Longembolie: Afsluiting van slagader in longen

Een longembolie ontstaat wanneer een slagader in de longen wordt afgesloten. De meest voorkomende oorzaak van deze afsluiting is een bloedstolsel dat zich vormt in een ader ergens anders in het lichaam. Dit bloedstolsel, of embolus, kan loskomen van de vaatwand en via de bloedstroom naar de longen reizen, waar het vast komt te zitten in de longslagader. Dit blokkeert de bloedtoevoer naar de longen, wat kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. Typische symptomen van een longembolie zijn onder andere pijn op de borst en kortademigheid. De behandeling richt zich voornamelijk op het voorkomen van verdere bloedstolling door middel van medicatie, omdat er geen directe remedie bestaat voor de aandoening. De prognose varieert afhankelijk van de ernst van de symptomen en eventuele complicaties.

• Epidemiologie van longembolie
• Oorzaken: Meestal bloedstolsels
• Risicofactoren voor een longembolie
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van bloedstolsels

Epidemiologie van longembolie

De incidentie van longembolie bedraagt wereldwijd gemiddeld 10 tot 70 gevallen per 100.000 mensen. Na coronaire hartziekten en beroertes, staat acute longembolie op de derde plaats van de meest voorkomende hart- en vaataandoeningen. De meeste patiënten ontwikkelen een longembolie tussen de leeftijd van zestig en tachtig jaar. Bij patiënten ouder dan 55 jaar komen longembolieën vaker voor bij mannen, terwijl jongere patiënten vaker vrouwen zijn. Patiënten met een zwarte huidskleur hebben een verhoogd risico, terwijl degenen met een blanke huidskleur minder vaak worden getroffen.

Oorzaken: Meestal bloedstolsels

Longembolie wordt meestal veroorzaakt door een bloedstolsel dat zich vormt in een ader buiten de longen. Het meest voorkomende type bloedstolsel ontstaat in een diepe ader van het been of bekken, ook wel bekend als diepe veneuze trombose (DVT). Dit type stolsel kan ontstaan door een trage bloedstroom, wat vaak voorkomt bij langdurige immobilisatie. Het bloedstolsel kan loskomen en via de bloedstroom naar de longen reizen, waar het vastloopt in de longslagader en de bloedtoevoer naar een deel van de longen blokkeert. Minder vaak voorkomende oorzaken van longembolie zijn luchtbellen, vetdruppels, vruchtwater, of klonten van parasieten of tumorcellen.

Risicofactoren voor een longembolie

Een longembolie komt vaker voor onder de volgende omstandigheden:

• een chronische hoge bloeddruk
• een familiale voorgeschiedenis van longembolie
• erfelijke aandoeningen die de bloedstolling beïnvloeden, zoals antitrombine III-deficiëntie
• het gebruik van de anticonceptiepil
• kanker
• langdurige bedrust of langdurig in een bepaalde houding verblijven
• na de bevalling
• na een hartinfarct, hartoperatie of beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen)
• na een operatie, vooral bot-, gewrichts- of hersenchirurgie
• na ernstige verwondingen, brandwonden of heup- of dijbeenfracturen
• oestrogeentherapie
• tijdens of na een lange vliegtuigreis of lange autoritten
• aandoeningen van het immuunsysteem die de bloedstolling beïnvloeden

Symptomen

De symptomen van een longembolie kunnen variëren afhankelijk van de grootte van de afsluiting en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt. Enkele veelvoorkomende symptomen zijn:

• Kortademigheid
• pijn op de borst, die kan verergeren bij diep ademhalen, en kan worden beschreven als scherp, stekend, brandend, dof of zwaar
• ademhalingspijn
• duizeligheid
• een acute buik met plotselinge buikpijn
• een angstig gevoel
• cyanose (blauwachtige huid) of bleke huidskleur
• klamme huid
• lage bloeddruk (hypotensie)
• plotselinge hoest, mogelijk met bloed (bloed ophoesten) of bloederig slijm (sputum)
• shock
• snelle ademhaling (tachypneu) of piepende ademhaling (stridor)
• snelle hartslag (tachycardie)
• flauwvallen
• zweten
• pijn, roodheid of zwelling aan het been

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit en evalueert de symptomen die mogelijk wijzen op een longembolie. Tijdens het gesprek met de patiënt wordt ook de medische geschiedenis besproken.

Diagnostisch onderzoek

Voor de diagnose van een longembolie zijn verschillende diagnostische onderzoeken beschikbaar:

• angiografie van de longen om de bloedvaten in beeld te brengen
• CT-angiografie van de borstkas
• CT-scan van de borstkas
• Doppler-echografie van de benen
• Echocardiografie (onderzoek van het hart met behulp van geluidsgolven)
• pulmonaire ventilatie-perfusiescan (V/Q-scan)
• Pulsoximetrie (meting van het zuurstofgehalte in het bloed)
• Thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas)
• volledig bloedonderzoek om te controleren op verhoogde bloedstollingsneiging

Differentiële diagnose

De differentiële diagnose van een longembolie is breed. Om andere aandoeningen uit te sluiten, kunnen artsen de volgende aandoeningen overwegen:

• acute mediastinitis (ontsteking van de borstkasruimte tussen de longen)
• acute pericarditis (ontsteking van het hartzakje)
• Acute Respiratory Distress Syndrome (ARDS)
• angina pectoris (pijn op de borst, mogelijk door een hartaanval)
• angststoornissen
• aortastenose (vernauwing van de aortaklep)
• atriumfibrillatie (onregelmatige samentrekking van de voorkamers van het hart)
• cor pulmonale (rechterhartfalen)
• cardiogene shock (onvoldoende bloedcirculatie door hartschade)
• emfyseem (opgeblazen borstkas door uitzetting van de longen)
• longtrauma
• myocardinfarct (hartaanval)
• pneumothorax (klaplong)
• syncope (flauwvallen)
• vetembolie
• gedilateerde cardiomyopathie (hartspierziekte)
• acuut coronair syndroom
• superior vena cava syndroom
• hyperventilatie
• mitraalstenose
• musculoskeletale pijn
• overgevoeligheidspneumonitis
• pericarditis (ontsteking van het hartzakje)
• pleuritis (ontsteking van het borstvlies)
• primaire pulmonale hypertensie
• pulmonale arterioveneuze fistels
• restrictieve cardiomyopathie
• salicylaat intoxicatie
• secundaire pulmonale hypertensie
• sikkelcelziekte (sikkelcelanemie)

Behandeling

De behandeling van een longembolie vereist vaak onmiddellijke medische interventie, mogelijk met ziekenhuisopname. Het doel is om het stollingsproces te onderbreken met bloedverdunnende medicijnen (bloedverdunners). Dit kan gebeuren met injecties van heparine of orale medicatie zoals “Warfarine”. Voor sommige medicijnen is regelmatig bloedonderzoek noodzakelijk om de juiste dosering te controleren. De duur van de medicamenteuze behandeling hangt af van de omvang en oorzaak van het bloedstolsel. In sommige gevallen is chirurgie nodig, bijvoorbeeld wanneer medicatie niet mogelijk of effectief is.

Prognose

De prognose bij een longembolie varieert en hangt af van:

• de grootte van het bloedstolsel
• de onderliggende oorzaak van de longembolie (bijvoorbeeld kanker, blessure)
• het vermogen van de bloedprop om op te lossen

Ongeveer 10% van de patiënten met een longembolie overlijdt binnen de eerste uren na het optreden van de symptomen.

Complicaties

Patiënten met een longembolie kunnen ernstige hart- en longproblemen ontwikkelen. Bij een ernstige longembolie kan de dood optreden, vaak als gevolg van ademhalingsfalen (ernstige aandoening gekenmerkt door moeilijke ademhaling).

Preventie van bloedstolsels

Om het risico op diepe veneuze trombose (DVT) en longembolie te verminderen, kunnen bloedverdunners worden voorgeschreven aan patiënten met een hoog risico, vooral na een chirurgische ingreep. Draag speciale compressiekousen als je eerder een DVT hebt gehad; deze verbeteren de bloedcirculatie in de benen en verminderen het risico op stolsels. Het is ook belangrijk om tijdens lange vliegreizen of autoritten regelmatig je benen te bewegen. Patiënten met een zeer hoog risico kunnen preventieve bloedverdunners (heparine) krijgen tijdens lange vluchten. Het vermijden van roken is cruciaal, vooral voor vrouwen die oestrogeen gebruiken, omdat roken het risico op bloedstolsels verhoogt.

Lees verder

• Bloedstolsels: Oorzaken, soorten en symptomen van trombus
• Trombose: Soorten, symptomen en risicofactoren bloedstolsel
• Longinfarct: Afsterven longweefsel door afsluiting slagader