzwakt immuunsysteem hebben, bedraagt de hersteltijd vaak meerdere maanden. De meeste patiënten herstellen volledig.
Preventie ontsteking onderste luchtwegen
Een longontsteking is niet altijd te voorkomen, maar dankzij enkele tips loopt de patiënt minder risico. Vervuilde lucht en roken vermijden is aan te bevelen, want blootstelling aan
luchtvervuiling en sigarettenrook leidt makkelijker tot een longontsteking en hart- en vaatziekten. Voorts is het belangrijk om voldoende groenten te eten omdat ze het afweersysteem ondersteunen. De patiënt grijpt tot slot niet direct naar antibiotica bij een verkoudheid om een longontsteking te voorkomen. Bij een verkoudheid werkt deze medicatie niet, en bovendien ontstaat zo sneller resistentie (ongevoeligheid) tegen deze antibiotica.
Lees verder