Chronisch hoesten: Oorzaken aanhoudende (hardnekkige) hoest

Hoesten is een veelvoorkomend symptoom dat iedereen wel eens ervaart. Voor sommige patiënten kan hoesten echter hardnekkig worden, met variërende ernst en mogelijk meerdere oorzaken. Indien onbehandeld, kan dit symptoom leiden tot verstoring van dagelijkse activiteiten en complicaties als gevolg van het onderliggende probleem dat de chronische hoest veroorzaakt. Gelukkig kunnen de meeste patiënten met een chronische hoest goed worden behandeld, vaak met zelfzorgtechnieken. Voor sommige patiënten met chronische hoest kan een ernstigere aandoening aanwezig zijn, wat medische behandeling vereist. Onbehandeld aanhoudend hoesten kan bovendien leiden tot complicaties.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van aanhoudende hoest
• Aspiratie
• Astma
• Bloeddrukverlagende medicijnen
• Bronchiëctasieën
• Bronchiolitis
• Bronchitis
• Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)
• Hartziekte
• Infectie
• Longkanker
• Mucoviscidose
• Postnasale drip
• Sarcoïdose
• Soorten aanhoudend hoesten
• Droge hoest
• Natte hoest
• Risicofactoren van chronische hoest
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsignalen bij chronisch hoesten
• Medisch noodgeval
• Afspraak maken bij arts
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hardnekkige hoest
• Zelfzorg
• Professionele medische Zorg
• Prognose
• Complicaties van hardnekkig hoesten
• Preventie van aanhoudende hoest
• Roken en blootstelling aan rook vermijden
• Blootstelling aan irriterende stoffen beperken
• Allergieën beheren
• Luchtwegen gezond houden
• Medische aanbevelingen volgen
• Gezondheid van de maag ondersteunen
• Immuunsysteem sterk houden

Epidemiologie

Prevalentie van chronisch hoesten
Chronisch hoesten is een veelvoorkomend symptoom dat wereldwijd aanzienlijke prevalentie vertoont. Het komt voor bij een breed scala aan patiënten, met variaties afhankelijk van leeftijd, geslacht en omgevingsfactoren. In ontwikkelde landen wordt chronisch hoesten vaak geassocieerd met luchtwegaandoeningen zoals COPD, astma en bronchitis, maar het kan ook een gevolg zijn van factoren zoals allergieën of gastro-oesofageale refluxziekte (GERD). Epidemiologische studies hebben aangetoond dat ongeveer 10-20% van de volwassen bevolking in Westerse landen chronisch hoest, wat betekent dat de aandoening een significante zorg is voor de volksgezondheid.

Verhouding tussen geslacht en chronisch hoesten
Er zijn aanwijzingen dat vrouwen vaker last hebben van chronisch hoesten dan mannen, wat kan worden verklaard door hormonale verschillen, zwangerschap, en hogere prevalentie van aandoeningen zoals astma bij vrouwen. Vrouwen hebben ook meer kans op refluxziekte, die vaak leidt tot chronisch hoesten. Daarnaast wordt een verhoogde incidentie van allergieën bij vrouwen gezien, wat bijdraagt aan de hogere prevalentie van chronisch hoesten in deze groep.

Leeftijd en chronisch hoesten
De prevalentie van chronisch hoesten neemt toe met de leeftijd, vooral bij patiënten boven de 40 jaar. Ouderen hebben een verhoogd risico door een afname van de longfunctie, het verlies van de natuurlijke verdediging tegen infecties en de toenemende kans op hart- en vaatziekten die hoesten kunnen veroorzaken. Bij ouderen komt chronisch hoesten vaak voor in combinatie met andere ziekten zoals COPD, longkanker of hartfalen.

Regionale variaties in prevalentie
In ontwikkelingslanden is chronisch hoesten minder vaak gerapporteerd dan in ontwikkelde landen, hoewel de prevalentie van luchtwegaandoeningen zoals tuberculose en longontsteking in sommige regio's hoog blijft. Dit kan te maken hebben met beperkte toegang tot gezondheidszorg, wat het moeilijker maakt om chronisch hoesten te diagnosticeren of te behandelen. In sommige gebieden, vooral in stedelijke omgevingen met een hoge mate van luchtvervuiling, kan chronisch hoesten echter een groeiend probleem worden.

Mechanisme

Fysiologie van hoesten
Hoesten is een beschermende reflex die het lichaam helpt bij het verwijderen van irriterende stoffen of stoffen die zich in de luchtwegen bevinden. Het proces wordt gereguleerd door een complexe interactie tussen de hersenen, de luchtwegen en de longen. Het begint met het detecteren van een irriterende stof in de luchtwegen, waarna zenuwuiteinden in de keel, longen of luchtpijp een signaal sturen naar het hoestcentrum in de hersenen. Dit activeert de spieren in de buik en borst om lucht met hoge snelheid uit de longen te persen, wat resulteert in een hoest.

Aandoeningen die chronisch hoesten veroorzaken
Chronisch hoesten kan het gevolg zijn van verschillende onderliggende aandoeningen, zoals astma, COPD, bronchitis en gastro-oesofageale refluxziekte (GERD). Bij astma bijvoorbeeld is de luchtweg ontstoken en vernauwd, waardoor slijm zich ophoopt, wat het hoesten uitlokt. Bij COPD wordt de luchtweg beschadigd, wat resulteert in een aanhoudende hoest die het gevolg is van de ontstekingen en slijmproductie. GERD kan chronisch hoesten veroorzaken wanneer maagzuur terugstroomt naar de slokdarm en de luchtwegen irriteert.

Reflexmechanisme van hoesten
De reflex van hoesten wordt gekarakteriseerd door drie belangrijke fasen: het diepe inademen, de krachtig geforceerde uitademing die de luchtwegen probeert te reinigen, en de herstelfase. Deze reflex wordt geactiveerd door verschillende prikkels zoals stofdeeltjes, rook, virussen of bacteriën. In gevallen van chronisch hoesten blijven deze reflexen vaak langdurig geactiveerd, zelfs als de primaire oorzaak, zoals een infectie of irritatie, is verdwenen. Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel waarin het hoesten zelf de luchtwegen verder irriteert en de symptomen verergert.

Neurogene oorzaken van chronisch hoesten
In sommige gevallen wordt chronisch hoesten veroorzaakt door een overgevoeligheid van de zenuwen in de luchtwegen. Dit kan het gevolg zijn van langdurige irritatie door een eerdere infectie, zoals een verkoudheid of griep, maar ook door allergieën, rook of andere omgevingsfactoren. Het zenuwstelsel raakt zo sensitief dat normale, niet-irriterende stoffen in de lucht, zoals lucht of parfum, het hoestcentrum in de hersenen kunnen activeren.

Oorzaken van aanhoudende hoest

Aspiratie

Aspiratie doet zich voor wanneer voedsel of speeksel per ongeluk door de luchtwegen terechtkomt in plaats van via de voedselpijp. Dit kan leiden tot irritatie van de luchtwegen en in sommige gevallen tot een longontsteking.

Astma

Astma ontstaat wanneer de luchtwegen bijzonder gevoelig zijn voor prikkels zoals koude lucht, irriterende stoffen of lichaamsbeweging. Een specifieke vorm van astma, bekend als hoestvariant-astma, kan leiden tot chronisch hoesten.

Bloeddrukverlagende medicijnen

ACE-remmers (angiotensine-converting enzyme-remmers) kunnen bijdragen aan een aanhoudende hoest bij sommige patiënten. Deze medicijnen worden voorgeschreven om de bloeddruk te verlagen. Als patiënten last hebben van hoesten door ACE-remmers, kan de arts alternatieve medicatie overwegen.

Bronchiëctasieën

Een overmatige productie van slijm kan leiden tot verwijdde en geïrriteerde luchtwegen, wat resulteert in een chronische hoest.

Bronchiolitis

Bronchiolitis is een veelvoorkomende luchtweginfectie bij kinderen, veroorzaakt door een virus dat een ontsteking van de bronchiolen (de kleinere luchtwegen in de longen) veroorzaakt, wat leidt tot ademhalingsproblemen.

Bronchitis

Chronische bronchitis, een ontsteking van de luchtpijpvertakkingen, resulteert in een langdurige ontsteking van de luchtwegen, wat leidt tot hoesten. Chronische bronchitis kan een onderdeel zijn van chronisch obstructief longlijden (COPD), vaak als gevolg van roken, wat kan resulteren in rokershoest.

Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)

GERD treedt op wanneer maagzuur terugvloeit in de keel, wat leidt tot chronische irritatie. Dit kan resulteren in een hardnekkige hoest. Aanpassingen in levensstijl en medicatie kunnen de effecten van maagzuur verminderen:

• Medicijnen, zoals ranitidine (Zantac), cimetidine (Tagamet) of famotidine (Pepcid)
• Slaap met het hoofd hoger dan de benen
• Wacht tot twee uur na het eten voordat je gaat liggen
• Eet meerdere kleine maaltijden per dag
• Vermijd voedingsmiddelen die bekend staan om GERD uit te lokken, zoals cafeïne, citrusvruchten, voedingsmiddelen op basis van tomaten, vetrijke voedingsmiddelen, chocolade of pepermunt

Hartziekte

Hoesten en kortademigheid kunnen wijzen op een hartaandoening of hartfalen (slecht functioneren van het hart bij het rondpompen van bloed). De hoest kan verergeren wanneer de patiënt volledig plat ligt.

Infectie

Ernstige infecties, zoals een longontsteking of de griep, kunnen ook leiden tot een aanhoudende hoest. Hoewel de meeste symptomen na verloop van tijd verdwijnen, kunnen de luchtwegen langdurig geïrriteerd blijven.

Longkanker

Zeer zelden kan een aanhoudende hoest een teken zijn van longkanker. Kenmerken zoals pijn op de borst en het ophoesten van bloedige slijm kunnen wijzen op kanker in de longen.

Mucoviscidose

Mucoviscidose (taaislijmziekte) veroorzaakt overmatige slijmproductie in de longen en luchtwegen, wat kan leiden tot een chronische hoest.

Postnasale drip

Bij postnasale drip (postnasale infusie) druipt slijm langs de achterkant van de keel (keelslijmen), wat de keel irriteert en een aanhoudende hoestreflex veroorzaakt. Artsen kunnen decongestiva (om zwelling van de slijmvliezen in de neus te verminderen) of antihistaminica (voor de behandeling van allergische reacties) voorschrijven. Deze geneesmiddelen helpen bij het opdrogen van slijm en verminderen ontstekingen die mogelijk bijdragen aan postnasale drip. Ook steroïde neussprays kunnen nuttig zijn.

Sarcoïdose

Sarcoïdose is een ontstekingsaandoening die kleine gezwellen kan veroorzaken in de longen, lymfeklieren, ogen en huid. Sommige patiënten met sarcoïdose ervaren ook een chronische hoest.

Soorten aanhoudend hoesten

Hoesten kan nat of droog zijn.

Droge hoest

Een droge hoest (niet-productieve hoest) veroorzaakt geen slijmvorming. Patiënten ervaren voornamelijk een kriebelige keel. Rokers en patiënten die ACE-remmers gebruiken, hebben vaak een droge hoest.

Natte hoest

Een natte hoest gaat gepaard met slijmvorming (sputum). Dit type hoest kan worden veroorzaakt door postnasale drip of mucoviscidose.

Risicofactoren van chronische hoest

Het roken van sigaretten verhoogt het risico op het ontwikkelen van een chronische hoest. Roken kan leiden tot rokershoest. Ook blootstelling aan passief roken is een risicofactor voor aanhoudend hoesten, aangezien rook de luchtwegen irriteert en schade aan de longen kan veroorzaken. Daarnaast kan blootstelling aan chemische stoffen in de lucht, bijvoorbeeld door werken in een fabriek of laboratorium, bijdragen aan langdurig hoesten. Het gebruik van ACE-remmers is ook een belangrijke risicofactor voor hoesten; ongeveer één op de vijf patiënten die dit medicijn gebruiken, lijdt aan een hardnekkige hoest.

Risicogroepen

Roken en blootstelling aan rook
Patiënten die roken of langdurig worden blootgesteld aan sigarettenrook hebben een significant verhoogd risico op chronisch hoesten. Roken irriteert de luchtwegen en beschadigt de longen, waardoor het lichaam meer slijm produceert in een poging om de irritatie te verhelpen. Dit kan leiden tot aanhoudend hoesten. Passieve rokers, of diegenen die regelmatig in een omgeving zijn waar gerookt wordt, kunnen eveneens last hebben van chronisch hoesten door de constante blootstelling aan schadelijke stoffen.

Patiënten met luchtwegaandoeningen
Patiënten met chronische luchtwegaandoeningen zoals astma, chronische obstructieve longziekte (COPD) of bronchitis lopen ook een hoger risico op chronisch hoesten. Deze aandoeningen veroorzaken ontstekingen en vernauwingen in de luchtwegen, wat leidt tot aanhoudend hoesten als een poging van het lichaam om de luchtwegen vrij te maken van slijm of andere irriterende stoffen.

Ouderen
Ouderen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van chronisch hoesten, vooral als gevolg van verzwakte longfunctie, verslechtering van het immuunsysteem of de aanwezigheid van andere chronische aandoeningen. Bij ouderen is het ook gebruikelijker dat hoesten voortkomt uit hartproblemen, zoals hartfalen, omdat het hart niet in staat is om bloed effectief naar de longen te pompen, wat resulteert in een opeenhoping van vocht in de longen en hoesten.

Patiënten met refluxziekte (GERD)
Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD) kan leiden tot chronisch hoesten doordat maagzuur terug de slokdarm in vloeit en de keel irriteert. Dit veroorzaakt een reflexmatige hoest, vooral 's nachts of na het eten. Bij veel patiënten met GERD wordt het hoesten als een van de meest opvallende symptomen ervaren, zelfs als de reflux zelf niet altijd ernstig is.

Patiënten met allergieën
Patiënten die gevoelig zijn voor allergieën, zoals huisstofmijt, schimmels, pollen of dierenharen, kunnen chronisch hoesten ervaren door ontstekingen en irritaties van de luchtwegen die door deze allergenen worden veroorzaakt. Dit hoesten wordt vaak gepaard met andere allergische symptomen zoals niezen, jeukende ogen en verstopte neus.

Symptomen

Naast aanhoudend hoesten kunnen patiënten vaak last hebben van een of meer van de volgende symptomen:

• Bloed ophoesten (zelden)
• Brandend maagzuur of een zure smaak in de mond
• Een loopneus of een verstopte neus
• Piepende ademhaling (stridor) en kortademigheid
• Heesheid
• Postnasale drip
• Vaak een keelontsteking en keelpijn

Alarmsignalen bij chronisch hoesten

Medisch noodgeval

Een chronische hoest kan soms duiden op een medisch noodgeval. Het is belangrijk om onmiddellijk medische hulp te zoeken als de patiënt een van de volgende symptomen vertoont in combinatie met de aanhoudende hoest:

• Bloed ophoesten
• Hoge koorts
• Kortademigheid of ademhalingsproblemen
• Pijn op de borst

Afspraak maken bij arts

In sommige gevallen kan een chronische hoest de dagelijkse activiteiten van een patiënt belemmeren. Als de volgende tekenen optreden naast de chronische hoest, is het belangrijk om de onderliggende oorzaak door een arts te laten onderzoeken:

• Verlies van eetlust
• Nachtzweten
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Veel slijm ophoesten
• Vermoeidheid

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch criterium
Een hoest wordt als chronisch beschouwd wanneer deze langer dan acht weken aanhoudt bij volwassenen, of vier weken bij kinderen.

Vraaggesprek
De arts zal vragen stellen over het begin van het hoesten en welke factoren de hoest mogelijk verbeteren of verergeren. Daarnaast zal de arts informatie willen over de medische geschiedenis en levensstijl van de patiënt.

Lichamelijk onderzoek
De arts voert een auscultatie uit door met een stethoscoop naar de ademhalingsgeluiden van de patiënt te luisteren, om de gezondheid van de longen te beoordelen.

Diagnostisch onderzoek
Soms zijn aanvullende onderzoeken nodig om de oorzaak van de chronische hoest te achterhalen:

• Beeldvormende onderzoeken, zoals röntgenfoto's of een CT-scan (om te controleren op tekenen van longziekten of ontstekingen)
• Bronchoscopie (een inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen) (om te controleren op tekenen van irritatie of ziekte)
• Spirometrie (longfunctiemeting)
• Sputumcultuur (om te controleren op de aanwezigheid van bloed of kankercellen in het slijm)

Behandeling van hardnekkige hoest

Zelfzorg

Een gezonde levensstijl, waaronder het vermijden van roken en voldoende hydratatie, is essentieel. Het zuigen op harde snoepjes kan helpen bij het verlichten van een droge hoest en het kalmeren van een geïrriteerde keel. Het gebruik van een luchtbevochtiger of het nemen van een warme douche kan ook nuttig zijn.

Professionele medische Zorg

De behandeling van chronische hoest is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Vaak kunnen symptomen worden verminderd met medicijnen. In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om het onderliggende probleem op te lossen.

Antibiotica
Als een bacteriële infectie de oorzaak is van de aanhoudende hoest, kan de arts antibiotica voorschrijven.

Antihistaminica, Glucocorticoïden en Decongestiva
Deze medicijnen zijn standaardbehandelingen voor allergieën en postnasale drip.

Geïnhaleerde astmamedicijnen
Voor hoest gerelateerd aan astma zijn glucocorticoïden en bronchodilatoren (luchtwegverwijders) de meest effectieve behandelingen. Deze medicijnen verminderen ontstekingen en openen de luchtwegen door inhalatie.

Hoestonderdrukkende middelen
Als de oorzaak niet kan worden vastgesteld, kan de arts hoestonderdrukkende middelen voorschrijven om de patiënt te helpen slapen en dagelijkse activiteiten uit te voeren.

Maagzuurremmers
Maagzuurremmers worden gebruikt voor de behandeling van gastro-oesofageale reflux door de productie van maagzuur te remmen.

Prognose

Uitkomst bij rokers
De prognose voor patiënten met chronisch hoesten als gevolg van roken is vaak ongunstig, vooral als de patiënt doorgaat met roken. Hoesten kan chronisch worden en geleidelijk verergeren, wat kan leiden tot de ontwikkeling van ernstigere aandoeningen zoals COPD of longkanker. Bij stoppen met roken kan er enige verbetering optreden, maar de longen herstellen niet volledig van de schade die al is aangericht.

Prognose bij patiënten met astma of COPD
Patiënten met astma of COPD kunnen een variabele prognose hebben. Bij astma kunnen de symptomen worden beheerd met medicijnen, wat de hoest kan verlichten, hoewel sommige patiënten nog steeds periodes van verergering ervaren. In het geval van COPD is de prognose minder gunstig, omdat de aandoening progressief is en het hoesten vaak aanhoudt, zelfs met behandeling. De kwaliteit van leven kan verminderd worden door frequente hoestbuien en ademhalingsmoeilijkheden.

Prognose bij patiënten met gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)
De prognose voor patiënten met chronisch hoesten veroorzaakt door GERD is over het algemeen goed met behandeling. Antacidum of protonpompremmers kunnen helpen om de maagzuurproductie te verminderen en de reflux te verlichten. Bij succesvolle behandeling van de refluxklachten kan het hoesten aanzienlijk verminderen. Het naleven van voedingsaanpassingen en het vermijden van triggerfactoren kan helpen om de symptomen onder controle te houden.

Prognose bij allergieën
De prognose voor patiënten met chronisch hoesten als gevolg van allergieën hangt af van de mate van blootstelling aan allergenen en het succes van allergiebehandeling. Met het juiste gebruik van antihistaminica, allergie-injecties of andere medicatie kunnen de symptomen goed beheerd worden. Het vermijden van triggers is cruciaal voor het verminderen van hoesten en andere allergische reacties.

Langdurige effecten van chronisch hoesten
Langdurig chronisch hoesten kan negatieve effecten hebben op de algehele gezondheid. Het kan leiden tot vermoeidheid, slaapstoornissen en sociaal ongemak, wat invloed kan hebben op de kwaliteit van leven. In ernstige gevallen kan chronisch hoesten bijdragen aan andere gezondheidsproblemen, zoals het ontwikkelen van hernia’s door het herhaaldelijke druk zetten op het lichaam tijdens het hoesten of verergering van hartproblemen. Het vroegtijdig identificeren van de onderliggende oorzaak en het starten van een geschikte behandeling kan helpen de prognose te verbeteren.

Complicaties van hardnekkig hoesten

Chronisch hoesten kan aanzienlijke invloed hebben op het dagelijks leven van een patiënt. Mogelijke complicaties zijn onder andere:

• Concentratieproblemen op het werk of op school
• Duizeligheid
• Flauwvallen (zelden)
• Gebroken ribben (zelden)
• Hoofdpijn
• Overmatig zweten (hyperhidrose)
• Slaapproblemen
• Urine-incontinentie (zelden)
• Vermoeidheid overdag of uitputting

Preventie van aanhoudende hoest

Hoewel niet alle oorzaken van een chronische hoest volledig kunnen worden voorkomen, zijn er verschillende maatregelen die patiënten kunnen nemen om het risico te verminderen en de gezondheid van de luchtwegen te beschermen:

Roken en blootstelling aan rook vermijden

Roken is een belangrijke oorzaak van chronische hoest en kan de luchtwegen ernstig irriteren. Het vermijden van roken en het beschermen tegen blootstelling aan passief roken kan helpen bij het voorkomen van een chronische hoest en andere luchtwegaandoeningen.

Blootstelling aan irriterende stoffen beperken

Beperk de blootstelling aan chemische stoffen, stof, en andere luchtverontreinigende stoffen. Gebruik indien mogelijk een mondkapje in omgevingen waar deze stoffen aanwezig zijn en zorg voor goede ventilatie in gesloten ruimtes.

Allergieën beheren

Allergieën kunnen bijdragen aan chronische hoest door postnasale drip of luchtwegontsteking. Het beheersen van allergieën door het vermijden van triggers en het gebruik van antihistaminica kan helpen om een chronische hoest te voorkomen.

Luchtwegen gezond houden

Houd de luchtwegen gezond door regelmatig de luchtbevochtiger te gebruiken, vooral in droge klimaten of tijdens de wintermaanden. Hydratatie is ook belangrijk; drink voldoende water om slijm in de luchtwegen dun te houden.

Medische aanbevelingen volgen

Volg de aanbevelingen van de arts bij het gebruik van medicijnen zoals ACE-remmers. Bij bijwerkingen zoals een aanhoudende hoest is het nodig dit met de arts te bespreken. Mogelijk kan een alternatieve medicatie worden voorgeschreven.

Gezondheid van de maag ondersteunen

Als je last hebt van gastro-oesofageale refluxziekte (GERD), neem dan maatregelen om de symptomen te beheersen. Eet kleinere maaltijden, vermijd voedingsmiddelen die reflux kunnen veroorzaken en neem de aanbevolen medicatie indien nodig.

Immuunsysteem sterk houden

Een gezond immuunsysteem kan helpen bij het voorkomen van infecties die kunnen leiden tot chronische hoest. Eet een evenwichtig dieet volgen, voldoende slaap en fysiek actief blijven zijn nodig om de algehele gezondheid te ondersteunen.

Door deze preventieve maatregelen te nemen, kunnen patiënten helpen bij het verminderen van het risico op een chronische hoest en de gezondheid van hun luchtwegen verbeteren.

Lees verder

• Rokershoest: Hardnekkige hoest met slijm door roken
• Hoesten: Oorzaken, soorten en behandeling van kuchen
• Hoestmiddelen: Soorten medicatie voor verlichten van hoest
• Natte (productieve) hoest: Oorzaken van hoesten met slijm
• Droge hoest (kriebelhoest): Oorzaken en behandeling