Longembolie: Afsluiting van slagader in longen

Bij een longembolie ontstaat een afsluiting van een slagader in de longen. De meest voorkomende oorzaak van deze verstopping is een bloedstolsel van een massa cellen. Deze bloedprop ontstaat mogelijk overal en reist dan via de bloedstroom door het lichaam. Deze breekt dan af van de vaatwand en gaat vervolgens via de bloedstroom mee totdat deze ergens vast komt te zitten. Wanneer een bloedprop in een ader naar het hart terechtkomt en daarna dan naar de longen reist, veroorzaakt de prop een longembolie waarbij de bloedtoevoer naar de longen geblokkeerd is. Pijn op de borst is een typisch symptoom van een longembolie. Bij de behandeling probeert de arts zo snel mogelijk bloedstolling te voorkomen via medicatie. De vooruitzichten van deze ziekte zijn verschillend.

• Epidemiologie longembolie
• Oorzaken: Meestal bloedstolsels
• Risicofactoren afsluiting van slagader in longen
• Symptomen: Pijn op de borst
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via bloedverdunners
• Prognose
• Complicaties
• Preventie bloedstolsel

Epidemiologie longembolie

De incidentie van longembolie bedraagt gemiddeld 10 tot 70 gevallen per 100.000 mensen wereldwijd. Na coronaire hartziekten en een beroerte, staat een acute longembolie op de derde plaats van de meest voorkomende vormen van hart- en vaataandoeningen. De meeste patiënten krijgen een longembolie tussen zestig- en tachtigjarige leeftijd. Bij patiënten ouder dan 55 jaar zijn mannen vaker getroffen terwijl jongere patiënten vaker van het vrouwelijke geslacht zijn. Patiënten met een zwarte huidskleur zijn daarnaast het vaakst getroffen en patiënten met een blanke huidskleur het minst vaak.

Oorzaken: Meestal bloedstolsels

Meestal is een longembolie te wijten aan een bloedstolsel dat zich ontwikkelt in een ader buiten de longen. Het meest voorkomende bloedstolsel ontstaat in een diepe ader van de dij of in het bekken (heup). Dit type stolsel is gekend als een diep veneuze trombose (pijn en zwelling aan het been of bekken). De vorming komt sneller tot stand door een trage bloedstroom in de aders, wat bijvoorbeeld het geval is wanneer de patiënt immobiel is. Het bloedstolsel breekt af en reist vervolgens naar de longen waar hij blijft steken in de longslagader. Hierdoor sterft een deel van de long af. Minder vaak voorkomende oorzaken zijn luchtbellen, vetdruppeltjes, vruchtwater, of klonten van parasieten of tumorcellen.

Risicofactoren afsluiting van slagader in longen

Een longembolie komt vaker voor in deze omstandigheden:

• een familiale geschiedenis van een longembolie
• erfelijke aandoeningen waardoor makkelijker bloedstollingsproblemen ontstaan, zoals antitrombine III deficiëntie
• het gebruik van de anticonceptiepil
• kanker
• langdurige bedrust of langdurig in een bepaalde positie verblijven
• na de bevalling
• na een hartinfarct, een hartoperatie of een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
• na een operatie, meestal bot-, gewrichts- of hersenchirurgie
• na ernstige verwondingen, brandwonden, of breuken van de heup of het dijbeen
• oestrogeentherapie
• tijdens of na een lange vliegtuigreis of het autorijden
• ziekten van het immuunsysteem, waardoor het moeilijker is om het bloed te laten stollen

Symptomen: Pijn op de borst

De symptomen zijn afhankelijk van de omvang van de afsluiting en zijn daarnaast voor elke patiënt weer anders. Patiënten met milde symptomen hebben bijvoorbeeld enkel last van lichte kortademigheid terwijl patiënten met een grotere embolie ernstige pijn op de borst ervaren. Volgende symptomen zijn nog mogelijk:

• bukken of de borstkas vasthouden in reactie op de pijn
• duizeligheid
• een acute buik (plots ernstige buikpijn)
• een angstig gevoel
• een blauwachtige huid (cyanose) of een bleke huidskleur (pallor)
• een klamme huid
• een lage bloeddruk (hypotensie)
• een plotselinge hoest, eventueel bloed (bloed ophoesten) of bloederig slijm (sputum) ophoesten
• een shock
• een snelle ademhaling (tachypneu) of een piepende ademhaling (stridor)
• een snelle hartslag (tachycardie)
• flauwvallen
• kortademigheid die plotseling begint
• pijn op de borst: verergert bij het diep ademhalen, onder of naast het borstbeen, voelt scherp, stekend, brandend, dof of zwaar aan
• pijn, roodheid of zwelling aan het been
• zweten

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts onderzoekt de patiënt en bemerkt de symptomen van een longembolie. Hij stelt tevens vragen over de symptomen en de medische geschiedenis aan de patiënt.

Diagnostisch onderzoek

Tal van diagnostische onderzoeken zijn nuttig voor het stelen van de diagnose van een longembolie:

• een angiografie van de longen om de bloedvaten in beeld te brengen
• een CT-angiografie van de borstkas om de bloedvaten in beeld te brengen
• een CT-scan van de borstkas
• een Doppler-echografie om de benen te onderzoeken
• een echocardiografie (ECG) (onderzoek van het hart via geluidsgolven)
• een pulmonaire ventilatie / perfusiescan (V / Q scan)
• een pulsoximetrie (meting van het zuurstofgehalte in het bloed)
• een thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas)
• een volledig bloedonderzoek om te controleren of de patiënt een verhoogde kans op bloedstolling heeft

Differentiële diagnose

De differentiële diagnoses van een longembolie zijn uitgebreid. Daarom doet de arts meerdere onderzoeken om alle andere aandoeningen uit te sluiten. Hij verwart een longembolie daarom wel eens met volgende aandoeningen:

• acute mediastinitis (ontsteking van borstkasruimte tussen longen met pijn op de borst)
• acute pericarditis (ontsteking van vlies rond het hart (hartzakje))
• Acute Respiratory Distress Syndrome (ARDS)
• angina pectoris (pijn op de borst, teken van een hartaanval)
• angststoornissen
• aortastenose (vernauwing van aortaklep in het hart)
• boezemfibrilleren (onregelmatige hartactie door ongecoördineerde prikkeling in de hartboezems)
• cor pulmonale (rechtszijdig hartfalen)
• een cardiogene shock (onvoldoende bloed door hartschade)
• een emfyseem (een opgeblazen borstkas door longuitzetting door een slechte functie van de longen)
• een longtrauma
• een myocardinfarct (afsterven van een stuk van het myocard)
• een plotselinge hartdood
• een pneumothorax (een klaplong)
• een syncope (flauwvallen)
• een vetembolie
• gedilateerde cardiomyopathie (hartspierziekte)
• het acute kransslagader syndroom
• het superior vena cava syndroom
• hyperventilatie
• mitraalstenose
• musculoskeletale pijn (pijn aan de botten, spieren, ligamenten, pezen en zenuwen)
• overgevoeligheidspneumonitis
• pericarditis (ontsteking van het hartzakje)
• pleuritis (borstvliesontsteking met pijn op de borst)
• primaire pulmonale hypertensie
• pulmonale arterioveneuze fistels
• restrictieve cardiomyopathie
• salicylaat intoxicatie
• secundaire pulmonale hypertensie
• sikkelcelziekte (sikkelcelanemie: bloedaandoening van rode bloedcellen)

Behandeling via bloedverdunners

Een longembolie vereist een onmiddellijke behandeling, soms via een ziekenhuisopname. De arts wil namelijk het stollingsproces blokkeren. Dit gebeurt aan de hand van bloedverdunnende medicijnen (bloedverdunners) waardoor de patiënt minder snel bloedstolsels ontwikkelt. Dit is mogelijk via een injectie onder de huid of in een ader via het geneesmiddel heparine, of via het oraal (via de mond) in te nemen medicijn “Warfarine”. Voor sommige geneesmiddelen is een regelmatig bloedonderzoek nodig om de dosering te controleren. De medicatieduur is afhankelijk van de omvang van het bloedstolsel en de oorzaak hiervan. Af en toe is chirurgie nodig wanneer de patiënt geen medicatie kan of mag nemen.

Prognose

De prognose is verschillend en is afhankelijk van:

• de grootte van het bloedstolsel in de longen
• de oorzaak van het ontstaan van een longembolie (kanker, blessure, …)
• het vermogen van de bloedprop om zelf op te lossen

Naar schatting 10% van de patiënten met een longembolie sterven binnen de eerste uren nadat de eerste symptomen tot uiting komen.

Complicaties

Sommige patiënten ontwikkelen hart- en longproblemen. De dood is mogelijk bij patiënten met een ernstige longembolie, vaak als gevolg van ademhalingsfalen (ernstige ziekte met langzame ademhaling).

Preventie bloedstolsel

Bloedverdunners voorkomen een DVT bij patiënten met een hoog risico op een longembolie, of bij patiënten die een chirurgische ingreep met een hoog risico op een longembolie ondergaan. Heeft de patiënt ooit al een DVT gehad, dan draagt hij speciale compressiekousen. Deze verbeteren de bloeddoorstroming in de benen en beperken het risico op bloedstolsels. Verder is het belangrijk om de benen voldoende te bewegen tijdens lange vliegreizen, autoritten en andere situaties waarin de patiënt langdurig moet zitten of liggen. Patiënten die een zeer hoog risico lopen op bloedstolsels, krijgen bloedverdunners (heparine) wanneer ze een vlucht nemen die langer dan vier uur bedraagt. Voorts is het belangrijk om niet te roken. Vrouwen die oestrogeen nemen, stoppen ook best met roken. Roken verhoogt namelijk het risico op het ontwikkelen van bloedstolsels.

Lees verder

• Longaandoeningen: Longziektes en problemen met longen en luchtpijp (special)
• Bloedstolsels: Oorzaken, soorten en symptomen van trombus