Kinkhoest: Bacteriële infectie met hoesten en ademnood

Kinkhoest is een uiterst besmettelijke bacteriële kinderziekte die wordt gekenmerkt door oncontroleerbare en hevige hoestbuien. Door het felle hoesten kan de patiënt ademhalingsproblemen ondervinden. Een gierend ademhalingsgeluid is een typisch symptoom van pertussis, de medische benaming voor kinkhoest. Deze ernstige infectie verspreidt zich via druppels in de lucht die vrijkomen bij niezen of hoesten. De behandeling van kinkhoest vereist antibiotica en andere ondersteunende medicijnen en hulpmiddelen. De prognose is meestal goed, vooral bij oudere kinderen. Kinkhoest kan effectief worden voorkomen met een vaccin.

• Epidemiologie kinkhoest
• Oorzaken bacteriële infectie
• Symptomen kinderziekte: Fel hoesten en ademnood
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via medicatie
• Prognose kinderziekte is meestal goed
• Complicaties pertussis
• Preventie via vaccin

Epidemiologie kinkhoest

De jaarlijkse wereldwijde incidentie van kinkhoest bedraagt naar schatting 48,5 miljoen gevallen, met een sterftecijfer van bijna 295.000 sterfgevallen per jaar. Kinkhoest kan mensen van alle leeftijden treffen, maar is vooral een belangrijk gezondheidsprobleem bij kinderen in ontwikkelingslanden. In ontwikkelde landen is de incidentie van pertussis veel lager door de beschikbaarheid van vaccinaties. Het is ook vastgesteld dat kinkhoest vaker voorkomt bij mensen met een lichte huidskleur dan bij mensen met een donkere huidskleur.

Oorzaken bacteriële infectie

Kinkhoest is een infectie van de bovenste luchtwegen veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis. Deze bacterie beschadigt de trilhaartjes van de cellen in de bovenste luchtwegen door het produceren van toxines die de functie van deze cellen verstoren. De infectie verspreidt zich via luchtbellen die vrijkomen bij het niezen (niezen) of hoesten, waardoor de ziekte gemakkelijk van persoon tot persoon kan worden overgedragen.

Symptomen kinderziekte: Fel hoesten en ademnood

De eerste symptomen van kinkhoest lijken vaak op die van een verkoudheid, met milde symptomen aan neus en keel. Deze symptomen verschijnen meestal één tot twee weken na blootstelling aan de bacterie. Kenmerkend voor kinkhoest is de hevige hoest die vaak 's nachts erger is en gepaard gaat met veel slijmproductie. Door het intense hoesten kan de patiënt een rood of blauw gezicht krijgen door een tekort aan zuurstof in het bloed. Na de hoestbuien kan er een gierend geluid optreden wanneer de patiënt probeert adem te halen. Dit geluid is minder vaak aanwezig bij jonge zuigelingen en oudere kinderen of volwassenen. Hoestbuien kunnen leiden tot braken of kortdurend bewustzijnsverlies.

Andere symptomen van kinkhoest kunnen zijn:

• diarree
• kokhalzen
• een loopneus
• epileptische aanvallen of stuiptrekkingen (oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn)
• hoge of juist lichte koorts
• perioden van ademhalingsstilstand (apneu)
• uitdroging (dehydratie)

De duur van de infectie bedraagt meestal zes tot tien weken.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De diagnose van kinkhoest wordt vaak gesteld op basis van de karakteristieke symptomen, vooral de gierende hoest. Bij zeer jonge patiënten kunnen de symptomen van kinkhoest soms worden verward met die van een longontsteking. Verdere diagnostische onderzoeken zijn daarom noodzakelijk om een definitieve diagnose te stellen.

Diagnostisch onderzoek

Een arts kan een monster van slijm (sputum) uit de neusafscheidingen nemen voor laboratoriumonderzoek om te controleren op de aanwezigheid van Bordetella pertussis. De resultaten van dit onderzoek kunnen enige tijd op zich laten wachten, daarom wordt vaak al eerder met de behandeling begonnen. In sommige gevallen kan een bloedonderzoek nuttige informatie bieden door het verhogen van het aantal lymfocyten.

Differentiële diagnose

Enkele aandoeningen vertonen symptomen die lijken op die van kinkhoest, wat de arts kan verwarren:

• aspiratiepneumonie (longontsteking door inademen van vreemde stoffen)
• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen)
• bronchiolitis (luchtweginfectie met ademhalingsproblemen)
• Chlamydia (bacteriële infectie met symptomen aan genitaliën en urogenitale infecties)
• COPD (chronisch obstructief longlijden)
• adenovirale infecties van de luchtwegen
• darminvaginatie (instulping van een deel van de darm in een lager gelegen deel)
• longontsteking
• respiratoir syncytieel virusinfectie (RSV) (virale infectie van de luchtwegen)
• verkoudheid
• een vreemd voorwerp in de luchtpijp
• emfyseem (longaandoening gekenmerkt door kortademigheid en hoesten)
• encefalitis (hersenenontsteking)
• gastro-enteritis (buikgriep: maagdarminfectie)
• influenza (griep)
• koorts
• koortsstuipen
• kroep (laryngotracheobronchitis: virale infectie met blaffende hoest)
• mucoviscidose (taaislijmziekte)
• Mycoplasma-infecties
• tachycardie (versnelde hartslag)
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)
• uitdroging

Behandeling via medicatie

Bij een vroege diagnose verdwijnen de symptomen doorgaans snel door het gebruik van antibiotica. Vaak wordt de diagnose echter pas laat gesteld, waardoor de effectiviteit van antibiotica vermindert, hoewel ze nog steeds nuttig kunnen zijn om de verspreiding van de ziekte te beperken. Baby's jonger dan achttien maanden worden vaak in het ziekenhuis opgenomen voor voortdurende ademhalingsmonitoring en intraveneuze vochttoediening, indien nodig, om uitdroging te voorkomen. Voor jonge kinderen kan de arts sedativa voorschrijven om de hoestbuien te verlichten. Hoestdrank, expectorantia (middelen die het ophoesten bevorderen) en immunosuppressiva (middelen die het immuunsysteem onderdrukken) zijn doorgaans niet effectief.

Prognose kinderziekte is meestal goed

De vooruitzichten voor een volledig herstel van kinkhoest zijn doorgaans uitstekend bij kinderen ouder dan drie maanden. Bij baby's jonger dan drie maanden bedraagt het sterftecijfer 1-3%, waardoor deze jonge patiënten een aanzienlijk hoger risico lopen op overlijden. Daarom is nauwkeurige opvolging door een arts essentieel voor deze kwetsbare groep.

Complicaties pertussis

Complicaties van kinkhoest kunnen omvatten:

• bloedingen in de hersenen (hersenbloeding)
• bloedspuwing
• coma
• de dood
• herhaling van de krampachtige hoest in combinatie met een luchtweginfectie
• hersenbeschadiging door zuurstofgebrek
• een hersenbloeding
• liesbreuk (uitstulping of zwelling in de lies of balzak)
• longontsteking
• subconjunctivale bloeding (bloeding onder het oogbindvlies)
• verstandelijke handicap
• vertraagde of gestopte ademhaling (apneu)
• epileptische aanvallen (aanhoudend)
• hypoxische encefalopathie (hersenaandoening door zuurstoftekort in de hersenen)
• krampen
• misselijkheid en braken
• neusbloedingen
• otitis media (middenoorontsteking)
• tuberculose
• zweren in het tongriempje

Preventie via vaccin

Kinkhoest kan effectief worden voorkomen met een vaccin. Dit vaccin wordt toegediend in vijf doses, namelijk op 2, 3, 4 en 11 maanden en op 4 tot 6-jarige leeftijd. Deze vaccinatie helpt niet alleen om de verspreiding van de ziekte te voorkomen, maar beschermt ook individuen tegen ernstige complicaties die kunnen voortvloeien uit kinkhoest.

Lees verder

• Hoesten: Oorzaken, soorten en behandeling van kuchen
• Hoestmiddelen: Soorten medicatie voor verlichten van hoest
• Kinkhoest (pertussis) bij volwassenen: Infectie met hoesten