Atelectase: Instorting long door ineenkrimping longblaasjes

Atelectase is een aandoening waarbij een volledige of gedeeltelijke ineenstorting van een long of een longkwab optreedt. Dit gebeurt wanneer de kleine longblaasjes (alveoli) in de longen inkrimpen, waardoor gasuitwisseling niet meer mogelijk is. Dit resulteert in ademhalingsproblemen. Atelectase kan optreden na een operatie of ziekenhuisverblijf, maar er zijn ook andere oorzaken voor deze longaandoening. Verschillende behandelingsmethoden zijn beschikbaar, en de prognose varieert sterk afhankelijk van factoren zoals leeftijd, de omvang van de atelectase en eventuele onderliggende aandoeningen.

• Synoniemen atelectase
• Epidemiologie
• Oorzaken: Inkrimping van longblaasjes (alveoli)
• Risicofactoren
• Symptomen: Kortademigheid en Snelle, Oppervlakkige Ademhaling
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Het Vrijmaken van de Luchtwegen
• Ondersteunende zorg
• Prognose
• Complicaties van atelectase
• Preventie

Synoniemen atelectase

Atelectase staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Atelectasis
• Gecollabeerde long
• Gedeeltelijke longcollaps
• Klaplong
• Longatelectase

Epidemiologie

De prevalentie van atelectase is niet goed gedocumenteerd, maar het komt vaak voor na een ziekenhuisverblijf of operatie. De aandoening vertoont geen seksuele of raciale voorkeuren. De gemiddelde leeftijd waarop atelectase optreedt is ongeveer zestig jaar.

Oorzaken: Inkrimping van longblaasjes (alveoli)

Atelectase ontstaat vaak na een operatie, waarbij anesthesie het normale ademhalingspatroon en de gasabsorptie verstoort, wat kan leiden tot het ineenstorten van longblaasjes. Een ziekenhuisverblijf kan ook bijdragen aan atelectase, vooral als de patiënt lange tijd in dezelfde positie ligt zonder veel beweging.

Atelectase kan worden ingedeeld in obstructieve en niet-obstructieve oorzaken.

Obstructieve oorzaken

Obstructieve atelectase ontstaat door blokkades in de luchtwegen, zowel in de bronchiën (vertakkingen van de luchtpijp) als in de bronchioli (kleinste luchtpijpvertakkingen). Voorbeelden van obstructieve oorzaken zijn:

• Inslikken van een vreemd lichaam (vooral bij kinderen)
• Bloedstolsels
• Slijmproppen
• Tumoren in de grote luchtwegen
• Chronische infecties
• Schimmelinfecties
• Tuberculose, die littekens en vernauwingen in de luchtwegen kan veroorzaken

Niet-obstructieve oorzaken

Niet-obstructieve atelectase wordt veroorzaakt door druk van buitenaf op de longen. Voorbeelden zijn:

• Littekens van longweefsel door verwondingen, operaties of longaandoeningen zoals bronchiëctasieën (verwijde en geïrriteerde luchtwegen)
• Astma
• COPD (chronisch obstructief longlijden)
• Mucoviscidose (taaislijmziekte)
• Longontsteking (pneumonie: ontsteking van de onderste luchtwegen)
• Pleura-effusie (ophoping van vocht tussen de pleura en de borstwand)
• Pneumothorax (lucht in de ruimte tussen de longen en de borstwand)
• Tumoren
• Verwondingen door borstkastrauma, zoals door een valpartij of auto-ongeluk
• Pijn op de borst kan optreden bij atelectase. / Bron: Pexels, Pixabay

Risicofactoren

Leeftijd: Ouderen hebben een verhoogd risico door veroudering van de longen en verminderde ademhalingscapaciteit.

• Ziekten: Chronische longaandoeningen zoals COPD en mucoviscidose verhogen het risico op atelectase.
• Operaties: Chirurgische ingrepen aan de buik of borstkas kunnen de kans op atelectase verhogen door de verandering in ademhalingspatroon en beperkte mobiliteit na de operatie.

Symptomen: Kortademigheid en Snelle, Oppervlakkige Ademhaling

De symptomen van atelectase variëren afhankelijk van de omvang van de aangetaste longweefsel. De patiënt ervaart meestal ademhalingsproblemen (ademhalingsproblemen), zoals kortademigheid (kortademigheid) en een snelle, oppervlakkige ademhaling (tachypneu). Andere symptomen zijn hoesten en pijn op de borst. Een verlaagd zuurstofgehalte (hypoxemie) kan ook voorkomen, vooral bij patiënten met een bestaande longziekte. Met een pulsoximetrie kan de arts het zuurstofgehalte in het bloed meten. Bij kinderen kunnen symptomen van angst en onrust optreden.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Bij de diagnose van atelectase kan de arts reutels horen tijdens de auscultatie met een stethoscoop. Diagnostische onderzoeken kunnen omvatten:

• Een bronchoscopie (inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen)
• Een CT-scan van de borstkas
• Een RX-foto van de borstkas (thoraxfoto)
• Een pulsoximetrie om het zuurstofverzadigingsniveau in het bloed te meten

Differentiële Diagnose

De differentiële diagnoses omvatten diverse aandoeningen:

• Ademhalingsfalen (ernstige ziekte met langzame ademhaling)
• Asbestose (stoflongen door asbestvezels)
• Ascites (ophoping van vocht in de buikholte)
• Aspiratiepneumonie en longontsteking
• Idiopathische longfibrose (littekenvorming in de longen met onbekende oorzaak)
• Kleincellige longkanker en niet-kleincellige longkanker (longcarcinoom)
• Longabces
• Longembolie (afsluiting van een slagader in de longen)
• Longontsteking (virale, bacteriële en schimmelinfecties)
• Middenrifverlamming
• Overgevoeligheidspneumonitis
• Pneumokokkeninfecties
• Pneumothorax (klaplong)
• Stomp borstkastrauma

Behandeling: Het Vrijmaken van de Luchtwegen

Met een passende behandeling kan het ingeklapte longweefsel vaak weer uitzetten. De behandeling varieert op basis van de oorzaak, de leeftijd van de patiënt en de omvang van de atelectase.
De arts kan:

• Vocht dat op de longen drukt verwijderen, zodat de longen weer kunnen uitzetten
• Een klap (percussie) op de borst gebruiken om slijm (sputum) los te kloppen
• Diepe ademhalingsoefeningen aanbevelen met behulp van spirometrietoestellen
• Een bronchoscopie uitvoeren om blokkades in de luchtwegen te verwijderen of verminderen
• De patiënt in een posturale drainagepositie leggen (met het hoofd lager dan de borst) om slijm gemakkelijker af te voeren
• De patiënt op de gezonde kant laten liggen om de ingeklapte long weer uit te zetten
• Aerosolbehandelingen gebruiken (geïnhaleerde medicijnen) om de luchtwegen te openen
• Apparaten gebruiken die de positieve druk in de luchtwegen verhogen (positieve expiratoire druk (PEP) apparaten)
• Een tumor of andere onderliggende aandoening behandelen indien aanwezig

Ondersteunende zorg

• Longrevalidatie: Programma's voor longrevalidatie kunnen helpen bij het verbeteren van de longfunctie en de algehele ademhalingscapaciteit.
• Voeding: Een uitgebalanceerd dieet ondersteunt de algehele gezondheid en kan bijdragen aan een beter herstel na atelectase.
• Psycho-sociale steun: Ondersteuning van familie en vrienden kan bijdragen aan een beter herstel door het bieden van emotionele steun en motivatie.

Prognose

Bij volwassenen is atelectase in een klein deel van de long meestal niet levensbedreigend, omdat de rest van de long voldoende zuurstof voor het lichaam kan leveren. Bij baby’s, kleine kinderen of patiënten met andere longaandoeningen kan uitgebreide atelectase echter levensbedreigend zijn. Een klaplong herstelt vaak spontaan zodra de blokkade in de luchtwegen is verholpen, hoewel littekens of schade mogelijk zijn.

De prognose hangt ook af van de onderliggende aandoening. Patiënten met uitgezaaide kanker hebben doorgaans een slechtere prognose, terwijl patiënten met eenvoudige atelectase na een operatie meestal een betere prognose hebben.

Complicaties van atelectase

Een mogelijke complicatie van atelectase is de ontwikkeling van een longontsteking in het getroffen deel van de long.

Preventie

Om atelectase te voorkomen, kunnen ouders van jonge kinderen kleine voorwerpen buiten het bereik van de kinderen houden om te voorkomen dat ze vreemde voorwerpen inslikken. Na een operatie helpt het nemen van diepe ademhalingen om atelectase te voorkomen. Regelmatig hoesten en het veranderen van positie zijn ook belangrijk om de longaandoening te vermijden. Rokers kunnen hun risico op atelectase na een operatie verminderen door te stoppen met roken, idealiter zes tot acht weken voor de operatie.