Liesbreuk: Uitstulping of zwelling in lies of scrotum

Bij een liesbreuk duwt een deel van de buikinhoud (zoals de darmen) door een opening in de buikwand. Vaak is deze aandoening aangeboren en zijn mannen aangetast, maar ook later in het leven krijgen patiënten mogelijk te maken met een liesbreuk. Pijn in de lies bij het hoesten of iets heftig optillen zijn mogelijke tekenen van een liesbreuk. Een liesbreuk is een potentieel ernstig gezondheidsprobleem, dus de patiënt mag de symptomen niet negeren. Bij een grote liesbreuk is een operatie nodig.

• Synoniemen liesbreuk
• Epidemiologie
• Oorzaken van liesbreuk
• Risicofactoren van uitpuiling van deel van buikinhoud door buikwand
• Typen van darmen door opening van zwakke buikwand
• Symptomen: Uitstulping of zwelling in lies of scrotum
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen liesbreuk

Een liesbreuk heeft enkele medische synoniemen, namelijk ‘hernia inguinalis’ en ‘inguinale hernia’.

Epidemiologie

Een liesbreuk treedt op bij 2% tot 3% van de mannelijke baby's, maar bij minder dan 1% van de vrouwelijke baby’s. Ongeveer één op de vier mannen heeft ooit in zijn leven te maken gehad met een liesbreuk. Mannen boven de 40 jaar kampen het vaakst met de aandoening. Vrouwen hebben zelden dit soort breuk. Het brede ligament van de baarmoeder bevindt zich direct achter de buikwand, die het ondersteunt en het lieskanaal afschermt. Mannen hebben deze bescherming niet, dus stress en geleidelijke verzwakking van de buikspieren na verloop van tijd verhogen de kans op een liesbreuk.

Oorzaken van liesbreuk

Een liesbreuk ontstaat in de buik nabij het liesgebied. Deze aandoening ontwikkelt zich wanneer vet- of darmweefsels door een zwakte in de buikwand bij het rechter- of linker lieskanaal doordringen. Elk lieskanaal bevindt zich aan de basis van de buik. Zowel mannen als vrouwen hebben lieskanalen. Bij mannen dalen de teelballen gewoonlijk enkele weken voor de geboorte door het kanaal. Bij vrouwen is elk kanaal de doorgangplaats voor het ronde ligament van de baarmoeder. Wanneer een hernia optreedt in of nabij deze doorgang, resulteert dit in een uitstulping die pijnlijk is bij beweging.

Risicofactoren van uitpuiling van deel van buikinhoud door buikwand

Zwakke plekken in de buik- en liesspieren zijn een belangrijke bijdrage voor een liesbreuk. Extra druk op dit lichaamsdeel veroorzaakt uiteindelijk een hernia.

Enkele risicofactoren verhogen het risico op deze aandoening:

• chirurgie aan het buikgebied
• chronische constipatie
• een chronische hoest
• een eerdere liesbreuk gehad hebben
• een familiegeschiedenis van een hernia
• een vroeggeboorte
• een zwangerschap
• erfelijke factoren
• geslacht: mannelijk
• heupdysplasie
• mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen)
• niet-ingedaalde testikels (cryptorchisme)
• overgewicht of obesitas hebben
• roken
• urethrale afwijkingen

Typen van darmen door opening van zwakke buikwand

Een liesbreuk is indirect of direct of opgesloten of verstikt.

Indirecte liesbreuk

Een indirecte liesbreuk komt het vaakst tot uiting en dit vooral bij premature baby’s (te vroeg geboren baby’s). Een baby heeft een indirecte liesbreuk als het lieskanaal tijdens het ontwikkelen niet volledig sluit. Aan de bovenkant van het lieskanaal blijft een opening over, waardoor een breuk zich kan vormen. Dit type breuk is echter ook mogelijk op een andere leeftijd. Mannen kampen het vaakst met een indirecte liesbreuk.

Directe liesbreuk

Ouderen krijgen meestal een directe liesbreuk omdat de buikwandspieren verzwakken. Chirurgie aan het buikgebied leidt sneller tot een directe liesbreuk. Ook bij dit type zijn mannen vaker aangetast dan vrouwen.

Opgesloten liesbreuk

Een opgesloten (vastzittende) liesbreuk vindt plaats wanneer weefsel vast komt te zitten in de lies. De patiënt kan dit niet meer op zijn plaats duwen.

Verstikte liesbreuk

Een verstikte liesbreuk (gewurgde hernia inguinalis) verschijnt wanneer de darm verstikt in een vastgelopen hernia en hierna afbreekt. Dringende medische hulp is vereist.

Symptomen: Uitstulping of zwelling in lies of scrotum

Een liesbreuk presenteert zich als een uitstulping of zwelling in de lies of een zwelling in het scrotum (de balzak). Het liesbultje valt meer op wanneer de patiënt huilt. De zwelling verdwijnt of verkleint wanneer de patiënt weer ontspant. De liesbreuk gaat gepaard met pijn bij het hoesten, buigen of tillen. In het lieskanaal voelt de patiënt voorts druk of zwakte. Door de bult voorzichtig terug in de buik te duwen, verlicht het ongemak gedeeltelijk.

Diagnose en onderzoeken

De arts controleert de liesstreek op tekenen van een zwelling of een bult. Hij vraagt daarna aan de patiënt om te hoesten, waardoor de liesbreuk duidelijk te visualiseren is. Bemerkt de arts geen zwelling, dan bestelt hij beeldvormende onderzoeken, zoals een echografie in de buik, een CT-scan of een MRI-scan.

Behandeling

Als de patiënt een liesbreuk heeft, is een vezelrijk dieet met veel groenten, vers fruit en volle granen nuttig om constipatie te vermijden, want constipatie leidt tot pijnlijke symptomen. De enige manier om een liesbreuk te verhelpen is een chirurgische ingreep. De arts duwt het uitpuilende weefsel terug naar binnen en verstevigt de buikwand met hechtingen en soms ook met gaas. Meestal gebeurt deze operatie via laparoscopie waardoor de arts maar een kleine incisie (chirurgische insnijding) moet maken en de patiënt eveneens sneller geneest dan traditionele, open chirurgie.

Prognose

Een liesbreuk is vaak erg pijnlijk maar is meestal wel goed te behandelen. De aandoening heeft wel een behandeling nodig want een liesbreuk verdwijnt niet vanzelf.

Complicaties

Bij een onbehandelde liesbreuk ontwikkelt de patiënt mogelijk een ‘verstikte liesbreuk’. De dunne darm komt dan vast te zitten in het lieskanaal en is dan niet meer te verplaatsen en ook met massage komt de dunne darm dan niet meer terug terecht in de buik. Hierdoor krijgen de darmen onvoldoende bloed, waardoor het aangetaste darmgedeelte afsterft. Dit is een ernstige medische noodsituatie. Een liesbreuk in combinatie met ernstige pijn vereist dan ook meteen een bezoek aan de spoedeisende hulp.

Preventie

Een aangeboren liesbreuk is niet te voorkomen. Niet roken en het gewicht onder controle houden zijn enkele tips om een verworven liesbreuk te voorkomen. Als de patiënt een buikoperatie heeft gehad, moet hij daarna voorzichtig zijn. De patiënt gebruikt in plaats van de rug de benen om iets te tillen. Zware dingen tillen is niet aanbevolen. Tot slot is het niet verstandig om te persen bij het maken van stoelgang.

Lees verder

• Gezwollen scrotum (balzak): Oorzaken van scrotale zwelling
• Liesknobbeltje: Oorzaken van bultje in liesgebied