Te laag natriumgehalte in het bloed: oorzaken en behandeling

Een te laag natriumgehalte in het bloed staat bekend als hyponatriëmie. De oorzaak hiervan zijn bepaalde medische aandoeningen, het gebruik van sommige medicijnen, of te veel water drinken. Alle cellen in het lichaam hebben natrium nodig om een normale vochtbalans te handhaven. Een te laag natriumgehalte in het bloed kan gepaard gaan met symptomen als misselijkheid en braken, lusteloosheid, verwardheid of sufheid, spierkrampen en epileptische aanvallen. Het natriumgehalte in het bloed is normaal als het 135 tot 145 milli-equivalent per liter (mEq/L) is. Als het lager is dan 135 mEq/L, spreekt men van hyponatriëmie. De behandeling van een te laag natriumgehalte hangt af van de onderliggende oorzaak.

• Wat is hyponatriëmie?
• Symptomen te laag natriumgehalte in bloed
• Oorzaken
• Medicijnen
• Aandoeningen
• Hormonale schommelingen
• Te veel water drinken
• XTC
• Wie krijgt het?
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een te laag natriumgehalte
• Prognose
• Chronische hyponatriëmie
• Acute hyponatriëmie
• Langetermijngevolgen

Wat is hyponatriëmie?

Hyponatriëmie klinkt misschien als een medisch raadsel, maar het is eigenlijk de wetenschappelijke term voor een te laag natriumgehalte in je bloed. En hoewel natrium misschien niet de glamour van vitamines heeft, is het een onmisbare speler in je lichaam. Natrium helpt je spieren samentrekken, zorgt ervoor dat je zenuwen soepel werken, en – misschien wel het belangrijkste – regelt je vochtbalans. Maar wat gebeurt er als dat natriumniveau plotseling onderuitgaat?

Hyponatriëmie duidt op een te laag natriumgehalte in bloed en kan het gevolg zijn van meerdere ziekten die vaak de longen (longziekten), lever (leveraandoeningen) of hersenen (hersenaandoeningen) treffen, hartproblemen zoals congestief hartfalen of gebruik van bepaalde medicijnen. De meeste mensen herstellen volledig na adequate behandeling.

Symptomen te laag natriumgehalte in bloed

Bij een milde vorm van hyponatriëmie heb je mogelijk geen last van klachten. Symptomen verschijnen meestal wanneer het natriumgehalte in het bloed plotseling stijgt of daalt. Symptomen van hyponatriëmie kunnen bestaan uit:

• misselijkheid en braken
• vermoeidheid
• hoofdpijn
• verwardheid
• spierkrampen
• spierspasmen
• prikkelbaarheid
• rusteloosheid
• (in ernstige gevallen) epileptische aanvallen of zelfs coma

Deze symptomen hebben te maken met de functie van natrium in het lichaam. Natrium is nodig om de vochtbalans te handhaven en de bloeddruk op peil te houden. Daarnaast speelt natrium samen met kalium een rol in de werking van spieren en zenuwen.

Oorzaken

Er zijn veel mogelijke oorzaken van een te laag natriumgehalte in het bloed.

Medicijnen

Plaspillen (diuretica, vooral gebruikt tegen hoge bloeddruk en/of hartfalen) en sommige antidepressiva en pijnstillers kunnen ervoor zorgen dat je meer plast of zweet. Dat kan van invloed zijn op je natriumniveau.

Aandoeningen

Congestief hartfalen en nier- of leverziekten kunnen van invloed zijn op de hoeveelheid vocht in je lichaam, wat op zijn beurt gevolgen heeft voor het natriumgehalte. Ook kan bij aanhoudende, ernstige diarree of braken een tekort aan natrium in het lichaam ontstaan.

Hormonale schommelingen

Sommige hormonen zijn van invloed op het natriumgehalte. Eén van deze hormonen is het antidiuretisch hormoon (ADH), dat ervoor zorgt dat de hoeveelheid water in het lichaam op een constant niveau gehouden wordt. Een te grote afgifte van dit hormoon kan dit proces verstoren. SIADH is een syndroom waarbij waarbij een te grote afgifte van het hormoon ADH plaatsvindt, waardoor de nieren water vasthouden zonder dat dit nodig is. Als gevolg hiervan daalt de hoeveelheid natrium in het bloed.

Voorts kan de ziekte van Addison, een auto-immuunziekte die wordt veroorzaakt doordat de bijnierschors niet genoeg hormonen meer produceert, de vocht-, natrium- en kaliumbalans in het lichaam verstoren. Ook als je schildklierhormoon te laag is, kan dit van invloed zijn op je natriumniveau.

Te veel water drinken

Te veel water drinken kan de hoeveelheid natrium in je bloed verdunnen. Dit gebeurt meestal als je te veel drinkt tijdens marathons of triatlons.

XTC

XTC wordt geassocieerd met ernstige gevallen van hyponatriëmie. XTC zorgt via het hormoon ADH ervoor dat de nieren minder water uitscheiden. Tegelijk krijg je dorst van XTC. Als je heel veel water drinkt neemt het volume van het bloed toe en daalt de natriumconcentratie in het bloed.

Wie krijgt het?

Iedereen kan hyponatriëmie ontwikkelen, maar sommige mensen lopen meer risico dan anderen. Omdat ouderen vaak meer medicijnen nemen en vaker last hebben van chronische ziekten, hebben ze over het algemeen meer kans op hyponatriëmie. Hyponatriëmie komt vaker voor bij mensen met bepaalde ziekten, zoals nierfalen, congestief hartfalen en aandoeningen aan de longen, lever of hersenen. Ook loop je meer risico op een te laag natriumgehalte in het bloed als je bepaalde medicijnen neemt, zoals diuretica (plaspillen) en sommige antidepressiva (medicijnen tegen depressie). Als je te veel water drinkt als je iets doet dat lichamelijk erg zwaar is, zoals een marathon lopen, heb je meer kans op het ontwikkelen van hyponatriëmie.

Onderzoek en diagnose

De symptomen van een te laag natriumgehalte in het bloed kunnen van van persoon tot persoon verschillen. Daarom zal de (huis)arts bloedonderzoek en urineonderzoek uitvoeren om de diagnose te bevestigen. Ook zal de arts vragen stellen over je klachten en lichamelijk onderzoek uitvoeren.

Behandeling van een te laag natriumgehalte

De behandeling van een te laag natriumgehalte hangt af van de oorzaak. Als je te veel water drinkt, moet je mogelijk wat minder drinken en tijdens marathons kunnen sportdrankjes (die ook elektrolyten bevatten) uitkomst bieden. Bij gebruik van plaspillen kan de arts eventueel de behandeling aanpassen, zodat het natrium in je bloed weer wordt genormaliseerd. Als de hyponatriëmie plotseling opkomt en ernstig is, krijg je zo nodig vloeistoffen toegediend via een infuus zodat je snel natrium binnenkrijgt. Soms is een ziekenhuisopname nodig. Als je symptomen vertoont zoals hoofdpijn, misselijkheid of toevallen, kan de arts medicatie voorschrijven om deze problemen onder controle te houden.

Als je het snel oppikt, is herstel binnen handbereik
Hyponatriëmie kan in het begin subtiele signalen geven, zoals een wazig hoofd, lichte misselijkheid of dat gevoel dat je hersenen een beetje ‘mistig’ zijn. Maar laat je niet misleiden door de milde start: dit is het moment waarop snelle actie allesbepalend is. Als je de tekenen vroeg oppikt en naar de dokter gaat, is de kans op volledig herstel binnen een paar dagen groot. Met de juiste aanpassingen in je vochtinname, voedingspatroon, of misschien een beetje medicatie, ben je vaak al snel weer in balans en kun je weer vol energie de wereld tegemoet.

Prognose

Chronische hyponatriëmie

Als je lichaam je al langere tijd probeert te waarschuwen en de hyponatriëmie geleidelijk is ontstaan, spreken we van chronische hyponatriëmie. Dit komt vaak voor bij mensen met onderliggende aandoeningen, zoals nierproblemen of hormonale disbalans. De goede kant? Met de juiste behandeling en wat geduld is ook hier herstel mogelijk. Maar let wel, dit is geen sprint, het is een marathon. Langzaam maar zeker, met regelmatige check-ups en wat aanpassingen in je dagelijkse routine, kom je er weer bovenop. Het leven wordt weer een dans van balans – maar nu met een extra oog voor zelfzorg.

Acute hyponatriëmie

Als je natriumgehalte plotseling en snel daalt, beland je in een urgentere situatie. Acute hyponatriëmie is als een storm die plots opsteekt: je voelt je eerst een beetje duizelig of verward, maar voor je het weet, kunnen de symptomen omslaan in iets veel ernstigers. Hersenoedeem – waarbij je hersenen letterlijk opzwellen door te veel vocht – kan de complicaties verergeren. Hier geldt: hoe sneller je medische hulp zoekt, hoe beter de vooruitzichten. Met de juiste, vaak snelle behandeling kunnen ook de ergste gevallen herstellen. Denk aan een situatie waarin elke seconde telt, maar de dokter al klaarstaat om het tij te keren.

Langetermijngevolgen

In de meeste gevallen kom je na een aanval van hyponatriëmie helemaal terug op je normale niveau, zonder restschade. Maar als je natriumgehalte ernstig en voor een langere tijd verstoord is geweest, kunnen er soms blijvende gevolgen optreden. Denk aan geheugenproblemen of moeite met concentreren, vooral als je hersenen door de aandoening een flinke klap hebben gekregen. Dit is zeldzaam, maar het kan gebeuren. Daarom is het zo belangrijk om naar je lichaam te luisteren en snel te handelen.

De weg terug naar balans – Je lichaam vindt de juiste harmonie weer
Gelukkig is de prognose voor de meeste mensen met hyponatriëmie positief. Of het nu gaat om een milde verstoring die snel herstelt, of een meer chronische vorm die wat meer geduld vraagt – de weg terug naar balans is vaak binnen handbereik. Met wat hulp van je arts, een beetje zelfzorg en een scherp oog voor de signalen van je lichaam, kun je je natriumspiegel weer stabiliseren en je energie herwinnen.

Lees verder

• Hyponatriëmie: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Natriumtekort: symptomen van tekort aan natrium en voeding