Atypische pneumonie (longontsteking): Oorzaken en symptomen

Pneumonie, of longontsteking, is een ontsteking van de longweefsels. De meest voorkomende oorzaak is een bacteriële infectie, maar virussen, schimmels en parasieten kunnen ook longontsteking veroorzaken. In de meeste gevallen wordt pneumonie veroorzaakt door de bacteriën Streptococcus pneumoniae. Echter, in sommige gevallen is de bacteriële oorzaak anders. Deze atypische vormen van pneumonie worden veroorzaakt door andere micro-organismen en hebben vaak mildere symptomen dan een gewone longontsteking. Atypische pneumonie treft vaker kinderen en jongvolwassenen dan gewone longontsteking. Het is belangrijk om te weten dat atypische pneumonie progressief kan zijn, zelfs bij patiënten zonder onderliggende aandoeningen. De prognose hangt af van het type longontsteking en de ernst van de symptomen.

• Synoniemen voor atypische pneumonie
• Anatomie longen en relatie tot atypische pneumonie
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken atypische longontsteking
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van atypische pneumonie
• Complicaties van Atypische Pneumonie
• Preventie

Synoniemen voor atypische pneumonie

Atypische pneumonie is ook gekend onder de volgende namen:

• Verworven pneumonie - atypisch
• Wandelende longontsteking

Anatomie longen en relatie tot atypische pneumonie

De longen zijn essentiële organen in het menselijke lichaam, verantwoordelijk voor de uitwisseling van zuurstof en kooldioxide. Hun anatomie is complex en bestaat uit verschillende structuren die samenwerken om een optimale ademhaling te garanderen. Bij atypische pneumonie speelt deze anatomische structuur een cruciale rol.

Longsegmenten en lobben

De longen zijn verdeeld in lobben; de rechterlong heeft drie lobben, terwijl de linkerlong er twee heeft. Elke lob is verder verdeeld in segmenten, wat belangrijk is voor de lokalisatie van infecties zoals atypische pneumonie. Deze aandoening wordt vaak veroorzaakt door atypische micro-organismen zoals Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae en Legionella pneumophila, die zich vaak in specifieke longsegmenten bevinden.

Alveoli en gasuitwisseling

De alveoli, de kleine luchtzakjes in de longen, zijn de primaire sites voor gasuitwisseling. Bij atypische pneumonie kunnen de alveoli ontstoken raken, wat leidt tot een verminderde gasuitwisseling. Dit kan resulteren in symptomen zoals kortademigheid en hypoxie (laag zuurstofgehalte in het bloed).

Bronchi en bronchiolen

De bronchi en bronchiolen zijn de luchtwegen die de lucht naar de alveoli transporteren. Infecties in deze gebieden kunnen leiden tot ontstekingen en verstoppingen, wat de ademhaling bemoeilijkt. Bij atypische pneumonie kunnen deze structuren aangetast worden, wat leidt tot symptomen zoals hoesten en piepen.

Vasculaire anatomie

De longen zijn ook voorzien van een uitgebreid netwerk van bloedvaten die de bloedcirculatie ondersteunen. Een infectie kan leiden tot ontsteking van deze vaten, wat de zuurstofvoorziening verder kan beïnvloeden. De relatie tussen longanatomie en atypische pneumonie is dus essentieel voor een goed begrip van deze aandoening.

Epidemiologie

De epidemiologie van atypische pneumonie geeft inzicht in de verspreiding en frequentie van deze aandoening binnen verschillende populaties.

Prevalentie en incidentie

Atypische pneumonie is een veelvoorkomende luchtweginfectie die wereldwijd voorkomt. De prevalentie varieert afhankelijk van de regio, seizoenen en demografische factoren. Incidentiecijfers zijn hoger tijdens de wintermaanden, wanneer virale infecties toenemen.

Risico op uitbraken

Uitbraken van atypische pneumonie komen vaak voor in dichtbevolkte gebieden, zoals scholen, militaire basis en verzorgingstehuizen. Deze omgevingen bevorderen de verspreiding van de ziekteveroorzakende micro-organismen.

Seks- en leeftijdsdistributie

Hoewel iedereen atypische pneumonie kan krijgen, zijn bepaalde leeftijdsgroepen, zoals kinderen en ouderen, kwetsbaarder. De incidentie is hoger bij mannen dan bij vrouwen, mogelijk door verschillen in immuunrespons en gedragsfactoren.

Regionale variaties

De epidemiologie van atypische pneumonie verschilt per geografische locatie, afhankelijk van factoren zoals klimaat, sociaaleconomische status en toegang tot gezondheidszorg. In sommige regio's is de prevalentie van Mycoplasma pneumoniae-infecties hoger, terwijl andere gebieden vaker Legionella-infecties rapporteren.

Mechanisme

Het mechanisme van atypische pneumonie omvat de interactie tussen de pathogenen en de immuunrespons van de gastheer.

Infectie en kolonisatie

Atypische micro-organismen, zoals Mycoplasma pneumoniae, dringen het ademhalingssysteem binnen via inhalatie. Na binnenkomst hechten ze zich aan de epitheelcellen van de luchtwegen, wat leidt tot kolonisatie en verdere infectie.

Ontstekingsreactie

De aanwezigheid van de micro-organismen activeert het immuunsysteem, wat resulteert in een ontstekingsreactie. Dit omvat de vrijlating van cytokinen en chemokinen, die immuuncellen aantrekken naar de plaats van infectie. Deze ontsteking kan leiden tot symptomen zoals hoesten, koorts en kortademigheid.

Schade aan longweefsel

De ontstekingsreactie kan ook leiden tot schade aan het longweefsel, met als gevolg een vermindering van de gasuitwisseling. Dit kan resulteren in hypoxie en andere ademhalingsproblemen. De langdurige ontsteking kan bovendien bijdragen aan het ontstaan van fibrose in de longen.

Immuunrespons

De immuunrespons op atypische pneumonie varieert per individu. Sommige patiënten kunnen een sterke immuunreactie ontwikkelen, terwijl anderen mogelijk vatbaarder zijn voor ernstigere infecties. Dit wordt beïnvloed door factoren zoals leeftijd, genetische aanleg en comorbiditeiten.

Oorzaken atypische longontsteking

Drie van de meestvoorkomende oorzaken van atypische pneumonie zijn:

• Chlamydophila pneumoniae: Deze bacterie veroorzaakt een milde longontsteking die het hele jaar door kan voorkomen, maar vooral bij schoolgaande kinderen. Ongeveer 50% van de volwassenen heeft deze bacteriële infectie al opgelopen voor de leeftijd van 20 jaar.
• Legionella pneumophila: Deze bacterie komt vaker voor bij mensen van middelbare leeftijd en ouderen, rokers, en patiënten met een chronische ziekte of een verzwakt immuunsysteem. Legionella pneumonie, ook wel de veteranenziekte genoemd, kan ernstiger zijn dan andere vormen van atypische pneumonie. De bacterie komt vaak voor in de watertoevoer van gebouwen of koeltorens.
• Mycoplasma pneumoniae: Deze bacterie veroorzaakt een longontsteking die vooral voorkomt bij mensen jonger dan 40 jaar. De symptomen zijn meestal mild. Mycoplasma pneumoniae komt vaker voor in dichtbevolkte gebieden zoals scholen, gevangenissen, daklozenopvang en groepswoningen.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van atypische pneumonie verhogen.

Leeftijd

Ouderen en jonge kinderen lopen een hoger risico op atypische pneumonie. Bij ouderen is het immuunsysteem vaak minder effectief, wat hen vatbaarder maakt voor infecties.

Comorbiditeiten

Patiënten met bestaande gezondheidsproblemen, zoals chronische obstructieve longziekte (COPD), astma of hartziekten, hebben een verhoogd risico op atypische pneumonie. Deze aandoeningen kunnen de immuunrespons verzwakken en de longfunctie aantasten.

Leefstijlfactoren

Leefstijlfactoren zoals roken en alcoholmisbruik kunnen de longgezondheid beïnvloeden en het risico op infecties verhogen. Roken beschadigt de luchtwegen en vermindert de afweermechanismen van de longen.

Immuunsysteemstatus

Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals HIV-patiënten of mensen die immuunsuppressieve therapieën ondergaan, hebben een verhoogd risico op atypische pneumonie. Hun lichaam kan minder goed reageren op infecties, waardoor ze kwetsbaarder zijn.

Risicogroepen

Bepaalde groepen patiënten zijn meer kwetsbaar voor atypische pneumonie en vereisen speciale aandacht.

Ouderen

Ouderen vormen een significante risicogroep voor atypische pneumonie, vooral vanwege hun vaak verzwakte immuunsysteem en de aanwezigheid van andere gezondheidsproblemen.

Kinderen

Jongetjes en meisjes zijn ook vatbaar voor atypische pneumonie, vooral in de kindertijd wanneer hun immuunsysteem zich nog aan het ontwikkelen is. Kinderen met onderliggende aandoeningen lopen nog meer risico.

Mensen met chronische ziekten

Patiënten met chronische ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten of longziekten hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van atypische pneumonie. Deze aandoeningen kunnen de algehele gezondheid beïnvloeden en de immuunrespons verzwakken.

Zorgverleners en hulpverleners

Zorgverleners en hulpverleners die regelmatig in contact komen met patiënten, kunnen ook een verhoogd risico lopen op atypische pneumonie. Dit is vooral het geval tijdens uitbraken in zorginstellingen.

Symptomen

De symptomen van atypische pneumonie variëren afhankelijk van de oorzaak, maar de meestvoorkomende symptomen zijn:

• Droge hoest: Bij Legionella pneumonie kan de hoest bloederig slijm produceren.
• Milde tot hoge koorts
• Kortademigheid
• Rillingen
• Pijn op de borst: De pijn kan verergeren bij diep ademhalen of hoesten.
• Verwardheid: Vooral bij ouderen of patiënten met Legionella pneumonie
• Hoofdpijn
• Verlies van eetlust
• Gebrek aan energie
• Vermoeidheid
• Spierpijn en gewrichtsstijfheid
• Zweten
• Een klamme huid
• Diarree: Vooral bij Legionella pneumonie

Mycoplasma pneumoniae kan ook andere symptomen veroorzaken, zoals:

• Huiduitslag
• Keelpijn
• Een bult in de nek
• Oorpijn
• Pijnlijke ogen

Alarmsymptomen

Het herkennen van alarmsymptomen van atypische pneumonie is essentieel voor tijdige diagnose en behandeling.

Koorts en rillingen

Een van de eerste symptomen van atypische pneumonie is vaak koorts, vaak gepaard gaande met rillingen. Dit kan wijzen op een acute infectie en vereist onmiddellijke aandacht.

Hoesten

Hoesten, vaak met sputumproductie, is een veelvoorkomend symptoom van atypische pneumonie. Dit kan leiden tot ademhalingsproblemen en pijn op de borst.

Kortademigheid

Patiënten kunnen kortademigheid ervaren, vooral bij inspanning. Dit kan wijzen op een verminderde longfunctie door ontsteking en schade aan het longweefsel.

Algemene malaise

Algemene malaise, vermoeidheid en spierpijn zijn ook veelvoorkomende symptomen. Deze symptomen kunnen de algehele kwaliteit van leven van patiënten aanzienlijk beïnvloeden en duiden op een ernstiger onderliggend probleem.

Pijn op de borst

Pijn op de borst, vooral bij het ademen of hoesten, kan een teken zijn van pleuritis (ontsteking van het longvlies), wat vaak voorkomt bij atypische pneumonie. Dit symptoom vereist onmiddellijke medische evaluatie.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van atypische pneumonie wordt meestal gesteld op basis van de symptomen, een lichamelijk onderzoek en een röntgenfoto van de borstkas. In sommige gevallen zijn aanvullende tests nodig, zoals:

• Bloedonderzoek: Om het aantal witte bloedcellen te controleren (een laag aantal witte bloedcellen kan wijzen op een atypische pneumonie)
• Bronchoscopie: Zelden nodig, maar kan nuttig zijn om slijmmonsters te verzamelen voor analyse
• CT-scan van de borstkas: Kan meer details geven over de longontsteking
• Longbiopsie: Zelden nodig, maar kan de oorzaak van de longontsteking definitief bevestigen
• Sputumkweek: Sputum, het slijm dat wordt opgehoest, kan worden gekweekt om te controleren op bacteriën,
• virussen of schimmels die de infectie veroorzaken.
• Urineonderzoek: Kan worden gebruikt om te testen op Chlamydia pneumoniae
• Keeluitstrijkje: Kan worden gebruikt om te testen op Chlamydia pneumoniae en Mycoplasma pneumoniae

Behandeling

De behandeling van atypische pneumonie hangt af van de oorzaak van de infectie. In de meeste gevallen worden antibiotica voorgeschreven. Het is belangrijk om het juiste type antibioticum te nemen, afhankelijk van de bacterie die de infectie veroorzaakt.

Naast antibiotica, kan de arts ook de volgende behandelingen voorschrijven:

• Koortswerkende medicijnen: Aspirine, ibuprofen of paracetamol kunnen worden gebruikt om koorts te verlagen. Kinderen mogen geen aspirine innemen.
• Hoestmedicijnen: Hoestmedicijnen worden niet altijd aanbevolen, tenzij de hoest ernstig is en de slaap verstoort.
• Vocht: Het drinken van veel vocht helpt om slijm los te maken en de longen te hydrateren.
• Rust: Rust is belangrijk om te herstellen van de infectie.
• Ziekenhuisopname: In ernstige gevallen is ziekenhuisopname nodig. Hierbij zal de patiënt intraveneuze antibiotica en zuurstof toegediend krijgen. Andere behandelingen in het ziekenhuis kunnen ademhalingstherapie, aerosolmedicatie en kunstmatige beademing omvatten.

Prognose van atypische pneumonie

De meeste patiënten met atypische pneumonie die worden behandeld met de juiste antibiotica genezen volledig. Echter, Legionella pneumonie kan ernstig zijn en leiden tot levensbedreigende complicaties, vooral bij patiënten met onderliggende aandoeningen zoals nierfalen, diabetes, COPD of een verzwakt immuunsysteem.

Complicaties van Atypische Pneumonie

Mogelijke complicaties van atypische pneumonie zijn:
[

• B]Hemolytische anemie:[/B] Een aandoening waarbij rode bloedcellen worden vernietigd door het lichaam.
• Ernstige longschade
• Infecties van de hersenen en het zenuwstelsel:
• Meningitis: Ontsteking van de hersenvliezen met symptomen zoals hoofdpijn, koorts en een stijve nek.
• Myelitis: Ontsteking van het ruggenmerg of beenmerg.
• Encefalitis: Ontsteking van de hersenen.

Preventie

Er is geen vaccin beschikbaar om atypische pneumonie te voorkomen. Echter, er zijn stappen om het risico op infectie te verminderen:

• Was de handen regelmatig: Dit is de beste manier om de verspreiding van infecties te voorkomen.
• Vermijd nauw contact met zieke mensen.
• Bedek de mond en neus bij het hoesten of niezen.
• Niet roken.
• Eet gezond en zorg voor voldoende rust.
• Vraag de arts om advies over vaccinaties tegen influenza en pneumokokkenziekte.

Lees verder

• Longontsteking (pneumonie): Ontsteking onderste luchtwegen
• Mycoplasma-pneumonie: Atypische longontsteking