Longembolie: Afsluiting van slagader in longen

Een longembolie ontstaat wanneer een slagader in de longen wordt afgesloten. De meest voorkomende oorzaak van deze afsluiting is een bloedstolsel dat zich vormt in een ader ergens anders in het lichaam. Dit bloedstolsel, of embolus, kan loskomen van de vaatwand en via de bloedstroom naar de longen reizen, waar het vast komt te zitten in de longslagader. Dit blokkeert de bloedtoevoer naar de longen, wat kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. Typische symptomen van een longembolie zijn onder andere pijn op de borst en kortademigheid. De behandeling richt zich voornamelijk op het voorkomen van verdere bloedstolling door middel van medicatie, omdat er geen directe remedie bestaat voor de aandoening. De prognose varieert afhankelijk van de ernst van de symptomen en eventuele complicaties.

• Epidemiologie van longembolie
• Prevalentie
• Trends over de tijd
• Verschillen tussen bevolkingsgroepen
• Mechanisme
• Bloedstolsels en trombose
• Fysiologische effecten
• Complicaties
• Oorzaken: Meestal bloedstolsels
• Risicofactoren voor een longembolie
• Risicogroepen
• Gezondheidszorgprofessionals en ziekenhuispatiënten
• Patiënten met trombo-emboliegeschiedenis
• Oudere volwassenen en zwangere vrouwen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Ademhalingsproblemen en kortademigheid
• Pijn op de borst
• Flauwvallen of duizeligheid
• Cyanose
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Overleving en hersteltijd
• Langdurige effecten
• Complicaties
• Preventie van bloedstolsels
• Praktische tips voor het leven met longembolie
• Volg de medische opvolging nauwgezet
• Neem bloedverdunners zoals voorgeschreven
• Verhoog je fysieke activiteit op een veilige manier
• Let op je ademhaling en hartgezondheid
• Maak gebruik van psychische ondersteuning indien nodig
• Misvattingen rond longembolie
• Longembolie komt alleen voor bij oudere mensen
• Longembolie is altijd gemakkelijk te herkennen
• Longembolie wordt altijd veroorzaakt door een bloedstolsel uit de benen
• Longembolie is altijd fataal als het niet snel behandeld wordt
• Longembolie kan alleen worden behandeld met chirurgie
• Longembolie kan alleen worden voorkomen met bloedverdunners

Epidemiologie van longembolie

Prevalentie

Longembolie is een ernstige aandoening die wereldwijd een significante morbiditeit en mortaliteit veroorzaakt. De prevalentie varieert afhankelijk van de geografische locatie en de risicofactoren in de populatie. In geïndustrialiseerde landen worden jaarlijks miljoenen gevallen van longembolie gerapporteerd, met een piek in de oudere bevolkingsgroepen. De incidentie wordt geschat op ongeveer 60 gevallen per 100.000 personen per jaar, hoewel het aantal ondergediagnosticeerde gevallen mogelijk hoger is, gezien de asymptomatische aard van sommige gevallen.

Trends over de tijd

Er is een stijgende trend in de diagnose van longembolie, grotendeels als gevolg van verbeterde diagnostische technieken, zoals CT-scan en ventiëring-perfusiescans. Desondanks blijft de aandoening vaak moeilijk te diagnosticeren, vooral in de vroege stadia. De sterfte door longembolie is de afgelopen decennia afgenomen, dankzij betere preventie en behandelingsstrategieën, maar blijft een belangrijke oorzaak van overlijden.

Verschillen tussen bevolkingsgroepen

De incidentie van longembolie varieert tussen verschillende bevolkingsgroepen, met hogere percentages waargenomen bij patiënten met risicofactoren zoals trombofiele aandoeningen, obesitas, kanker, en recente operaties. Daarnaast zijn er demografische verschillen, waarbij oudere volwassenen en mannen een verhoogd risico hebben in vergelijking met jongere patiënten en vrouwen in de vruchtbare leeftijd.

Mechanisme

Bloedstolsels en trombose

Longembolie ontstaat meestal door de embolisatie van bloedstolsels uit de diepe aderen van de benen of het bekken naar de longen. Deze stolsels, die ontstaan door trombose (diepe veneuze trombose, of DVT), blokkeren de bloedstroom naar de longen en belemmeren de gaswisseling. Dit kan leiden tot zuurstoftekort, ademhalingsproblemen, en in ernstige gevallen, hartfalen of zelfs overlijden.

Fysiologische effecten

De blokkade van de longcirculatie veroorzaakt een verhoging van de pulmonale arteriële druk, wat kan leiden tot rechtszijdig hartfalen. Daarnaast kan de verminderde bloedstroom naar de longen hypoxemie (een laag zuurstofgehalte in het bloed) veroorzaken. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de organen die afhankelijk zijn van een goede zuurstoftoevoer.

Complicaties

In sommige gevallen kan longembolie leiden tot langdurige gevolgen zoals chronische pulmonale hypertensie en het post-embolitische syndroom. Dit kan zich uiten in een verminderd vermogen om zuurstof op te nemen, met blijvende ademhalingsklachten en een verhoogd risico op recidiefembolie.

Oorzaken: Meestal bloedstolsels

Longembolie wordt meestal veroorzaakt door een bloedstolsel dat zich vormt in een ader buiten de longen. Het meest voorkomende type bloedstolsel ontstaat in een diepe ader van het been of bekken, ook wel bekend als diepe veneuze trombose (DVT). Dit type stolsel kan ontstaan door een trage bloedstroom, wat vaak voorkomt bij langdurige immobilisatie. Het bloedstolsel kan loskomen en via de bloedstroom naar de longen reizen, waar het vastloopt in de longslagader en de bloedtoevoer naar een deel van de longen blokkeert. Minder vaak voorkomende oorzaken van longembolie zijn luchtbellen, vetdruppels, vruchtwater, of klonten van parasieten of tumorcellen.

Risicofactoren voor een longembolie

Een longembolie komt vaker voor onder de volgende omstandigheden:

• een chronische hoge bloeddruk
• een familiale voorgeschiedenis van longembolie
• erfelijke aandoeningen die de bloedstolling beïnvloeden, zoals antitrombine III-deficiëntie
• het gebruik van de anticonceptiepil
• kanker
• langdurige bedrust of langdurig in een bepaalde houding verblijven
• na de bevalling
• na een hartinfarct, hartoperatie of beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen)
• na een operatie, vooral bot-, gewrichts- of hersenchirurgie
• na ernstige verwondingen, brandwonden of heup- of dijbeenfracturen
• oestrogeentherapie
• tijdens of na een lange vliegtuigreis of lange autoritten
• aandoeningen van het immuunsysteem die de bloedstolling beïnvloeden

Risicogroepen

Gezondheidszorgprofessionals en ziekenhuispatiënten

Ziekenhuispatiënten, vooral degenen die recent een operatie hebben ondergaan, lopen een verhoogd risico op longembolie. Dit geldt met name voor patiënten die langdurig immobiel zijn, bijvoorbeeld na een knie- of heupoperatie. Gezondheidszorgprofessionals die in contact komen met geïnfecteerde patiënten of patiënten met acute aandoeningen lopen ook een verhoogd risico, met name tijdens de acute fase van een ziekte.

Patiënten met trombo-emboliegeschiedenis

Patiënten die eerder een diepveneuze trombose of longembolie hebben doorgemaakt, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van een nieuwe longembolie. Dit geldt ook voor patiënten met een familiale voorgeschiedenis van trombose of erfelijke trombofilie.

Oudere volwassenen en zwangere vrouwen

Oudere volwassenen hebben een verhoogd risico op longembolie, deels als gevolg van verminderde mobiliteit en de aanwezigheid van comorbiditeiten. Zwangere vrouwen, vooral diegenen in het derde trimester, lopen ook een verhoogd risico vanwege de fysiologische veranderingen in de bloedcirculatie en verhoogde stollingsneiging.

Symptomen

De symptomen van een longembolie kunnen variëren afhankelijk van de grootte van de afsluiting en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt. Enkele veelvoorkomende symptomen zijn:

• Kortademigheid
• pijn op de borst, die kan verergeren bij diep ademhalen, en kan worden beschreven als scherp, stekend, brandend, dof of zwaar
• ademhalingspijn
• duizeligheid
• een acute buik met plotselinge buikpijn
• een angstig gevoel
• cyanose (blauwachtige huid) of bleke huidskleur
• klamme huid
• lage bloeddruk (hypotensie)
• plotselinge hoest, mogelijk met bloed (bloed ophoesten) of bloederig slijm (sputum)
• shock
• snelle ademhaling (tachypneu) of piepende ademhaling (stridor)
• snelle hartslag (tachycardie)
• flauwvallen
• zweten
• pijn, roodheid of zwelling aan het been

Alarmsymptomen

Ademhalingsproblemen en kortademigheid

Een van de meest voorkomende symptomen van longembolie is plotselinge kortademigheid. Dit kan variëren van milde kortademigheid tot ernstige ademnood, afhankelijk van de omvang van de embolie en de betrokkenheid van de longen.

Pijn op de borst

Patiënten met longembolie kunnen hevige pijn op de borst ervaren, vaak beschreven als scherp en plotseling. Deze pijn kan verergeren bij diep ademhalen en wordt vaak geassocieerd met andere ademhalingsproblemen.

Flauwvallen of duizeligheid

Bij ernstige gevallen kan een patiënt flauwvallen of zich duizelig voelen, wat kan wijzen op een verminderde bloedstroom naar de hersenen door de belemmerde circulatie in de longen.

Cyanose

Cyanose, een blauwachtige verkleuring van de huid, vooral van de lippen en vingertoppen, kan optreden als gevolg van zuurstofgebrek in het bloed door de blokkade van de longcirculatie.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts voert een lichamelijk onderzoek uit en evalueert de symptomen die mogelijk wijzen op een longembolie. Tijdens het gesprek met de patiënt wordt ook de medische geschiedenis besproken.

Diagnostisch onderzoek
Voor de diagnose van een longembolie zijn verschillende diagnostische onderzoeken beschikbaar:

• angiografie van de longen om de bloedvaten in beeld te brengen
• CT-angiografie van de borstkas
• CT-scan van de borstkas
• Doppler-echografie van de benen
• Echocardiografie (onderzoek van het hart met behulp van geluidsgolven)
• pulmonaire ventilatie-perfusiescan (V/Q-scan)
• Pulsoximetrie (meting van het zuurstofgehalte in het bloed)
• Thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas)
• volledig bloedonderzoek om te controleren op verhoogde bloedstollingsneiging

Differentiële diagnose
De differentiële diagnose van een longembolie is breed. Om andere aandoeningen uit te sluiten, kunnen artsen de volgende aandoeningen overwegen:

• acute mediastinitis (ontsteking van de borstkasruimte tussen de longen)
• acute pericarditis (ontsteking van het hartzakje)
• Acute Respiratory Distress Syndrome (ARDS)
• angina pectoris (pijn op de borst, mogelijk door een hartaanval)
• angststoornissen
• aortastenose (vernauwing van de aortaklep)
• atriumfibrillatie (onregelmatige samentrekking van de voorkamers van het hart)
• cor pulmonale (rechterhartfalen)
• cardiogene shock (onvoldoende bloedcirculatie door hartschade)
• emfyseem (opgeblazen borstkas door uitzetting van de longen)
• longtrauma
• myocardinfarct (hartaanval)
• pneumothorax (klaplong)
• syncope (flauwvallen)
• vetembolie
• gedilateerde cardiomyopathie (hartspierziekte)
• acuut coronair syndroom
• superior vena cava syndroom
• hyperventilatie
• mitraalstenose
• musculoskeletale pijn
• overgevoeligheidspneumonitis
• pericarditis (ontsteking van het hartzakje)
• pleuritis (ontsteking van het borstvlies)
• primaire pulmonale hypertensie
• pulmonale arterioveneuze fistels
• restrictieve cardiomyopathie
• salicylaat intoxicatie
• secundaire pulmonale hypertensie
• sikkelcelziekte (sikkelcelanemie)

Behandeling

De behandeling van een longembolie vereist vaak onmiddellijke medische interventie, mogelijk met ziekenhuisopname. Het doel is om het stollingsproces te onderbreken met bloedverdunnende medicijnen (bloedverdunners). Dit kan gebeuren met injecties van heparine of orale medicatie zoals “Warfarine”. Voor sommige medicijnen is regelmatig bloedonderzoek noodzakelijk om de juiste dosering te controleren. De duur van de medicamenteuze behandeling hangt af van de omvang en oorzaak van het bloedstolsel. In sommige gevallen is chirurgie nodig, bijvoorbeeld wanneer medicatie niet mogelijk of effectief is.

Prognose

Overleving en hersteltijd

De prognose van longembolie hangt af van de grootte van de embolie, de tijdige diagnose en de behandeling. Onbehandelde longembolie heeft een hoge mortaliteit, maar met vroege interventie (zoals anticoagulantia) kan de overleving aanzienlijk verbeteren.

Langdurige effecten

Sommige patiënten ontwikkelen chronische pulmonale hypertensie, wat kan leiden tot blijvende ademhalingsklachten en verminderde lichamelijke inspanning. Dit kan de levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloeden, zelfs na een succesvolle behandeling van de acute longembolie.

Complicaties

Patiënten met een longembolie kunnen ernstige hart- en longproblemen ontwikkelen. Bij een ernstige longembolie kan de dood optreden, vaak als gevolg van ademhalingsfalen (ernstige aandoening gekenmerkt door moeilijke ademhaling).

Preventie van bloedstolsels

Om het risico op diepe veneuze trombose (DVT) en longembolie te verminderen, kunnen bloedverdunners worden voorgeschreven aan patiënten met een hoog risico, vooral na een chirurgische ingreep. Draag speciale compressiekousen als je eerder een DVT hebt gehad; deze verbeteren de bloedcirculatie in de benen en verminderen het risico op stolsels. Het is ook belangrijk om tijdens lange vliegreizen of autoritten regelmatig je benen te bewegen. Patiënten met een zeer hoog risico kunnen preventieve bloedverdunners (heparine) krijgen tijdens lange vluchten. Het vermijden van roken is cruciaal, vooral voor vrouwen die oestrogeen gebruiken, omdat roken het risico op bloedstolsels verhoogt.

Praktische tips voor het leven met longembolie

Longembolie is een medische aandoening waarbij een bloedstolsel de bloedstroom naar de longen blokkeert. Dit kan leiden tot ernstige ademhalingsproblemen en vereist onmiddellijke medische zorg. De aandoening kan zich plotseling voordoen en is vaak levensbedreigend. Daarom is het essentieel om tijdig een arts te raadplegen en de juiste behandeling te krijgen. Er zijn verschillende praktische maatregelen die je kunt nemen om het risico op een longembolie te verlagen en om te herstellen als je deze aandoening hebt doorgemaakt.

Volg de medische opvolging nauwgezet

Als je een longembolie hebt gehad, is het cruciaal om de medische opvolging zorgvuldig te volgen. Je arts zal regelmatig bloedonderzoeken bloedonderzoeken uitvoeren om te controleren of je bloedstolling weer op het juiste niveau is en of er geen nieuwe stolsels ontstaan. Het is ook mogelijk dat je bloedverdunners voorgeschreven krijgt om te helpen bij het voorkomen van nieuwe stolsels. Regelmatige controleafspraken zijn belangrijk om je gezondheid te monitoren en eventuele complicaties vroegtijdig op te sporen.

Neem bloedverdunners zoals voorgeschreven

Na een longembolie wordt je waarschijnlijk bloedverdunners voorgeschreven om verdere stolsels te voorkomen. Het is belangrijk om deze medicatie zoals voorgeschreven in te nemen en nooit zonder overleg met je arts te stoppen. Bloedverdunners verminderen de kans op een nieuwe embolie en zorgen ervoor dat het bloed vrijer kan circuleren door je lichaam. Als je twijfelt over de medicatie of bijwerkingen ervaart, bespreek dit dan altijd met je arts.

Verhoog je fysieke activiteit op een veilige manier

Na het doormaken van een longembolie is het belangrijk om langzaam je fysieke activiteit te verhogen, maar altijd op een manier die voor jouw lichaam veilig is. Begin met lichte activiteiten zoals wandelen en verhoog de intensiteit geleidelijk. Beweging helpt niet alleen om je bloedcirculatie te verbeteren, maar vermindert ook de kans op het ontstaan van nieuwe bloedstolsels. Zorg ervoor dat je bij elke vorm van activiteit goed naar je lichaam luistert en het advies van je arts opvolgt.

Let op je ademhaling en hartgezondheid

Bij longembolie kan de ademhaling beïnvloed worden, dus het is belangrijk om goed voor je longen en hart te zorgen. Zorg ervoor dat je niet te snel buiten adem raakt en neem regelmatig korte rustpauzes tijdens het bewegen. Daarnaast kunnen ademhalingsoefeningen helpen om je longcapaciteit te verbeteren en stress te verminderen. Het is ook raadzaam om je bloeddruk en hartgezondheid goed in de gaten te houden, aangezien longembolie vaak samengaat met hartgerelateerde problemen. Raadpleeg je arts voor advies over het beheer van je hartgezondheid.

Maak gebruik van psychische ondersteuning indien nodig

Het ervaren van een longembolie kan emotioneel belastend zijn, en het is belangrijk om aandacht te besteden aan je mentale gezondheid. Er kunnen angst en stress ontstaan door de impact van de aandoening op je leven. Overweeg om psychische ondersteuning mentale gezondheid te zoeken, zoals therapie of gespreksbehandeling, om te leren omgaan met de emotionele aspecten van het herstelproces. Het verbeteren van je mentale welzijn is essentieel voor een volledig herstel.

Misvattingen rond longembolie

Longembolie is een ernstige aandoening waarbij een bloedstolsel de longen blokkeert. Ondanks de ernst van deze aandoening, bestaan er veel misverstanden die het begrip en de behandeling beïnvloeden. Het is belangrijk om deze misvattingen te corrigeren om de juiste informatie te verspreiden.

Longembolie komt alleen voor bij oudere mensen

Hoewel ouderen een hoger risico lopen op longembolie door factoren zoals verminderde mobiliteit of onderliggende gezondheidsproblemen, kan longembolie op elke leeftijd voorkomen. Jonge mensen die langdurig immobiel zijn, zoals na een operatie, of die een hoog risico op oxsel hebben, kunnen ook getroffen worden. Levensstijl, genetische aanleg en andere risicofactoren spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van longembolie.

Longembolie is altijd gemakkelijk te herkennen

De symptomen van longembolie kunnen variëren en zijn vaak verwarrend. Hoewel de klassieke symptomen zoals plotselinge kortademigheid, pijn op de borst en duizeligheid belangrijk zijn, kunnen ze ook optreden bij andere aandoeningen, zoals hartproblemen of ziekenhuisinfecties. Dit maakt het moeilijk om longembolie snel te diagnosticeren zonder aanvullend onderzoek zoals een CT-scan of een beeldvormend onderzoek.

Longembolie wordt altijd veroorzaakt door een bloedstolsel uit de benen

Hoewel de meeste longembolieën voortkomen uit diep veneuze trombose (DVT) in de benen, kan een bloedstolsel zich ook vormen in andere delen van het lichaam, zoals de bekkenvenen. Bovendien kunnen andere aandoeningen zoals leverziekten of hartafwijkingen bijdragen aan het ontstaan van longembolieën. Daarom is het belangrijk om naar het totale klinische plaatje te kijken.

Longembolie is altijd fataal als het niet snel behandeld wordt

Hoewel longembolie ernstig is en in sommige gevallen levensbedreigend kan zijn, is het niet altijd fataal. Veel mensen overleven longembolie, vooral als het vroeg wordt opgemerkt en behandeld. Behandelopties zoals bloedverdunners, chirurgische ingrepen of het plaatsen van een cava-filter kunnen de gevolgen beperken en de overlevingskansen aanzienlijk verhogen.

Longembolie kan alleen worden behandeld met chirurgie

Hoewel in sommige gevallen chirurgie noodzakelijk kan zijn, zoals bij grote of levensbedreigende bloedstolsels, wordt longembolie meestal behandeld met bloedverdunners of trombolytica die het bloedstolsel oplossen. Chirurgische ingrepen worden alleen toegepast als andere behandelingen niet effectief zijn. Een tijdige diagnose en goed medicijngebruik kunnen veel complicaties voorkomen.

Longembolie kan alleen worden voorkomen met bloedverdunners

Bloedverdunners zijn effectief in het voorkomen van longembolie, maar er zijn ook andere maatregelen die het risico verlagen. Regelmatige beweging, het dragen van compressiekousen tijdens lange vluchten, en het vermijden van langdurige immobilisatie kunnen het risico op bloedstolsels en longembolie verlagen. Ook een evenwichtig voedingspatroon en het beheersen van risicofactoren zoals overgewicht, obesitas en roken zijn belangrijk voor preventie.

Lees verder

• Bloedstolsels: Oorzaken, soorten en symptomen van trombus
• Trombose: Soorten, symptomen en risicofactoren bloedstolsel
• Longinfarct: Afsterven longweefsel door afsluiting slagader