Syndroom van inadequate secretie van antidiuretisch hormoon

In Nederland krijgen jaarlijks circa 2.500 mensen te maken met het syndroom van inadequate secretie van antidiuretisch hormoon (SIADH, ectopische ADH-uitscheiding). Deze aandoening treedt op wanneer een overmatige hoeveelheid antidiuretisch hormoon vrijkomt, wat resulteert in vochtretentie (vasthouden van water) en een laag natriumgehalte. Diverse aandoeningen zoals een herseninfectie of een longprobleem en andere omgevingsfactoren leiden tot deze aandoening. De patiënt kampt mogelijk met onder andere spiertrekkingen en een verlies van eetlust maar in ernstige gevallen ook met verwardheid en een coma. Medicatie, het vocht beperken en de onderliggende oorzaak behandelen zijn inzetbaar voor het verlichten van de symptomen. De prognose is afhankelijk van het onderliggend probleem van SIADH. (SIADH)

• Oorzaken van syndroom van inadequate secretie van antidiuretisch hormoon
• Risicofactoren van SIADH
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Vocht vasthouden en laag natriumgehalte
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van aandoening

Oorzaken van syndroom van inadequate secretie van antidiuretisch hormoon

Het syndroom van inadequate secretie van antidiuretisch hormoon (SIADH) is een aandoening waarbij het lichaam te veel antidiuretisch hormoon (ADH, vasopressine) aanmaakt. ADH is een stof die van nature wordt geproduceerd in de hypothalamus (deel van de hersenen). Het wordt dan vrijgegeven door de hypofyse aan de hersenbasis. Dit hormoon helpt de nieren om de hoeveelheid water te controleren die het lichaam via de urine verliest. Het lichaam heeft het door de aandoening lastiger om water vrij te geven. Verder ontstaan stoornissen in de elektrolytenbalans. Het natriumgehalte daalt namelijk (hyponatriëmie) door het vasthouden van het vocht.

Risicofactoren van SIADH

Veel mogelijke oorzaken en risicofactoren zijn bekend voor het syndroom van inadequate secretie van antidiuretisch hormoon (SIADH). Vaak is de onderliggende oorzaak van de aandoening niet vast te stellen, waardoor sprake is van ‘idiopathische SIADH’.

Aandoeningen

Hersenaandoeningen
Diverse hersenproblemen leiden mogelijk tot het syndroom van inadequate secretie van antidiuretisch hormoon:

• delirium tremens (ernstige symptomen door ontwenning aan alcohol)
• een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met lichamelijke en mentale symptomen)
• een hersenletsel
• een hersenontsteking (encefalitis)
• een hersenvliesontsteking (meningitis)
• een subarachnoïdale bloeding (bloeding tussen hersenvliezen)
• een waterhoofd (te veel hersen- en ruggenmergvocht in de schedel)
• een ziekte van de hypofyse
• een ziekte van de hypothalamus
• het Guillain-Barré-syndroom: Het Guillain Barré-syndroom (GBS) is een reversibele aandoening die de zenuwen in het lichaam aantast. GBS resulteert in spierzwakte, pijn en een tijdelijke verlamming van de gezichtsspieren, de borstkas en de benen. Een verlamming van de borstspieren leidt tot ademhalingsproblemen.
• multiple sclerose (chronische auto-immuunaandoening)

Kanker
Bepaalde vormen van kanker veroorzaken sneller SIADH:

• baarmoederhalskanker
• dunne darmkanker
• een lymfoom
• een olfactorisch neuroblastoom
• een thymoom (tumor in borstkas, vaak bij myasthenia gravis)
• eierstokkanker
• hersenkanker
• leukemie
• longkanker
• pancreaskanker (kanker van de alvleesklier)
• prostaatkanker

Longaandoeningen
SIADH resulteert mogelijk uit diverse longaandoeningen:

• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• een chronische obstructieve longziekte (COPD)
• een longabces (bacteriële infectie met abces in de longen)
• mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen)
• pneumonie (een longontsteking)
• sarcoïdose (aandoening met symptomen aan ogen, longen, huid en zenustelsel)
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)

Andere aandoeningen
Volgende andere mogelijke aandoeningen verhogen de kans op SIADH:

• aids
• bijnieraandoeningen
• chirurgie onder algemene anesthesie
• een herpes zoster-infectie van de thoraxwand
• een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie)
• een psychische aandoening zoals een psychose (verlies van realiteit met wanen en hallucinaties)
• erfelijke aandoeningen
• hartaandoeningen zoals hartfalen
• hypoparathyreoïdie (onvoldoende werking van de bijschildklier)
• hypothyreoïdie (onvoldoende werking van de schildklier)
• nieraandoeningen
• pijn
• polyarteritis nodosa (bloedvatziekte met variabele symptomen)
• Rocky Mountain spotted fever (tekenziekte met koorts)
• temporale arteritis (ontsteking van de slagaders bij de slaap)

Omgevingsfactoren

Ouderen lijden het vaakst aan SIADH. Stressen lichaamsbeweging lokken mogelijk ook de ziekte uit. Het gebruik van bepaalde medicijnen is eveneens een risicofactor. Bekende medicijnen die leiden tot het syndroom van inadequate secretie van antidiuretisch hormoon zijn:

• anesthetica
• antidepressiva
• anti-epileptica
• bepaalde type medicijnen voor de behandeling diabetes mellitus (suikerziekte) type 2
• hart- en bloeddrukmedicijnen
• kankermedicijnen
• vasopressine

Symptomen: Vocht vasthouden en laag natriumgehalte

Vochtretentie (het vasthouden van vocht) en een laag natriumgehalte in het bloed (hyponatriëmie) zijn kenmerkend aan SIADH. De eerste tekenen van SIADH zijn meestal mild en omvatten spiertrekkingen, spierkrampen, spierzwakte, tremoren (bevingen), misselijkheid, braken, een verlies van eetlust, prikkelbaarheid en persoonlijkheidsveranderingen. In ernstige gevallen leidt SIADH tot hallucinaties, verwardheid, verdoving, toevallen, een coma en de dood.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de medische geschiedenis en de symptomen van de patiënt. Hij wil eveneens weten welke medicijnen of supplementen de patiënt gebruikt. Een lichamelijk onderzoek, een bloedonderzoek en urineonderzoek zijn nodig voor de bevestiging van de aandoening. Na de diagnose van SIADH zijn verdere onderzoeken nodig om het onderliggend probleem te identificeren dat heeft geresulteerd in het syndroom van inadequate secretie van antidiuretisch hormoon.

Behandeling van aandoening

De patiënt krijgt het advies om vocht te beperken zodat vocht zich niet verder opbouwt in het lichaam. Verder zijn soms medicijnen inzetbaar die het effect van antidiuretisch hormoon op de nieren verminderen. Daarnaast behandelt de arts het onderliggend probleem van het syndroom van inadequate secretie van antidiuretisch hormoon.